“Ẹkûtịmede esịt ẹban̄a n̄kpọn̄, koro n̄kpọn̄ eyenyene editịmede esịt esie.”—MATTHEW 6:34.

Se Emi Ọwọrọde: Idụhe owo emi esịt mîsitịmekede. Edi kûmen editịmede esịt eke n̄kpọn̄ udûdian ye eke mfịn. Afanikọn̄ usen ekem ye usen.

• Editịmede esịt ekeme ndinam ibuot oyon̄ owo. Edi ti ke enyene ndusụk n̄kpọ emi nnyịn mîkemeke ndinyan̄a. Nditie n̄kpa ekikere ke mme n̄kpọ emi mûkemeke ndinyan̄a edikam inanam esịt aka iso etịmede fi. Ti n̄ko ke ediwak ini, n̄kpọ oro isitịmerede esịt iban̄a isitịbeke.

“Ọniọn̄ eke otode enyọn̄ . . . enyene eti ibuot.”—JAMES 3:17.

Se Emi Ọwọrọde: Kûkere ke udûnamke ndudue. Kûyom ndinam se mûkemeke, kûnyụn̄ uyom mbon en̄wen ẹnam se mmọ mîkemeke.

• Sụhọde idem. Diọn̄ọ se afo ekemede ndinam ye se mûkemeke. Diọn̄ọ n̄ko se mbon en̄wen mîdikemeke ndinam. Kûkere ke kpukpru ini ke n̄kpọ edisan̄a ọfọn. Edieke anamde item emi, esịt ayana fi sụn̄, udûnyụn̄ unamke esịt etịmede mbon en̄wen, ndien emi ayanam emem mbufo utom ndinam n̄kpọ n̄kụt unen. N̄ko, kpep ndisinam mbubru. Ke ini asakde imam, idem ọkpọkọm n̄kpọ isan̄ake nte ekekerede, oro ayanam idem afiak atara fi onyụn̄ anam esịt enem fi.

“Owo mbufiọk . . . enyene ifụre ifụre edu.”—MME N̄KE 17:27.

Se Emi Ọwọrọde: Iyatesịt ekeme ndinam okûkeme ndikere n̄kpọ ọfọn, ntre domo ndisimụm idem n̄kama.

• Fiọk mme n̄kpọ emi ẹsinamde esịt etịmede fi nyụn̄ fiọk nte anamde n̄kpọ aban̄a mme n̄kpọ oro. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini esịt etịmerede fi, yom usụn̄ fiọk nte etiede fi ke idem, se ekerede, ye nte anamde n̄kpọ; emekeme ndikam n̄wewet nnịm. Edieke ọdiọn̄ọde nte esinamde n̄kpọ ke ini esịt etịmerede fi, oro ayan̄wam fi. Kere n̄ko se akpanamde man etre mme n̄kpọ emi ẹsitịmerede fi esịt. Edieke mûkemeke nditre mme n̄kpọ oro ofụri ofụri, nam n̄kpọ man afiak efere fi. Ke uwụtn̄kpọ, emekeme ndikpụhọ nte esinamde n̄kpọ m̀mê ini emi esinamde ndusụk n̄kpọ.

• Domo ndikpụhọ nte esisede n̄kpọ. Ekeme ndidi se isitịmerede fi esịt isitịmekede mbon en̄wen. Ekeme ndidi etiene nte afo adade n̄kpọ oro. Yak inọ uwụtn̄kpọ ita:

  1. Kûsusọp ukere ke owo okokoi anam n̄kpọ man abiak fi. Ke uwụtn̄kpọ, yak idọhọ ke ẹda ke udịm, ndien owo edisịbe inikiet inikiet ada fi ke iso. Esịt ekeme ndiyat fi edieke ekerede ke enye okokoi anam. Edi ekeme ndidi idịghe ntre.

  2. Kere ban̄a eti n̄kpọ emi se itịbede ekemede ndida ndi. Ke uwụtn̄kpọ, emekeme ndida ini oro etiede ebet dọkta m̀mê etiede ebet moto ọyọhọ okot n̄wed m̀mê email mîdịghe anam ekpri utom.

  3. Ti ke mfịna oro ididịghe ke nsinsi. Bụp idemfo ete, ‘Ndi se ifịnade mi mfịn emi oyosụk afịna mi n̄kpọn̄ m̀mê urua en̄wen?’ Diọn̄ọ mme n̄kpọ emi mûkpayakke afịna fi.

“Ẹyak kpukpru n̄kpọ ẹda itie ke ido nte eyede ye ke ndutịm.”—1 CORINTH 14:40.

Se Emi Ọwọrọde: Nam n̄kpọ ke nde ke nde.

• Esinem nnyịn ndinam n̄kpọ ke nde ke nde. Edi edieke isisịkde n̄kpọ oro ikpanamde inịm, mme n̄kpọ oro inyenede ndinam ẹkeme ndiwak n̄kan nnyịn ndien oro ekeme ndinam esịt etịmede nnyịn. N̄kpọ iba emi ẹkeme ndin̄wam fi:

  1. Wet mme n̄kpọ oro oyomde ndinam ke adiana ke adiana, nyụn̄ kụt ete ke amanam kpukpru se ekewetde.

  2. Edieke okụtde ke emesima ndisịk n̄kpọ nnịm, nam n̄kpọ ban̄a oro.

“Esisịt nduọkodudu ọfọn akan ekese ọkpọsọn̄ utom ye edifehe mbịne ofụm.”—ECCLESIASTES 4:6.

Se Emi Ọwọrọde: Mbon emi ẹsinamde utom ẹwot idem isidiaha ufọn utom mmọ sia mmọ isinyeneke ini m̀mê odudu itie idia se mmọ ẹkekpade utom ẹnam.

• Diọn̄ọ ke idịghe utom ye okụk ẹdi kpukpru n̄kpọ. Idịghe ndinyene ediwak okụk esinam owo okop inemesịt m̀mê anam esịt ana owo sụn̄. Bible akam ọdọhọ ke Ecclesiastes 5:12 ete ke “uwak n̄kpọ emi owo inyene enyenede iyakke enye ede idap.” Ntre yụhọ ye se enyenede.

• Nyene ini nduọkodudu. Esịt iditịmekede fi ke ini anamde mme n̄kpọ emi ẹsinemde-nem fi. Edi nditetie nse se mbon en̄wen ẹnamde, utọ nte ndise TV, idinen̄ekede in̄wam fi.

• Kûyak fon m̀mê kọmputa adia fi idem. Kûdi anam-anam afo ese email ye etop emi ẹnọde fi m̀mê se mme owo ẹdọn̄de ke Intanet. Kûkụbọde email utom ke ini mûnamke utom, ibọhọke edi n̄kpọ emi anade ọsọsọp ese aban̄a.

“Edisịn̄ede idem enyene . . . ufọn.”—1 TIMOTHY 4:8.

Se Emi Ọwọrọde: Ndisịn̄ede idem kpukpru ini esinam idem ọsọn̄ owo.

• Sinam mme n̄kpọ emi ẹdinamde idem ọsọn̄ fi. Ndisịn̄ede idem esinam idem enem owo onyụn̄ anam esịt ana owo sụn̄. Sidia nti udia, kûnyụn̄ ukokoi utie biọn̄. Kụt ete ke emeside idap ọfọn.

• Kûtiene unam mme n̄kpọ emi ndusụk owo ẹsinamde ke ini esịt etịmerede mmọ, utọ nte ndin̄wọn̄ sika, ndin̄wọn̄ mmịn mbe ubọk, m̀mê ndida n̄kpọsọn̄ ibọk ke idiọk usụn̄. Ekeme nditie nte ke mme n̄kpọ emi ẹsinam owo efre uwa, edi mmọ ẹsikam ẹnanam esịt etịmede owo akan nte ekedide, ẹnam owo ọdọn̄ọ, ẹnyụn̄ ẹtahade owo.

• Ka kokụt dọkta edieke esịt etịmerede fi akan nte ekesidide. Kûyak bụt anam fi ndika ufọkibọk.

‘Ẹdụn̄ọde ẹfiọk se idide akpan n̄kpọ ikan.’—PHILIPPI 1:10.

Se Emi Ọwọrọde: Da ini tie kere se idide akpan n̄kpọ inọ fi.

• Bem iso wet mme akpan n̄kpọ emi oyomde ndinam. Emi ayanam ọfiọk mme n̄kpọ emi anade ebem iso anam, mbon emi ekemede ndiyak nnịm kan̄a, mbon emi ọkpọdọhọde owo an̄wam fi, m̀mê mbon emi okposion̄ode idem ọkpọn̄.

• Wet se adade ini fo anam ke urua kiet. Ekem se m̀mê odu ebiet emi akpanamde ọfọn akan oro. Edieke ọdiọn̄ọde se adade ini fo anam, n̄kpọ idiwakke ikan fi ubọk, ndien esịt ayana fi sụn̄.

• Nịm ini edidade iduọk odudu. Ndisiduọk odudu ọkpọkọm ata ekpri ntem ekeme ndinam afiak okop idem, onyụn̄ anam esịt ana fi sụn̄.

“Editịmede esịt ayanam esịt ofụhọ, edi eti ikọ anam esịt adara.”—MME N̄KE 12:25.

Se Emi Ọwọrọde: Nti ikọ emi mme owo ẹtịn̄de ekeme ndinam esịt enem fi.

• Neme mfịna fo nọ owo emi ekemede ndin̄wam fi. Utọ owo emi ekeme ndin̄wam fi ekere n̄kpọ ọfọn mîdịghe ọfiọk se akpanamde aban̄a se iwọrọde fi. Nditịn̄ se ifịnade fi nnọ owo ekeme ndinam afiak efịghede fi ke esịt.

• Dọhọ owo an̄wam fi. Emekeme ndidọhọ owo an̄wam fi anam ndusụk n̄kpọ.

• Edieke owo itieutom mbufo esinamde esịt etịmede fi, kere se akpanamde man oro etre. Ke uwụtn̄kpọ, emekeme ndinam enye ọdiọn̄ọ nte se enye esinamde oro afịnade fi, edi nam oro emem emem. (Mme N̄ke 17:27) Edieke enye mîmaha ndikpụhọde, emekeme ndisụhọde udomo ini emi esibiatde ye enye.

“Mmọ oro ẹkerede ẹban̄a unana mmọ ke n̄kan̄ eke spirit ẹkop inemesịt.”—MATTHEW 5:3.

Se Emi Ọwọrọde: Idịghe udia, ọfọn̄, ye ufọk ikpọn̄ ke isiyom. Imoyom Abasi n̄ko. Edieke iyomde ndikop inemesịt, ana idu uwem nte Abasi ọdọhọde.

• Ndibọn̄ akam ekeme ndinen̄ede n̄n̄wam nnyịn. Abasi ọdọhọ ‘itop kpukpru editịmede esịt nnyịn idori imọ ke idem, koro enye ekere aban̄a nnyịn.’ (1 Peter 5:7) Ndibọn̄ akam nnyụn̄ ntie n̄kere nti n̄kpọ ekeme ndinam esịt ana nnyịn sụn̄.—Philippi 4:6, 7.

• Kot mme n̄wed emi ẹdinamde enen̄ede ekpere Abasi. Kpukpru item oro ẹnemede ke magazine emi ẹto Bible, ndien ẹkewet Bible man anam nnyịn ikpere Abasi. Mme item emi ekeme ndinam owo enyene “ata ọniọn̄” onyụn̄ ekere n̄kpọ ọfọn. (Mme N̄ke 3:21) Ntre, ọkpọfọn ọtọn̄ọ ndikot Bible. Emekeme nditọn̄ọ ke n̄wed Mme N̄ke.