1. Didie ke mme n̄kpọ oro Jehovah obotde owụt ke enye atat ubọk?

KPA ye oro Jehovah okodude ikpọn̄ mbemiso enye ọkọtọn̄ọde ndibot n̄kpọ, enye ikekereke iban̄a ufọn idemesie kpọt. Enye ama obot mme angel ye mme owo ẹditiene enye ẹdu uwem. Jehovah edi “Abasi inemesịt,” enye ama ndinọ mme owo nti n̄kpọ. (1 Tim. 1:11; Jas. 1:17) Enye ekpep nnyịn ndisitat ubọk nnọ mme owo n̄kpọ sia enye oyom nnyịn ikop inemesịt n̄ko.​—Rome 1:20.

2, 3. (a) Ntak emi nditat ubọk anamde esịt enem nnyịn? (b) Nso ke idineme?

² Abasi okobot owo ke mbiet esie. (Gen. 1:27) Emi ọwọrọ ke imekeme ndinyene ukem nti edu oro enye enyenede. Ntre edieke iyomde ndikop inemesịt, ana isikere iban̄a mme owo, isinyụn̄ itat ubọk ukem nte Jehovah. (Phil. 2:​3, 4; Jas. 1:5) Ntak emi ikpanamde oro? Nte Jehovah okobotde nnyịn edi oro. Imekeme nditat ubọk nte Jehovah kpa ye oro nnyịn mîfọnke ima.

³ Bible ekpep nnyịn nte ikemede nditat ubọk nnọ owo n̄kpọ. Ẹyak ineme ndusụk mmọ. Iyokụt nte nnyịn nditat  ubọk ekemede ndinam Jehovah ama nnyịn, ye nte emi ekemede ndin̄wam nnyịn inam utom oro enye ọdọn̄de nnyịn. Iyeneme n̄ko nte nnyịn nditat ubọk ekemede ndinam esịt enem nnyịn, ye ntak emi ikpakade iso itat ubọk.

4, 5. Didie ke Jehovah ye Jesus ẹkpep nnyịn nditat ubọk?

⁴ Jehovah oyom nnyịn ikpebe imọ, ntre esinenem enye ke ini inọde owo n̄kpọ. (Eph. 5:1) Nte Jehovah okobotde nnyịn, ye nte enye akanamde isọn̄ emi eye anam ikụt ke enye oyom nnyịn ikop inemesịt. (Ps. 104:24; 139:​13-16) Nnyịn ndinam se ikekeme man inam mme owo ẹkop inemesịt owụt ke imokpono Jehovah.

⁵ Ikọt Abasi ẹkpebe Christ. Christ ama owụt nnyịn nte ikemede nditat ubọk nnọ owo n̄kpọ. Enye ọkọdọhọ ete: “Eyen owo [ikedịghe] man ẹnam n̄kpọ ẹnọ enye, edi man enye anam n̄kpọ ọnọ owo onyụn̄ ọnọ ukpọn̄ esie nte ufak ke ibuot ediwak owo.” (Matt. 20:28) Oro akanam apostle Paul ọdọhọ mme Christian ete: “Ẹka iso ẹnyene edu ukere n̄kpọ emi Christ Jesus ekenyenede, emi, okposụkedi ekedide mbiet Abasi . . . ama asana emi ayak onyụn̄ emen mbiet ofụn esịne.” (Phil. 2:​5-7) Ọkpọfọn ibụp idem nnyịn ite: ‘Ndi mmekeme ndinen̄ede n̄kpebe Jesus n̄kan nte n̄kpebede idahaemi?’​—Kot 1 Peter 2:21.

6. Nso ke Jesus akada uwụtn̄kpọ owo Samaria emi ekedide eti mbọhọidụn̄ ekpep nnyịn? (Se akpa ndise ibuotikọ emi.)

⁶ Jehovah ayama nnyịn edieke isikerede iban̄a nte n̄kpọ etiede ye mme owo, isinyụn̄ iyomde usụn̄ in̄wam mmọ nte enye ye Jesus ẹsinamde. Uwụtn̄kpọ oro Jesus ọkọnọde aban̄a owo Samaria emi ekedide eti mbọhọidụn̄ owụt ke enye okoyom mme mbet esie ẹsiyom usụn̄ ẹn̄wam mme owo ekpededi mmọ itoho edem mmọ. (Kot Luke 10:​29-37.) Ndi emeti mbụme oro akanamde Jesus ọnọ uwụtn̄kpọ oro? Eyen Jew kiet okobụp enye ete: “Anie edi mbọhọidụn̄ mi nan̄a?” Se Jesus ọkọbọrọde enye owụt ke edieke iyomde Jehovah ama nnyịn, ke ana ima nditat ubọk nnọ mme owo n̄kpọ ukem nte owo Samaria oro.

7. Didie ke ikeme ndiwụt ke imenịm ke nte Jehovah esinamde n̄kpọ ọfọn akan? Nam an̄wan̄a.

⁷ Awawak n̄kpọ emi akpanamde isitat ubọk inọ owo n̄kpọ. Ke uwụtn̄kpọ, edieke itatde ubọk, iyowụt ke se Satan eketịn̄de ke In̄wan̄ Eden edi nsu. Ntak emi idọhọde ntre? Ikọ Satan ọkọwọrọ ke Adam ye Eve ye kpukpru nditọ mmọ ẹyenen̄ede ẹkop inemesịt edieke mmọ ẹkerede ẹban̄a idemmọ kpọt inyụn̄ idọn̄ke enyịn ke se Abasi ọdọhọde mmọ ẹnam. Ibụk ama anam Eve ekere nte imọ ikpetiede nte Abasi. Ibụk ama onyụn̄ anam Adam anam se n̄wan esie amade kpọt. (Gen. 3:​4-6) Anie mîkwe se ibụk mmọ amande? Owo ibụk ikemeke-keme ndikop inemesịt. Edi, nnyịn nditat ubọk nnọ owo n̄kpọ owụt ke imenịm ke nte Abasi esinamde n̄kpọ ọfọn akan.

8. Nso ikpakanam Adam ye Eve ẹkere ẹban̄a mbon en̄wen?

⁸ Kpa ye oro Adam ye Eve ẹkedude ikpọn̄ ke In̄wan̄ Eden, ibet oro Abasi ọkọnọde mmọ akpakana anam mmọ ẹkere ẹban̄a mbon en̄wen. Jehovah ama ọdiọn̄ mmọ onyụn̄ ọdọhọ mmọ ẹtọt, ẹyọhọ isọn̄, ẹnyụn̄ ẹkan enye.  (Gen. 1:28) Ukem nte Andibot nnyịn okoyomde n̄kpọ ọfọn kpukpru owo, akpakana Adam ye Eve ẹkere ẹban̄a se idinamde nditọ oro mmọ ẹdinyenede ẹkop inemesịt. Akana mmọ ẹnam ofụri isọn̄ edi Paradise man kpukpru nditọ mmọ ẹdụn̄. Akpakana kpukpru nditọ Adam ẹdian ubọk ẹnam utom oro sia ikedịghe ekpri utom.

9. Nso ikpakanam enem ndinam isọn̄ edi Paradise?

⁹ Ekpededi nditọ Adam ẹma ẹfọn ẹma, okpokosụk oyoyom mmọ ẹnam se Jehovah ọdọhọde man ẹkeme ndinam isọn̄ edi Paradise, ẹnyụn̄ ẹnam uduak esie osu. Oro akpakanam mmọ ẹdụk nduọkodudu Abasi. (Heb. 4:11) Kere nte ekpekenemde mmọ ndinam utom oro! Ndinam n̄kpọ nnọ mme owo akpakanam Jehovah ọdiọn̄ mmọ onyụn̄ anam esịt enem mmọ.

10, 11. Nso idin̄wam nnyịn ikwọrọ ikọ inyụn̄ inam mme owo ẹdi mbet Christ?

¹⁰ Jehovah ọdọhọ nnyịn ikwọrọ ikọ inyụn̄ inam mme owo ẹdi mbet eyen imọ. Nnyịn idikemeke ndinam utom oro edieke nnyịn mîsikereke nte ikpan̄wamde mme owo. N̄kukụre se idin̄wamde nnyịn ika iso inam utom emi edi nnyịn ndima Abasi ye mbọhọidụn̄ nnyịn.

¹¹ Apostle Paul ọkọdọhọ ke imọ ye nditọete eken “idi nsan̄autom Abasi.” Nso ikanam enye etịn̄ ntre? Mmọ ẹma ẹsikwọrọ ikọ ẹnyụn̄ ẹkpep mme owo akpanikọ. (1 Cor. 3:​6, 9) Nnyịn n̄ko imekeme ndidi “nsan̄autom Abasi” edieke isidade ini nnyịn, inyene nnyịn, ye odudu nnyịn ikwọrọ ikọ. Nso ukpono ikpakan emi!

12, 13. Nso ufọn ke idibọ edieke ikpepde mme owo Bible?

¹² Esịt eyenen̄ede enem nnyịn edieke idade ini nnyịn ye odudu nnyịn ikwọrọ ikọ inyụn̄ inamde mme owo ẹdi mbet Christ. Ediwak nditọete nnyịn ẹdọhọ ke iwakke se isinemde mmimọ nte ndikụt mbon oro mmimọ ikpepde Bible ẹnamde se mmọ ẹkpepde. Ke ini se ikpepde mme owo an̄wan̄ade mmọ, oro esinam esịt enem mmọ, anam mmọ ẹtetịm ẹbuọt idem ye Abasi, ẹtre se enye asuade, ẹnyụn̄ ẹtọn̄ọ nditịn̄ se mmọ ẹkpepde nnọ mbon en̄wen. Oro esinam esịt enem nnyịn n̄ko. Esịt ama enem Jesus n̄ko ke ini mme mbet 70 oro enye ọkọdọn̄de ẹkekwọrọ ikọ ẹkenyọn̄de “ẹdi ye idatesịt” ke ntak se mmọ ẹkekemede ndinam.​—Luke 10:​17-21.

¹³ Esinem nditọete nnyịn ke ofụri ererimbot ndikụt nte eti mbụk an̄wamde mme owo ẹdu eti uwem. Nte esinemde Sista Anna edi oro. Enye edi n̄kaiferi, inyụn̄ idọhọ ebe. * Ama ọdọn̄ enye ndinen̄ede nsịn idem n̄kwọrọ ikọ. Enye ama ọwọrọ aka ebiet emi ẹyomde-yom  mme ọkwọrọikọ ke Eastern Europe. Enye ọkọdọhọ ete: “Isọn̄ke ndikụt mme owo emi ẹmade ndikpep Bible, esinem mi tutu. Ukwọrọikọ esinam esịt enen̄ede enem mi. Ke ini nsịmde ufọk, nsinyeneke ini nditie n̄kere mban̄a mfịna mi. Nsikere mban̄a mfịna emi mbon oro nsikpepde Bible ẹnyenede. Mmesiyom usụn̄ n̄n̄wam mmọ nnyụn̄ nsọn̄ọ mmọ idem. Mmenen̄ede nnịm ke ‘inemesịt odu ke ndinọnọ akan ke ndibọbọ.’ ”​—Utom 20:35.

14. Nso ikeme ndinam ukwọrọikọ enem fi ekpededi ediwak owo imaha ndikop?

¹⁴ Esịt eyenem nnyịn edieke iyomde usụn̄ ndinam mme owo ẹkop eti mbụk, m̀mê mmọ ẹma ndikop m̀mê imaha. Ukwọrọikọ nnyịn onyụn̄ ebiet utom oro Jehovah ọkọdọn̄de prọfet Ezekiel. Jehovah ọkọdọhọ enye ete: “Afo nyụn̄ sian mmọ ikọ mi, edide mmọ ẹyekop m̀mê idikopke.” (Ezek. 2:7; Isa. 43:10) Ekpededi mme owo ẹma ndikop m̀mê imaha, imọfiọk ke Jehovah ama se inamde. (Kot Mme Hebrew 6:10.) Brọda kiet ọkọdọhọ ntem aban̄a ukwọrọikọ esie: “Nnyịn imọtọ, iduọk mmọn̄, inyụn̄ iben̄e Jehovah anam enye ọkọri.”​—1 Cor. 3:6.

15. Ndusụk owo ẹsinam n̄kpọ didie ke ini ẹnọde mmọ n̄kpọ, ndi akpana oro anam itre ndisinọ owo n̄kpọ?

¹⁵ Jesus oyom isitat ubọk inọ mme owo n̄kpọ man esịt enem nnyịn. Ediwak owo ẹsiwụt ke imama se inọde mmọ. Jesus ọkọdọhọ ete: “Ẹsinọ owo n̄kpọ, ndien ẹyenọ mbufo n̄kpọ. Ẹyedomo ọyọhọ udomo, eke ẹmịn̄de osụhọde, eke ẹnyen̄ede onyụn̄ ọyọhọde ọduọhọ, ẹsịn mbufo ke ọfọn̄. Koro udomo eke mbufo ẹdade ẹdomo ẹnọ owo, ke mmọ ẹdida ẹdomo ẹnọ mbufo ke usiene.” (Luke 6:38) Idịghe kpukpru owo ẹsiwụt ke imama se inọde mmọ. Edi mbon oro ẹmade se inọde mmọ ẹsitiene ẹtat ubọk ẹnọ owo n̄kpọ n̄ko. Ntre sinọ owo n̄kpọ ekpededi mmọ ẹwụt ke imama m̀mê iwụtke. Ufiọkke se enọ fo ekemede ndiman.

16. Nso idi akpan ntak emi akpanamde inọ owo n̄kpọ?

 ¹⁶ Mbon oro ẹnen̄erede ẹtat ubọk isinọhọ owo n̄kpọ man ama ekem owo oro ọnọ mmọ usiene. Emi akanam Jesus ọdọhọ ete: “Ke ini afo anamde usọrọ, kot mme ubuene, mmọ eke ẹbiomode ndo ke ukot, mbụn̄ọ, nnan; ndien afo oyokop inemesịt, koro mmọ mînyeneke se ẹdidade ẹnọ fi ke usiene.” (Luke 14:​13, 14) Mme N̄ke 22:9 ọdọhọ ke “owo eke enyenede enyịn mfọnido ọyọbọ edidiọn̄.” Psalm 41:1 ọdọhọ ke “owo ekededi emi ekerede aban̄a usụhọde owo okop inemesịt.” Omokụt do ke esịt eyenem nnyịn edieke in̄wamde mme owo.

17. Nso ke akpanam ọnọ mme owo man okop inemesịt?

¹⁷ Ke ini Paul eketide mme owo ke Jesus ọkọdọhọ ke “inemesịt odu ke ndinọnọ akan ke ndibọbọ,” enye okowụt ke nditat ubọk nnọ owo n̄kpọ esịne n̄ko ndisọn̄ọ owo idem, nditeme owo se akpanamde, nnyụn̄ n̄n̄wam mme owo. (Utom 20:​31-35) Se Paul eketịn̄de ye se enye akanamde ekpep nnyịn ke akpana isida ini ye odudu nnyịn in̄wam mme owo, inyụn̄ iwụt ke imama mmọ.

18. Nso ke ediwak owo ẹwet ẹban̄a nditat ubọk nnọ owo n̄kpọ?

¹⁸ Ntaifiọk emi ẹsidụn̄ọrede nte mme owo ẹsinamde n̄kpọ ẹdọhọ n̄ko ke ndinọ owo n̄kpọ esinam esịt enem owo. Ẹma ẹwet ke ibuotikọ kiet ẹte ke mbon oro ẹkenamde nti n̄kpọ ẹnọ mme owo ẹkedọhọ ke oro ama anam esịt etetịm enem mmimọ. Ntaifiọk oro ẹkedọhọ ke nnyịn ndin̄wam mme owo idiyakke uwem odorode nnyịn, sia se uwem onyụn̄ oyomde edi oro. Oro anam ndusụk mmọ ẹdọhọ owo okpoyom ndinen̄ede n̄kop nsọn̄idem ye inemesịt, yak enye etiene anam nti n̄kpọ ọnọ mme owo. Se mmọ ẹdụn̄ọrede ẹkụt emi ikpaha nnyịn idem. Jehovah emi edide edima Andibot nnyịn ama ekpekpep nnyịn ke ndinọ owo n̄kpọ ayanam esịt enem nnyịn.​—2 Tim. 3:​16, 17.

19, 20. Ntak emi akpatatde ubọk ọnọ owo n̄kpọ?

¹⁹ Ekeme ndisọn̄ nnyịn ndisitat ubọk nnọ mme owo n̄kpọ edieke idụn̄de ye mbon emi ẹsikerede ẹban̄a idemmọ kpọt. Edi Jesus ọkọdọhọ ke ibet iba emi ẹkponde ẹkan ẹdi ndima Jehovah ke ofụri esịt nnyịn, ke ofụri ukpọn̄ nnyịn, ke ofụri ekikere nnyịn, ye ke ofụri ukeme nnyịn, nnyụn̄ mma mbọhọidụn̄ nnyịn nte idem nnyịn. (Mark 12:​28-31) Imeneme ke mbon oro ẹmade Jehovah ẹsikpebe enye. Jehovah ye Jesus ẹsinọ owo n̄kpọ. Mmọ ẹdọhọ ke esịt eyenen̄ede enem nnyịn edieke isinọde mme owo n̄kpọ. Edieke isidomode ofụri ukeme nnyịn nditat ubọk nnọ mme owo n̄kpọ nnyụn̄ nsịn idem nnam n̄kpọ Abasi, oro ọyọnọ Jehovah ubọn̄, onyụn̄ anam esịt enem nnyịn ye mbon en̄wen.

²⁰ Imọfiọk ke emesinam se ekemede man atat ubọk ọnọ owo n̄kpọ onyụn̄ an̄wam mmọ, akpan akpan nditọete nnyịn. (Gal. 6:10) Edieke akade iso ndinam oro, mme owo ẹyema fi, oro oyonyụn̄ anam esịt enem fi. Mme N̄ke 11:25 ọdọhọ ke owo ‘eke atatde ubọk eyesehe, ndien ke owo eke atatde ubọk ọnọ mbon en̄wen mmọn̄, ke ẹyetat ubọk n̄ko ẹnọ enye mmọn̄.’ Ke ini ikwọrọde ikọ ye ke ini inamde n̄kpọ ye mme owo, awawak usụn̄ emi ikemede ndikere mban̄a mmọ, mfọn uwem ye mmọ, nnyụn̄ ntat ubọk nnọ mmọ n̄kpọ. Iyeneme ndusụk usụn̄ emi ke ibuotikọ oro etienede.