1, 2. (a) Ntak emi mbon eyo apostle Paul ẹkesiwakde nditịn̄ mban̄a ufụn ye ifụre? (b) Paul ọkọdọhọ ke anie ekeme ndinam owo enyene ata ifụre?

ROME ẹkekara ererimbot ke eyo mme apostle. Mme owo ẹma ẹsinam inua ini oro ẹte ke ibet Rome ọfọn etieti, owo ifịkke owo, mme owo ẹnyụn̄ ẹnyene ifụre ndinam se mmọ ẹmade. Kpa ye kpukpru n̄wọkinua oro, ifịn ẹkesinam ata ediwak utom emi ọkọsọn̄de etieti. Ama akam enyene ini emi ekedide ẹkpebat owo ita ke Rome, kiet edi ofụn. An̄wan̄a nnyịn ntak emi mme usụhọde owo ye mme Christian ini oro ẹkesiwakde ndineme mban̄a ufụn ye ifụre.

² Apostle Paul ama esitịn̄ ediwak ini aban̄a ifụre ke mme leta oro enye ekewetde ọnọ nditọete. Ediwak mbon eyo esie ẹkeyom ndinam ererimbot ọfọn, edi idịghe oro akanam Paul ewet aban̄a ifụre. Enye ye nditọete eyo esie ikekereke ke ukara m̀mê ada ibuot ukara ndomokiet ekeme ndinam kpukpru owo enyene ata ifụre. Utu ke oro, mmọ ẹkekam ẹsịn idem ẹkwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi ẹnọ mme owo ẹnyụn̄ ẹn̄wam mme owo ẹfiọk ufọn uwa ufak Jesus Christ. Paul ama anam nditọete ẹdiọn̄ọ enye emi ekemede ndinam mmọ enyene ata ifụre. Enye ọkọdọhọ ntem ke udiana leta oro enye ekewetde ọnọ nditọete  ke Corinth: “Jehovah edi Spirit; ndien ke ebiet emi spirit Jehovah odude, ifụre odu do.”​—2 Cor. 3:17.

3, 4. (a) Nso ikanam Paul etịn̄ se idude ke 2 Corinth 3:17? (b) Nso ke ana inam man inyene ifụre oro Jehovah ọnọde?

³ Mbemiso Paul ekewetde se idude ke 2 Corinth 3:​17, enye ama etịn̄ se iketịbede ini Moses okosụhọrede ke Obot Sinai edi ke angel Jehovah ama eketịn̄ ikọ ye enye. Ndịk ama anam nditọ Israel ini mmọ ẹkụtde Moses tutu mmọ ikemeke “ndiwụk enyịn nse iso Moses ke ntak ubọn̄ iso esie.” Moses ama ada ufụhọn̄kpọ ofụk iso. (Ex. 34:​29, 30, 33; 2 Cor. 3:​7, 13) Paul ọkọdọhọ ete: “Edi ke ini ẹwọn̄ọrede ẹtiene Jehovah, ẹmen ufụhọn̄kpọ ẹfep.” (2 Cor. 3:16) Nso ke ikọ Paul emi ọwọrọ?

⁴ Jehovah okobot kpukpru n̄kpọ. Ndien nte ikekpepde ke akpa ibuotikọ, Enye kpọt enyene ifụre oro mînyeneke adan̄a. Oro ọwọrọ ke “ebiet emi spirit Jehovah odude, ifụre odu do” n̄ko. Ntre, edieke iyomde ndinyene ifụre oro Jehovah ọnọde, ana ‘iwọn̄ọde itiene enye.’ Emi ọwọrọ ke ana itetịm ikpere Jehovah. Nditọ Israel oro ẹkedude ke wilderness ẹma ẹfre ke akpan ntak emi akanamde Jehovah osio mmimọ ke ufụn ekedi man inyene ifụre inam n̄kpọ esie. Esịt mmọ ama ọsọn̄, okonyụn̄ etie nte ‘ufụhọn̄kpọ odu mmọ ke esịt.’ Se ikebehede mmọ ke mmọ ẹma ẹkewọrọ ke ufụn Egypt ekedi ndida ifụre oro mmọ ẹkenyenede nyom ufọn idemmọ kpọt.​—Heb. 3:​8-10.

5. (a) Nso utọ ifụre ke spirit Jehovah anam inyene? (b) Isan̄a didie ifiọk ke owo oro edide ofụn m̀mê odude ke ufọk-n̄kpọkọbi ekeme ndinyene utọ ifụre emi? (c) Mme mbụme ewe ke iyom ndibọrọ?

⁵ Ifụre emi spirit Jehovah esinamde owo enyene akan ifụre emi owo enyenede ke ntak emi enye mîdịghe ofụn aba. Idụhe owo ndomokiet emi ekemede ndinam inyene utọ ifụre emi. Spirit Jehovah osio nnyịn ke ufụn idiọkn̄kpọ ye n̄kpa, ye ke ufụn nsunsu ido ukpono ye mme edinam esie emi ẹsịnde ediwak owo ke ufụn. (Rome 6:23; 8:2) Idụhe ifụre oro ọfọnde nte ifụre oro spirit Jehovah esinamde owo enyene! Owo osụk ekeme ndinyene utọ ifụre emi ekpededi enye edi ofụn m̀mê odu ke ufọk-n̄kpọkọbi. (Gen. 39:​20-23) Ke uwụtn̄kpọ, ẹma ẹkọbi Sista Nancy Yuen ye Brọda Harold King ke ediwak isua ke ntak emi mmọ ẹkesọn̄ọde ẹda ye Jehovah. Edi mmọ ẹkesụk ẹnyenyene utọ ifụre emi. Edieke oyomde ndikop mbụk mmọ, ka TV Mme Ntiense Jehovah. (Fịk MME VIDIO > NDỤN̄ỌDE YE IFIỌK EYOUWEM > NDIYỌ IDOMO). Edi, didie ke ikeme ndiwụt ke imama ifụre oro Jehovah ọnọde nnyịn mi? Nso idin̄wam nnyịn ida ifụre emi Jehovah ọnọde nnyịn inam se ifọnde?

6. Nso iwụt ke nditọ Israel ikabatke ifụre oro Jehovah ọkọnọde mmọ ke n̄kpọ?

⁶ Imesinen̄ede ikọm owo emi ọnọde nnyịn ọsọn̄urua enọ. Se nditọ Israel ẹkenamde ke Jehovah ama okosio mmọ ke ufụn Egypt okowụt ke mmọ ikabatke ifụre oro Jehovah ọkọnọde mmọ ke n̄kpọ. Ọfiọn̄ ifan̄ kpọt ke Jehovah ama okosio mmọ ke ufụn, mmọ ẹma ẹtọn̄ọ nditi mme n̄kpọ oro mmọ ẹkesidiade ẹnyụn̄ ẹn̄wọn̄de ke Egypt; mmọ ikonyụn̄ idaha manna oro Jehovah ọkọnọde mmọ ke n̄kpọ. Mmọ ẹma ẹkam ẹyom ndifiak nnyọn̄ Egypt. Mmọ ẹma ẹma ‘iyak, cucumber, watermelon, leek, oyịm, ye garlic’ ẹkan ifụre oro Jehovah ọkọnọde mmọ ndida n̄kpono enye. Omokụt ntak do Jehovah akayatde esịt ye mmọ. (Num. 11:​5, 6, 10; 14:​3, 4) Nso ke emi ekpep nnyịn?

7. Didie ke Paul akanam se 2 Corinth 6:1 etịn̄de, ndien didie ke nnyịn n̄ko ikeme ndinam se itien̄wed oro etịn̄de?

 ⁷ Apostle Paul ama ọdọhọ ke Jehovah ada Eyen esie ọnọ kpukpru mme Christian ifụre. Edi enye ama odụri mmọ utọn̄ ete ẹkûda ifụre oro ke mbubru. (Kot 2 Corinth 6:1.) Paul ọkọdọhọ ke imọ idi owo nditaha ke ntak emi enye okodụkde ufụn ọnọ idiọkn̄kpọ ye n̄kpa. Kpa ye oro, enye ama ọdọhọ n̄ko ete: “Mmọkọm Abasi ke Jesus Christ Ọbọn̄ nnyịn!” Nso ikanam enye ọkọm Abasi? Enye ọkọdọhọ nditọete esie ete: “Ibet eke spirit emi ọnọde uwem ke Christ Jesus ama anam [mbufo ẹbọhọ] ibet idiọkn̄kpọ ye n̄kpa.” (Rome 7:​24, 25; 8:2) Akpana inen̄ede ikọm Jehovah nte enye osiode nnyịn ke ufụn idiọkn̄kpọ ye n̄kpa nte Paul ọkọkọmde. Enem nnyịn ke uwa ufak Christ anam ikeme ndinam n̄kpọ Abasi esịt ifịnake nnyịn.​—Ps. 40:8.

8, 9. (a) Nso ke apostle Peter ọkọdọhọ ikûda ifụre nnyịn unam? (b) Ntak emi item oro enen̄erede ebehe nnyịn mfịn?

⁸ Ọfọn ikọm Jehovah nte enye osiode nnyịn ke ufụn idiọkn̄kpọ ye n̄kpa. Edi ana inen̄ede ikpeme n̄ko mbak nnyịn idida ifụre oro enye ọnọde nnyịn inam se mîfọnke. Apostle Peter ama odụri nnyịn utọn̄ ete ikûda ifụre nnyịn unam se mîfọnke. (Kot 1 Peter 2:16.) Ndi item Peter emi inamke iti se nditọ Israel ẹkenamde ke wilderness? Item emi enen̄ede ebehe nnyịn mfịn sia edi eyo esiere Satan ye ererimbot esie ẹsion̄o mbufa n̄kpọ ẹdi man ẹda ẹtap nnyịn. Mme n̄kpọ emi ẹsịne mbufa usụn̄ usịnen̄kpọ ye ukamaidem, mbufa mmịn ye udia, mbufa usụn̄ udia uwem ye unọ idem inemesịt; owo ikemeke ndibat mma. Ndiye owo emi mme anyamurua ẹsiwakde ndida nsuan etop n̄kpọurua mmọ ẹsinam ikere ke ana idep mme n̄kpọ oro, edide imoyom m̀mê iyomke. Edieke nnyịn mîkpemeke, mmọ ẹkeme ndinyene nnyịn ẹnyụn̄ ẹnam ida ifụre nnyịn inam se mîfọnke.

⁹ Item Peter oro ekeme ndin̄wam nnyịn n̄ko ke ini iyomde ndibiere mme akpan n̄kpọ nte m̀mê ikpaka n̄wed iketre ke m̀mọ̀n̄, m̀mê nso utọ utom ke ikpanam. Ke uwụtn̄kpọ, ẹsidọhọ mme uyen ẹnen̄ede ẹsịn idem ẹkpep n̄wed man mmọ ẹdot ndika ufọkn̄wed ntaifiọk oro ọwọrọde etop. Ẹsinam mmọ ẹnịm ke edieke mmọ ẹkade ufọkn̄wed ntaifiọk, ke mmọ ẹyenyene eti utom oro ẹkpede mmọ ediwak okụk, ke mme owo ẹyenyụn̄ ẹkpono mmọ. Ẹsiwak ndinam mmọ ẹnịm n̄ko ke okụk emi mbon oro ẹtrede ke ufọkn̄wed sekọndri ẹsidiade isimenke-men udomo ye eke mbon emi ẹkade ufọkn̄wed ntaifiọk. Ke ini anade uyen emek se enye edidade uwem esie inam, enye ekeme ndikere ke ndika ufọkn̄wed ntaifiọk edinam imọ iwọrọ n̄kpọ. Nso ke mme uyen ye mme ete ye eka mmọ ẹkpeti?

10. Nso ke ikpeti ke ini iyomde ndida ifụre oro inyenede mmek se iyomde ndinam?

¹⁰ Ndusụk owo ẹkeme ndikere ke sia edide enyene-idem enyene ndibiere m̀mê ikpaka n̄wed iketre ke m̀mọ̀n̄, m̀mê ikponyụn̄ inam nso utọ utom, ke mmimọ imenyene ifụre ndimek ndinam se imade amakam edi esịt ifịnake mmimọ. Ekeme ndidi se Paul ọkọdọhọde mme Christian ke Corinth aban̄a udia esinam mmọ ẹkere ntre. Enye ọkọdọhọ mmọ ete: “Ntak emi ẹkpedade ubieresịt owo efen ẹbiere ifụre oro nnyenede?” (1 Cor. 10:29) Imọdiọn̄ọ ke imenyene ifụre ndimek m̀mê ikpaka n̄wed iketre ke m̀mọ̀n̄, m̀mê ikponyụn̄ inam nso utọ utom, edi ana iti ke ifụre nnyịn enyene adan̄a, ke iyonyụn̄ ibọ utịp n̄kpọ ekededi oro imekde ndinam. Ntak edi oro Paul ekebemde iso ọdọhọ ete: “Kpukpru n̄kpọ ẹnenen ndinam;  edi idịghe kpukpru n̄kpọ ẹnyene ufọn. Kpukpru n̄kpọ ẹnenen ndinam, edi idịghe kpukpru n̄kpọ ẹdi se ibọpde-bọp.” (1 Cor. 10:23) Itien̄wed emi owụt ke kpa ye oro inyenede ifụre ndimek se iyomde ndinam, ke odu mme akpan n̄kpọ emi akpanade ibem iso ikere iban̄a.

11. Ntak emi Jehovah osiode nnyịn ke ufụn idiọkn̄kpọ ye n̄kpa?

¹¹ Ke ini Peter ọkọdọhọde ikûda ifụre nnyịn unam se mîfọnke, enye ama etịn̄ n̄ko se ikpadade ifụre nnyịn inam. Enye ọkọdọhọ ida ifụre nnyịn inam n̄kpọ “nte ifịn Abasi.” Akpan ntak emi akanamde Jehovah ada Jesus osio nnyịn ke ufụn idiọkn̄kpọ ye n̄kpa ekedi man iyak idem inọ Abasi inyụn̄ idu uwem ‘nte ifịn esie.’

12. Didie ke ikeme ndikpebe Noah ye ubon esie?

¹² Ndisịn idem nnam n̄kpọ Abasi idiyakke ida ifụre nnyịn inam se mîfọnke, idinyụn̄ iyakke ifiak idụk ufụn inọ ndiọi n̄kpọ oro ọdọn̄de nnyịn ye mme n̄kpọ oro ererimbot ẹsịnde ibuot ẹsịn itọn̄ ẹyom. (Gal. 5:16) Ke uwụtn̄kpọ, Noah ye ubon esie ẹkedụn̄ ke ererimbot oro afai ye oburobụt ido ọkọyọhọde. Edi mmọ iketieneke idu uwem nte mbon eyo oro. Nso ikan̄wam mmọ? Mmọ ẹma ẹsịn idem ẹnam kpukpru se Jehovah ọkọdọhọde mmọ ẹnam. Mmọ ẹma ẹkọn̄ ubom, ẹtan̄ udia emi mmọ ye mme unam ẹdidiade ẹdọn̄ ke ubom oro. Mmọ ikonyụn̄ itreke ndinam mme owo ẹfiọk ke Jehovah ọmọn̄ osobo ndiọi owo. Bible ọdọhọ ke ‘Noah ama anam kpukpru se Abasi eketemede enye. Enye ama anam kpa ntre.’ (Gen. 6:22) Ntak edi oro Jehovah akanyan̄ade enye ye ubon esie.​—Heb. 11:7.

13. Nso utom ke Jehovah ọdọhọ nnyịn inam?

¹³ Nso utom ke Jehovah ọdọhọ nnyịn inam? Sia idide mbet Jesus, imọdiọn̄ọ ke Abasi ọdọhọ ikwọrọ ikọ. (Kot Luke 4:​18, 19.) Mfịn, abasi eyo emi anam enyịn ediwak owo ekịm inyụn̄ iyakke mmọ ẹfiọk ke nsunsu ido ukpono, ye inyene ẹsịn mmimọ ke ufụn. Enye esinyụn̄ anam mme owo ẹdu ke ufụn ke ntak emi mmọ ẹyomde nditie nte n̄ka. (2 Cor. 4:4) Ukem nte Jesus, ana in̄wam mme  owo ẹdifiọk ẹnyụn̄ ẹkpono Jehovah Abasi nnyịn emi anamde inyene ata ifụre. (Matt. 28:​19, 20) Idịghe ekpri utom edi emi sia odu ediwak n̄kpọ oro ẹsinamde utom emi ọsọn̄ ndusụk ini. Ke ndusụk idụt, mme owo iyomke ndifiọk Abasi; ndusụk owo ẹsikam ẹtọhọ ke ini ikwọrọde ikọ inọ mmọ. Edi ọkpọfọn ibụp idem nnyịn ite: ‘Ndi mmekeme ndida ifụre oro nnyenede nsịn idem nnam n̄kpọ Abasi?’

14, 15. Nso iwụt ke ikọt Jehovah ẹnen̄ede ẹsịn idem ke utom ukwọrọikọ? (Se akpa ndise ibuotikọ emi.)

¹⁴ Enem nnyịn ndikụt ke ata ediwak ikọt Jehovah ẹsion̄o ubọk ke ndusụk n̄kpọ man ẹnyene ini ẹtọn̄ọ utom usiakusụn̄. Mmọ ẹnam emi sia mmọ ẹkụt ke utịt enen̄ede ekpere. (1 Cor. 9:​19, 23) Ndusụk mmọ ẹdu ke esop mmọ ẹsiak usụn̄, mbon en̄wen ẹka ebiet emi ẹyomde-yom mme ọkwọrọikọ. Se ibede owo 250,000 ẹma ẹtọn̄ọ utom usiakusụn̄ ofụri ini ke isua ition oro osụk ebede mi. Idahaemi mme asiakusụn̄ ofụri ini ẹbe 1,100,000 ke ofụri ererimbot. Enem nnyịn etieti nte ata ediwak owo ẹdade ifụre mmọ ẹnam n̄kpọ Jehovah!​—Ps. 110:3.

¹⁵ Nso in̄wam nditọete emi ẹda ifụre mmọ ẹnam n̄kpọ Jehovah? Da John ye Judith ke uwụtn̄kpọ. Mmọ ẹka nsio nsio idụt ẹkenam n̄kpọ Abasi ke se ibede isua 30. Mmọ ẹdọhọ ke ẹma ẹnen̄ede ẹyom mme asiakusụn̄ ẹwọrọ ẹka ebiet emi ẹyomde-yom mme ọkwọrọikọ ini ẹketọn̄ọde Ufọkn̄wed Mme Asiakusụn̄ ke 1977. John ọdọhọ ke oro akanam ikpụhọ utom imọ ediwak ini mbak n̄kpọ ndomokiet idikpan mmimọ ndiwọrọ n̄kọkwọrọ ikọ ke idụt en̄wen. Ke akpatre mmọ ẹma ẹka idụt en̄wen ẹkekwọrọ ikọ. Mmọ ẹdọhọ ke ndibọn̄ akam nnọ Jehovah nnyụn̄ mbuọt idem ye enye ama an̄wam mmimọ ikpep usem nsio nsio obio oro isikade, imehe ye nte ẹsinamde n̄kpọ do, inyụn̄ ika iso ikwọrọ ikọ ekpededi eyo ofofiop m̀mê ebebịt. Etie mmọ didie ke idem ndikwọrọ ikọ ke idụt en̄wen ke ofụri isua emi? John ọdọhọ ete: “Akanam nnamke utom oro enemde mi ntem. Mma ntetịm n̄kpere Jehovah nte eyen esikperede edima ete esie. Idahaemi ndien ke James 4:8 edinen̄ede an̄wan̄a mi. Itien̄wed oro ọdọhọ ete: ‘Ẹsan̄a ẹkpere Abasi, ndien enye ayasan̄a ekpere mbufo.’ Mma ndikụt se n̄kpadade uwem mi nnam ndien.”

16. Nso ke ediwak ikọt Jehovah ẹda ifụre mmọ ẹnam?

¹⁶ Idịghe kpukpru owo ẹkeme ndisiak usụn̄ mbịghi nte John ye Judith. Kpa ye oro, ediwak ikọt Abasi ẹsinyịme ndika nsio nsio idụt n̄ketiene mbọp n̄kpọ nnọ esop Abasi. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini ẹkebọpde ibuot itieutom ke Warwick, ke New York, n̄kpọ nte nditọete 27,000 ẹma ẹtiene ẹkenam utom do. Ndusụk mmọ ẹkenam utom urua iba, ndusụk ẹnam ẹsịm isua kiet m̀mê akande oro. Ndusụk mmọ ẹma ẹyak n̄kpọ atak mmọ man ẹtiene ẹkenam utom do. Nditọete emi ẹnịm ata eti uwụtn̄kpọ ke ndida ifụre mmọ ntoro nnyụn̄ n̄kpono Jehovah Abasi emi ọnọde nnyịn ifụre.

17. Nso edidiọn̄ ke idibọ edieke idade ifụre nnyịn inam n̄kpọ Jehovah?

¹⁷ Enem nnyịn ndifiọk Jehovah, nnyụn̄ mfiọk ke ndinam n̄kpọ esie anam inyene ifụre. Ẹyak se imekde ndinam owụt ke imama ifụre oro Jehovah ọnọde nnyịn. Utu ke ndida ifụre nnyịn nnam se mîfọnke, ẹyak ikam ida inam n̄kpọ Jehovah nte ikekeme. Edieke inamde emi, Jehovah ọyọdiọn̄ nnyịn ini enye edinamde se enye ọn̄wọn̄ọde ke Rome 8:21 osu. Itien̄wed oro ọdọhọ ete: “Ẹyenam mme n̄kpọ oro ẹbotde ẹbọhọ ufụn itie mbiara ẹnyụn̄ ẹnyene ubọn̄ ubọn̄ ifụre nditọ Abasi.”