1, 2. (a) Isan̄a didie ifiọk ke mme owo ẹkeme ndidi ufan Abasi? (b) Nso ke idineme ke ibuotikọ emi?

TOTO ke ini emi nnyịn imanade tutu esịm ini emi ikpade, imesiyom mme owo ẹma nnyịn. Idịghe ima erenowo ye n̄wan kpọt ke isiyom, imesiyom mme ufan oro ẹnen̄erede ẹma nnyịn. Edi, ata akpan owo oro nnyịn ikpenen̄erede iyom ama nnyịn edi Jehovah. Ediwak owo inịmke ke mme owo ẹkeme ndidi ufan Abasi, sia enye enen̄ede okon̄ akan nnyịn, nnyịn inyụn̄ ikemeke ndikụt enye. Edi nnyịn imọfiọk ke mme owo ẹkeme ndidi ufan Abasi!

² Bible anam nnyịn ifiọk mbon oro ẹkedide ufan Abasi. Oyom ikpebe mmọ. Ntak-a? Koro idụhe n̄kpọ emi edide akpan n̄kpọ ke uwem emi akan ndidi ufan Abasi. Ẹyak ineme iban̄a Abraham. (Kot James 2:23.) Didie ke enye akasan̄a edi ufan Abasi? Abraham ndikọbuọt idem ye  Abasi akanam enye edi ufan esie, ndien ẹkot enye “ete kpukpru mmọ oro ẹnyenede mbuọtidem.” (Rome 4:11) Nte inemede iban̄a Abraham, bụp idemfo ete, ‘Didie ke n̄keme ndinyene mbuọtidem nte Abraham ekenyenede man n̄ka iso ndi ufan Jehovah?’

3, 4. (a) Afo ekere ke ewe ekedi n̄kponn̄kan idomo oro Abraham okosobode? (b) Ntak emi Abraham ekenyịmede ndiwa Isaac eyen esie?

³ Ke ini Abraham ekedide n̄kpọ nte isua 125, enye ama asan̄a sụn̄sụn̄ ọdọk akamba obot. ^[1] (Se ikọ idakisọn̄.) Isaac eyen esie emi ekedide n̄kpọ nte isua 25 ama obiom ifia asan̄a etiene enye. Abraham ama akama ikwa ye mme n̄kpọ oro enye edidade ibara ikan̄. Etie nte isan̄ enye emi ọkọsọn̄ Abraham akan! Idịghe ntak emi enye ekedide akanieren akanam isan̄ emi ọsọn̄, koro enye okosụk enyenyene odudu. Se ikanamde isan̄ emi ọsọn̄ edi ke Jehovah ọkọdọhọ enye akawa eyen esie!—Genesis 22:1-8.

⁴ Etie nte akanam Abraham ikosoboke idomo oro okponde ntem. Ndusụk owo ẹdọhọ ke Abasi akanam Abraham ibak ndidọhọ enye awa eyen esie. Ndusụk owo ẹnyụn̄ ẹdọhọ ke Abraham ekenyịme ndiwa eyen esie sia enye mîkamaha enye. Mbon oro ẹtịn̄de utọ ikọ emi ibuọtke idem ye Abasi, inyụn̄ ifiọkke se ndibuọt idem ye Abasi ọwọrọde. (1 Corinth 2:14-16) Edi Abraham ikokopke uyo Abasi nnan nnan. Enye okokop uyo Abasi ke ntak emi enye ekenen̄erede ọbuọt idem ye enye. Enye ama ọdiọn̄ọ ke Jehovah ididọhọke imọ inam n̄kpọ ekededi oro edinamde imọ ikop ubiak ke nsinsi. Abraham ama ọdiọn̄ọ ke edieke imọ ikopde uyo Jehovah, ke enye ọyọdiọn̄ imọ ye edima eyen imọ. Nso ikan̄wam Abraham enen̄ede ọbuọt idem ye Jehovah? Se enye ọkọfiọkde aban̄a Jehovah ye se iketịbede ke uwem esie.

5. Abraham akasan̄a didie edifiọk Jehovah, ndien nso ke emi akanam enye anam?

⁵ Se Abraham ọkọfiọkde aban̄a Jehovah. Abraham okokpon ke Ur. Mbon Ur ẹkesikpono mme nsunsu abasi,  ndien ete Abraham ama etiene okpono mme nsunsu abasi emi. (Joshua 24:2) Abraham akasan̄a didie edifiọk Jehovah? Bible owụt ke Abraham ama abuana n̄kpọ ye Shem eyen Noah. Shem akakpa ke ini Abraham ekedide isua 150. Shem ama enen̄ede ọbuọt idem ye Jehovah, ndien etie nte enye ama esinam iman esie ẹfiọk n̄kpọ ẹban̄a Jehovah. Ekeme ndidi enye akanam Abraham edifiọk Jehovah. Se Abraham ekedifiọkde aban̄a Jehovah ama anam enye ama onyụn̄ ọbuọt idem ye Jehovah.

6, 7. Nso iketịbe oro akanamde Abraham etetịm ọbuọt idem ye Jehovah?

⁶ Se iketịbede ke uwem Abraham. Didie ke se iketịbede ke uwem Abraham akanam enye enen̄ede ọbuọt idem ye Jehovah? Ndusụk owo ẹdọhọ ke nnyịn isinam se itiede ikere. Se Abraham ekekpepde onyụn̄ etiede ekere aban̄a Abasi ama anam enye enen̄ede okpono “Jehovah Ata Edikon̄ Abasi, Andinam enyọn̄ ye isọn̄.” (Genesis 14:22) Bible owụt ke owo emi okponode Abasi ‘esibak enye.’ (Mme Hebrew 5:7) Oyom ibak Jehovah man ikeme ndidi ufan esie. (Psalm 25:14) Se ikan̄wamde Abraham okop uyo Jehovah edi oro.

⁷ Abasi ama ọdọhọ Abraham ye Sarah ẹkpọn̄ ufọk mmọ ke Ur ẹka esen idụt. Mmọ ẹma ẹsọn̄, ndien mmọ ẹkenyene ndidụn̄ ke tent ke ofụri eyouwem mmọ. Kpa ye oro Abraham ọkọfiọkde ke uwem ọyọsọn̄ ye mmimọ, enye ama okop uyo Jehovah. Emi ama anam Jehovah ọdiọn̄ onyụn̄ ekpeme enye. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini ẹkebọde Abraham ediye an̄wan esie Sarah, enye okonyụn̄ ekerede ke ẹkeme ndiwot imọ ke ntak Sarah, Jehovah ama ekpeme enye ye n̄wan esie. (Genesis 12:10-20; 20:2-7, 10-12, 17, 18) Se iketịbede emi ama anam Abraham etetịm ọbuọt idem ye Jehovah.

8. Nso idin̄wam nnyịn itetịm idi ufan Jehovah?

⁸ Ndi nnyịn imekeme ndidi ufan Jehovah? Ih, imekeme! Oyom ifiọk Jehovah kpa nte Abraham ọkọfiọkde. Nnyịn imekeme ndinen̄ede mfiọk n̄kpọ mban̄a Jehovah ye nte enye esinamde n̄kpọ, sia imenyene ediwak n̄kpọ oro ẹkemede ndin̄wam nnyịn ifiọk Jehovah akan nte Abraham ekenyenede. (Daniel 12:4; Rome 11:33) Bible anam nnyịn ifiọk ekese n̄kpọ iban̄a “Andinam enyọn̄ ye isọn̄.” Se nnyịn ikpepde ke Bible anam nnyịn ima Jehovah inyụn̄ inen̄ede ikpono enye,  ndien emi esinam nnyịn ikop uyo esie. Edieke ikopde uyo esie, enye eyekpeme onyụn̄ ọdiọn̄ nnyịn, ndien emi ayanam inen̄ede ibuọt idem ye enye. Ke ini inamde n̄kpọ Jehovah ke ofụri esịt, nnyịn iyokop inemesịt inyụn̄ inyene emem. (Psalm 34:8; Mme N̄ke 10:22) Nte ikade iso ndikpep n̄kpọ mban̄a Jehovah, ntre ke iditetịm idi ufan esie.

9, 10. (a) Ndinyene eti ufan etie nte nso? (b) Nso iwụt ke ama enem Abraham ndika iso ndi ufan Jehovah?

⁹ Ndinyene eti ufan etie nte ndinyene n̄kpọuto oro ọsọn̄de urua. (Kot Mme N̄ke 17:17.) Enye itiehe nte ọsọn̄urua otu oro ẹsisịnde flawa ẹda ẹbana ufọk kpọt. Edi enye etie nte ediye flawa oro oyomde ẹduọk mmọn̄ ẹnyụn̄ ẹse ẹban̄a. Ama enen̄ede enem Abraham ndidi ufan Abasi, enye ama onyụn̄ anam se enye ekekemede man enye aka iso edi ufan Jehovah. Nso ke enye akanam?

¹⁰ Abraham ama aka iso ndibak Abasi nnyụn̄ n̄kop uyo esie. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini enye akadade ikọtufọk esie ye mme asan̄autom esie ọwọrọ aka Canaan, enye ama aka iso etiene ndausụn̄ Jehovah ke ini enye akanamde n̄kpri ye ikpọ ubiere. Isua kiet mbemiso Isaac akamanade, ke ini Abraham ekedide isua 99, Jehovah ama ọdọhọ enye enịm kpukpru irenowo ke ufọk esie mbobi. Ndi Abraham ama ekere ke se Jehovah ọkọdọhọde imọ inam ama ọsọn̄ akaha, mîdịghe ndi enye ama oyom ntak ndinọ man okûnam se Jehovah ọkọdọhọde enye? Baba, enye ama ọbuọt idem ye Jehovah onyụn̄ anam se Jehovah ọkọdọhọde enye kpa “usen oro.”—Genesis 17:10-14, 23.

11. Nso ikanam afịna Abraham ke ini Abasi okoyomde ndisobo Sodom ye Gomorrah, ndien didie ke Jehovah akan̄wam enye?

¹¹ Sia Abraham ekesikopde uyo Jehovah idem ke n̄kpri n̄kpọ, emi ama anam mmọ ẹnen̄ede ẹkpere kiet eken. Abraham ama esikeme nditịn̄ ikọ ye Jehovah mban̄a n̄kpọ ekededi, idem obụpde Jehovah n̄kpọ oro akafịnade enye. Ke uwụtn̄kpọ, ama afịna Abraham ke ini Jehovah ọkọdọhọde ke imọ imọn̄ isobo obio Sodom ye Gomorrah. Ntak emi akafịnade enye? Enye ekekere ke Jehovah oyosobo nti owo ye ndiọi owo. Anaedi enye ekenen̄erede ekere aban̄a Lot eyen eyeneka esie ye ubon Lot oro ẹkedụn̄de ke Sodom. Abraham ama osụhọde idem etịn̄ se ikafịnade enye ọnọ Jehovah, koro enye ama ọbuọt idem ye Jehovah emi edide “Ebiereikpe ofụri ererimbot.” Jehovah ama enyene ime ye Abraham onyụn̄ owụt enye ke imọ idi Abasi mbọm. Jehovah ama ọdọhọ Abraham ke imọ imesinyan̄a nti owo ke ini isobode ndiọi owo.—Genesis 18:22-33.

12, 13. (a) Se Abraham ọkọfiọkde aban̄a Jehovah ye se iketịbede ke uwem esie akanam enye anam nso? (b) Didie ke Abraham okowụt ke imọbuọt idem ye Jehovah?

 ¹² Se Abraham ọkọfiọkde aban̄a Jehovah ye se iketịbede ke uwem esie ama anam enye enen̄ede ekpere Jehovah. Etisịm ini emi Jehovah ọkọdọhọde enye awa eyen esie, enye ama ọfiọk ke Jehovah esime ime, atua owo mbọm, onyụn̄ ekpeme ikọt esie, ndien ke imọ imekeme ndibuọt idem ye enye. Abraham ama enen̄ede ọdiọn̄ọ ke Jehovah ndidọhọ imọ iwa eyen imọ iwọrọke ke Jehovah okpụhọde onyụn̄ ọtọn̄ọ ndisọn̄ ido nnyụn̄ mbak ibak. Ntak emi nnyịn idọhọde ntre?

¹³ Mbemiso Abraham ọkọkpọn̄de mme asan̄autom esie, enye ama ọdọhọ mmọ ete: “Mbufo ẹdu mi ye ass, edi ami ye eyen emi iyọdọk ika ko ikatuak ibuot ekem iyafiak itiene mbufo.” (Genesis 22:5) Nso ke ikọ Abraham ọkọwọrọ? Ndi enye okosu nsu ọnọ mme asan̄autom esie, ke ini enye ọkọdọhọde ke imọ ye Isaac iyafiak itiene mmọ, ke ini edide enye ama ọfiọk ke imọn̄ ikawa Isaac? Baba. Bible ọdọhọ ke Abraham ama ọfiọk ke Jehovah ekeme ndinam Isaac eset. (Kot Mme Hebrew 11:19.) Abraham ama ọdiọn̄ọ ke Jehovah akanam imọ ye n̄wan imọ inyene eyen, kpa ye oro mmimọ ima ikọsọn̄. (Mme Hebrew 11:11, 12, 18) Enye ama onyụn̄ ọdiọn̄ọ ke idụhe se isọn̄de ikan Jehovah. Enye ikọdiọn̄ọke se iditịbede usen oro. Edi enye ama enịm ke Jehovah ekeme ndinam eyen imọ eset man kpukpru se Jehovah ọkọn̄wọn̄ọde okposu. Ntak edi oro ẹkotde Abraham “ete kpukpru mmọ oro ẹnyenede mbuọtidem.”

14. Ndi enyene ibet Abasi emi ọsọn̄de fi ndinịm, didie ke uwụtn̄kpọ Abraham ekeme ndin̄wam fi?

¹⁴ Mfịn, Jehovah idọhọke nnyịn iwa nditọ nnyịn, edi ọdọhọ nnyịn inịm ibet imọ. Idịghe kpukpru ini ke isifiọk ntak emi Jehovah ọnọde ibet, ndien ndusụk ibet ẹsisọn̄ ndinịm. Ndi ekere ntre? Ndusụk owo ẹdọhọ ke ọsọn̄ mmimọ ndikwọrọ ikọ. Ekeme ndidi mmọ ẹdi mbon o-bụt, mîdịghe isikemeke nditịn̄ ikọ ye isenowo. Ndusụk owo ẹsikop bụt ndinam mbon itieutom m̀mê nditọ ufọkn̄wed mmọ ẹdiọn̄ọ ke mmimọ idi Mme Ntiense Jehovah. (Exodus 23:2; 1 Thessalonica 2:2) Ke ini ẹdọhọde fi anam n̄kpọ emi etiede nte ọsọn̄ akaha, ti mbuọtidem ye uko oro Abraham ekenyenede. Ke ini itiede ikere iban̄a iren ye iban oro ẹkenyenede mbuọtidem ke Bible, emi ayanam nnyịn ikpebe mmọ inyụn̄ itetịm ikpere Jehovah emi edide Ufan nnyịn.—Mme Hebrew 12:1, 2.

15. Isan̄a didie ifiọk ke Abraham ikatuaha n̄kpọfiọk ndikop uyo Jehovah?

¹⁵ Ndi Abraham ama atua n̄kpọfiọk ke ndikop uyo Jehovah? Bible ọdọhọ ke  Abraham ‘akakpa ke enye ama ọkọsọn̄ onyụn̄ oyụhọ.’ (Genesis 25:8) Ke ini Abraham ekesịmde isua 175, enye ama etie ekere anyan isua emi enye okodude uwem onyụn̄ okop uyụhọ. Ntak-a? Koro enye akada ndidi ufan ye Jehovah nte ata akpan n̄kpọ ke uwem esie. Edi ke ini Bible ọdọhọde ke Abraham ‘akakpa ke enye ama ọkọsọn̄ onyụn̄ oyụhọ,’ emi iwọrọke ke ikọdọn̄ke enye ndidu uwem ke ini iso.

16. Nso ke Abraham edifiọk ke Paradise?

¹⁶ Bible ọdọhọ ke Abraham “[eketie] ebet obio emi enyenede ata itiat idakisọn̄, emi andibọp ye andinam enye edide Abasi.” (Mme Hebrew 11:10) Abraham ama enịm ke usen kiet ke imọ iyokụt obio oro, kpa Obio Ubọn̄ Abasi, nte akarade isọn̄. Imenịm ke emi eyetịbe. Kere nte esịt edinemde Abraham ndidu uwem ke Paradise isọn̄, nnyụn̄ n̄ka iso ndi ufan Abasi. Esịt eyenem enye ndifiọk ke mbuọtidem imọ ama an̄wam ikọt Abasi ke ediwak tọsịn isua. Ke ini enye edidude uwem ke Paradise, enye ọyọfiọk ke uwa oro imọ ikawade ke Obot Moriah akada aban̄a ata akamba n̄kpọ. (Mme Hebrew 11:19) Enye ọyọfiọk nte ubiak oro imọ ikokopde ke ini imọ ikoyomde ndiwa Isaac, akan̄wamde ediwak miliọn ikọt Abasi ẹfiọk nte akabiakde Jehovah ndiwa Jesus Christ Eyen esie, man afak mme owo. (John 3:16) Uwụtn̄kpọ Abraham an̄wam kpukpru nnyịn inen̄ede ifiọk nte uwa ufak Christ enen̄erede ọsọn̄ urua. Uwa ufak Christ edi n̄kponn̄kan n̄kpọ emi Abasi ye Jesus ẹnamde ndiwụt ke imama nnyịn.

17. Nso ke afo ebiere ndinam, ndien nso ke idineme ke ibuotikọ oro etienede?

¹⁷ Ẹyak kpukpru nnyịn ibiere ndikpebe mbuọtidem Abraham. Nte nnyịn ikade iso ndikpep n̄kpọ mban̄a Jehovah inyụn̄ ikopde uyo esie, nnyịn iyokụt nte enye ọdiọn̄de onyụn̄ ekpemede nnyịn. (Kot Mme Hebrew 6:10-12.) Jehovah akpakam edi Ufan nnyịn ke nsinsi. Ke ibuotikọ oro etienede, nnyịn iyeneme iban̄a mme asan̄autom Abasi ita oro ẹkedide ufan Abasi.