1. Didie ke ekpri eyen erenowo kiet okowụt ke imenịm ke imọ ikpakpa, iyeset?

 EKPRI eyen erenowo kiet emi ekerede Matthew enyene ata idiọk udọn̄ọ, ẹnyụn̄ ẹsiak enye idem ediwak ini ke ntak udọn̄ọ kiet oro. Ini enye ekedide isua itiaba, enye ye mbonubon mmọ ẹma ẹtie ntre ẹse Edinam TV Mme Ntiense Jehovah eke ọfiọn̄ ke ọfiọn̄. Ke utịt utịt edinam oro, ẹma ẹbre ikwọ emi owụtde nte mme owo ẹkụtde mbon mmọ emi ẹsetde. b Edinam oro okokụre, Matthew ama asan̄a ebịne ete ye eka esie okomụm mmọ ubọk ọdọhọ ete: “Mommy, Daddy, n̄kọ ẹmekụt do? Ọkpọkọm n̄kpakpa, nyeset. Ẹkûfịna idem. N̄kpakpa, nyeset.” Kere nte eketiede mmọ ke idem ndikụt ke eyen mmọ enen̄ede enịm ke imọ ikpakpa, iyeset!

2-3. Ntak ọfọnde isitie ikere se Bible ọn̄wọn̄ọde ete ke mme akpan̄kpa ẹyeset?

² Ọfọn yak edi anam anam kpukpru nnyịn itie ikere se Bible ọn̄wọn̄ọde ete ke mme akpan̄kpa ẹyeset. (John 5:28, 29) Ntak idọhọde ntre edi ke owo isidọn̄ke akpan iben̄e nnanenyịn. Nnyịn idiọn̄ọke usen emi udọn̄ọ-ada-owo-ibuot ediwatde idibehe ke edem nnyịn, m̀mê usen emi owo nnyịn edikpade ini nnyịn mîdorike enyịn. (Eccl. 9:11; Jas. 4:13, 14) Ikpenịm ke mme akpan̄kpa ẹyeset, oro ekeme ndin̄wam nnyịn iyọ mme n̄kpọ ntre. (1 Thess. 4:13) Se ikụtde ke Bible anam inen̄ede inịm ke Ete nnyịn eke heaven enen̄ede ọdiọn̄ọ nnyịn onyụn̄ ama nnyịn. (Luke 12:7) Jehovah Abasi ọdiọn̄ọ nnyịn utọ oro idụhe. Ke ntak oro enye ekeme ndinam iset ifiak itie nte iketiede, inyụn̄ iti mme n̄kpọ emi ima ikọdọdiọn̄ọ. Jehovah ama nnyịn tutu, enye onyụn̄ anam idori enyịn ndidu uwem ke nsinsi ke Paradise, edide ibọhọ nsobo ererimbot emi idụk m̀mê idiseset ididụk!

³ Ke ibuotikọ emi, iyom ndibem iso nneme ntak emi ikpenịmde se Bible ọn̄wọn̄ọde ete ke mme akpan̄kpa ẹyeset. Ekem iyeneme mbụk Bible emi edinamde itetịm ibuọt idem ye Abasi.  Mbụk oro ke ibuotikọ ukpepn̄kpọ emi, oro edi, “eyeneka fo eyeset” oto. (John 11:23) Akpatre se idinemede edi se idinamde man inen̄ede inịm ke mme akpan̄kpa ẹyeset.

4. Nso ke ana ikụt mbemiso inịmde se owo ọn̄wọn̄ọde ndinam? Nọ uwụtn̄kpọ.

⁴ Mbemiso inịmde se owo ọn̄wọn̄ọde ndinam, ana ikụt ite ke ọdọn̄ enye ndinam n̄kpọ oro, ke enye oyonyụn̄ ekeme ndinam. Yak idọhọ ke oyobio abiat ufọk fo idiọk idiọk. Etise ufan fo edi ebịne fi edin̄wọn̄ọ ke iyan̄wam fi idiọn̄ ufọk oro afiak eye. Enye aduak ndinam se enye etịn̄de oro, omonyụn̄ enịm ke ọdọn̄ enye ndin̄wam fi. Ekpedi enye enen̄ede ọdiọn̄ọ utom ubọpufọk onyụn̄ enyene mme n̄kpọutom, ọmọdiọn̄ọ ke enye eyekeme ndinam utom oro, ntre afo enịm se enye ọn̄wọn̄ọde. Abasi ọn̄wọn̄ọ ke iyanam mme akpan̄kpa ẹset. Okụt didie enye oro? Ndi enen̄ede ọdọn̄ enye ndinam? Ndi enye onyụn̄ enyene odudu ndinam ntre?

5-6. Nso inam inịm ke ọdọn̄ Jehovah ndinam mme akpan̄kpa ẹset?

⁵ Ndi ọdọn̄ Jehovah ndinam mme akpan̄kpa ẹset? Idịghe se ẹbobụp, ọdọn̄ enye. Enye ama anam ediwak mbon emi enye ọkọnọde spirit esie ẹwet Bible ẹwet ke imọ iyanam mme akpan̄kpa ẹset. (Isa. 26:19; Hos. 13:14; Edi. 20:11-13) Jehovah ama ọn̄wọn̄ọ n̄kpọ, enye isitreke ndinam. (Josh. 23:14) Idịghe se ẹtetịn̄, ọdọn̄ Jehovah ndinam mme akpan̄kpa ẹset. Ntak idọhọde ntre?

⁶ Kere se Job eketịn̄de. Enye ama enịm ke edieke imọ ikpade, ke ọyọdọn̄ Jehovah ndifiak n̄kụt imọ idude uwem. (Job 14:14, 15) Ọdọn̄ Jehovah n̄ko ndikụt kpukpru nti ikọt esie emi ẹma ẹkekpa. Ọdọn̄ enye ndinam mmọ ẹfiak ẹdidu uwem, idem ọsọn̄ mmọ, mmọ ẹnyụn̄ ẹkop inemesịt. Enyene ediwak biliọn mme owo emi mîkenyeneke ifet ndikpep n̄kpọ mban̄a Jehovah mbemiso mmọ ẹkpade. Mbon enye oro? Edima Abasi nnyịn oyom ndinam mmọ ẹset n̄ko. (Utom 24:15) Enye oyom mmọ ẹnyene ifet ẹnam se idin̄wamde mmọ ẹdi ufan esie, ẹnyụn̄ ẹdu uwem ke nsinsi ke isọn̄ emi. (John 3:16) Kpukpru emi ẹwụt ke ọdọn̄ Jehovah ndinam mme akpan̄kpa ẹset.

7-8. Nso inam inịm ke Jehovah enyene odudu ndinam mme akpan̄kpa ẹset?

⁷ Ndi Jehovah enyene odudu ndinam mme akpan̄kpa ẹset? Enyene ata etieti! Enye edi “Ata Ọkpọsọn̄.” (Edi. 1:8) Ntre enye enyene odudu ndikan asua ekededi, ekpededi edi n̄kpa. (1 Cor. 15:26) Ikọ oro ọsọn̄ọ nnyịn idem onyụn̄ ọdọn̄ nnyịn esịt. Kop se iketịbede inọ Sista Emma Arnold. Mfịna emi ekesịmde enye ye mbonubon mmọ ke ini ọyọhọ ekọn̄ ererimbot iba ikedịghe ekpri. Mbon mmọ ẹma ẹnyụn̄ ẹkpa ke ufọk-n̄kpọkọbi ufen mbon Nazi. Kop se Emma eketịn̄de ọdọn̄ eyen esie an̄wan esịt mi: “Edieke mbon emi ẹkekpade mîkpesetke aba, ọwọrọ n̄kpa emi edide asua nnyịn ọsọn̄ odudu akan Abasi. Utọ n̄kpọ oro ikemeke-keme ndidi akpanikọ.” Idụhe n̄kpọ ekededi emi ọsọn̄de odudu akan Jehovah! Ata Ọkpọsọn̄ Abasi emi okobotde owo esịn uwem ke idem ekeme ndinam mbon emi ẹma ẹkekpa ẹset.

⁸ Ntak efen emi inịmde ke Abasi ekeme ndinam mme akpan̄kpa ẹset edi ke se Abasi etide, inua ikemeke ndibụk. Enye esikot kpukpru ntantaọfiọn̄ ke enyịn̄. (Isa. 40:26) Enye eti kpukpru mbon emi ẹma ẹkekpa. (Job 14:13; Luke 20:37, 38) Ntre idisọn̄ke enye nditi kpukpru n̄kpọ mban̄a mbon emi enye oyomde ndinam ẹset. Enye eyeti nte mmọ ẹketiede, eti edu mmọ, se iketịbede inọ mmọ, ye se mmọ ẹma ẹkedọdiọn̄ọ.

9. Tịn̄ okwo ise se inamde enịm ke Jehovah ayanam mme owo ẹset ke ini iso.

 ⁹ Nnyịn ndidiọn̄ọ ke ọdọn̄ Jehovah ndinam mme akpan̄kpa ẹset, ke enye onyụn̄ enyene odudu ndinam oro anam inịm ke mme owo ẹyeset. Ntak efen emi inịmde edi ke Jehovah ama ananam mme owo ẹset. Ke eyo Bible, enye ama ọnọ irenowo ifan̄ emi ẹkedide nti ikọt esie, esịnede Jesus, odudu ndinam mme akpan̄kpa ẹset. Imọn̄ ineme iban̄a owo kiet emi Jesus akanamde eset. Mbụk oro odu ke John ibuot 11.

10. Ini Jesus ọkwọrọde ikọ ke n̄kan̄ emi anade ẹbe Akpa Jordan mbemiso ẹsịmde Bethany, nso itịbe? Nso ke enye anam? (John 11:1-3)

¹⁰ Kot John 11:1-3. Da nte ke odu ke Bethany ke utịt utịt 32 C.E. Lazarus ye nditọeka esie iban iba, Mary ye Martha ẹdụn̄ do. Mmọ edi ata n̄kpet n̄kpet ufan Jesus. (Luke 10:38-42) Edi Lazarus ọdọn̄ọ, idem onyụn̄ enyek nditọeka esie. Mmọ ẹdọn̄ utom ẹnọ Jesus. Ana ẹbebe Akpa Jordan mbemiso ẹsịm ebiet emi Jesus odude. To ke Bethany sịm do edi n̄kpọ nte isan̄ usen iba. (John 10:40) Etie nte owo emi ẹkedọn̄de utom etisịm Jesus, Lazarus akpakpa. Enyene mbọm tutu. Kpa ye emi Jesus ọdiọn̄ọde ke ufan imọ akpa, enye osụk odu do usen iba efen mbemiso ọtọn̄ọde isan̄. Ọwọrọ etisịm ini emi Jesus esịmde Bethany, usen inan̄ ẹdidi oro tọn̄ọ Lazarus akakpa. Jesus ọmọn̄ anam n̄kpọ emi edinyenede ufọn ọnọ mme ufan esie, emi edinyụn̄ anamde ẹnọ Abasi ubọn̄.​—John 11:4, 6, 11, 17.

11. Mbụk oro ekpep nnyịn ke ikpedi nso utọ ufan?

¹¹ Mbụk oro ekpep nnyịn utọ ufan emi ikpedide. Se ntak mi. Ini Mary ye Martha ẹdọn̄de utom ẹnọ Jesus, mmọ ikọdọhọke enye edi Bethany. N̄kukụre se ẹkedọhọde ekedi ke edima ufan esie ọdọdọn̄ọ. (John 11:3) Ini Lazarus akpade, Jesus ekpeketie ke ebiet emi enye okodude anam Lazarus eset. Edi enye ama emek ndika Bethany man okodu ye Mary ye Martha ufan esie. Ndi emenyene ufan emi edide n̄kpọ ekpetịbe ọnọ fi enye an̄wam fi ibetke-bet ediben̄e enye kan̄a? Ekpedi emenyene, ọmọdiọn̄ọ ke enye eyekeme ndin̄wam fi ke “ini nnanenyịn.” (N̄ke 17:17) Ẹyak ikpebe Jesus inyụn̄ idi utọ ufan oro! Ẹyak ifiak ika mbụk Lazarus oro, ise se iyomde nditịbe.

12. Nso ke Jesus ọn̄wọn̄ọ ọnọ Martha? Ntak emi mîdịghe ikọ n̄kponinua? (John 11:23-26)

¹² Kot John 11:23-26. Martha okop ke Jesus ekpere Bethany. Enye adaha wap ebịne enye ọkọdọhọ ete: “Ọbọn̄, edieke afo okpokodude mi eyeneka mi ikpakakpaha.” (John 11:21) Akpanikọ ke edi. Jesus akpakanam idem ọsọn̄ Lazarus. Edi se Jesus aduakde ndinam akan oro. Enye ọn̄wọn̄ọ ọnọ enye ete: “Eyeneka fo eyeset.” Ekem enye ọnọ Martha ntak efen ndinịm se enye ọn̄wọn̄ọde oro ete: “Ami ndi ediset ye uwem.” Jehovah ọnọ Jesus odudu ndikan n̄kpa nnyụn̄ nnam mme owo ẹfiak ẹdu uwem. Mbemiso ini emi, Jesus ama anam ekpri eyenan̄wan emi mîkakpaha yak ebịghi eset. Enye ama anam akparawa kiet eset n̄ko. Anaedi ekedi ke ukem usen emi  akparawa oro akakpade. (Luke 7:11-15; 8:49-55) Edi ndi Jesus ekeme ndinam owo emi ama akakpa usen inan̄ onyụn̄ ọtọn̄ọ ndidiahade, eset?

13. John 11:32-35 ọdọhọ ke Jesus anam nso ini enye okụtde nte Mary ye mbon en̄wen ẹtuade? (Se ndise n̄ko.)

¹³ Kot John 11:32-35. Da nte ke omokụt se iyomde nditịn̄ emi. Mary eyeneka Lazarus adaha ebịne Jesus. Enye etịn̄ ukem se Martha eketịn̄de ye Jesus ete: “Ọbọn̄, edieke afo okpokodude mi, eyeneka mi ikpakakpaha.” Enye ye mbon emi ẹdude ye enye ẹfụhọ etieti. Ini Jesus okụtde onyụn̄ okopde nte mmọ ẹtuade, enye ofụhọ etieti. Mbọm mme ufan esie owot enye, enye ikemeke ndime aba, enye etiene atua. An̄wan̄a Jesus nte esibiakde owo iman m̀mê ufan esie ama akpa. Ọdọn̄ enye ndinam n̄kpọ emi anamde mmọ ẹtua do etre!

14. Jesus ndikatua ini enye okụtde nte Mary atuade ekpep nnyịn nso aban̄a Jehovah?

¹⁴ Jesus ndikatua ini enye okụtde nte Mary atuade ekpep nnyịn ke Jehovah edi Abasi mbọm. Ntak idọhọde ntre? Ima ineneme ke ibuotikọ emi ebede ke Jesus ekpebe Ete esie n̄kpọ isụhọke, ke nte Jesus esikerede n̄kpọ ye nte n̄kpọ esitiede enye ke idem edi ukem nte Ete esie esikerede ye nte n̄kpọ esitiede Ete esie ke idem. (John 12:45) Ntre ima ikot ke Bible ke mbọm mme ufan Jesus emi ẹketuade n̄kpa owo mmọ ama anam enye tutu enye etiene atua, imekeme ndinịm ke mbọm nnyịn esinen̄ede anam Jehovah enye ama okụt mmọn̄eyet ukụt nnyịn. (Ps. 56:8) Imenịm ke oro anam ọdọn̄ fi ndinen̄ede n̄kpere Jehovah Abasi nnyịn emi edide Abasi mbọm.

15. John 11:41-44 ọdọhọ ke nso itịbe ke itie udi Lazarus? (Se ndise n̄ko.)

¹⁵ Kot John 11:41-44. Jesus edisịm udi Lazarus onyụn̄ ọdọhọ ẹkpat itiat ẹfep ke inua udi oro. Martha iyomke ẹkpat sia enye ọdọhọ ke anaedi okpo Lazarus ọtọn̄ọ nditebe. Jesus ọdọhọ enye ete: “Nte n̄kọdọhọke fi nte edieke enịmde ke akpanikọ oyokụt ubọn̄ Abasi?” (John 11:39, 40) Ekem Jesus emenede enyịn ke enyọn̄ ọbọn̄ akam ke eferife. Enye oyom kpukpru owo ẹtoro Jehovah ke se enye oyomde ndinam oro. Ke ama ọkọbọn̄ akam ama, enye ofiori ete: “Lazarus, wọrọ di!” Lazarus asan̄a ke ukot esie mbiba ọwọrọ edi! Jesus  anam se ndusụk owo ẹkekerede ke ikemeke-keme nditịbe.​—Se ibuotikọ emi, “Ntak Emi Akadade Jesus Usen Inan̄ Ndisịm Udi Lazarus-e?” ke Enyọn̄-Ukpeme January 1, 2008.

16. Didie ke mbụk emi odude ke John ibuot 11 anam inen̄ede inịm ke mme akpan̄kpa ẹyeset?

¹⁶ Mbụk emi odude ke John ibuot 11 anam inen̄ede inịm ke mme akpan̄kpa ẹyeset. Didie ke anam? N̄kọ emeti ke Jesus ọkọdọhọ Martha: “Eyeneka fo eyeset.” (John 11:23) Jesus etie nte Ete esie. Ọdọn̄ enye ndinam mme owo ẹset, enye onyụn̄ enyene odudu ndinam oro. Eyet emi enye akatuade ke ini n̄kpa Lazarus okowụt ke enen̄ede ọdọn̄ enye nditre n̄kpa, ndinyụn̄ nnam mfụhọ emi n̄kpa esisịnde owo etre. Ndien ndondo emi Lazarus asan̄ade ọwọrọ ke udi oro, Jesus ama afiak owụt ke imọ imenyene odudu ndinam mme owo ẹset. Kûfre n̄ko se Jesus eketide Martha ete: “Nte n̄kọdọhọke fi nte edieke enịmde ke akpanikọ oyokụt ubọn̄ Abasi?” (John 11:40) Imenyene ediwak ntak ndinịm ke Abasi ayanam mme owo ẹset nte enye ọn̄wọn̄ọde. Edi nso ke ikpanam man itetịm inịm ke mme akpan̄kpa ẹyeset?

17. Nso ke ikpeti ini ikotde mbụk mbon emi ẹkenamde ẹset ke Bible?

¹⁷ Kot ban̄a mbon emi ẹkenamde ẹset nyụn̄ tie kere mbụk mmọ. Bible etịn̄ aban̄a owo itiaita emi ẹkenamde ẹset ẹfiak ẹdidu uwem ke isọn̄ emi. c Tịn̄ enyịn kot mme mbụk emi. Nte osụk okotde, ti ke irenowo, iban, ye nditọwọn̄ emi ẹkenamde ẹset do ẹkedi mme owo nte nnyịn. Yom mme n̄kpọ emi ekemede ndikpep nto mbụk mmọ. Kere nte mbụk oro kiet kiet anamde ikụt ke ọdọn̄ Abasi ndinam mme akpan̄kpa ẹset, ke enye onyụn̄ enyene odudu ndinam ntre. Kụt ete ke emetie ekere aban̄a nte ẹkenamde Jesus eset sia eke esie oro akan eke kpukpru mbon emi ẹkenamde ẹset. Ediwak owo ẹma ẹkụt ini ẹkenamde Jesus eset,  ndien eke esie oro edi ata akpan ntak emi anamde inen̄ede inịm ke ẹyenam mme akpan̄kpa ẹset.​—1 Cor. 15:3-6, 20-22.

18. Didie ke ekeme ndida mme ikwọ esop Abasi emi ẹban̄ade ediset ke n̄kpa n̄n̄wam idem? (Se ikọ idakisọn̄ n̄ko.)

¹⁸ Da mme ikwọ esop Abasi emi ẹban̄ade ediset ke n̄kpa n̄wam idem. d (Eph. 5:19) Mme ikwọ oro ẹsinam ikụt ke ediset ke n̄kpa idịghe n̄kpọ mbubru, ẹsinyụn̄ ẹnam itetịm inịm ke mme owo ẹyeset. Kpan̄ utọn̄ kop mmọ, kpep ndikwọ mmọ, neme se mme ikọ ikwọ oro ẹwọrọde ke ini Utuakibuot Ubon mbufo. Mụm mme ikọ ikwọ oro dọn̄ ke ibuot, yak mmọ ẹsịne fi ke esịt. Edieke mfịna m̀mê udọn̄ọ emi ekemede ndida owo ibuot esịmde fi, mîdịghe owo fo akpade, spirit Jehovah ayan̄wam fi eti mme ikwọ oro, ada mmọ ọdọn̄ idem esịt, onyụn̄ ọsọn̄ idem.

19. Nso ikeme ndidụk nnyịn ekikere ini ikerede iban̄a ediset ke n̄kpa? (Se ekebe emi “ Nso ke Edibụp Mmọ?”)

¹⁹ Kere se iditịbede ini edikụtde mbon emi ẹsetde ẹdi. Imekeme ndikere nte n̄kpọ editiede ke obufa ererimbot tutu etie nte idu do. Jehovah anam ikeme ndinam oro. Sista kiet ọdọhọ ete: “Mmesitie n̄kere Paradise etieti nnyụn̄ n̄kụt idemmi do tutu editie nte ke n̄kop mme ufuọn̄ flawa emi ẹdude do.” Kere nte edikụtde nti irenowo ye iban emi ẹtịn̄de ẹban̄a ke Bible. Anie ke enen̄ede oyom ndikụt? Nso ye nso ke edibụp enye? Kere n̄ko nte edifiakde ikụt mbon mbufo emi ẹma ẹkekpa. Kere akpa ikọ emi ediwọrọde mbufo ke inua, nte ẹdifatde idem mbufo, ye nte mmọn̄eyet idatesịt ẹdidepde mbufo brai-brai-brai ke enyịn.

20. Nso ke ikpebiere ndinam?

²⁰ Imọkọm Jehovah etieti nte enye ọn̄wọn̄ọde ke mme akpan̄kpa ẹyeset! Imenịm ke enye ayanam se enye ọn̄wọn̄ọde oro koro ọdọn̄ Jehovah ndinam ntre, enye onyụn̄ enyene odudu ndinam. Ẹyak ibiere ndinam se idin̄wamde nnyịn itetịm inịm ke mme akpan̄kpa ẹyeset. Ima inam ntre, iyetetịm ikpere Abasi. Se enye ọn̄wọn̄ọde ete ke mme akpan̄kpa ẹyeset etie nte enye ọdọhọ owo nnyịn kiet kiet ete, ‘Iman fo ye mbon mbufo ẹyeset!’