Ndusụk ini ndikere n̄kpọ nsio nsio, mma n̄kpọ nsio nsio, nnyụn̄ nnyene nsio nsio edu esinam ebe ye n̄wan ẹtọhọ. Edi enyene mme n̄kpọ en̄wen emi ekemede ndida akamba utọk ndi ke ndọ, utọ nte:

•   Ini emi ẹkpedude ye mme iman

•   Nte ẹkpebiatde okụk

•   Ndibiere m̀mê iyenyene nditọ

 Nso ke akpanam edieke afo ye ebe m̀mê n̄wan fo ẹkerede n̄kpọ nsio nsio?

•  Se anade ọdiọn̄ọ

•  Se akpanamde

 Mbufo ndikem esịt iwọrọke ke ẹdisima ukem n̄kpọ. Idem ebe ye n̄wan emi ẹtiede nte ata amanamba isikereke n̄kpọ ukem ukem kpukpru ini, idem ke ini mmọ ẹyomde ndibiere ata akpan n̄kpọ.

 “N̄kamana ke ubon emi kpukpru owo ẹsimade ndidu ntre. Ke utịturua, ima isima ndikese mme eka eka nnyịn ye mme ete ete nnyịn, mme nditọeka ete nnyịn ye mme nditọeka eka nnyịn, inyụn̄ ima ndikese mme iman nnyịn. Edi ubon mme ebe mi iketiehe ntre. Ini emi isikerede nte ikpabiatde ye mbon nnyịn m̀mê ikpadade ineme nneme ye mmọ isidịghe ukem.”​—Tamara.

 “Ami ye n̄wan mi ito nsio nsio ufọk. Nte n̄wan mi ekesiyomde ibiat okụk nnyịn ye nte ami n̄kesiyomde ibiat ama esikpụhọde. Emi ama esida ikọ edi ini ikanamde ndọ obufa obufa. Ima itie ineme n̄kpọ emi ibe ikaba mbemiso edina ibuot.”​—Tyler.

 Ndinyụn̄ ndọhọ “mmenyịme mmenyịme” isikọkke mfịna. Ke uwụtn̄kpọ, edinam nso owo mme ebe m̀mê n̄wan fo ọkpọdọn̄ọ, ndien ana mbufo ẹse ẹban̄a enye? Nso ke edinam ebe m̀mê n̄wan fo okpoyom eyen edi afo uyomke? a

 “Ami ye n̄wan mi ima isida ini itie ineme iban̄a n̄kpọ unyene eyen emi. Edi idahaemi n̄wan mi esima nditie n̄kere n̄kpọ oro, ndien oro anam nnyịn isehe n̄kpọ emi usụn̄ kiet aba nte ikesisede. Ọsọn̄ ndibiere nte idinamde.”​—Alex.

 Kûyak ndikere n̄kpọ nsio nsio abiat ndọ mbufo. Ndusụk owo ẹdọhọ edieke se owo ye ebe m̀mê n̄wan esie ẹkerede ke n̄kpọ emi edide akpan n̄kpọ mîdịghe ukem, yak owo anam se ekekeme man n̄kpọ oro edi nte enye oyomde​—ekpededi ana enye ọkpọn̄ ebe m̀mê n̄wan esie. Akpada utọ “item” oro, ọwọrọ ekere aban̄a idemfo kpọt ukereke uban̄a se ọkọn̄wọn̄ọde ke iso Abasi ete ke n̄kpa n̄kpa ikpọn̄ edidian̄ade mbufo.

 Biere ke udûbiatke un̄wọn̄ọ ndọ fo. Emi ayan̄wam fi oyom usụn̄ man mbufo mbiba ẹdidiana kiet ẹkọk mfịna mbufo.

 Item Bible: “Se Abasi ama akadian yak baba owo kiet okûdian̄ade.”​—Matthew 19:6.

 Kere se idikpade itak. Ke uwụtn̄kpọ, edieke n̄wan m̀mê ebe fo oyomde eyen ndien afo uyomke. Enyene se anade mbufo ẹbem iso ẹkere kan̄a, utọ nte:

•   Kere ban̄a adan̄a nte ẹmade idem mbufo.

   Ndi ndọ mbufo ayaka iso enem mfịna ubọk nditọ ama edidụk?

•   Kere utom edidi ete ye eka.

   Ndibọk nditọ ikụreke ke ndinọ mmọ udia, ọfọn̄, ye ufọkidụn̄​—esịne utom.

•   Kere ban̄a n̄kpọ okụk.

   Ndi eyekeme ndidi anam utom, ese aban̄a ubon, onyụn̄ enyene ini anam mme n̄kpọ eken oro anade anam?

 Item Bible: “Anie ke otu mbufo emi oyomde ndibọp tọwa mîdibemke iso isụhọde itie ibat se iditakde?”​—Luke 14:28.

 Kere se inen̄erede idi mfịna. Ẹmekeme ndibiere n̄kpọ emi mbufo ẹnyenede nsio nsio ekikere ẹban̄a. Ke uwụtn̄kpọ, edieke edide unyene nditọ edi mfịna, ọfọn ebe m̀mê n̄wan emi mîyomke eyen obụp idem esie ete:

•   ‘Mma ndọhọ ke nyomke eyen, ndi ọwọrọ ke nyomke kan̄a m̀mê ke ndiyomke tutu amama?’

•   ‘Ndi ndọhọ ke nyomke eyen sia n̄kere ke ndikemeke mbọk eyen ọfọn?’

•   ‘Ndi n̄kere ke ndinyene eyen ayanam n̄wan m̀mê ebe mi okûnyene ini unọ mi?’

 Ọfọn n̄ko ebe m̀mê n̄wan emi oyomde nditọ onyụn̄ obụp idem esie ete:

•   ‘Ndi iyekeme ndinam utom nnyịn nte mme ete ye eka nnyụn̄ mbọk nditọ nnyịn ọfọn?’

•   ‘Ndi okụk isinyenede eyekem nnyịn nditọ ẹma ẹfiak ẹdidiana?’

 Item Bible: “Ọniọn̄ eke otode enyọn̄ edi . . . enyene eti ibuot.”​—James 3:17.

 Ọfọn ekere aban̄a se inamde ekikere ebe m̀mê n̄wan fo ọfọn. Owo iba ekeme ndida ke ukem itie edi ẹse n̄kpọ nsio nsio. Ukem ntre, ebe ye n̄wan ẹkeme ndinyene se anade mmọ ẹbiere, edi mmọ ẹkere n̄kpọ nsio nsio ẹban̄a n̄kpọ oro. Uwụtn̄kpọ kiet esidi ke se ẹkpedade okụk ẹnam. Ke ini ẹyomde ndineme n̄kpọ emi mbufo ẹkerede nsio nsio, ẹtọn̄ọ ke se mbufo mbiba ẹnyịmede ẹban̄a n̄kpọ oro.

•   Nso ke mbufo mbiba ẹnyịme?

•   Nso inam se owo mbufo kiet kiet ekerede ọfọn?

•   Mbak ndọ mbufo idibiara, ndi owo mbufo kiet mîdịghe mbufo mbiba ẹmekeme ndikpụhọde se ẹkerede man ẹdiana kiet ẹbiere ukem n̄kpọ?

 Item Bible: “Yak owo kiet kiet okûyom ufọn idemesie, edi oyom ufọn owo en̄wen.”​—1 Corinth 10:24.