“Ini n̄kedide isua 15, n̄kenyeneke mfịna ye ibet emi ete ye eka mi ẹkenịmde, edi n̄kere ke akpana mmọ ẹfiak ẹsion̄o ubọk idahaemi ndide isua 19 mi.”​—Sylvia.

 Ndi afo ekere ukem se Sylvia ekerede? Ekpedi ntre, ibuotikọ emi ayan̄wam fi ọdiọn̄ọ nte enemede n̄kpọ emi ye ete ye eka fo.

•  Se akpanade ọdiọn̄ọ

•  Se akpanamde

•  Se ubọkn̄ka fo ẹtịn̄de

 Mbemiso enemede ye ete ye eka fo aban̄a ibet emi mmọ ẹnịmde, kere n̄kpọ ifan̄ emi ise:

•  Ibet mîdụhe, ndutịme okpokpon etieti. Kere ise nte n̄kpọ ekpetiede ke usụn̄ emi moto awakde edieke idiọn̄ọ mîdụhe, ikan̄ trafik idụhe, mme owo ẹnyụn̄ ẹwatde nte ẹmama. Kpa nte ibet uwat esin̄wamde mme awat uwat, ntre n̄ko ke ibet ke ufọk esinam n̄kpọ asan̄a ọfọn.

•  Ete ye eka fo ndinịm ibet owụt ke mmọ ẹkere ẹban̄a fi. Edieke mmọ mînịmke ibet ke ufọk, oro ekeme ndiwọrọ ke se ikpetetịbe inọ fi ibeheke mmọ. Nso utọ ete ye eka ikpedi oro?

 NDI AMA ỌFIỌK? Mme ete ye eka ẹnyene ibet eke mmọ n̄ko! Ekpedi unịmke, kot Genesis 2:​24; Deuteronomy 6:​6, 7; Ephesus 6:4; ye 1 Timothy 5:8.

 Edi nso ke akpanam ekpedi osụk etie fi nte ke ibet ete ye eka fo iyakke fi enyịghede idem?

 Kere kan̄a mbemiso enemede n̄kpọ oro ye ete ye eka fo. Ndi emesinịm ibet ete ye eka fo? Ekpedi usûwakke ndinịm, ọwọrọ idifọnke aka ebịne mmọ idahaemi ọkọdọhọ ẹsion̄o ubọk. Utu ke oro, se se idude ke ibuotikọ emi, “Nso ke N̄kpanam Man Ete ye Eka Mi Ẹda Mi ke Owo Akpanikọ?”

 Ekpedi emesiwak ndinịm ibet mmọ, kere kan̄a se akpamade ndiketịn̄ ye mmọ. Afo ndibem iso n̄kere se ediketịn̄ ye mmọ ayan̄wam fi okụt m̀mê se oyomde ndikeben̄e enyene ibuot. Ama ọfiọk se editịn̄de, n̄kpọ efen edi afo ndidọhọ ete ye eka fo ẹnịm ini ye ebiet emi edifọnde ye kpukpru owo, emi mbufo ẹdinyụn̄ ẹkemede ndineme n̄kpọ emem emem. Ẹma ẹsobo, ti n̄kpọ ifan̄ emi:

 Tịn̄ ikọ ukpono ukpono. Bible ọdọhọ ete: “Uyat uyat ikọ edemede iyatesịt.” (Mme N̄ke 15:1) Ntre ti ke edieke afan̄ade n̄kpọ ye ete ye eka fo mîdịghe ọdọhọde ke mmọ ẹfefịk fi, ke eyetịmede nneme oro.

 “Mmokụt ke adan̄a nte nnen̄erede n̄kpono ete ye eka mi, ke ntre n̄ko ke mmọ ẹkpono mi. Ukpono ama odu, esinen̄ede emem nnyịn utom ndibiere se ifọnde ye edem mbiba.”​—Bianca, 19.

 Kpan̄ utọn̄. Bible ọdọhọ yak ‘isọp ndikop ikọ, ikûsọp nditịn̄ ikọ.’ (James 1:​19) Ti ke nneme ke eneme ye ete ye eka fo. Oro ọwọrọ ke ama etịn̄ okwo, ana onyụn̄ akpan̄ utọn̄ ọnọ mmọ.

 “Nte isụk ikponde owo, imekeme ndikere ke imọdiọn̄ọ n̄kpọ ikan ete ye eka nnyịn, edi nsu ke edi. Ọfọn ikop se mmọ ẹtịn̄de inyụn̄ ida item mmọ.”​—Devan, 20.

 Kere nte etiede mmọ ke idem. Domo ndikere nte ete ye eka fo ẹdade n̄kpọ oro. Nam item Bible emi ọdọhọde ‘okûse uban̄a mbubehe fo kpọt, edi ese aban̄a mbubehe mbon en̄wen n̄ko’​—isan̄ enye emi, edise aban̄a mbubehe ete ye eka fo.​—Philippi 2:4.

 “N̄kesikere ke ete ye eka mi in̄wamke-n̄wam mi, ke ẹsasua mi. Edi mmedikụt ke mmọ ẹkekpekpep ndidi eti ete ye eka kpa nte ami n̄ko n̄konyụn̄ n̄kpepde ndidi akwa owo emi ọdiọn̄ọde idem. Ima akanam mmọ ẹnam kpukpru oro.”​—Joshua, 21.

 Nọ ekikere. Yak idọhọ ke ete ye eka fo ẹdọhọ ke mmọ iyomke fi aka usọrọ kiet emi ẹyomde ndinam ke ata mbubreyo. Yom usụn̄ diọn̄ọ m̀mê nso idi mfịna. Ndi ini n̄kanika edi mfịna m̀mê usọrọ edi mfịna?

•   Ekpedi ini n̄kanika, ndi mmọ ẹkeme ndinyịme fi aka edieke asan̄ade ye owo efen?

•   Ekpedi usọrọ, ndi mmọ ẹkeme ndinyịme fi aka edieke ọdọhọde mmọ mbon emi ẹditienede ẹdi usọrọ oro ye owo emi edisede enyịn?

 Ti nditịn̄ ikọ ukpono ukpono nyụn̄ nyene ime kop se ete ye eka fo ẹtịn̄de. Yak nte etịn̄de ikọ onyụn̄ anamde n̄kpọ owụt ke omokpono mmọ. (Ephesus 6:​2, 3) Ndi oro ayanam mmọ ẹkpụhọde ekikere? Ekeme ndidi ẹyekpụhọde, onyụn̄ ekeme ndidi idikpụhọkede. Edide ẹkpụhọde m̀mê ikpụhọkede . . .

 Nyịme se ete ye eka fo ẹbierede ukpono ukpono. Ata akpan n̄kpọ emi mme owo ẹsifrede edi emi. Edieke ete ye eka fo mînyịmeke ndinam se afo oyomde ndien afo ọtọn̄ọ ndifan̄a n̄kpọ ye mmọ, oro edinanam n̄kpọ ọsọn̄ ye afo ini efen emi enyenede n̄kpọ ndineme ye mmọ. Edi edieke afo enyịmede se ededi emi mmọ ẹbierede, etie nte mmọ ẹyefiak ẹkere ndusụk ibet emi mmọ ẹnịmde ẹnyụn̄ ẹsion̄o ubọk.