KPUKPRU nnyịn imenịm ke Jehovah ke ada ikọt esie usụn̄ onyụn̄ ọnọ mmọ se idin̄wamde mmọ ẹkpere enye ke “mme akpatre usen” emi. (2 Tim. 3:1) Edi ana owo nnyịn kiet kiet okop uyo Jehovah. Imekeme ndimen ini nnyịn ndomo ye ini nditọ Israel ẹkedude ke wilderness. Akana mmọ ẹnam n̄kpọ ini mmọ ẹkopde uyo obukpon̄.

Jehovah ama ọdọhọ Moses ada silver odom obukpon̄ iba emi ẹdifride “ke ini ẹyomde ndikot ofụri esop mbon ọtọkiet ye ke ini ẹyomde ndidaha isan̄.” (Num. 10:2) Akana mme oku ẹfri mme obukpon̄ oro ke nsio nsio usụn̄ man ẹnam mme owo ẹdiọn̄ọ se ẹyomde mmọ ẹnam. (Num. 10:3-8) Mfịn, nsio nsio usụn̄ ke ẹsida ẹteme ikọt Abasi se ẹyomde mmọ ẹnam. Ẹyak ineme usụn̄ ita ke otu oro, emi ẹtide nnyịn nsio nsio uyo obukpon̄ ke eyo nditọ Israel. Mmọ ẹdi ikpọ mboho emi ẹsikotde ikọt Abasi, ukpep emi ẹsinọde mbiowo, ye ini esop Abasi ẹdọhọde ẹnam obufa n̄kpọ m̀mê ẹkpụhọde nte ikesinamde n̄kpọ.

Ini Jehovah okoyomde “ofụri esop” ẹsop idem ke enyịnusụn̄ tent utuakibuot, ke n̄kan̄ edem usiahautịn tent oro, mme oku ẹkesifri obukpon̄ mbiba oro. (Num. 10:3) Ẹkebahade kpukpru esien nditọ Israel ẹdọn̄ ke otu nna inan̄, kpukpru mmọ ẹma ẹnyụn̄ ẹkop uyo obukpon̄ oro. Etie nte ekesida mbon emi otu nna mmọ ekperede enyịnusụn̄ tent oro minit ifan̄ kpọt ndisịm do. Edi anaedi ama esida mbon emi otu nna mmọ mîkekpereke do ini akan oro, akana mmọ ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹsịn ukeme man ẹdisịm do. M̀mê owo ama odu ekpere m̀mê ikekpereke, Jehovah okoyom kpukpru owo ẹsop idem do ẹnyụn̄ ẹkop se imọ iyomde mmọ ẹnam.

Mfịn, nnyịn isisopke idem ke tent utuakibuot, edi ẹsikot nnyịn mboho ikọt Abasi. Mboho emi esịne ikpọ mbono nnyịn ye mme akpan edinam eken emi ẹsidade ẹkpep nnyịn n̄kpọ ẹnyụn̄ ẹnam idiọn̄ọ se ikpanamde. Ukem n̄kpọ ke ẹsikpep ikọt Abasi ke ofụri ererimbot. Ntre kpukpru mbon emi ẹsidụkde mme mboho emi ẹsikop inemesịt. Mme itie mboho emi ẹsikpere ndusụk owo, ikpereke ndusụk. Edi kpukpru mbon emi ẹsidụkde mboho oro ẹnyịme ke imesibọ ufọn.

Ndi mbon emi ẹdude ke ata nsannsan itie ẹkpọn̄ mbon emi ẹdụkde ikpọ mboho ekededi ẹsitiene ẹbọ ufọn? Mbufa n̄kpọ emi ẹsion̄ode ẹdi idahaemi anam ediwak mme owo ntre ẹtiene ẹbọ ufọn mboho oro, esinyụn̄ etie mmọ nte mmọ ẹdu ke mboho oro. Ke uwụtn̄kpọ, ini ibuot itieutom ẹkenọde eyenete aka ekese Benin, n̄kọk itieutom ke Benin ẹma ẹnam mme owo ke obio Arlit ke Niger ke Sahara Desert ẹkụt  se ẹkenamde ke mboho oro. Nditọete ye mbon emi ẹmade Ikọ Abasi nnyịn emi ẹkesopde idem do ẹkedi owo 21. Kpa ye emi ebiet emi mmọ ẹkedude ekenen̄erede oyom usụn̄, eketie mmọ nte mmọ ẹdu ye owo 44,131 emi ẹkedude ke akamba mboho oro. Brọda kiet ekewet ete: “Ẹsọsọn̄ọ etieti nte ẹkenamde nnyịn ikeme ndikụt se ẹkenamde. Emi afiak anam ikụt ke mbufo ẹmema nnyịn etieti.”

Ke ini oku ke Israel efride obukpon̄ kiet kpọt, “mbọn̄ emi ẹdide mme etubom mme tọsịn ke Israel” ẹkesiwọrọ ẹdi tent usopidem. (Num. 10:4) Do ke Moses ekesikpep mmọ n̄kpọ onyụn̄ eteme mmọ se ẹdinamde. Se ikesin̄wamde mmọ ẹnam utom mmọ ke nsio nsio esien mmọ ekedi oro. Ekpedi afo ekesịne ke otu mme etubom oro, ndi ukpûkanamke se ekekeme man etiene odu do onyụn̄ ọbọ ufọn?

Mbiowo mfịn idịghe “mme etubom”; mmọ inyụn̄ ikarake-kara otuerọn̄ Abasi emi ẹdọhọde mmọ ẹse enyịn. (1 Pet. 5:1-3) Edi mmọ ẹsidomo nte ẹkekeme ẹse ẹban̄a erọn̄ Abasi. Oro anam ke ini ẹkotde mmọ ẹdikpep mbufa n̄kpọ, utọ nte ke Ufọkn̄wed Utom Obio Ubọn̄, mmọ ẹsisọsọp ẹnyịme ndika. Ke ufọkn̄wed emi, mmọ ẹsikpep nte ẹkpesede ẹban̄a mme n̄kpọ ke esop etịm ọfọn. Emi esinam mbiowo ye kpukpru mbon emi mmọ ẹsede enyịn ke esop ẹnen̄ede ẹkpere Jehovah. Ọkpọkọm utieneke udụk utọ ufọkn̄wed emi, anaedi ke ọbọ ufọn oto mbon emi ẹkedụkde.

Ndusụk ini mme oku ke Israel ẹma ẹsifri obukpon̄ uyo ọdọdọk, ososụhọde. Oro okowụt ke Jehovah oyom kpukpru owo ẹdaha isan̄. (Num. 10:5, 6) Nditọ Israel ẹma ẹdaha isan̄, ekesidi ke nde ke nde, edi ikesidịghe ekpri utom. Anaedi ama enyene mme ini emi mîkesidọn̄ke ndusụk mmọ nditan̄ n̄kpọ n̄ka ebiet en̄wen. Ntak-a?

Ekeme ndidi ndusụk owo ẹkesikere ke ekedi ekpri ekpri ini ẹdọhọ ẹdaha isan̄, ke ama esinyụn̄ abuat owo akaha. Bible ọdọhọ ke adan̄a nte obubịt enyọn̄ odude ke enyọn̄ tent utuakibuot, ke nditọ Israel ikesidahake isan̄. “Ndusụk ini obubịt enyọn̄ [ekesidu] ọtọn̄ọde ke mbubreyo tutu eyo esiere” kpọt, ndusụk ini enye odu “usen iba m̀mê ọfiọn̄ kiet m̀mê awakde akan oro” mbemiso ẹfiakde ẹdaha isan̄. (Num. 9:21, 22) Ikafan̄ ke nditọ Israel ẹkedaha isan̄? Numbers ibuot 33 asiak n̄kpọ nte nsio nsio itie 40 emi nditọ Israel ẹkedude.

Ndusụk ini, anaedi mfụt ama esidu ke itie emi nditọ Israel ẹkewọrọde ẹka. Imekere ke ama enem mmọ ndikụt utọ itie oro ke “akwa enyene-ndịk wilderness” oro. (Deut. 1:19) Ntre anaedi oro ama esinam ndusụk mmọ ẹkere ke ima ikpọn̄ do, ke mmimọ idikwe utọ mfụt oro aba.

Ini nditọ Israel ẹdahade isan̄, akana ndusụk esien ẹnyene ime ẹbet yak ekem ini mmọ mbemiso ẹdahade. Kpukpru owo ẹkekop uyo obukpon̄ emi owụtde ke ana ofụri owo ẹdaha isan̄, edi kpukpru owo ikekemeke ndidaha ukem ini. Uyo obukpon̄ emi ẹkefride ọdọdọk, ososụhọde okowụt ke ana esien Judah, Issachar, ye Zebulun emi ẹkedude ke n̄kan̄ edem usiahautịn ẹbem iso ẹdaha. (Num. 2:3-7; 10:5, 6) Mmọ ẹma ẹdaha, mme oku ẹyefiak ẹfri obukpon̄ ntre ọyọhọ ikaba yak esien ita emi ẹkedude ke n̄kan̄ usụk usụk ẹdaha. Mme oku ẹyenam ntre tutu kpukpru owo ẹdaha ẹma.

Ekeme ndidi ama enyene ndusụk n̄kpọ emi ẹkpụhọde ke esop Abasi, emi ọkọsọn̄de fi ndinyịme. Mîdịghe afo ekekere ke ẹkpụhọ n̄kpọ awak akaha. Onyụn̄ ekeme ndidi ama ama nte ẹkesinamde ndusụk n̄kpọ, ukûnyụn̄ uyomke ẹkpụhọde. Se ekpededi, anaedi ikememke inọ fi, ama onyụn̄ ada ini mbemiso emehede fi. Kpa ye oro, edieke idade ke se ẹkpụhọde oro edi ke ufọn nnyịn, iyokụt nte Abasi edidiọn̄de nnyịn.

Ke eyo Moses, Jehovah ama an̄wam ediwak miliọn irenowo, ye iban, ye nditọwọn̄ ẹbe wilderness. Ekpedi enye ikesehe iban̄a mmọ inyụn̄ iteme mmọ se ẹkpenamde, mmọ ẹkpekekpan̄a. Mfịn, ndausụn̄ Jehovah anam nnyịn ika iso ikpere enye. Enye anam ika iso ibuọt idem ye enye! Ntre yak kpukpru nnyịn ibiere ndikpebe nti nditọ Israel emi ẹkesidide ẹma ẹkop uyo obukpon̄, mmọ ẹnam se ẹdọhọde!