Ọyọhọ otu 134 oro ẹkebọde ukpep ke Ufọkn̄wed Enyọn̄-Ukpeme Ukpep Bible Eke Gilead ẹma ẹkụre ukpep mmọ ke Saturday, March 9, 2013, ke itie unọ ukpep Mme Ntiense Jehovah ke Patterson ke New York. Ufọkn̄wed emi esikpep Mme Ntiense Jehovah ndinen̄ede mfiọk ndikwọrọ ikọ. Mbon oro ẹkedụkde edinam oro ẹkedi owo 9,912, ndien emi ama esịne nditọ ufọkn̄wed oro ẹkekụrede ukpep, mme ufan, mbonubon, ye mme isenowo eken.

Mark Sanderson, owo Otu Ukara Mme Ntiense Jehovah, ekedi etieibuot okpokoro edinam oro. Enye ama eti otuowo ke ẹkeyak Ufọkn̄wed Gilead ẹnọ Abasi ke February 1, 1943, isua 70 emi ẹkebede. Usen oro ke etieibuot ufọkn̄wed oro, Nathan Knorr, eketịn̄ uduak ufọkn̄wed oro ete: “Anaedi odu ediwak owo efen efen ke mme itie ikie ye mme itie tọsịn oro [ẹkpedade eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi ẹsịm] edieke mbonutom efen efen ẹkpedude ke an̄wautom. Ke mfọn Ọbọn̄, mmọ efen ẹyedu.” Ndi se Brọda Knorr eketịn̄de ama enen?

Kere ban̄a uwụtn̄kpọ kiet. Esisịt ini ke ẹma ẹketọn̄ọ ufọkn̄wed oro, Brọda Knorr ama aka Mexico ekese mme ebiet emi ẹkpenọde mme isụn̄utom oro ẹkekurede ukpep ke Gilead ẹka. Ke ini enye akakade do, ẹma ẹkot kpukpru esop oro ẹkedude kilomita 240 ẹkpere Mexico City ẹte ẹdidụk mbono oro ẹkenịmde do, ndien mme owo 400 ẹma ẹyere ikot oro. Mfịn, n̄kpọ nte isua 70 ẹbe tọn̄ọ ẹkenọ akpa mme andikụre ukpep ke Gilead ẹka ẹkekwọrọ ikọ ke Mexico, ndien edieke ẹkpekotde mme owo ke ukem ikpehe oro ẹte ẹdidụk mbono oro mfịn, mme owo ẹkpewak ẹbe 200,000!

“Nso Idi Oro ke Ubọk Fo?” Anthony Griffin, owo Kọmiti N̄kọk Itieutom United States ekeneme ibuotikọ oro, emi ẹkedade ẹto Exodus 4:2. Ke mbụk oro, Abasi ama obụp Moses ete: “Nso idi oro ke ubọk fo?” Moses ama ọbọrọ ete: “Esan̄.” Jehovah akada esan̄ oro nte odudu ye utom oro imọ ikọnọde Moses. (Exodus 4:5) Moses ama anam ọfọn ndikada odudu oro nnam utom nnọ Abasi ubọn̄, edi enye ama anam Abasi ayat esịt ke ini enye akadade esan̄ oro ọnọ idemesie ubọn̄, onyụn̄ osụn̄i nditọete esie, nte enye akanamde ke “Meribah.”—Numbers 20:​9-​13.

Brọda Griffin akada esan̄ Moses odomo ye ukpep oro nditọ ufọkn̄wed Gilead ẹbọde, onyụn̄ esịn udọn̄ ọnọ mmọ ete ẹkûda enye ẹkara mme owo. Utu ke oro enye eketeme mmọ ete: “Ẹda ukpep oro ẹnọde mbufo ẹtoro ẹnyụn̄ ẹkpono Jehovah, ndien mbufo ẹyeka iso ndidi edidiọn̄ nnọ mbon oro mbufo ẹn̄wamde.”

“Mbufo Ẹti Manna.” Stephen Lett emi edide owo Otu Ukara ama eneme n̄kpọ inan̄ oro ẹtienede mi, emi nnyịn ikemede ndikpep nto manna oro Abasi ọkọnọde nditọ Israel ke wilderness ke utịbe utịbe usụn̄.

• Ẹka iso ẹnam utom ọkpọsọn̄. (Numbers 11:8) Man nditọ Israel ẹkekeme ndidia manna oro, mmọ ẹkenyene ndisọsọp n̄kowobi enye ndien ekem ẹda ini ẹnam enye man ẹdia.​—Exodus 16:21.

• Ẹkûsụk Jehovah uyo ẹban̄a mme n̄kpọ oro enye ọnọde. (Numbers 11:​5, 6) Nditọ Israel ẹma ẹsụk uyo ẹban̄a manna, edi Abasi akada nte ke mmọ ẹsụk imọ uyo. Ukem nte manna, idịghe kpukpru ukpep oro ẹnọde nnyịn ke nnyịn isima, edi mmọ ẹsisọn̄ọ nnyịn idem. Nnyịn ikpenyene ndikọm Jehovah ke n̄kpọ ekededi oro enye ọnọde nnyịn.

• Ẹnen̄ede ẹnịm ke Jehovah ọyọnọ mbufo se ẹyomde. Abasi ọkọnọ manna oro kpukpru usen, ekem ke ọyọhọ usen itiokiet mbemiso Sabbath enye ọnọ awak utịm ikaba akan se enye esinọde. (Exodus 16:22-​26) Kpasụk ntre, nnyịn imenịm ke Abasi ọyọnọ nnyịn se inanade nnyịn.​—Matthew 6:​11.

• Akananam nsọn̄ibuot idaha edidiọn̄ idi. (Exodus 16:19, 20, 25-​28) Nditọ Israel oro ẹkekade ndiwobi manna ke usen Sabbath ikekwe n̄kpọ ndomokiet, utu ke oro Jehovah ama ayat esịt ye mmọ. Ndien manna oro ẹkesisụhọde tutu eyo esiere ama esidụk ndọn̄ onyụn̄ etebe idiọk idiọk. N̄kukụre manna oro mîkesidụkke ndọn̄ ekedi enye oro ẹkesiwobide ọyọhọ usen itiokiet mbemiso Sabbath.

Ekem Brọda Lett ama esịn udọn̄ ọnọ nditọ ufọkn̄wed oro nditi se manna ekpepde nnyịn, onyụn̄ ọdọhọ ke Jehovah ‘eyeberede window heaven ọnọ mmọ onyụn̄ an̄wan̄a edidiọn̄ ọnọ mmọ tutu mmọ inanake baba n̄kpọ kiet.’—Malachi 3:10.

“Ẹben̄e Idem Ndidu Uwem ke Obufa Ererimbot.” William Samuelson emi edide Esenyịn Itieutom Emi Esede Aban̄a Mme Ufọkn̄wed Ukara Abasi ama ọdọhọ ke okposụkedi oro ọdọn̄de nnyịn ndidu uwem ke obufa ererimbot, ke se ikam idide akpan n̄kpọ ikan edi nnyịn ndinam n̄kpọ ndiwụt ke imenen̄ede iben̄e idem ndidu do. Emi oyom ‘inyene eti ibuot.’—1 Peter 4:7.

Nnyịn iwụt ke imenyene eti ibuot etiene nte inamde n̄kpọ iban̄a unana mfọnmma nnyịn. Nnyịn ikpọdọhọke ke Satan m̀mê ererimbot emi enye akarade edi ntak kpukpru ndudue oro isinamde, ikponyụn̄ ikereke ke iditre ndinam ndudue ke obufa ererimbot, ke Abasi ama okosobo Satan ye idiọk ererimbot emi efep. Idem idahaemi, edieke ‘imende obufa owo isịne,’ imekeme nditre ibụk ibụk uwem.—Ephesus 4:​24.

“Yak Jehovah Ada Fi Usụn̄.” Mark Noumair emi edide andikpep ke Gilead ama esịn udọn̄ ọnọ nditọ ufọkn̄wed oro ete ẹkûnam n̄kpọ ke usụn̄ idem mmọ edi ẹyak Jehovah ada mmọ usụn̄ ke se ededi oro mmọ ẹnamde.

Edidem Saul ikenịmke eti uwụtn̄kpọ ke afan̄ emi. Enye ekedi ata owo nsụhọdeidem ke ini enye ọkọtọn̄ọde ndikara. (1 Samuel 10:22, 27; 11:13) Edi ikebịghike, enye ama ọtọn̄ọ ndinam se enye ekekerede ke enen man ọbọ itoro. Abasi ama esịn enye ke ntak nsọn̄ibuot esie.​—1 Samuel 14:24; 15:10, 11.

Okposụkedi emi nditọ ufọkn̄wed oro ẹkesọn̄ọde ẹda ẹnam n̄kpọ Abasi tutu esịm ini emi mmọ ẹkụrede ukpep mi, Brọda Noumair ama eti mmọ ete ke mmọ ẹnyene ndika iso nnam utom Abasi ke usụn̄ emi enye oyomde. Enye ama eteme nditọ ufọkn̄wed oro ete: “Ẹnen̄ede ẹkpeme mbak mbufo ẹdikere ke Abasi ndida mbufo nnam n̄kpọ ọwọrọ ke enye enem esịt ye mbufo ke se ededi oro ẹnamde.” Ke uwụtn̄kpọ, Moses ikanamke se Abasi eketemede enye ke ini akanamde mmọn̄ ọwọrọ ke itiat ke utịbe utịbe usụn̄. Edi akpanikọ nte ke enye ama anam mmọn̄ ọwọrọ ke itiat, edi Jehovah ikenemke esịt ye enye.​—Numbers 20:​7-​12.

“Tiene Angel Oro Efede ke Ufọt Enyọn̄ Fiori ke Ọkpọsọn̄ Uyo.” Sam Roberson oro edide andikpep ke Gilead akada ibuotikọ esie oto Ediyarade 14:6, 7. Ekem enye ama anam nditọ ufọkn̄wed ẹfiak ẹnam ẹwụt nte mmọ ẹkekwọrọde ikọ ke ini ufọkn̄wed oro. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini eyen ufọkn̄wed kiet okosụk odude ke ufọkibọk ke ama akasiak idem ama, enye ama ọkwọrọ ikọ ọnọ nurse kiet ke ufọkibọk oro. Nurse oro okoto Peru, ndien eyenete oro ama ọtọn̄ọ nneme esie ke ndiwụt enye nte ẹkwọrọde ikọ ke Chachapoyas, ke Peru, ke ikpehe Intanet jw.org. Emi ama anam enye ọtọn̄ọ ukpepn̄kpọ Bible ye nurse emi ye ebe esie.

“Afo Amanam Idem Akpa Mi . . . Tutu N̄kop N̄kpaidem.” (Jeremiah 20:7) Allen Shuster, emi edide owo Kọmiti N̄kọk Itieutom United States ama anam ndụn̄ọde ye mme ọdọ ndọ iba emi ẹkedụkde ufọkn̄wed oro. Nditọ ufọkn̄wed oro ẹma ẹdọhọ ke Jehovah ama ‘anam idem akpa mmimọ.’ Didie ke enye akanam emi? Ke nsonso oro, mmọ ẹma ẹkere ke ufọkn̄wed Gilead ọyọsọn̄ etieti. Edi ke adan̄aemi ufọkn̄wed emi ọkọtọn̄ọde, idem ama akpa mmọ aban̄a utọ akamba un̄wam oro ẹkenọde mmọ, emi akanamde mmọ ẹkụt unen. Sista Marianne Aronsson eketịn̄ ntem aban̄a ukpep oro ẹkenọde enye ke Gilead ete: “Tutu amama ndinyeneke mfịna ndomokiet mban̄a se ndikpepde—mmedikụt ke kpukpru ufan̄ikọ ke Bible etie nte n̄kpọuto.”

“Ẹkpebe Mbuotidem Mmọ.” David Splane emi edide owo Otu Ukara ọkọnọ akpan utịn̄ikọ edinam emi. Utịn̄ikọ esie okoto Mme Hebrew 13:7, emi ọdọhọde ete: “Ẹti mmọ eke ẹdade usụn̄ ke otu mbufo, emi ẹtịn̄de ikọ Abasi ẹnọ mbufo, ndien nte mbufo ẹtịmde ẹse nte edu uwem mmọ etiede, ẹkpebe mbuọtidem mmọ.” Didie ke mbon oro “ẹdade usụn̄” ke utom Mme Ntiense Jehovah ke isua 70 emi ẹkebede ẹwụt ke imenyene mbuọtidem?

Ke September 24, 1942, Nathan Knorr ama enịm mbono ye mme adausụn̄ n̄ka iba oro Mme Ntiense Jehovah ẹkedade ẹnam n̄kpọ onyụn̄ ọnọ ekikere aban̄a nditọn̄ọ obufa ufọkn̄wed Gilead man ẹda ẹnọ mme isụn̄utom oro ẹdidade usụn̄ ke utom ukwọrọikọ ke mbufa efakutom, ukpep. Edi eketie nte ke owo idikemeke ndinịm utọ ufọkn̄wed oro. Ọyọhọ ekọn̄ ererimbot iba ama ọsọn̄ ubọk etieti ini oro, emi akanamde ọsọn̄ ndinọ mme isụn̄utom ẹka ediwak idụt. Eti mbubehe ndomokiet ikodụhe ke iduọk isua 1930, ndien okụk oro esop Abasi ekenyenede ini oro ekedi ndida nnịm ufọkn̄wed oro ke isua ition kpọt. Edi nditọete oro ẹma ẹwụt mbuọtidem ke ndinyịme ẹtọn̄ọ ufọkn̄wed oro.

Mbon oro ẹkekụrede ufọkn̄wed Gilead ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ẹma ẹwụt mbuọtidem oro nnyịn ikpekpebede. Mmọ ẹma ẹyụhọ ke se mmọ ẹkenyenede ẹnyụn̄ ẹfep ima okụk. (Mme Hebrew 13:​5, 6) Ediwak mmọ ẹkekere ke mmimọ idikwe mbonubon mmimọ aba koro ubon mmọ idikemeke ndikpe okụk isan̄ man mmimọ idi idise mmọ. Ke nditịn̄ akpanikọ, isua 10 m̀mê 15 ẹma ẹbe mbemiso ediwak isụn̄utom ẹkekemede ndikụt mbonubon mmọ. Mmọ ẹma ẹnịm ke Jesus ayaka iso ndise mban̄a mmọ ye mbonubon mmọ nte enye esikam anamde.​—Mme Hebrew 13:8.

Ke Brọda Splane ama eketịn̄ aban̄a ndusụk isụn̄utom oro ẹkenamde utom ke idụt oro n̄kpọ ọkọsọn̄de etieti idem mbemiso mmọ ẹkedụkde ufọkn̄wed Gilead, enye ama ọdọhọ nditọ ufọkn̄wed ete: “Mbufo nti iren ye iban ẹmenen̄ede ẹnam se iren ye iban oro ẹkedụkde Ufọkn̄wed Gilead ke isua 70 emi ẹkebede ẹkenamde. . . . Ẹkop inemesịt ndinam n̄kpọ Jehovah ke ebiet ekededi.”

Brọda Splane ama ada utịn̄ikọ esie ekeberi ke ndiwụt mbon oro ẹkedụkde edinam oro, vidio nditọ ufọkn̄wed 77 oro ẹkekụrede ukpep ke ufọkn̄wed Gilead emi ẹdude idahaemi ke n̄kọk itieutom Mme Ntiense Jehovah ke United States, ye owo iba oro ẹkekụrede ukpep ke akpa ufọkn̄wed oro ẹkenịmde ke 1943. Vidio oro akasan̄a ye ikwọ oro Mme Ntiense Jehovah ẹkesikwọde ke mme mboho utuakibuot mmọ ke isua 70 emi ẹkebede.

Ke nditọ ufọkn̄wed oro ẹma ẹkebọ n̄wed itoro ukụre n̄wed mmọ, eyen ufọkn̄wed kiet ama okot leta ekọm ọnọ kpukpru owo. Brọda Sanderson ama ada edinam oro ekeberi ke ndidọhọ ke okposụkedi emi isua 70 ẹma ẹkebe, ke ikọ oro Brọda Knorr eketịn̄de ọnọ akpa nditọ ufọkn̄wed Gilead osụk enyenyene ufọn mfịn: “Inamke n̄kpọ m̀mê ẹnọ fi aka m̀mọ̀n̄, ti ete ke afo edi . . . asuanetop Obio Ubọn̄; ndien emi edi n̄kponn̄kan ifet emi ẹnọde edibotn̄kpọ ekededi ke isọn̄ ndidi asuanetop oro ọkwọde itoro idahaemi ọnọ Abasi, mbemiso Armageddon. . . . Sia emenyene ifet ndikwọrọ ikọ idahaemi, ka iso kwọrọ.”