1, 2. Nso ke Bible eketịn̄ ndiwụt ke ikọt Jehovah ẹyewak?

ESOP Mme Ntiense Jehovah emi odude ke ofụri ererimbot inyeneke mbiet. Mbon emi mîfọnke ima, emi ẹsinyụn̄ ẹnamde ndudue ẹdu ke esop emi. Kpa ye oro, edisana spirit Abasi an̄wam esop esie ke ofụri ererimbot aka iso ọkọri onyụn̄ ọsọn̄ idem. Ẹyak ineme ndusụk ikpọ n̄kpọ emi Jehovah adade ikọt esie anam kpa ye oro mmọ mîfọnke ima.

² Ke ini mme akpatre usen idiọk ererimbot emi ọkọtọn̄ọde ke 1914, ikọt Abasi ikenen̄ekede iwak ke isọn̄ ini oro. Edi Jehovah ama ọdiọn̄ utom ukwọrọikọ oro mmọ ẹkenamde. Edi nte isua ekebede, ediwak miliọn owo ẹma ẹkpep akpanikọ ẹnyụn̄ ẹkabade ẹdi Mme Ntiense Jehovah. Jehovah ama ọdọdọhọ ke ikọt imọ ẹyenen̄ede ẹwak. Enye ọkọdọhọ ete: “Ekpri ayakabade edi tọsịn, esisịt oyonyụn̄ akabade edi ọkpọsọn̄ idụt. Ami Jehovah nyanam enye awara ke ekem ini esie.” (Isa. 60:22) Prọfesi emi osu ke mme akpatre usen emi. Ediwak idụt ikam iwakke nte ikọt Jehovah.

3. Didie ke ikọt Abasi ẹwụt ke imama kiet eken?

³ Ke mme akpatre usen emi, Jehovah an̄wam ikọt esie  ẹnen̄ede ẹma kiet eken, sia enye ke idemesie edi Abasi ima. (1 John 4:8) Jesus ama ama mme owo kpa nte Jehovah amade. Enye ọkọdọhọ mbet esie ete: “Ami mmọnọ mbufo obufa ewụhọ, nte mbufo ẹma kiet eken; . . . Edieke mbufo ẹnyenede ima ke otu idem mbufo, kpukpru owo ẹyeda emi ẹfiọk ẹte mbufo ẹdi mbet mi.” (John 13:34, 35) Ewụhọ emi esinen̄ede an̄wam Mme Ntiense Jehovah ke ini ẹsin̄wanade ekọn̄ ẹwot mme owo ntịme ntịme. Ke uwụtn̄kpọ, ẹma ẹwot n̄kpọ nte owo miliọn 55 ke Ọyọhọ Ekọn̄ Ererimbot  Iba. Edi Mme Ntiense Jehovah iketieneke in̄wana ekọn̄ emi. (Kot Micah 4:1, 3.) Emi anam mmọ “[ẹsana] ke iyịp kpukpru owo.”—Utom 20:26.

4. Ntak emi akpade owo idem ndikụt nte ikọt Abasi ẹkade-ka iso ẹwak?

⁴ Ikọt Abasi ke ẹka iso ndiwak kpa ye oro mmọ ẹdụn̄de ke idiọk ererimbot emi Satan, “abasi editịm n̄kpọ emi,” akarade. (2 Cor. 4:4) Ukara ye ndutịm usuanetop ererimbot emi ẹsịne enye ke ubọk, ndien enye esida mmọ odomo nditre utom ukwọrọikọ nnyịn. Edi enye idikemeke. Sia enye ọdiọn̄ọde ke ini imọ edi ibio, enye ada nsio nsio usụn̄ odomo ndinam mme owo ẹtre ndituak ibuot nnọ Jehovah.—Edi. 12:12.

5. Nso isinam mme owo ẹnam se ibiakde nnyịn ndusụk ini? (Se akpa ndise ibuotikọ emi.)

⁵ Esop Abasi ekpep nnyịn kpukpru ini ete ima Abasi ye mme owo. Se Jesus okonyụn̄ ọdọhọde inam edi oro. Ke ini owo kiet okobụpde enye m̀mê ewe edi n̄kponn̄kan ewụhọ, Jesus ọkọdọhọ enye ete: “‘Afo enyene ndima Jehovah Abasi fo ke ofụri esịt fo ye ke ofụri ukpọn̄ fo ye ke ofụri ekikere fo.’ Emi edi n̄kponn̄kan ye akpa ewụhọ. Udiana, eke ebietde enye, edi emi, ‘Afo enyene ndima mbọhọidụn̄ fo nte idemfo.’” (Matt. 22:35-39) Edi Bible anam nnyịn ifiọk ke sia nnyịn idide nditọ Adam, ke kpukpru nnyịn idada idiọkn̄kpọ imana, ntak edi oro nnyịn mîfọnke ima. (Kot Rome 5:12, 19.) Ntre, eyenete nnyịn ekeme nditịn̄ m̀mê ndinam n̄kpọ emi ayatde nnyịn. Ini emi ke ẹdidiọn̄ọ adan̄a nte imade Jehovah ye ikọt esie. Nso ke idinam edieke emi etịbede? Ikọt Abasi ke eset ẹma ẹsitịn̄ m̀mê ẹnam n̄kpọ emi ayatde mbon en̄wen. Ẹyak ise se ikemede ndikpep nto mmọ.

6. Ntak emi idọhọde ke Eli ikotụnọke nditọ esie nte akpanade otụnọ?

⁶ Ke uwụtn̄kpọ, Eli emi ekedide akwa oku ama enyene nditọiren iba emi mîkenịmke ibet Jehovah. Bible ọdọhọ ete: “Nditọ Eli ẹkedi mbukpo owo; mmọ ikọdiọn̄ọke [m̀mê ikokponoke] Jehovah.” (1 Sam. 2:12) Kpa ye oro Eli ekedide akwa oku, nditọ esie ẹma ẹnam ikpọ idiọkn̄kpọ. Eli ama ọfiọk se nditọ esie ẹkenamde, edi enye ikotụnọke mmọ nte akpanade otụnọ. Emi ama anam Abasi amia ufọk Eli ufen. (1 Sam. 3:10-14) Nte ini akakade, Abasi ikayakke owo ndomokiet ke ubon esie edi akwa oku aba. Edieke okpokodude ke eyo Eli, nso ke akpakanam ke ini nditọ esie ẹkesịnede ke temple ẹnam ikpọ idiọkn̄kpọ, edi ete mmọ ibịnke mmọ ision̄o? Ndi akpakayak n̄kpọ emi afịna fi tutu afo etre ndinam n̄kpọ Abasi?

7. Nso akwa idiọkn̄kpọ ke David akanam, ndien nso ke Abasi akanam?

⁷ Jehovah ama enen̄ede ama David tutu okot enye “owo emi ekemde esịt ye ami.” (1 Sam. 13:13, 14; Utom 13:22) Edi David ama esịn efịbe ye Bath-sheba, ndien enye ama oyomo. N̄kpọ emi eketịbe  ke ini Uriah, ebe Bath-sheba akakade ekọn̄. Ke ini Uriah ekedide ufọk, David ama odomo ndinam Uriah ekenyene ebuana ye Bath-sheba an̄wan esie man etie nte ke Uriah esịn n̄wan esie idịbi. Edi Uriah ikenyịmeke ndinam utọ n̄kpọ oro, ntre David ama anam ẹwot enye ke ekọn̄. David ama ọbọ ufen etieti ke se enye akanamde emi. Jehovah ama ada afanikọn̄ etiene enye ye ufọk esie. (2 Sam. 12:9-12) Edi, Abasi ama atua enye mbọm, koro ke ẹsiode idiọkn̄kpọ esie emi ẹfep, enye ama asan̄a ye Abasi ke ofụri esịt. (1 Ndi. 9:4) Edieke afo okpokodude ini oro, nso ke akpakanam? Ndi akpakayak idiọkn̄kpọ David anam fi etre ndinam n̄kpọ Jehovah?

8. (a) Nso ke Peter akanam ke ini ẹkemụmde Jesus? (b) Ntak emi Jehovah akayakde Peter aka iso edi apostle?

⁸ Ẹyak ineme iban̄a apostle Peter n̄ko. Jesus ekemek enye kiet ke otu mme apostle esie, edi enye ama esitịn̄ onyụn̄ anam n̄kpọ emi enye ekesituade n̄kpọfiọk. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini ẹkemụmde Jesus, mme apostle esie ẹma ẹfehe ẹkpọn̄ enye. Peter ama akam ọdọhọ ke imọ idikpọn̄ke Jesus ọkpọkọm mbon eken ẹfefehe ẹkpọn̄ enye. (Mark 14:27-31, 50) Edi ke ini ẹkemụmde Jesus ẹdaha, Peter ye kpukpru mme apostle eken ẹma ẹfehe ẹkpọn̄ enye. Kpa ye kpukpru inua oro Peter akanamde, enye ama akam akan̄ Jesus utịm ikata ete ke imọ idiọn̄ọke enye. (Mark 14:53, 54, 66-72) Edi Peter ama atua n̄kpọfiọk, ndien Jehovah ama ayak enye aka iso edi apostle. Edieke afo ekpekedide mbet Jesus ini oro, ndi ekpeketre ndinam n̄kpọ Abasi ke ntak se Peter akanamde?

9. Ntak emi inịmde ke Jehovah iditreke ndinam se inende?

⁹ Se inemede emi owụt ke ediwak ikọt Abasi ke eset ẹma ẹnam se iyatde mbon en̄wen. Idem mfịn emi, ndusụk nditọete nnyịn ẹsinam idiọkn̄kpọ emi ekemede ndinam owo atuak ukot ọduọ. Edieke emi etịbede, nso ke afo edinam? Ndi ayayak utọ n̄kpọ emi anam fi  ọkpọn̄ Jehovah ye esop esie? Mîdịghe, ndi eyeti ke Jehovah esinọ anamidiọk ini man enye akabade esịt, ndien ke enye iditreke ndinam se inende ke edikem ini esie? Ndusụk ini, emekeme ndikop ke eyenete ke ọsọn̄ esịt edịbe anam akwa idiọkn̄kpọ. Edieke emi etịbede, ndi emenịm ke Jehovah ayayarade enye usen kiet usen kiet, onyụn̄ akam anam ẹsio enye ẹfep ke esop edieke enye mîtuaha n̄kpọfiọk inyụn̄ ikabade esịt?

10. Ntak emi Jesus mîkayatke esịt ye Abasi ke ntak se Judas Iscariot ye Peter ẹkenamde?

¹⁰ Imesikot mbụk mme owo ke Bible emi mîkọkpọn̄ke Jehovah ye ikọt esie, kpa ye oro mmọ ẹkedude ye mbon emi ẹkenamde se idiọkde. Ke uwụtn̄kpọ, Jesus akada ofụri okoneyo ọbọn̄ akam ọnọ Ete esie, mbemiso emekde apostle esie 12. Judas Iscariot ekedi kiet ke otu mmọ. Ke ini Judas akatapde Jesus ọnọ n̄kpa, Jesus ikayakke emi anam enye ayat esịt ye Ete esie, Jehovah. Enye ikonyụn̄ iyatke esịt ye Ete esie ke ini Peter akakan̄de enye. (Luke 6:12-16; 22:2-6, 31, 32) Jesus ama ọdiọn̄ọ ke idịghe Jehovah m̀mê ikọt esie ẹkedi ntak se iketịbede oro. Ntre enye ama aka iso anam n̄kpọ Abasi kpa ye se ndusụk mbet esie ẹkenamde enye. Jehovah ama anam Jesus eset ke ntak emi, onyụn̄ anam enye edi Edidem ke Obio Ubọn̄ heaven.—Matt. 28:7, 18-20.

11. Ewe prọfesi osu ikọt Abasi mfịn ke idem?

¹¹ Nte Jesus akanamde n̄kpọ ekpep nnyịn ndisọn̄ọ nda ye Jehovah ye ikọt esie. Idem esinen̄ede akpa nnyịn ke ini ikụtde se Jehovah adade ikọt esie anam ke mme akpatre usen emi. Ke uwụtn̄kpọ, ikọt Jehovah ikpọn̄ ẹdiana kiet ẹkwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi ke ofụri ererimbot, koro mmọ ikpọn̄ ke Jehovah ada usụn̄. Isaiah 65:14 osu ikọt Abasi ke idem mfịn. Itien̄wed oro ọdọhọ ete: “Sese! Mme asan̄autom mi ẹyesio n̄kpo idara ke ntak idatesịt.”

12. Ikpese didie ndudue nditọete nnyịn?

¹² Ikọt Jehovah ẹdat esịt ẹban̄a ikpọ n̄kpọ oro Jehovah adade mmọ anam. Edi ererimbot Satan ke ẹseme ke ntak emi n̄kpọ akade-ka iso ọdiọk ye mmọ. Ntem, ọkpọdiọk etieti owo ndiduọhọ Jehovah ye esop esie ke ntak ndudue oro nditọete ifan̄ kpọt ẹnamde. Ana isọn̄ọ ida ye Jehovah ye esop esie inyụn̄ ikpep nte ikpesede ndudue nditọete nnyịn ye nte ikpanamde n̄kpọ ke ini mmọ ẹduede nnyịn.

13, 14. (a) Ntak emi anade ime ime ye kiet eken? (b) Ewe un̄wọn̄ọ Abasi ke nnyịn mîkpefreke?

¹³ Idịghe kpukpru ini ke nditọete nnyịn ẹsidue nnyịn. Edi, nso ke ikpanam ke ini mmọ ẹtịn̄de m̀mê ẹnamde n̄kpọ emi abiakde nnyịn? Bible ọnọ nnyịn ata eti item, enye ọdọhọ ete: “Kûyak esịt awara ndiyat fi, koro iyatesịt atakde ke ikpanesịt mbon ndisịme.” (Eccl. 7:9) Ana idiọn̄ọ ke idụhe owo nnyịn ndomokiet emi ọfọnde ama. Ntak edi oro isinamde ndudue. Ntem, ikpanaha ikere ke nditọete nnyịn ididehedei inam ndudue, nnyịn ikponyụn̄ iyakke ndudue mmọ anam nnyịn ikûkop idatesịt emi ikọt Abasi ẹkopde ke mme akpatre usen emi. Ekpenen̄ede ọdiọk n̄ko edieke ikpayakde ndudue mbon en̄wen anam nnyịn ituak ukot iduọ inyụn̄ ikpọn̄ esop Jehovah. Edieke inamde ntre, ọwọrọ nnyịn idikaha iso inam uduak Abasi idinyụn̄ idụhe uwem ke obufa ererimbot oro Abasi ọn̄wọn̄ọde.

 ¹⁴ N̄kpọ emi edin̄wamde nnyịn inen̄ede ikop idatesịt inyụn̄ ika iso inyene idotenyịn edi nditi un̄wọn̄ọ Jehovah emi: “Sese ami mmọn̄ mbot mbufa enyọn̄ ye obufa isọn̄; ndien owo iditịghi aba mme akpa n̄kpọ, mmọ idinyụn̄ idụkke owo esịt.” (Isa. 65:17; 2 Pet. 3:13) Kûyak ndudue mbon en̄wen anam fi okûbọ edidiọn̄ emi.

15. Nso ke Jesus ọkọdọhọ inam ke ini owo eduede nnyịn?

¹⁵ Edi, sia nnyịn mîdụhe ke obufa ererimbot kan̄a, ana isikere se Abasi oyomde nnyịn inam ke ini eyenete anamde m̀mê etịn̄de se ibiakde nnyịn. Ke uwụtn̄kpọ, ana iti ikọ Jesus emi: “Edieke mbufo ẹfende ẹnọ mme owo ke mme idiọkn̄kpọ mmọ, Ete mbufo eke heaven eyefen n̄ko ọnọ mbufo; edi edieke mbufo mîfenke inọ mme owo ke mme idiọkn̄kpọ mmọ, Ete mbufo idinyụn̄ ifenke inọ mbufo ke mme idiọkn̄kpọ mbufo.” Ke ini Peter okobụpde Jesus m̀mê akpana ifen owo “tutu esịm utịm ikatiaba,” Jesus ama ọbọrọ enye ete: “Ndọhọ fi nte, idịghe, tutu esịm utịm ikatiaba, edi, tutu esịm utịm ike-ata ye efịteba.” Ikọ Jesus ọkọwọrọ ke akpana isifen inọ owo kpukpru ini. Mmọdo, ekpesesịne nnyịn ke iyịp ndisifen nnọ owo.—Matt. 6:14, 15; 18:21, 22.

16. Nso eti uwụtn̄kpọ ke Joseph ekenịm ọnọ nnyịn?

¹⁶ Joseph, akpa eyen emi Rachel akamande ọnọ Jacob, ama enịm ata eti uwụtn̄kpọ ọnọ nnyịn ke nte ikpanamde n̄kpọ ke ini eyenete eduede nnyịn. Nditọete Joseph duop ẹma ẹfịbe enye ke ntak emi ete mmọ ekenen̄erede ama enye. Ntem, mmọ ẹma ẹnyam enye nte ofụn. Edi ke ediwak isua ama ekebe, ẹma ẹmek Joseph udiana andikara Egypt ke ntak nti n̄kpọ emi enye akanamde do. Ke ini akan̄ okodude ke Canaan, nditọete Joseph ẹma ẹka Egypt ndikedep udia, edi mmọ ikọdiọn̄ọke Joseph. Joseph akpakada akwa itie esie osio mmọ usiene idiọkn̄kpọ emi mmọ ẹkenamde enye. Edi enye ikosioho mmọ usiene, utu ke oro, enye ama akam odomo mmọ man ese m̀mê mmọ ẹkpụhọde. Ke ini enye okokụtde ke nditọete esie ẹnen̄ede ẹkpụhọde, enye ama ayarade idemesie ọnọ mmọ. Ke ini ete mmọ akakpade ndien mmọ ẹkere ke Joseph ọmọn̄ anam mmimọ ibak, Joseph ama ọdọhọ mmọ ete: “Ẹkûfehe ndịk. Ami nyọnọ mbufo ye n̄kpri nditọ mbufo udia.” Mbụk Bible oro ọdọhọ ete: “Enye ọdọn̄ mmọ esịt onyụn̄ etịn̄ ikọ ndisụk mmọ esịt.”—Gen. 50:21.

17. Nso ke afo edinam ke ini eyenete eduede fi?

¹⁷ Ọfọn isiti ke sia kpukpru nnyịn mîfọnke ima, ke iyesidue kiet eken ndusụk ini. Ke ini ikụtde ke imedue owo, Bible ọdọhọ ika ibịne enye ikanam emem. (Kot Matthew 5:23, 24.) Imesima mbon en̄wen ẹfen ẹnọ nnyịn ke ini iduede mmọ, ntem ana isifen inọ mbon en̄wen n̄ko ke ini mmọ ẹduede nnyịn. Colossae 3:13 ọdọhọ ete: “Ẹka iso ẹyọ kiet eken ẹnyụn̄ ẹfen kiet eken ke ofụri esịt edieke owo ekededi enyenede ntak nditọhọ ye owo. Kpa nte Jehovah ekefende mbufo ke ofụri esịt, ẹfen mbon en̄wen kpasụk ntre.” Akpa Corinth 13:5 ọdọhọ ke ima “ibatke idiọk ibon.” Edieke isifende inọ mbon en̄wen, Jehovah eyefen ọnọ nnyịn n̄ko. Ntem, ẹyak isitua mme owo mbọm ke ini mmọ ẹduede nnyịn, kpa nte Jehovah, Ete nnyịn ke heaven esituade nnyịn mbọm.—Kot Psalm 103:12-14.