1. Esitie Jehovah didie ke idem ini erọn̄ esie kiet ọnyọn̄de ebịne enye?

NTE ikenemede ke ibuotikọ emi ekebede, Jehovah emen idemesie odomo ye eti ekpemerọn̄ emi esitịmde ese erọn̄ esie kiet kiet enyịn. Enye esinyụn̄ oyom erọn̄ ekededi emi oyode ọkpọn̄ usụn̄. Jehovah ọkọdọhọ nditọ Israel emi ẹkekpọn̄de enye ete: “Ẹfiak ẹtiene mi, ndien ami nyafiak ntiene mbufo.” Imọfiọk ke se Jehovah onyụn̄ ọdọhọde mbon emi ẹkpọn̄de enye mfịn edi oro sia enye ọdọhọ ke ‘imọ ikpụhọkede.’ (Mal. 3:6, 7) Jesus ọkọdọhọ ke esịt esinen̄ede adat Jehovah ye mme angel ekpededi kiet ke otu asan̄autom Jehovah emi okosopde ọnyọn̄ ebịne Enye.—Luke 15:10, 32.

2. Nso ke idineme ke ibuotikọ emi?

² Ẹyak ineme uwụtn̄kpọ ita emi Jesus ọkọnọde, emi ẹkpepde nnyịn nte ikpan̄wamde mbon emi ẹfiọrọde ẹkpọn̄ Jehovah. Iyeneme ndusụk akpan edu emi anade inyene man ikeme ndin̄wam mme erọn̄ emi ẹma ẹkesop ẹnyọn̄ ẹbịne Jehovah. Iyonyụn̄ ikụt ke esịt eyenen̄ede adat nnyịn edieke isịnde idem in̄wam mbon emi mîwọrọke an̄wautom aba mînyụn̄ idụkke mbono esop aba ẹfiak ẹbịne Jehovah.

3-4. Ntak emi mma oro ke Luke 15:8-10 eketịn̄de enyịn oyom okụk drachma esie emi okosopde?

³ Ana isịn idem man ikeme ndikụt mbon emi ẹyomde ndinyọn̄ mbịne Jehovah. Jesus ama ọnọ uwụtn̄kpọ kiet ke Gospel Luke aban̄a nte mma kiet okoyomde okụk drachma kiet emi ọkọbọhọde enye osop. Okụk oro ekedi ata akpan n̄kpọ ọnọ mma oro. Nte mma oro ekesịnde idem oyom okụk oro edi akpan n̄kpọ ke mbụk oro.—Kot Luke 15:8-10.

⁴ Jesus ama etịn̄ nte eketiede mma oro ke idem ini enye okụtde okụk esie emi okosopde. Ke eyo Jesus, etie nte ndusụk mme eka ke Israel ẹma ẹsinọ eyen mmọ an̄wan drachma duop ke usen ndọ eyen oro. Etie nte okụk emi ọkọbọhọde mma oro osop do ekedi kiet ke otu drachma duop emi eka esie ọkọnọde enye. Mma oro ekekere ke okụk oro ọduọ ke isọn̄ ufọk imọ. Ntre enye ama odomo utuenikan̄ oyom edi ikekwe. Ekeme ndidi  ikan̄ utuenikan̄ esie ikayamake ikem ndinam enye okụt ekpri okụk silver oro. Ke akpatre, enye ama etịn̄ enyịn ọkpọri ofụri ufọk. Un̄wana ikan̄ ama ọtọ okụk oro ke esịt mbio emi enye ọkọkpọride, enye ada okụt. Mma oro ama en̄wek ọduọk! Enye ama okot mme ufan esie ye mbọhọidụn̄ esie etịn̄ ọnọ.

5. Nso ikeme ndinam ọsọn̄ ndikụt ndusụk mbon emi ẹma ẹketre ndidụk mbono esop nnyụn̄ n̄wọrọ an̄wautom?

⁵ Mbụk Jesus oro owụt ke ana owo enen̄ede esịn idem man okụt n̄kpọ esie emi ọbọhọde enye osop. Kpasụk ntre n̄ko, ekeme ndiyom inen̄ede isịn ukeme man ikụt mbon emi ẹma ẹketre ndidụk mbono esop nnyụn̄ n̄wọrọ an̄wautom. Ekeme ndidi ediwak isua ebe tọn̄ọ mmọ ẹketre. Akam ekeme ndidi mmọ ẹma ẹwọrọ ẹkedụn̄ ke itie en̄wen emi nditọete do mîdiọn̄ọke ke mmọ ẹdi Mme Ntiense Jehovah. Edi imenịm ke ọdọn̄ ndusụk mmọ ndinyọn̄ mbịne Jehovah. Ọdọn̄ mmọ ndidiana ye nditọete mmọ nnam n̄kpọ Jehovah, edi ana in̄wam mmọ.

6. Didie ke kpukpru owo ke esop ẹkeme nditiene nyom mbon emi ẹma ẹketre ndidụk mbono esop nnyụn̄ n̄wọrọ an̄wautom?

⁶ Mmanie ẹkeme nditiene nyom mbon emi ẹma ẹketre ndidụk mbono esop nnyụn̄ n̄wọrọ an̄wautom? Kpukpru nnyịn imekeme, edide idi ebiowo, asiakusụn̄, m̀mê mbon ubon mmọ. Ndi emenyene ufan m̀mê owo ke ubon mbufo emi ama eketre ndidụk mbono esop nnyụn̄ n̄wọrọ an̄wautom? Nso ke akpanam okpokụt owo emi ama eketre ndidụk mbono esop nnyụn̄ n̄wọrọ an̄wautom ini ọkwọrọde ikọ ke ufọk ke ufọk m̀mê ke ebiet emi mme owo ẹsiwakde? Dọhọ enye ke enye okpoyom owo edi edise enye, ke imọ ikpama ndinọ mbiowo esop mbufo nọmba fon esie ye adres esie.

7. Se ebiowo kiet emi ekerede Thomas etịn̄de ekpep fi nso?

⁷ Enen̄ede edi utom mbiowo ndiyom mbon emi ẹma ẹketre ndidụk mbono esop nnyụn̄ n̄wọrọ an̄wautom. Didie ke mmọ ẹkeme ndinam emi? Kop se ebiowo kiet emi ekerede Thomas * etịn̄de mi. Enye odụn̄ ke Spain, mbon emi enye an̄wamde ẹfiak ẹbịne Jehovah ẹbe 40. Thomas ọdọhọ: “Nsibem iso mbụp nsio nsio nditọete m̀mê mmọ ẹdiọn̄ọ itie emi owo ndomokiet emi ama eketre ndidụk mbono esop nnyụn̄ n̄wọrọ an̄wautom odụn̄de idahaemi. Mîdịghe mbụp m̀mê mmọ ẹti owo ndomokiet emi ama eketre ndidụk mbono esop nnyụn̄ n̄wọrọ an̄wautom. Esinem ata ediwak nditọete ndin̄wam mi sia mmọ ẹsida ke imetiene iyom owo oro. Ndien mma n̄ka n̄kese owo oro, mmesibụp enye nte n̄kpọ etiede ye nditọ esie ye mbon mmọ eken. Ndusụk mmọ ẹma ẹsimen nditọ mmọ ẹdi mbono esop, ndien ekeme ndidi nditọ oro ẹma ẹdi mme asuanetop. Ẹkeme ndin̄wam nditọ oro n̄ko ẹfiak ẹbịne Jehovah.”

8. Luke 15:17-24 owụt ke ete idiọk eyen emi ọkọkpọn̄de ufọk akanam n̄kpọ didie ini eyen oro ọnyọn̄de edi?

⁸ Mme edu ewe ke ana inyene man ikeme ndin̄wam mbon emi ẹyomde ndifiak mbịne Jehovah? Ẹyak ise ndusụk se ikemede ndikpep nto uwụtn̄kpọ emi Jesus ọkọnọde aban̄a idiọk eyen emi ọkọkpọn̄de ufọk. (Kot Luke 15:17-24.) Jesus ama etịn̄ nte enyịn akan̄wan̄ade eyen oro ke akpatre, enye onyụn̄ ebiere ndifiak nnyọn̄ ufọk. Ete esie ama efehe akafat enye, oro ama anam enye okụt ke ete imọ ama imọ. Esịt ama amia eyen oro ufen, enye onyụn̄ ekere ke imọ idotke se ẹdade nte eyen. Eyen oro ama etịn̄ nte etiede enye ke idem ọnọ ete esie, mbọm esie ama onyụn̄ anam ete esie. Ete esie ama anam nsio nsio n̄kpọ man anam eyen oro  okụt ke enem imọ nte enye ọnyọn̄de edi, ke imọ isụk ida enye nte edima eyen imọ idịghe nte owo utom. Enye ama esịn usọrọ onyụn̄ ọnọ eyen oro ndiye ọfọn̄ esịne man enye okụt ke imama enye, ke onyụn̄ enem imọ nte enye ọnyọn̄de edi.

9. Mme edu ewe ke ana inyene man ikeme ndin̄wam mbon emi ẹma ẹketre ndiwọrọ an̄wautom nnyụn̄ ndụk mbono esop ẹfiak ẹbịne Jehovah? (Se ekebe emi “ Nte Ikemede Ndin̄wam Mbon Emi Ẹyomde Ndifiak Mbịne Jehovah.”)

⁹ Jehovah etie nte ete eyen oro. Enye ama nditọete nnyịn emi ẹma ẹketre ndiwọrọ an̄wautom nnyụn̄ ndụk mbono esop, onyụn̄ oyom mmọ ẹnyọn̄ ẹbịne imọ. Imekeme ndin̄wam mmọ ẹnyọn̄ ẹbịne Jehovah edieke ikpebede enye. Ana inyene ime, iyak mbọm mmọ anam nnyịn, inyụn̄ ima mmọ man ikeme ndin̄wam mmọ. Ntak emi anade inyene mme edu emi-e? Didie ke ikeme ndiwụt ke imenyene mme edu emi?

10. Ntak emi oyomde inyene ime man ikeme ndin̄wam owo ọnyọn̄ ebịne Jehovah?

¹⁰ Ana inyene ime sia esida ini mbemiso owo ọnyọn̄ ebịne Jehovah. Ediwak mbon emi ẹma ẹkenyọn̄ ẹbịne Jehovah ẹdọhọ ke mbiowo ye nditọete en̄wen ẹma ẹdise mmimọ ediwak ini mbemiso mmimọ ikọnyọn̄de ibịne Jehovah. Sista Nancy ke Southeast Asia ọdọhọ ete: “Akpan ufan mi ke esop nnyịn ama an̄wam mi etieti. Enye eketie nte akamba eyeneka mi onyụn̄ ama mi. Enye ama eti mi ndinem n̄kpọ emi ikesidianade ntre inam. Enye ama esinyene ime akpan̄ utọn̄ mma ntịn̄ nte etiede mi ke idem, ikesinyụn̄ imen̄eke ndinọ mi item. Enye ekedi ata ufan, ama onyụn̄ eben̄e idem ndin̄wam mi ini ekededi.”

11. Ntak emi oyomde mbọm mbon emi esịt ayatde anam nnyịn man ikeme ndin̄wam mmọ?

¹¹ Ẹma ẹnam se ibiakde owo, ekeme nditie owo oro nte enye ada ata idiọk unan. Ndikop  owo mbọm etie nte ata eti ibọk emi ekemede ndikọk unan oro. Ndusụk owo ẹketre ndidụk mbono esop nnyụn̄ n̄wọrọ an̄wautom ke ntak se eyenete akanamde ediwak isua ko emi mmọ mîkamaha, ndien n̄kpọ oro ke ababiak mmọ. Oro iyakke ọdọn̄ mmọ ndinyọn̄ mbịne Jehovah. Ndusụk mmọ ẹkeme ndikere ke ẹma ẹfịk mmimọ. Mmọ ẹkeme ndiyom owo emi edikpan̄de utọn̄ inọ mmọ, emi edin̄wan̄ade nte etiede mmọ ke idem. (Jas. 1:19) María emi ama eketre ndidụk mbono esop nnyụn̄ n̄wọrọ an̄wautom ini kiet ko ọdọhọ ete: “Mma nyom owo emi edikpan̄de utọn̄ inọ mi, idọn̄ mi esịt, inọ mi eti item, inyụn̄ in̄wam mi.”

12. Didie ke ima Jehovah ebiet urụk?

¹² Bible emen ima emi Jehovah amade ikọt esie odomo ye urụk. Didie ke ima Jehovah ebiet urụk? Ke uwụtn̄kpọ, da nte ke ọmọduọ odụk mmọn̄, akpa ke adaha, mmọn̄ oro onyụn̄ ebịt. Ndien afo ọtọn̄ọ ndiden̄. Edi owo esịne ke ubom emi ekperede fi otop n̄kpọ ọnọ fi yak omụm akama mbak udûden̄. Esịt enem fi. Edi idịghe n̄kukụre se idinamde fi ọbọhọ edi oro. Edinam didie iwọrọ ke mmọn̄ oro? Ana mbon oro ẹdude ke ubom oro ẹtop urụk ẹnọ fi man ẹkeme ndida oro ndụri fi nsịn ke ubom. Jehovah ọkọdọhọ aban̄a nditọ Israel emi ẹkewahade ẹkpọn̄ usụn̄ ete: “N̄kada urụk . . . ima ndụri mmọ.” (Hos. 11:4) Jehovah ekere ukem oro aban̄a mbon emi ẹtrede ndinam n̄kpọ esie, emi afanikọn̄ ye editịmede esịt ẹmende ẹmen. Enye oyom mmọ ẹfiọk ke imọ imama mmọ, onyụn̄ oyom ndidụri mmọ ndian idem. Jehovah ekeme ndida fi nnam mmọ ẹdiọn̄ọ ke imọ imama mmọ.

13. Didie ke mbụk Pablo owụt ke nnyịn ndima mme owo ekeme ndin̄wam mmọ ẹnyọn̄ ẹbịne Jehovah?

¹³ Enen̄ede ọfọn inam mbon emi mînamke  n̄kpọ Jehovah aba ẹdiọn̄ọ ke Jehovah ama mmọ, ke imama mmọ n̄ko. Pablo emi iketịn̄de iban̄a ke ibuotikọ emi ekebede ama etre ndinam n̄kpọ Jehovah ebe isua 30. Enye ọdọhọ ete: “Ini n̄koyomde ndikpọn̄ ufọk usenubọk usen kiet, akamba sista kiet ama okụt mi onyụn̄ eneme nneme ye ami ima ima; enye ama ọfọn uwem etieti. Mma ntọn̄ọ nditua nte eyenọwọn̄. Mma ndọhọ enye ke etie nte Jehovah ọdọn̄ enye edineme nneme ye ami. Mma mbiere ke ebe oro ndinyọn̄ mbịne Jehovah.”

14. Luke 15:4, 5 ọdọhọ ke nso ke ekpemerọn̄ akanam ini enye okụtde erọn̄ emi okosopde?

¹⁴ Ima ikụt mbon emi ẹtrede ndiwọrọ an̄wautom nnyụn̄ ndụk mbono esop, oyom ika iso in̄wam mmọ. Ukem nte eyen emi Jesus eketịn̄de aban̄a, ekeme ndida ini mbemiso mfịna mmọ efịgherede mmọ ke esịt. Onyụn̄ ekeme ndidi se iwọrọde mmọ ke ererimbot Satan iyakke mmọ ẹnen̄ede ẹkpere Jehovah aba. Oyom in̄wam mmọ ẹfiak ẹnen̄ede ẹbuọt idem ye Jehovah. Ke uwụtn̄kpọ emi Jesus ọkọnọde aban̄a erọn̄ emi okosopde, Jesus ọkọdọhọ ke ekpemerọn̄ oro emen erọn̄ oro odori ke afara onyụn̄ emen enye afiak edisịn ke otuerọn̄. Ekpemerọn̄ oro ama ababiat ekese ini esịn idem oyom erọn̄ oro. Edi enye okụt ke erọn̄ oro idikemeke ndisan̄a ikpọn̄ mfiak n̄kodụk otuerọn̄, ke ana imemen enye ikama ikesịn.—Kot Luke 15:4, 5.

15. Didie ke ikeme ndin̄wam mbon mmemidem emi ẹyomde ndinyọn̄ mbịne Jehovah? (Se ekebe emi “ Ata Eti N̄wed.”)

¹⁵ Ekeme ndiyom inen̄ede ida ini isịn idem in̄wam ndusụk owo man mmọ ẹkan mfịna emi mîyakke mmọ ẹfiak ẹnam n̄kpọ Jehovah. Spirit Jehovah, Ikọ esie, ye mme n̄wed esop Abasi ẹkeme ndin̄wam nnyịn in̄wam  mmọ ẹfiak ẹkpere Jehovah. (Rome 15:1) Didie ke ikeme ndinam emi? Ebiowo kiet emi enyenede mbufiọk ọdọhọ ete: “Oyom ẹfiak ẹkpep Bible ye n̄wakn̄kan ke otu mbon emi ẹbierede ndinyọn̄ mbịne Jehovah.” * Ntre mbiowo ẹkpedọhọ fi ekpep Bible ye utọ owo oro, nyịme ye idatesịt. Ebiowo oro ọdọhọ n̄ko ke ana eyenete emi ekpepde owo oro n̄kpọ edi eti ufan, edi owo emi enye ekemede nditịn̄ ofụri esịt esie nnọ.

16. Isan̄a didie idiọn̄ọ ke mme angel ẹyen̄wam nnyịn?

¹⁶ Imesikop ediwak mbụk emi owụtde ke mme angel ke ẹn̄wam nnyịn ikụt mbon emi ọdọn̄de mmọ ndinyọn̄ mbịne Jehovah. (Edi. 14:6) Ke uwụtn̄kpọ, Silvio emi otode Ecuador ama enen̄ede ọbọn̄ akam ọdọhọ Jehovah an̄wam imọ inyọn̄ idi esop esie. Ini enye osụk ọbọn̄de akam, mbiowo iba ẹma ẹkọn̄ usụn̄ufọk esie. Ini mbiowo oro ẹkade ẹkese enye do, ama enem mmọ nditọn̄ọ n̄n̄wam enye.

17. Nso ufọn ke ididia edieke in̄wamde mme owo ẹfiak ẹtiene Jehovah?

¹⁷ Esịt eyenem nnyịn etieti ima in̄wam mbon emi mîkpereke Jehovah aba ẹfiak ẹtiene enye. Salvador emi edide asiakusụn̄ esinen̄ede esịn idem an̄wam mbon emi ẹma ẹketre ndiwọrọ an̄wautom nnyụn̄ ndụk mbono esop. Enye ọdọhọ ete: “Mmọn̄eyet idatesịt esisiaha mi ndusụk ini. Esinem mi mma nti ke Jehovah anyan̄a edima erọn̄ esie kiet osio ke ererimbot Satan ye nte ke mmetiene n̄n̄wam Jehovah anam emi.”—Utom 20:35.

18. Ekpedi ama etre ndidụk mbono esop nnyụn̄ n̄wọrọ an̄wautom, nso ke akpana enịm?

¹⁸ Ekpedi udụkke mbono esop aba unyụn̄ uwọrọke an̄wautom aba, mbọk nịm ke Jehovah ke amama fi. Enye oyom fi ọnyọn̄ ebịne imọ. Oyoyom afo esịn ukeme man ọnyọn̄ ebịne enye. Edi ukem nte ete eyen oro Jesus ọkọnọde uwụtn̄kpọ aban̄a, Jehovah etetie ebet fi ọnyọn̄ edi, enye oyonyụn̄ enen̄ede adara fi.