1. Jehovah oyom inam nso?

 IWAKKE se isinemde ebe ye n̄wan nte ndikụt eyen mmọ amanade. Edi ete ye eka ẹkpema edima nsekeyen mmọ nte nso, mmọ iyomke enye edi nsinsi nsek. Ekpedi kwa ọfiọn̄ eyen oro osụk ebiet ẹsio enye ẹnịm idahaoro, ayafịna mmọ etieti. Ntre n̄ko ke edi ye Jehovah. Esinem enye ndikụt mme n̄kpọ emi inamde nsonso emi itọn̄ọde ndidi mbet Jesus. Enye oro ebiet eyenọwọn̄ ekpep isan̄, edi enye oyom ikpon ibe oro. (1 Cor. 3:1) Enye oyom idi mme Christian emi “[ẹkọride] ẹsịm ọyọhọ idaha.”​—1 Cor. 14:20.

2. Idineme nso ke ibuotikọ emi?

² Christian ndikọri nsịm ọyọhọ idaha ọwọrọ nso? Ikpanam nso man idi utọ Christian oro? Didie ke se Bible okotde ọkpọsọn̄ udia ekeme ndin̄wam nnyịn ikpon iwọrọ owo? Ntak emi nnyịn mîkpekereke ke imọkọri ima? Iyeneme ibọrọ mme mbụme emi ke ibuotikọ emi.

CHRISTIAN NDIKỌRI NSỊM ỌYỌHỌ IDAHA ỌWỌRỌ NSO?

3. Christian ndikpon n̄wọrọ owo ọwọrọ nso?

³ Ke Bible, ikọ Greek emi ẹkabarede nte “okpon ọwọrọ owo” ekeme n̄ko ndiwọrọ “ndikọri nsịm ọyọhọ idaha,” “ndifọn mma,” ye “ndikem.” a (1 Cor. 2:6) Ididi mme Christian emi ẹkponde ẹwọrọ owo m̀mê emi ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha ini nnyịn mîdịghe aba nsek ke n̄kpọ Ikọ Abasi, inyụn̄ inen̄erede ikpere Jehovah. Imọdiọn̄ọ ke idem ke ima ikesịm se itịn̄de oro, ke nnyịn iditreke  ndinam se idinamde ikpere Jehovah ikan oro. (1 Tim. 4:15) Kpukpru nnyịn sịm nditọwọn̄, imekeme ndidi mme Christian emi ẹkponde ẹwọrọ owo. Edi ẹdida nso ẹdiọn̄ọ ke Christian okpon ọwọrọ owo?

4. Nso ke ẹda ẹdiọn̄ọ ke Christian okpon ọwọrọ owo?

⁴ Christian emi okponde ọwọrọ owo edi owo emi esinamde kpukpru se Jehovah oyomde enye anam, imekke-mek enye emi enye edimade ndinam. Sia enye mîfọnke ima, enye ayanam ndudue. Kpa ye oro, kpukpru usen enye esidomo nte ekekeme ndikere nnyụn̄ nnam n̄kpọ nte Jehovah oyomde. Enye emen obufa owo esịne onyụn̄ aka iso odomo ndida n̄kpọ nte Jehovah adade. (Eph. 4:22-24) Enye ekpep idemesie ndida mme ibet ye mme item Jehovah mbiere nnennen n̄kpọ. Ntre enye iyomke ẹwet ibet ẹkịbi yak edi ete itetie, ete idada, ete isio ikpat, enye oyom ibet. Enye ama ebiere se edinamde, enye isiyakke n̄kpọ ndomokiet akpan enye ndinam n̄kpọ oro.​—1 Cor. 9:26, 27.

5. Nso ikeme ndiwọrọ Christian emi mîkponke iwọrọ owo? (Ephesus 4:14, 15)

⁵ Edi Christian emi osụk atakde ndidi nsek ke n̄kpọ Ikọ Abasi edi owo emi ẹkemede ndisọp nda “abian̄a” ye “n̄kari” mmụm. Nsu ekededi ke mbụk n̄kpọntịbe ye Intanet, ye kpukpru n̄kop-nte ikọ, enye esinịm. Mbon emi ẹma ẹkekpọn̄ Jehovah ẹma ẹfọp nsu, enye enịm. b (Kot Ephesus 4:14, 15.) Enye ekeme ndifụbe ufụp etieti, ikọ ye ntịme ẹdi emi enye esidi etubom, ẹkpenam enye ekpri n̄kpọ enye kpụp ayat esịt, mîdịghe idomo ete isesịn ukot inọ enye, enye ọduọ atiai ukot.​—1 Cor. 3:3.

6. Didie ke ikeme ndimen nte Christian esikponde ọwọrọ owo ndomo ye eyenọwọn̄ ndikọri? (Se ndise n̄ko.)

⁶ Imetetịn̄ ke Ikọ Abasi emen Christian ndikpon n̄wọrọ owo odomo ye nte eyenọwọn̄ esikponde akabade akwa owo. Se akwa owo adade okụt, eyenọwọn̄ idikwe. Ntre oyom akwa owo ekpep eyenọwọn̄ n̄kpọ onyụn̄ eteme enye se akpanamde. Se uwụtn̄kpọ mi: Eka ekeme ndidọhọ ekpri eyen esie an̄wan omụm imọ ubọk ini mmọ ẹyomde ndibe usụn̄ mbakara. Edi nte eyen oro okponde aka, eka ekeme ndiyak enye ebe usụn̄ mbakara ikpọn̄. Edi eyeti enye nditịm nse nnasia ye ufien man okụt ete ke moto idịghe mbemiso enye ebede. Eyen oro ama okpon owo, enye ke idemesie edidiọn̄ọ se akpanamde ke usụn̄ mbakara. Ukem nte nditọwọn̄ ẹsiyomde ikpọ owo ẹn̄wam mmọ man n̄kpọ idinam mmọ, esidi se mme Christian emi ẹkponde ẹwọrọ owo ẹn̄wam mbon emi mîkponke  iwọrọ owo man mmọ idinam se ididian̄arede mmọ ikpọn̄ Jehovah, ẹnyụn̄ ẹkeme ndibiere nnennen se ẹkpenamde. Edi mme Christian emi ẹkponde ẹwọrọ owo itiehe ntre. Mmọ ẹma ẹyom ndibiere n̄kpọ, mmọ ẹsida ini ẹkere mme item Bible man ẹdiọn̄ọ se Jehovah ekerede aban̄a n̄kpọ oro, ẹnyụn̄ ẹda se mmọ ẹkpepde ke Bible ẹbiere se ẹdinamde.

7. Ndi mme Christian emi ẹkponde ẹwọrọ owo ẹsiyom mbon en̄wen ẹn̄wam mmọ?

⁷ Ndi oro ọwọrọ ke mme Christian emi ẹkponde ẹwọrọ owo isiyomke un̄wam owo ndomokiet? Ihih-o. Ndusụk ini mmọ ẹsidọhọ ẹn̄wam mmọ. Edi Christian emi mîkponke iwọrọ owo ekeme ndiyom mbon en̄wen ẹteme enye se enye akpanamde mîdịghe ọdọhọ mmọ ẹbiere n̄kpọ emi edide enye ke idemesie ekpebiere. Se Christian emi okponde ọwọrọ owo adade okpụhọde ye utọ Christian oro edi ke enye ọkpọdọhọ mbon en̄wen ẹn̄wam enye, enye esida item ọniọn̄ emi mmọ ẹnọde enye ye se iketịbede inọ mmọ ebiere se enye edinamde, sia enye ọdiọn̄ọ ke Jehovah oyom imọ ‘ibiom mbiomo idem imọ.’​—Gal. 6:5.

8. Didie ke Christian iba emi ẹkponde ẹwọrọ owo ẹkeme ndikpụhọde ye kiet eken?

⁸ Kpa nte ikpọ owo ẹsidide nsio nsio, kiet afia, kiet obubịt, kiet anyan, kiet imụk, mme Christian emi ẹkponde ẹwọrọ owo ẹsidi nsio nsio n̄ko. Owo kiet ifiọk ọyọyọhọ ibuot, owo efen enyene uko etieti, efen ubọk-enọ-enọ, efen okop owo mbọm etieti. N̄kpọ en̄wen edi ke ukem n̄kpọ ekpetịbe ọnọ Christian iba emi ẹkponde ẹwọrọ owo, se mmọ ẹdibierede ekeme ndidi isio edi mmọ ibiatke ibet Abasi. Esinen̄ede edi ntre ke se anade owo ada esịt esie ebiere. Mmọ ẹma ẹdiọn̄ọ oro, owo kiet ididọhọke ke owo enye oko anam ọdiọk edieke enye mîbiereke ukem se imọ ibierede. Utu ke oro, se isibehede mmọ edi nte mmọ ẹkpedianade kiet.​—Rome 14:10; 1 Cor. 1:10.

NSO IDIN̄WAM NNYỊN IDI CHRISTIAN EMI OKPONDE ỌWỌRỌ OWO?

9. Ndi imekeme nditie ntre inyeneke se inamde, edi ikabade Christian emi okponde ọwọrọ owo? Nam an̄wan̄a.

⁹ Ekeme ndidi eyo esiere, ke ikụt eyenọwọn̄ ọkọride tutu enye akabade akwa owo. Edi Christian ndikpon n̄wọrọ owo itiehe ntre. Isidịghe enye inyeneke se anamde, enye akabade utọ Christian oro. Se uwụtn̄kpọ mi: Nditọete ke Corinth ẹma ẹnyịme eti mbụk emi ẹkekwọrọde ẹnọ mmọ, ẹna baptism, Abasi ọnọ mmọ edisana spirit, mmọ ẹnyụn̄ ẹkpep ediwak n̄kpọ ẹto apostle Paul. (Utom 18:8-11) Edi ke ndusụk isua ama ekebe tọn̄ọ mmọ ẹkena baptism, ediwak mmọ ẹkesụk ẹdi nsek ke n̄kpọ Ikọ Abasi. (1 Cor. 3:2) Ikpanam nso man se ikọwọrọde mmọ idiwọrọ nnyịn?

10. Ikpanam nso man idi Christian emi okponde ọwọrọ owo? (Jude 20)

¹⁰ Ikpoyom ndidi Christian emi okponde ọwọrọ owo, ana ebem iso ọdọn̄ nnyịn ndidi utọ Christian oro. Mbon emi ‘ẹmade ọkọi’ ẹsiyom ndidi nsinsi nsek ke n̄kpọ Ikọ Abasi. Ke ntak oro mmọ ikemeke ndikọri n̄kan oro tutu amama. (N̄ke 1:22) Nnyịn iyomke nditie nte mbon emi ẹdide ẹkpon ẹkem se ẹbierede n̄kpọ ẹnọ idemmọ, edi ẹsụk ẹyom ete ye eka mmọ ẹteme mmọ kpukpru se ẹkpenamde. Iyom ndidi mbon emi ẹsinamde se anade ẹnam, inyụn̄ ikụt ite ke imaka iso ikpere Jehovah. (Kot Jude 20.) Edieke edide ke anam n̄kpọ man edi Christian emi okponde ọwọrọ owo, bọn̄ akam dọhọ Jehovah anam ọdọn̄ fi ndidi utọ Christian oro, onyụn̄ ọnọ fi ukeme anam se akpanade anam man edi.​—Phil. 2:13.

11. Nso ke Jehovah ọnọ nnyịn man an̄wam nnyịn idi mme Christian emi ẹkponde ẹwọrọ owo? (Ephesus 4:11-13)

¹¹ Jehovah iyomke imian̄a ke idem nnyịn ikpọn̄ ndidi Christian emi okponde ọwọrọ owo. Mme ekpemerọn̄ ye mme andikpep ke esop Abasi ẹben̄e idem ndin̄wam nnyịn “ikpon iwọrọ owo, isịm ọyọhọ idaha emi Christ ekesị mde.” (Kot Ephesus 4:11-13.) Jehovah ọnọ nnyịn edisana spirit esie n̄ko man an̄wam nnyịn inyene “ekikere Christ.” (1 Cor. 2:14-16) N̄kpọ en̄wen edi ke Abasi ama ọnọ mme owo spirit esie ẹwet se idude ke Matthew, Mark, Luke, ye John man anam ikụt nte Jesus ekesikerede n̄kpọ, etịn̄de ikọ, onyụn̄ anamde n̄kpọ ini enye okodude mi ke isọn̄. Ama ekere n̄kpọ onyụn̄ anam n̄kpọ nte Jesus, eyekeme ndidi Christian emi okponde ọwọrọ owo.

SE ỌKPỌSỌN̄ UDIA ESINAMDE ỌNỌ NNYỊN

12. Nso idi “akpa ukpepn̄kpọ emi aban̄ade Christ”?

¹² Edieke iyomde ndidi Christian emi okponde ọwọrọ owo, ana “[ikpọn̄] akpa ukpepn̄kpọ emi aban̄ade Christ.” Utọ ukpepn̄kpọ oro esịne se ikekpepde iban̄a edikabade esịt, mbuọtidem, baptism, ye ediset ke n̄kpa. (Heb. 6:1, 2) Mmọ ẹdi mme akpan n̄kpọ emi Bible ekpepde, emi anade kpukpru ata mme Christian ẹnịm. Oro akanam apostle Peter eneme mme n̄kpọ oro ini enye ọkwọrọde ikọ ọnọ mme owo ke Pentecost. (Utom 2:32-35, 38) Ana inyịme mme akpan ukpepn̄kpọ emi man ikeme ndidi mbet Christ. Ke uwụtn̄kpọ, Paul ọkọdọhọ ke owo ekededi emi ọdọhọde ke ediset ke n̄kpa idụhe ikemeke-keme ndidọhọ ke imọ idi Christian. (1 Cor. 15:12-14) Edi inaha iyụhọ ke mme akpan ukpepn̄kpọ oro kpọt-o, ana iyom nditetịm ndiọn̄ọ se idude ke Ikọ Abasi.

13. Ikpanam nso man idia ufọn ito ọkpọsọn̄ udia emi ẹtịn̄de ẹban̄a ke Mme Hebrew 5:14? (Se ndise n̄ko.)

¹³ Ọkpọsọn̄ udia itiehe nte akpa ukpepn̄kpọ. Ọkpọsọn̄ udia esịne mme ibet Jehovah ye mme item esie emi ẹsin̄wamde nnyịn idiọn̄ọ nte enye adade n̄kpọ. Man utọ udia oro anam ufọn ọnọ nnyịn, ana isikpep Ikọ Abasi, itie ikere se ikpepde, inyụn̄ itịn̄ enyịn inam se ikpepde. Nte inamde oro, ikpep idem nnyịn ndibiere n̄kpọ emi enemde Jehovah esịt. c​—Kot Mme Hebrew 5:14.

14. Didie ke Paul akan̄wam mme Christian ke Corinth ẹkpon ẹwọrọ owo?

¹⁴ Ibet mîdụhe ke n̄kpọ yak edi se ẹdade item Bible ẹkere se ẹkpenamde ẹnyụn̄ ẹbierede se ẹkpenamde, esisọn̄ mme Christian emi mîkponke iwọrọ owo ndidiọn̄ọ se ẹkpenamde. Bible mînịmke ibet ke n̄kpọ, ndusụk owo ẹkeme ndikere ke imekeme ndinam se imama. Mbon en̄wen ẹkeme ndidọhọ ẹnịm ibet ke n̄kpọ emi mîyomke ẹnịm ibet. Se uwụtn̄kpọ mi: Etie nte mme Christian ke Corinth ẹma ẹdọhọ  Paul enịm ibet ndiwụt m̀mê akpana ẹdia se ẹkewade ẹnọ ndem. Utu ke Paul ndikọdọhọ ẹdia m̀mê ẹkûdia, enye ọkọdọhọ ke mmọ ẹdida esịt mmọ ibiere enye oro, ke owo kiet kiet enyene “unen” ndibiere se enye edinamde. Enye ama asiak mme item Bible emi ẹdin̄wamde owo kiet kiet ebiere se enye akpanamde esịt imiaha enye ufen, enye inyụn̄ idịghe n̄kpọ iduọ inọ mbon en̄wen. (1 Cor. 8:4, 7-9) Paul akada oro an̄wam mbon Corinth oro ẹkeme ndida se Bible etịn̄de mbiere se mmọ ẹdinamde utu ke ndiyom owo en̄wen ebiere ọnọ mmọ m̀mê ndidọhọ ẹnịm ibet ke n̄kpọ emi ibet mîdụhe.

15. Didie ke Paul akan̄wam mme Christian emi ẹkedide mme Hebrew ẹka iso ẹkpere Abasi?

¹⁵ Enyene akpan n̄kpọ en̄wen emi ikpepde ito se Paul ekewetde ọnọ mme Christian emi ẹkedide mme Hebrew. Ndusụk mmọ ikanamke aba se idin̄wamde mmọ ẹka iso ẹkpere Jehovah. Mmọ ẹma “ẹkabade ẹdi mbon oro ẹyomde mmọn̄eba, utu ke ọkpọsọn̄ udia.” (Heb. 5:12) Abasi ke akada esop esie ekpep mbufa n̄kpọ, edi mmọ ikekpepke ikonyụn̄ inyịmeke mme n̄kpọ oro. (N̄ke 4:18) Ke uwụtn̄kpọ, ediwak mme Jew emi ẹkedide mme Christian ke ẹkesụk ẹkpep ke Ibet Moses edi ata enye, kpa ye edide n̄kpọ nte isua 30 ama ebe tọn̄ọ n̄kpa Christ akanam ibet oro etre. (Rome 10:4; Titus 1:10) Ibat isua oro ama awak ekem ndikpakatat mmọ enyịn yak ẹkụt ke idịghe se mmọ ẹnịmde Ibet Moses aba! Owo ekededi emi okotde leta emi Abasi ọkọnọde Paul spirit esie ewet ọnọ mme Hebrew ekeme ndikụt ke idịghe kwe-kwe-kwe Ikọ Abasi odu do. Mmọ ẹkedi nnennen se idin̄wamde mme Christian oro ẹnen̄ede ẹnịm ke nte Abasi ọdọhọde mme Christian ẹtuak ibuot ẹnọ imọ ọfọn akan nte mmọ ẹkesituakde ibuot ẹnọ Abasi ke ido mme Jew, onyụn̄ anam mmọ ẹnyene uko ẹka iso ẹkwọrọ ikọ kpa ye emi mme Jew eken ẹkekọbọde mmọ.​—Heb. 10:19-23.

NTAK EMI NNYỊN MÎKPEKEREKE KE IMỌKỌRI IMA

16. Ima ika iso ikpere Abasi, nso efen ke ana inam?

¹⁶ Ana itịme etieti man idi mme Christian emi ẹkponde ẹwọrọ owo, ikûnyụn̄ ufiak uforo nsek ke n̄kpọ Ikọ Abasi. Se idin̄wamde nnyịn inam oro edi nnyịn nditre ndikere ke imọkọri ima. (1 Cor. 10:12) Ana ‘ika iso idomo idem ise’ man ikụt ite ke nnyịn ke ika iso inam se idin̄wamde nnyịn ikpere Abasi.​—2 Cor. 13:5.

17. Didie ke leta emi Paul ekewetde ọnọ mbon Colossae owụt ke ifọnke ifiak ikedi nsek ke n̄kpọ Ikọ Abasi?

¹⁷ Ke leta emi Paul ekewetde ọnọ mbon Colossae, enye ama afiak etịn̄ ntak emi nnyịn mîkpafiakke  ikedi nsek ke n̄kpọ Ikọ Abasi. Kpa ye edide nditọete oro ẹkedi mme Christian emi ẹkponde ẹwọrọ owo, Paul ama odụri mmọ utọn̄ ete ẹkûyak mbon ererimbot ẹbian̄a mmọ yak mmọ ẹtọn̄ọ ndikere n̄kpọ nte mmọ. (Col. 2:6-10) Epaphras emi etiede nte ama ọdiọn̄ọ mbon esop Colossae oro etieti ama esibọn̄ akam kpukpru ini ete mmọ “ẹkpekọri ẹsịm ọyọhọ idaha” mîdịghe ẹdi mme Christian emi ẹkponde ẹwọrọ owo. (Col. 4:12) Nso ke ikpep ito oro? Paul ye Epaphras ẹma ẹdiọn̄ọ ke Abasi edin̄wam nnyịn yak edi ima ikpon iwọrọ owo, nnyịn ifiakke ikedi nsek ke n̄kpọ Ikọ Abasi; edi ke ana ikụt ite ke imanam se ikpanamde man ika iso ikpere Abasi. Mmọ ẹkeyom nditọete ke Colossae ẹka iso ẹdi mme Christian emi ẹkponde ẹwọrọ owo m̀mê emi ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha ọkpọkọm nso itịbe.

18. Nso ikeme nditịbe nnọ Christian emi okponde ọwọrọ owo? (Se ndise n̄ko.)

¹⁸ Paul ama ọdọhọ nditọete emi ẹkedide mme Hebrew do ke Abasi ekeme ndiyet ubọk ke nsinsi n̄kpọn̄ Christian emi okponde ọwọrọ owo. Esịt idiọkn̄kpọ ekeme ndisọn̄ Christian tutu enye ikemeke ndikabade esịt yak edi se Abasi efende enye. Imọkọm Abasi ke eke nditọete emi ẹkedide mme Hebrew ikosụk idiọkke utọ oro. (Heb. 6:4-9) Edi nso kaban̄a mme owo mfịn emi ẹdide ẹma ẹtre mbono esop, mîdịghe ẹma ẹsio mmọ ẹfep ke esop, edi aka ko mmọ ẹkabade esịt? Mmọ ndisụhọde idem n̄kabade esịt owụt ke mmọ itiehe nte mbon emi Paul ekewetde aban̄a ke leta oro. Edi mmọ ẹma ẹfiak ẹnyọn̄ ẹbịne Jehovah, mbon emi Jehovah enịmde ete ẹn̄wam mmọ ẹyen̄wam mmọ. (Ezek. 34:15, 16) Mbiowo ẹkeme ndidọhọ brọda m̀mê sista emi enen̄erede ọsọn̄ idem ke esop an̄wam mmọ ẹfiak ẹnen̄ede ẹkpere Jehovah.

19. Nso ke ikpebiere ndinam?

¹⁹ Ekpedi ke enen̄ede etịme man edi Christian emi okponde ọwọrọ owo, ka iso tịme ke eyedi! Ka iso kpep mme n̄kpọ emi mîdịghe kwe-kwe-kwe Ikọ Abasi nyụn̄ domo nte ekekeme ndikere n̄kpọ nte Jehovah ekerede. Ekpedi emededi Christian emi okponde ọwọrọ owo, nam ofụri se ekekeme man aka iso etie ntre idahaemi ye ke nsinsi.