Mary Magdalene ke akatua, ke ọkwọhọde mmọn̄eyet, ke ese edima Ọbọn̄ esie emi ọkọn̄ọde ke eto ndutụhọ. Ekedi n̄kpọ nte n̄kanika 12 uwemeyo. Ini ndaeyo ekedi oro, kpa ye oro ‘ekịm ama ofụk ofụri isọn̄’! (Luke 23:44, 45) Mary Magdalene ama esịk ekpere iban eken emi ẹkedade ye enye. Ekịm oro okofụk isọn̄ ofụri hour ita. Idịghe ọfiọn̄ okofụk utịn emi akanamde yak ekịm ntre, sia enye oro esidi n̄kpọ minit ifan̄ kpọt. Anaedi Mary ye mbon eken emi ẹkedade ẹkpere Jesus ẹma ẹtọn̄ọ ndikop uyom nsio nsio unam emi ẹsikopde okoneyo. Ndịk ama anam ndusụk mbon emi ẹkedade do etieti, “mmọ ẹnyụn̄ ẹdọhọ ẹte: ‘Ke akpanikọ owo emi ekedi Eyen Abasi.’ ” (Matthew 27:54) Anaedi mme mbet Jesus ye mbon eken emi ẹkedade do ẹma ẹkere ke Jehovah ada oro owụt ke ibak emi ẹbakde Eyen imọ do ayat imọ etieti onyụn̄ anam imọ ifụhọ.

Ikememke inọ Mary Magdalene ndida n̄kụt utọ ufen emi Jesus ọkọbọde do, edi enye ikonyụn̄ ikanke idaha. (John 19:25, 26) Ọsọsọn̄ ndinen̄ede n̄n̄wan̄a nnyịn utọ ubiak emi Jesus okokopde. Ama oyom ẹdọn̄ eka Jesus esịt n̄ko ẹnyụn̄ ẹn̄wam enye.

Jesus ama anam ata akamba n̄kpọ ọnọ Mary, ntre Mary ama ekere ke edi se imọ inamde kpukpru se ikekeme inọ Jesus. Enyene ini emi Mary ekenen̄erede enyene mbọm, mme owo mîkonyụn̄ ibatke enye ke n̄kpọ. Edi Jesus ama anam ofụri oro etre. Jesus ama anam enye ekeme ndidụk otu onyụn̄ enyene idotenyịn ke uwem. Mary ama edibuọt idem ye Jehovah ata etieti. Akadaha didie? Nso ke ikeme ndikpep nto utọ mbuọtidem emi enye ekenyenede?

Akpa n̄kpọ emi Bible etịn̄de aban̄a Mary Magdalene edi se Jesus akanamde ọnọ enye. Mme demon ẹma ẹtụhọde enye etieti, edi Jesus ama osio enye ke ufụn oro. Mme demon ẹma ẹsitụhọde ediwak owo ini oro etieti. Mmọ ẹma ẹsidụk owo idem ẹnyụn̄ ẹkama owo ẹnam se mmọ ẹmade. Nnyịn idiọn̄ọke nte mme demon oro ẹkenamde uwem Mary etie, n̄kukụre se idiọn̄ọde edi ke demon itiaba emi ẹkebakde ibak etieti ẹkedọn̄ọ enye ke idem ẹtụhọde. Jesus Christ ama ebịn kpukpru mmọ osion̄o!—Luke 8:2.

Mary ama ọbọ emem ndien. Uwem esie ikesịneke mbon ibak oro ke ubọk aba. Nso ke enye edinam iwụt ke imọ imama se Jesus anamde ọnọ imọ oro? Enye ama akabade edi mbet Jesus onyụn̄ ọsọn̄ọ ada ye enye. Enye ama esin̄wam Jesus ye mme apostle esie. Jesus ye mme apostle esie ẹma ẹyom udia, ọfọn̄, ye itienna. Mmọ ikedịghe mme imọ owo, ikonyụn̄ in̄wanake n̄kpọ aba ke mmọ ẹma ẹketọn̄ọ ndisan̄a n̄kwọrọ ikọ. Akana owo an̄wam mmọ ke mme n̄kpọ emi man mmọ ẹkeme ndise ukwọrọikọ n̄kwọrọ nnyụn̄ n̄kpep mme owo n̄kpọ.

Mary ye iban ifan̄ en̄wen ẹma ẹn̄wam Jesus ye mme apostle esie ke mme n̄kpọ emi. Mmọ ẹma ‘ẹsida inyene mmọ ẹnam n̄kpọ ẹnọ mmọ.’ (Luke 8:1, 3) Ekeme ndidi ndusụk iban oro ẹkedi imọ owo. Bible itịn̄ke m̀mê mmọ ẹkesin̄wam mme Jesus ẹtem udia, ẹyet ọfọn̄, m̀mê ẹkesin̄wam ẹbọ ufọk ke nsio nsio obio emi mmọ ẹkesikade ukwọrọikọ. Se idiọn̄ọde edi ke mmọ ẹma ẹsio esịt ẹn̄wam Jesus ye mbon emi ẹkesisan̄ade ye enye ẹkwọrọ ikọ. Osụk etie nte mbon emi ẹkesisan̄ade ye Jesus ẹkwọrọ ikọ ẹma ẹsisịm owo 20. Se iban oro ẹkenamde oro ama anam Jesus ye mme apostle esie ẹse ukwọrọikọ ẹkwọrọ. Mary ama ọdiọn̄ọ ke idụhe se imọ ikpọnọde Jesus yak ekekem ye se Jesus anamde ọnọ imọ. Edi ama osụk enem enye ndinam se enye ekekeme nnọ Jesus!

Mfịn ediwak owo ẹkeme ndikere ke imọfọn ikan mbon emi ẹsụhọrede idem ẹnam n̄kpọ ẹnọ owo. Edi Abasi idaha ntre. Ndi emekeme ndikere nte esịt ekenemde Abasi ndikụt Mary osiode esịt anam kpukpru se enye ekekeme an̄wam Jesus ye mme apostle esie? Esinenem ediwak nti ikọt Abasi mfịn n̄ko ndisụhọde idem nnam n̄kpọ nnọ mme owo. Ikọ emi itịn̄de isọn̄ọ owo idem m̀mê se inamde inọ owo ekeme ndinen̄ede n̄n̄wam owo oro. Utọ n̄kpọ oro esinem Jehovah etieti.—Mme N̄ke 19:17; Mme Hebrew 13:⁠16.

Mary Magdalene ama esịne ke otu ediwak iban emi ẹketienede Jesus ẹka Jerusalem ẹkedụk Passover ke isua 33 eyo esie. (Matthew 27:55, 56) Imenen̄ede inịm ke ama afịna enye ke idem etieti ini enye okopde ke ẹma ẹmụm Jesus ẹnyụn̄ ẹkpe ikpe esie okoneyo. Edi enye ama okop n̄kpọ en̄wen emi ọkọdiọkde-diọk akan oro. Pontius Pilate emi ekedide andikara ama ayak se ikpọ owo ido ukpono mme Jew ye otuowo ẹketịn̄de anam enye ndịk tutu enye enyịme yak ẹmen Jesus ẹkekọn̄ ke eto ẹwot. Anaedi Mary ama okụt ini Eteufọk esie amian̄arede ndibiom anyan eto emi ẹyomde ndida n̄kọn̄ enye asan̄a ke efak aka itie emi ẹyomde ndiwot enye; iyịp ama ọyọhọ idem ama, ibifịk idụhe-du aba.—John 19:6, 12, 15-17.

Ke ekịm ama okofụk isọn̄ ke n̄kpọ nte n̄kanika 12 uwemeyo, Mary Magdalene ye iban eken mmọdo ẹkeda “ẹkpere eto ndutụhọ” Jesus. (John 19:25) Mary ama ada do tutu Jesus akpa. Enye ama okop ini Jesus ọdọhọde yak apostle John emi enye ekenen̄erede ama ese eka imọ enyịn. Enye ama okop Jesus ofioride okot Ete esie ke ọkpọsọn̄ ubiak, ama onyụn̄ okop akpatre ikọ emi Jesus eketịn̄de ye Ete esie esisịt ini mbemiso enye akpade. Jesus ọkọdọhọ: “Okụre!” Oro okowụt ke enye ọsọn̄ọ ada ye Ete esie esịm utịt. N̄kpọ oro ama obụn̄ Mary. Imenịm ke enye ikadahake do idem ke Jesus ama akakpa. Ekem ke Joseph owo Arimathea emi ekedide imọ owo ama ekemen okpo Jesus ekesịn ke obufa udi esie, Mary ama okosụhọde etie ke itie udi oro.—John 19:30; Matthew 27:45, 46, 57-61.

Se Mary akanamde eti nnyịn se ikemede ndinam nditọete nnyịn ẹma ẹnyene ikpọ mfịna. Ekeme ndinam nnyịn idikemeke ndikpan idiọkn̄kpọ nditịbe nnọ mmọ, m̀mê ndinam se iwọrọde mmọ etre ndibiak mmọ. Kpa ye oro, imekeme ndiyak mbọm mmọ anam nnyịn, inyụn̄ inyene uko isọn̄ọ ida ye mmọ. Owo ekpenyene mfịna, ndien enye ọwọn̄ọde enyịn okụt ke ufan imọ do ye imọ, enye oro kpọt ekeme ndinen̄ede nsọn̄ọ enye idem. Nnyịn mîfeheke ikpọn̄ mme ufan nnyịn ini mmọ ẹnyenede mfịna, oro owụt ke imọsọn̄ọ ida ye Abasi ye nditọete nnyịn. Enye oro ekeme ndinen̄ede ndọn̄ nditọete nnyịn esịt.—Mme N̄ke 17:⁠17.

Ke ẹma ẹkemen okpo Jesus ẹkesịn ke udi, Mary ye iban en̄wen ẹma ẹkenam ufuọn̄n̄kpọ en̄wen man mmọ ẹda ẹkeyet okpo Jesus. (Mark 16:1, 2; Luke 23:54-56) Ndien ke Sabbath ama okokụre, enye ama edemede ata tụhitụhi usenubọk adaha itie udi oro. Kere nte enye ye iban eken ẹsan̄ade ẹka udi Jesus ini eyo mîn̄wan̄ake ima. Nte mmọ ẹsụk ẹsan̄ade ẹka, mmọ ẹma ẹkere m̀mê idinanam didie ikpat ndodobi itiat emi ẹkemende ẹberi ke inua udi isio. (Matthew 28:1; Mark 16:1-3) Kpa ye oro, mmọ ikafiakke edem. Mbuọtidem mmọ ama anam mmọ ẹnam kpukpru se mmọ ẹkemede, ẹyak n̄kan̄ oko ẹsịn Jehovah ke ubọk.

Etie nte Mary ekebem iban eken iso esịm udi Jesus. Edi etise enye atuak ada, se enye okụtde akpa enye idem. Ẹma ẹkpat itiat ẹsio ke inua udi oro, udi onyụn̄ ana ukpọk! Mary ikedịghe utọ an̄wan emi edide n̄kpọ ekpetịbe enye ada abiat ini. Enye ama efehe inikiet inikiet eketịn̄ se enye okụtde ọnọ Peter ye John. Imekeme ndikụt nte enye edide ke etịn̄, ke en̄wek, ọdọhọ mmọ ete: “Mmọ ẹmen Ọbọn̄ ẹsio ke udi, nnyịn inyụn̄ ifiọkke ebiet eke mmọ ẹnịmde enye”! Peter ye John ẹma ẹfehe ẹka udi oro ẹkekụt ke ana ukpọk nte enye ọkọdọhọde ẹnyụn̄ ẹfiak ẹnyọn̄ ufọk mmọ. *—John 20:1-10.

Ini Mary afiakde aka itie udi oro, enye okodu do ikpọn̄, ikonyụn̄ isọpke idaha do. Nte enye osụk adade ese udi oro anade ukpọk ntre, ye nte ebiet oro odobode utọ tụhitụhi usenubọk oro, eyet ama ọbọhọ enye. Enye ama onyụn̄ọ ese esịt udi oro, idem osụk akpakpa enye se ikpanamde Ọbọn̄ esie okûsịne do. Edi etise enye ama okụt n̄kpọ emi akam akpade enye idem akan oro. Angel iba emi ẹsịnede mfia ọfọn̄idem mmọdo ẹketie ke esịt udi oro! Mmọ ẹma ẹbụp enye ẹte: “Nso inam fi atuade?” Idem ama akpa enye, enye afiak ọdọhọ mmọ se enye ọkọdọhọde mme apostle ete: “Mmọ ẹmen Ọbọn̄ mi ẹfep, ndien mfiọkke ebiet eke ẹnịmde enye.”—John 20:11-13.

Enye ọkọwọn̄ọde enyịn ke edem, se owo adade do. Enye ikọdiọn̄ọke owo oro, ekekere ke edi ekpeme in̄wan̄ emi esidiọn̄de nde oro. Ete oro ama obụp enye sụn̄sụn̄ ete: “N̄wan owo, nso inam fi atuade? Afo oyom anie?” Mary ama ọbọrọ enye ete: “Ete, edieke edide afo ekemen enye efep, sian mi ebiet emi afo enịmde enye, ndien nyemen enye nnyọn̄.” (John 20:14, 15) Ndi omokop se Mary etịn̄de? Ndi enye ikpọn̄ ekeme ndimenede okpo Jesus Christ emi ekedide okopidem erenowo? Mary ikekereke-kere n̄kan̄ oro. Se enye ọkọdiọn̄ọde ekedi ke ana imọ inam se ikekeme.

Ima inyene mfịna emi etiede nte okpon akan nnyịn, ndi imekeme ndikpebe Mary Magdalene? Ekpedi n̄kukụre se ikerede osụk edi nte nnyịn mîkemeke ndinam enye emi, mîkemeke ndinam enye oko, ndịk ekeme ndinam nnyịn, idem onyụn̄ emem nnyịn tutu nnyịn ikemeke ndinam n̄kpọ ndomokiet aba. Edi edieke ibierede ndinam se ikande nnyụn̄ nyak se isụhọde oko nsịn Abasi ke ubọk, imekeme ndinam se nnyịn mîkpekereke. (2 Corinth 12:10; Philippi 4:13) N̄kponn̄kan n̄kpọ edi ke iyanam esịt enem Jehovah. Se Mary akanamde edi oro, Abasi ama onyụn̄ ọdiọn̄ enye ke usụn̄ emi enye mîkpekereke.

Ete oro Mary okokụtde do ikedịghe ekpeme in̄wan̄. Enye ekesidi kapenta, adaha do edi andikpep, ekem edidi edima Ọbọn̄ Mary. Mary ama asan̄a adaha ọkpọn̄ enye sia mîkọdiọn̄ọke enye. Ekikere ikemenke-men Mary ika ke Jesus ama eset. Abasi ama anam Jesus eset nte okopodudu spirit. Enye esịn emi enye owụtde Mary idem mi, idịghe aba idem emi enye akadade akpa, emi Mary ọkọdiọn̄ọde. Usen ifan̄ emi enye ekesetde odu ke isọn̄ mbemiso afiakde ọnyọn̄ heaven, ndusụk mbon emi ẹkenen̄erede ẹdiọn̄ọ enye ikesiwakke ndidiọn̄ọ enye aba enye ama owụt mmọ idem.—Luke 24:13-16; John 21:⁠4.

Jesus akanam didie yak Mary ọdiọn̄ọ ke imọ ke edi? Iketịn̄ke ikọ awawak, okonyụn̄ ọdọhọ: “Mary!” Nte enye ekenịmde uyo okot Mary akanam enye ọdiọn̄ọ ke Jesus ke edi. Mary ama ọwọn̄ọde inikiet inikiet ofiori okot Jesus ke usem Hebrew ete: “Rabboni!” Osụk etie nte enye ekesiwak ndikot Jesus ntre! Ete emi enye okokụtde do ekedi edima Andikpep esie. Esịt ama enem Mary utọ oro idụhe. Enye ama eyịre Jesus inyụn̄ inyịmeke ndisana enye nyak.—John 20:⁠16.

Jesus ama ọdiọn̄ọ se Mary ekekerede, oro akanam enye ọdọhọ enye ete: “Kûyịre mi ke idem.” Imekere ke Jesus eketịn̄ ikọ oro ye enye sụn̄sụn̄, atuak inua imam adian do, omụm enye ubọk sụn̄sụn̄ adian̄ade ke idem esie, onyụn̄ ọdọhọ enye ete: “Ndọkke kan̄a mbịne Ete.” Ini ikekemke kan̄a enye ndifiak nnyọn̄ heaven. Enye okosụk enyenyene utom ndinam mi ke isọn̄, ama onyụn̄ oyom Mary an̄wam imọ. Mary ama enen̄ede akpan̄ utọn̄ okop kpukpru se Jesus ọkọdọn̄de enye. Jesus ama ọdọhọ enye ete: “Bịne nditọete mi kọdọhọ mmọ ete: ‘Mmọn̄ ndọk mbịne Ete mi ye Ete mbufo, Abasi mi ye Abasi mbufo.’ ”—John 20:⁠17.

Ata utom ukpono ke Eteufọk esie ọkọdọn̄ enye oro! Mary ama esịne ke otu mbon emi ẹkebemde iso ẹkụt Jesus ke enye ama ekeset, ndien idahaemi Jesus ọnọ enye eti mbụk ete eketịn̄ ọnọ mme mbet eken. Kere nte idatesịt anamde enye efehe inikiet inikiet adaha ndikọdọhọ mme mbet se Jesus ọdọn̄de enye, ekesịm do enye ọdọhọ mmọ: “Mmokụt Ọbọn̄!” ke etịn̄, ke en̄wek. Anaedi enye ye mme mbet eken ikọsọpke ifre ikọ oro. Imekere ke enye ama emen kpukpru se Jesus ọkọdọn̄de enye etịn̄ ọnọ mmọ imenke etap ke ntak idatesịt. (John 20:18) Se enye eketịn̄de ama odụk ye se iban eken emi ẹketienede ẹkụt ke udi Jesus ana ukpọk ẹketịn̄de.—Luke 24:1-3, 10.

Akpa akpa oro, nte iren oro ẹkenamde n̄kpọ ẹban̄a se iban oro ẹkedọhọde mmọ ikọfọnke. Bible ọdọhọ ete: “Ikọ emi ẹtie mmọ ke utọn̄ nte ndisịme ikọ, mmọ inyụn̄ inịmke iban emi ke akpanikọ.” (Luke 24:11) Idịghe nte iren oro ẹkedi ndiọi owo, onyụn̄ edi ke mbon edem mmọ ikesiwakke ndida se iban ẹtịn̄de ke n̄kpọ ndomokiet. Mme Jew ikakam inyịmeke n̄wan ọnọ ikọ ntiense ke esop. Ido oro ama adia odụk mme apostle Jesus idem mmọ idiọn̄ọke. Edi Jesus ye Jehovah isisarike iban. Ata ukpono ke mmọ ẹkekpono Mary oro!

Mary ikayakke se mme apostle oro ẹkenamde abiak enye. Enye ama ọdiọn̄ọ ke Eteufọk imọ ada imọ ke n̄kpọ, ndien se owo efen akpananam, enye ibọhọ isịn ke ibuot. Jesus ọnọ kpukpru mme mbet esie etop ọdọhọ ẹtan̄a. Bible okot etop oro “eti mbụk obio ubọn̄ Abasi.” (Luke 8:⁠1) Jesus ikọdọhọke mme mbet esie ke kpukpru owo ẹyenịm se mmọ ẹtịn̄de m̀mê ke ẹyema utom mmọ. Akakam ọdọhọ ke ẹdisasua. (John 15:20, 21) Ntre ọfọn mme Christian ẹti Mary Magdalene. Kpa ye emi mme mbet eken mîkọsọpke inịm se enye etịn̄de, oro ikanamke enye etre nditịn̄ ye idatesịt ke Jesus ama eset!

Nte ini akade, Jesus ama ediwụt mme apostle esie idem ye ediwak mbet eken. Enyene ini kiet emi enye okowụtde se iwakde ibe owo 500 idem! (1 Corinth 15:3-8) Imenịm ke ofụri ini emi Jesus okowụtde mme owo idem do ama anam Mary ọdọdiọn̄ ọbuọt idem ye Abasi, edide enye ama etiene odu do m̀mê okokokop. Ekeme ndidi enye ama esịne ke otu iban emi ẹketienede mme mbet ẹsop idem ke Jerusalem ke usen Pentecost ini mme mbet Jesus ẹkebọde edisana spirit.—Utom 1:14, 15; 2:1-4.

M̀mê Mary Magdalene ama etiene odu do m̀mê ikodụhe, imenyene ediwak ntak ndinịm ke enye ama ọsọn̄ọ ada ye Abasi tutu esịm n̄kpa. Ẹyak nnyịn owo kiet kiet ibiere ndinam ntre n̄ko! Edieke isiwụtde ke imama kpukpru se Jesus anamde ọnọ nnyịn, isụhọrede idem inam n̄kpọ inọ mbon en̄wen, inyụn̄ inịmde ke Abasi ayan̄wam nnyịn, oro oyowụt ke imenyene ukem mbuọtidem emi Mary Magdalene ekenyenede.