Ndisịme mbre esịne mbre ekededi emi mîyehe, nte editụk owo nsio nsio itie ke idem m̀mê ndikpe ndisịme ke itọn̄. Ndusụk ini esisọn̄ ndidiọn̄ọ m̀mê owo oyom ndibre owo ndisịme mbre m̀mê owo onyụn̄ edi owo mbubru, m̀mê edi owo emi esinyụn̄ amade mbre ye iban.

 Edisan̄a didie ifiọk m̀mê owo anam mbubru, edi owo emi amade mbre ye iban, m̀mê oyom ndibre fi ndisịme mbre? Se  mbụme emi aban̄ade ndisịme mbre man ọfiọk ibọrọ.

 Idịghe ke ufọkn̄wed ikpọn̄ ke ẹsibre owo ndisịme mbre. Edi edieke ọdiọn̄ọde se akpanamde ke ini ẹbrede fi ndisịme mbre ke ufọkn̄wed, afo oyonyụn̄ ọdiọn̄ọ se akpanamde ke ini owo ebrede fi utọ mbre oro ke ama okokụre n̄wed ọtọn̄ọ utom. Se afo anamde ekeme ndinam owo emi esibrede fi ndisịme mbre etre ndibre owo en̄wen utọ mbre oro.

 Owo idibreke fi ndisịme mbre aba edieke ọdiọn̄ọde se enye edide ye se akpanamde. Yak ineme n̄kpọ ita emi ẹkemede nditịbe ye se akpanamde edieke ndomokiet ke otu emi etịbede ọnọ fi.

 AKPA:

“Ndusụk ikpọ owo emi ẹnen̄erede ẹsọn̄ọ mi ẹsidọhọ ke mmeye etieti. Ubaha emi mmimọ ikpedide n̄kparawa. Owo mmọ kiet ama asan̄a edida mi ke edem en̄wịne mi idet!”—Tabitha, 20.

 Tabitha ekeme ndikere ete: ‘Edieke ndopde uyo ndaha n̄ka mbubehe mi, ekeme ndidi enye oyosion̄o idem ọkpọn̄ mi.’

 Ntak emi ikerede ke enye idision̄oke idem ikpọn̄ Tabitha: Ntaifiọk ẹdọhọ ke edieke owo odopde-dop uyo adaha ke ini ẹbrede enye ndisịme mbre, emi esinam ẹdọdiọn̄ ẹbre enye ndisịme mbre.

 Kam nam emi ise: Dọhọ owo oro ke usumaha ndisịme mbre. Taryn emi edide isua 22 ọdọhọ ete: “Edieke owo otụkde mi idiọk itie, mmesidọhọ enye okûdedei afiak otụk mi aba. Emi esinam bụt anam enye.” Edieke owo oro akade iso ebre fi ndisịme mbre, kûkpa mba ndinam enye ọfiọk ke umaha utọ mbre oro. Bible ọdọhọ ‘ikọri isịm ọyọhọ idaha inyụn̄ itịm ifiọk n̄kpọ.’—Colossae 4:12.

 Nso ke akpanam edieke owo emi ebrede fi ndisịme mbre ọdọhọde ke imọn̄ inam fi n̄kpọ? Kûda ufan̄a n̄kpọ ye enye. Sọsọp daha kpọn̄ enye ka ketịn̄ nọ akwa owo emi edikemede ndin̄wam fi.

 ỌYỌHỌ IBA:

“Ke ini n̄kodude ke sekọndri, n̄kaiferi iba ẹma ẹdimụm mi ke kọridọ. Owo mmọ kiet ekesina ye iban onyụn̄ ọdọhọ ndina ye imọ n̄ko. N̄kenyịmeke, edi mmọ ẹma ẹsisịn mi ntịme ke idem kpukpru usen. Usen kiet, mmọ ẹma ẹmụm mi ẹfịk mi ẹdian ke ibibene!”—Victoria, 18.

 Victoria ekpekekere ete: ‘Ekeme ndidi owo idinịmke mi ke akpanikọ edieke ntịn̄de n̄kpọ emi nnọ owo. Mîdịghe ẹkeme ndida mi nte mbe.’

 Ntak emi ikerede ke ifọnke ndikere n̄kpọ ntre: Edieke mûtịn̄ke unọ owo, owo emi esibrede fi ndisịme mbre ayaka iso ebre fi ye mbon en̄wen ndisịme mbre.—Ecclesiastes 8:11.

 Kam nam emi ise: Tịn̄ nọ owo. Mme ete ye eka fo ye idem mme andikpep ẹkeme ndin̄wam fi. Edi nso ke akpanam edieke mmọ mîdaha se etịn̄de ke akpan n̄kpọ? Nam emi ise: Ini ekededi emi owo ebrede fi ndisịme mbre, wet kpukpru se enye akanamde fi nịm. Sịn usenọfiọn̄, ini, ebiet, ye se enye eketịn̄de. Ekem nọ ete ye eka fo m̀mê andikpep mbufo. Ediwak owo ẹsida se ẹwetde-wet ke akpan n̄kpọ ẹkan se ẹtịn̄de ke inua.

 ỌYỌHỌ ITA:

“Mma nnen̄ede mfehe akparawa kiet ke ufọkn̄wed nnyịn. Enye ekesibre bọl. Akparawa emi ama okon̄ etieti, n̄kpọ nte ikpat itiokiet ye ubak, onyụn̄ ekpere ndidobi nte ekpat simen ita. Enye ekekere ke imọ iditreke ndinyene mi. Enye ama eyịre mi kpukpru usen ke ofụri isua kiet. Usen kiet, nnyịn mbiba kpọt ikodu ke ubet ukpepn̄kpọ. Ntre, enye ama enen̄ede asan̄a adiana mi. Mma mfrọ okpokoro mfehe n̄wọrọ.”—Julieta, 18.

 Julieta ekpekekere ete: ‘Uwem n̄kparawa ikanke oro.’

 Ntak emi ikerede ke oro ikpan̄wamke enye: Owo emi ebrede fi ndisịme mbre iditreke edieke mme owo ẹkerede ke uwem n̄kparawa ikanke oro.

 Kam nam emi ise: Kûdedei usak m̀mê ndituak inua imam. Edi nam enye okụt ke usudiaha ndisịme.

 SE IKETỊBEDE 1:

“Nsimaha ndisọn̄ọ owo enyịn. Ntre, ke ini n̄kparawa ẹbrede mi ndisịme mbre, mmesidọhọ mmọ ẹtre, edi nsitịn̄ke nte enen̄ede afịna mi. Ndusụk ini, mmesikam ntuak inua imam ke ini ndọhọde mmọ ẹtre. Oro esinam mmọ ẹkere ke utọ mbre oro akam enenem mi.”—Tabitha.

•   Nso ke akpanam edieke afo ekpedide Tabitha? Ntak emi akpanamde n̄kpọ ntre?

•   Nso ikeme ndinam owo emi ebrede fi ndisịme mbre ekere ke utọ n̄kpọ oro akam enenem fi?

 SE IKETỊBEDE 2:

“N̄kparawa ifan̄ ke ubet ukpepn̄kpọ nnyịn ẹma ẹtọn̄ọ ndikpe nditen̄. Mma nnam nte n̄kopke se mmọ ẹtịn̄de ke urua ifan̄, edi mmọ ẹkedọdiọn̄ ẹkpe nditen̄. Ekem, mmọ ẹma ẹtọn̄ọ nditie n̄kpere mi ẹnyụn̄ ẹfat mi. Mma nnụk mmọ, edi mmọ ikosion̄oke idem ikpọn̄ mi. Owo mmọ kiet ama ewet ndisịme ke ekpri babru ọnọ mi. Mma mmen babru emi n̄kowụt andikpep. Ẹma ẹdọhọ enye okûdi n̄wed tutu ẹdọhọ enye afiak edi. Mma ndikụt ke akpakana ntịn̄ n̄kpọ emi nnọ andikpep toto ke ini emi mmọ ẹketọn̄ọde ndisịme emi!”—Sabina.

•   Afo ekere ke nso ikanam Sabina okûtịn̄ n̄kpọ emi unọ andikpep toto ke ini ndisịme emi ọkọtọn̄ọde? Ndi ekere ke emi ama ọfọn? Ntak ọdọhọde ntre?

 SE IKETỊBEDE 3:

“Akparawa kiet ama odụk ebịne Greg udọeka mi ke itie uyere mmọn̄. Enye ama asan̄a ekpere eyeneka mi ọkọdọhọ enye ete, ‘Tịm mi inua.’ Eyeneka mi ikenyịmeke, edi ufan oro ikamaha ndision̄o idem n̄kpọn̄ enye. Eyeneka mi ama onụk enye efep.”—Suzanne.

•   Ndi emekere ke ndisịme mbre ke ẹkebre Greg emi? Ntak emi ọdọhọde ntre?

•   Ntak emi ndusụk irenowo mîsimaha nditịn̄ nnọ owo ke erenowo nte mmọ ebre mmọ ndisịme mbre?

•   Ndi emekere ke se Greg akanamde ama ọfọn? Nso ke afo akpakanam?