1. Nso ke kpukpru ikọt Abasi ẹyom ndinam? Ntak-a? (Se ndise ikpaedem Enyọn̄-Ukpeme emi.)

CHRIST JESUS ama owụk mbet esie ete “ẹka ẹkenam mme owo ke kpukpru idụt ẹdi mbet” esie. (Matt. 28:19) Kpukpru nti ikọt Abasi ẹyom ndikpep nte mmọ ẹkemede ndinam utom emi ẹnọde mmọ mi “ọyọhọ ọyọhọ.” (2 Tim. 4:5) Utom emi edi akpan n̄kpọ akan, enye ke owo ekpenen̄ede ada ini esie anam, enye ke onyụn̄ oyom ẹsọsọp ẹnam ẹkan utom efen ekededi. Edi ekeme ndisọn̄ nnyịn ndinyene ini nnen̄ede n̄kwọrọ ikọ nte ikpamade ndikwọrọ.

2. Nso ye nso isinam ọsọn̄ nnyịn ndinam utom nnyịn ọyọhọ ọyọhọ?

² Enyene mme akpan n̄kpọ efen emi ẹsidade ini nnyịn ẹnyụn̄ ẹbọde nnyịn odudu. Ekeme ndidi imesinam utom ediwak hour man ikeme ndise mban̄a idem nnyịn ye ubon nnyịn. Mîdịghe edi ke utọ n̄kpọ nte mbiomo ubon, udọn̄ọ, mfụhọ, m̀mê ubiak ye mfịna eken emi ẹsisan̄ade ye usọn̄ iyakke ibọ emem. Idinam didie inam utom nnyịn ọyọhọ ọyọhọ kpa ye mme mfịna emi?

3. Nso ke se Jesus eketịn̄de ke Matthew 13:23 ekpep nnyịn?

³ Ikpanaha iyak esịt etịmede nnyịn ekpedi nte n̄kpọ etiede ye nnyịn iyakke inam n̄kpọ Abasi nte ikpamade ndinam. Jesus ama ọfiọk ke ini ye odudu emi kpukpru nnyịn idisịnde ke ukwọrọikọ ididịghe ukem. (Kot Matthew 13:23.) Jehovah enen̄ede ama kpukpru se inamde inọ enye, ama akam edi inam ke ofụri ukpọn̄. (Heb. 6:10-12) Edi, imekeme ndikere ke nte n̄kpọ etiede ye nnyịn ekeme ndiyak inam ikan se inamde idahaemi. Ke ibuotikọ emi, imọn̄ ineme nte ikemede ndinịm n̄kpọ Abasi akpa ke uwem nnyịn, nte ikemede ndinam uwem nnyịn okûwak n̄kukọhọ, ye nte ikemede ndikwọrọ ikọ nnyụn̄ n̄kpep owo n̄kpọ ọfọn akan nte isinamde. Edi, ndinam utom Abasi ọyọhọ ọyọhọ ọwọwọrọ nso?

4. Ndinam utom nnyịn ọyọhọ ọyọhọ ọwọrọ nso?

 ⁴ Ndinam utom nnyịn ọyọhọ ọyọhọ ọwọrọ ke ana isịn idem ikwọrọ ikọ nte ikekeme. Edi idịghe ibat hour oro ikwọrọde ikọ kpọt owụt ke imanam utom nnyịn ọyọhọ ọyọhọ. Ntak emi ikwọrọde ikọ enen̄ede ebehe Jehovah. Sia imade Jehovah ye mbọhọidụn̄ nnyịn, isinam n̄kpọ esie ke ofụri ukpọn̄. * (Mark 12:30, 31; Col. 3:23) Ndikpono Abasi ke ofụri ukpọn̄ ọwọrọ ndisịn ofụri idem nnyịn ke n̄kpọ esie, oro edi, ndida ofụri odudu nnyịn ye ofụri ukeme nnyịn nnam n̄kpọ esie. Edieke idade ke edi ata n̄kpọ ukpono ndikwọrọ ikọ, iyodomo ndinam ediwak owo nte ikekeme ẹkop eti mbụk.

5-6. Nọ uwụtn̄kpọ emi anamde ikụt nte owo emi mînen̄ekede inyene ini ekemede ndiwụt ke ukwọrọikọ edi akpa n̄kpọ ke uwem imọ.

⁵ Yak idọhọ ke ekpri akparawa kiet esima ndibre kita. Esinem enye ndibre kita ini ekededi emi enye ekemede. Edi enye ọtọn̄ọ ndinam utom tọn̄ọ ke Monday esịm Friday nte akama okụk ke ufọkurua kiet man enyene se adade odu uwem. Kpa ye emi enye adade n̄wakn̄kan ini esie anam utom ke ufọkurua oro, esịt esie osụk esịne ke ikwọ. Ọdọn̄ enye ndinen̄ede mfiọk ubre ikwọ nnyụn̄ n̄kabade ndi ata ebre-ikwọ. Ke ntak oro, esinem enye ndikpep ndibre ikwọ ini ekededi emi enye enyenede ifet, ekpededi ke ata ekpri ini.

⁶ Ukem nte akparawa oro, ekeme ndidi ukemeke ndikwọrọ ikọ ke ediwak hour nte akpamade ndikwọrọ. Edi ke ọdọn̄ fi ndikwọrọ n̄kan oro, afo onyụn̄ esịn ukeme ndikwọrọ ikọ ọfọn akan nte esikwọrọde. Edi sia afo enyenede ediwak n̄kpọ emi anade anam, emekeme ndikere m̀mê idinam didie inam ukwọrọikọ edi akpa n̄kpọ ke uwem imọ.

7-8. Didie ke ikeme ndida ukwọrọikọ nte Jesus akadade?

⁷ Jesus ama enịm ata eti uwụtn̄kpọ ọnọ nnyịn ke nte ikpadade ukwọrọikọ. Nditịn̄  mban̄a Obio Ubọn̄ Abasi nnọ mme owo ekedi akpan n̄kpọ akan ke uwem esie. (John 4:34, 35) Enye ama esisan̄a ata ediwak kilomita man ekeme ndikwọrọ ikọ nnọ ediwak owo nte enye ekekeme. Enye ama esida ifet ekededi ọkwọrọ ikọ, ekpededi ke ufọk mme owo m̀mê ke ebiet emi mme owo ẹwakde. Se ikebehede Jesus ikan ekedi ndikwọrọ ikọ.

⁸ Imekeme ndikpebe Jesus ke ndiyom usụn̄ nnam mme owo ẹkop eti mbụk ini ekededi emi inyenede ifet ye ke ebiet ekededi emi idude. Imenyịme ndiyak n̄kpọ atak nnyịn man ikwọrọ ikọ. (Mark 6:31-34; 1 Pet. 2:21) Ndusụk nditọete ẹdi mme akpan asiakusụn̄, mme asiakusụn̄ ofụri ini, m̀mê mme asiakusụn̄ unọ un̄wam. Ndusụk owo ẹkpep obufa usem mîdịghe ẹwọrọ ẹka ebiet emi ẹyomde-yom mme ọkwọrọikọ. Edi n̄wakn̄kan ibat ke otu mme ọkwọrọikọ ẹdi mme asuanetop emi mîkemeke ndinam se ibatde emi, edi ke ẹsịn ofụri ukeme mmọ ẹkwọrọ ikọ kpukpru ini. M̀mê imekeme ndikwọrọ ikọ ke ediwak hour m̀mê ikemeke, Jehovah idọhọke inam se ikponde ikan nnyịn. Enye oyom enenem nnyịn ndinam n̄kpọ esie nte isụk inamde mme owo ẹkop “ubọn̄ ubọn̄ eti mbụk Abasi inemesịt.”—1 Tim. 1:11; Deut. 30:11.

9. (a) Didie ke Paul okowụt ke ukwọrọikọ edi akpa n̄kpọ idem ke ini akanade enye anam utom? (b) Utom 28:16, 30, 31 owụt ke Paul akada ukwọrọikọ didie?

⁹ Apostle Paul ama enịm eti uwụtn̄kpọ ọnọ nnyịn sia enye akada ukwọrọikọ nte akpa n̄kpọ ke uwem esie. Okụk esie ama ekpere ndikụre ke Corinth ini enye akakade isan̄ isụn̄utom ọyọhọ ikaba, ntre enye ama odu do ekpri ini anam ufọkọfọn̄, oro edi, tent. Kpa ye oro, idịghe ndinam tent ekedi akpan n̄kpọ akan ọnọ Paul. Enye akanam tent man ada an̄wam idem, onyụn̄ ekeme ndikwọrọ eti mbụk nnọ mbon Corinth ye “unana ekọmurua.” (2 Cor. 11:7) Kpa ye emi akanade Paul anam utom, se ikebehede enye ikan ekedi ukwọrọikọ, enye ama esinyụn̄ ọkwọrọ ikọ kpukpru Sabbath. Ke n̄kpọ ama akafiak ọfọn ye enye ekpri, enye ama ekeme ndinen̄ede n̄kwọrọ ikọ. Enye ama “ọtọn̄ọ ndisịn idem ọkpọsọn̄ ọkpọsọn̄ ke ukwọrọikọ, ọnọ mme Jew ikọ ntiense ndiwụt nte ke Jesus edi Christ.” (Utom 18:3-5; 2 Cor. 11:9) Nte ini akakade, ke ini ẹkekọbide enye isua iba ke ufọk esie ke Rome, enye ama ọkwọrọ ikọ ọnọ mbon emi ẹkekade ẹkese enye onyụn̄ ewet leta ada ọkwọrọ ikọ. (Kot Utom 28:16, 30, 31.) Paul ama ebiere ke imọ idiyakke n̄kpọ ndomokiet edi akpan n̄kpọ akan ukwọrọikọ. Enye ekewet ete: “Sia nnyịn inyenede utom emi . . . , nnyịn ikpaha mba.” (2 Cor. 4:1) Ukem nte Paul, ekpededi utom nnyịn ada ediwak ini nnyịn, imosụk ikeme ndinam n̄kpọ Abasi edi akpa n̄kpọ ke uwem nnyịn.

10-11. Didie ke ikeme ndinam utom nnyịn ọyọhọ ọyọhọ kpa ye emi idem nnyịn mîsọn̄ke?

¹⁰ Ekpedi usọn̄ m̀mê udọn̄ọ iyakke ikwọrọ ikọ ke ufọk ke ufọk, imosụk ikeme ndikwọrọ ikọ ke usụn̄ en̄wen. Nditọete eyo mme apostle ẹma ẹsikwọrọ ikọ ke ebiet ekededi oro mmọ ẹkedude. Mmọ ẹma ẹsida ifet ekededi ẹkwọrọ ikọ ke ebiet ekededi emi mmọ ẹkụtde mme owo, edide ke ufọk ke ufọk, ke an̄wan̄wa ebiet, ye ke ini ẹnamde n̄kpọ idemmọ. (Utom 17:17; 20:20) Ekpedi nnyịn ikemeke ndisan̄a isan̄ ọkpọsọn̄, imekeme nditie ke ebiet emi mme owo ẹsiwakde ikwọrọ ikọ inọ mbon emi ẹsan̄ade ẹbe. Imonyụn̄ ikeme ndikwọrọ ikọ ke ini inamde n̄kpọ idem nnyịn, iwet leta ida ikwọrọ, mîdịghe ikwọrọ ke fon. Ediwak nditọete emi idem mîyakke ẹkwọrọ  ikọ ke ufọk ke ufọk ẹsụk ẹkokop inemesịt ndida mme usụn̄ emi n̄kwọrọ ikọ.

¹¹ Omosụk ekeme ndinam utom fo ọyọhọ ọyọhọ kpa ye idem fo mîsọn̄ke. Yak ise n̄kpọ en̄wen emi apostle Paul akanamde. Enye ọkọdọhọ ete: “Mmenyene ukeme ndinam kpukpru n̄kpọ ebe ke enye emi ọnọde mi odudu.” (Phil. 4:13) Paul ama oyom odudu oro isan̄ kiet emi enye akakade isan̄ isụn̄utom yak idem akabiak enye. Enye ọkọdọhọ mbon Galatia ete: “Okoto ke udọn̄ọ mi ke obụkidem ke ami n̄katan̄a eti mbụk nnọ mbufo ke akpa ini.” (Gal. 4:13) Ukem nte Paul, udọn̄ọ fo ekeme ndinam fi enyene ifet ọkwọrọ ikọ ọnọ utọ mme owo nte mme dọkta, mme nurse, ye mbon en̄wen emi ẹsede fi enyịn. Ediwak mmọ ẹsidu ke itieutom ini nditọete ẹkade ufọk mmọ ndikwọrọ ikọ.

12. Ndinam enyịn nnyịn ‘enen̄ede ese’ ọwọrọ nso?

¹² Jesus ọkọdọhọ ete: “Utuenikan̄ idem owo edi enyịn. Do, edieke enyịn fo enen̄erede ese, ofụri idem fo ayayama.” (Matt. 6:22) Nso ke ikọ esie ọkọwọrọ? Ọkọwọrọ ke ana inam uwem nnyịn okûwak n̄kukọhọ m̀mê iwụk enyịn ise akpan n̄kpọ emi iyomde ndinam, iyakke n̄kpọ ndomokiet anam isio enyịn ifep. Jesus ekesịn ofụri uwem esie ke ukwọrọikọ, onyụn̄ ekpep mme mbet esie ete ẹkûyak n̄kpọ ndomokiet anam mmọ ẹtre ndisịn esịt ke n̄kpọ Jehovah ye Obio Ubọn̄ Esie. Idiwụt ke ikpebe Jesus edieke ukwọrọikọ edide akpa n̄kpọ ke uwem nnyịn, inyụn̄ ‘ibemde iso iyom Obio Ubọn̄ Abasi ye edinen ido esie.’—Matt. 6:33.

13. Nso ikeme ndin̄wam nnyịn iwụk enyịn ke ukwọrọikọ?

 ¹³ N̄kpọ kiet emi ikemede ndinam man iwụk enyịn ke ukwọrọikọ edi nditre ndibiat ini ke mme n̄kpọ emi mînen̄ekede idi akpan n̄kpọ. Oro ayanam inyene ini in̄wam mme owo ẹdifiọk Jehovah ẹnyụn̄ ẹma enye. * Ke uwụtn̄kpọ, ndi imekeme ndisụhọde ini oro idade inam utom man inyene ini ikwọrọ ikọ ke ufọturua? Ndi imekeme nditre ndusụk n̄kpọ emi isidade inem idem esịt, emi esinen̄erede adia ini nnyịn?

14. Nso ke ebe ye n̄wan kiet ẹkenam man ẹnyene ini ẹkwọrọ ikọ ẹkan nte ẹsikwọrọde?

¹⁴ Se ebiowo kiet emi ekerede Elias ye n̄wan esie ẹkenamde edi oro. Enye ọdọhọ ete: “Nnyịn ikekemeke ndinam utom usiakusụn̄ inikiet inikiet, edi ama odu mme n̄kpọ en̄wen emi ikekemede ndinam man ikwọrọ ikọ ikan nte isikwọrọde. Ima itọn̄ọ ndinam n̄kpri n̄kpri n̄kpọ emi ẹdin̄wamde nnyịn inen̄ede inyene ini ikwọrọ ikọ. Ke uwụtn̄kpọ, ima itre ndibiat okụk nte ikesibiatde, itre ndinam mme n̄kpọ emi ikesidade inem idem esịt emi ẹkesidiade ini nnyịn, inyụn̄ idọhọ eteutom nnyịn okpụhọ utom nnyịn man inyene ini ikwọrọ ikọ. Oro ama anam isinyene ini itiene ikwọrọ ikọ ke mbubreyo, inyene ediwak nditọ ukpepn̄kpọ Bible, inyụn̄ itiene ikwọrọ ikọ ke ufọturua ikaba ke ọfiọn̄. Ama enem nnyịn etieti!”

15-16. Akpa Timothy 4:13, 15 owụt ke nso ke ikpanam man ikwọrọ ikọ ọfọn akan nte isikwọrọde? (Se n̄ko ekebe oro “ Se Idin̄wamde Mi Nnam Utom Ukwọrọikọ Mi Ọyọhọ Ọyọhọ.”)

¹⁵ N̄kpọ en̄wen emi idinamde man inam utom nnyịn ọyọhọ ọyọhọ edi ndikwọrọ  ikọ ọfọn akan nte isikwọrọde. Ẹsiyom mbon emi ẹnamde ndusụk utom ẹka iso ẹbọ ukpep man ẹnam utom mmọ ọfọn akan nte ẹsinamde. Onyụn̄ etie ntre ye nnyịn emi ikwọrọde Obio Ubọn̄ Abasi. Oyom ika iso ikpep nte ikpọkwọrọde ikọ ọfọn akan nte isikwọrọde.—N̄ke 1:5; kot 1 Timothy 4:13, 15.

¹⁶ Didie ndien ke ikeme ndikwọrọ ikọ nnyụn̄ n̄kpep owo n̄kpọ ọfọn akan nte isinamde? Edi nditịn̄ enyịn nnam se ẹdọhọde ke Mbono Esop Uwem ye Utom Nnyịn kpukpru urua. Ke mbono esop oro, ẹsikpep nnyịn nti usụn̄ oro ẹdin̄wamde nnyịn ika iso ikwọrọ ikọ ọfọn akan nte isikwọrọde. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini etieibuot okpokoro ọnọde nditọ ufọkn̄wed item, imekeme ndikpep nsio nsio n̄kpọ emi ẹdin̄wamde nnyịn inen̄ede ikwọrọ ikọ ọfọn. Imekeme ndinam item oro ini en̄wen emi ikwọrọde eti mbụk inọ owo. Imekeme ndidọhọ esenyịn otu an̄wautom nnyịn an̄wam nnyịn, mîdịghe isan̄a ye enye ke an̄wautom. Imekeme n̄ko ndisan̄a ye eyenete emi ọfiọkde ndikwọrọ ikọ ọfọn, asiakusụn̄, m̀mê esenyịn circuit. Ukwọrọikọ eyenen̄ede enem nnyịn edieke itịmde ifiọk ndida mme akpan n̄kpọutom nnyịn n̄kwọrọ ikọ nnyụn̄ n̄kpep mme owo Bible.

17. Nso ufọn ke edibọ edieke anamde utom Abasi ọyọhọ ọyọhọ?

¹⁷ Edi ata n̄kpọ ukpono Jehovah ndiyak nnyịn idi “nsan̄autom” esie! (1 Cor. 3:9) Edieke ‘odụn̄ọrede ọfiọk se idide akpan n̄kpọ ikan’ onyụn̄ owụkde enyịn ke utom ukwọrọikọ, afo ‘ayanam n̄kpọ Jehovah ye idatesịt.’ (Phil. 1:10; Ps. 100:2) Sia afo edide asan̄autom Abasi, nen̄ede nịm ke enye ọyọnọ fi odudu man anam utom fo ọyọhọ ọyọhọ inamke n̄kpọ m̀mê n̄kpọ etie didie ye afo. (2 Cor. 4:1, 7; 6:4) Ekpededi nte n̄kpọ etiede ye afo ayak fi ọkwọrọ ikọ ke ediwak hour m̀mê iyakke, omosụk ekeme ‘ndinyene ntak ndikop inemesịt’ edieke ọkwọrọde ikọ ke ofụri ukpọn̄ fo. (Gal. 6:4) Ke ini anamde utom Abasi ọyọhọ ọyọhọ, oro ediwụt ke amama Jehovah ye mme owo. “Ke ndinam emi afo ayanyan̄a idemfo ye mmọ emi ẹkopde uyo fo.”—1 Tim. 4:16.