1-3. Tịn̄ ndusụk n̄kpọ emi ẹkemede ndinam utom nditọete emi ẹnamde utom ofụri ini ẹnọ Abasi okpụhọde.

ROBERT ye Mary Jo ẹdọhọ ẹte: “Ke ima ikokop inem utom isụn̄utom ke isua 21, ete ye eka nnyịn mbiba ẹma ẹsọn̄ ẹnyụn̄ ẹyom un̄wam. Ama enem nnyịn ndise mmọ enyịn, edi ama abiak nnyịn ndikpọn̄ ebiet emi ikodude inam utom isụn̄utom sia ima ima itie oro etieti.”

² William ye Terrie ẹdọhọ ẹte: “Ini ikọdiọn̄ọde ke nnyịn idifiakke ika ebiet emi ikodude inam utom ke ntak udọn̄ọ nnyịn, ima itua etieti. Ama enem nnyịn etieti ndinam utom Jehovah ke esenidụt, edi nnyịn ikekemeke ndinam aba.”

³ Aleksey ọdọhọ ete: “Ima idiọn̄ọ ke ukara ẹyom nditre utom nnyịn ke n̄kọk itieutom emi n̄kodude. Kpa ye oro, okosụk ababiak mi ini mmọ ẹketrede utom nnyịn do, ndien edi se ikpọn̄de Bethel.”

4. Mme mbụme ewe ke idibọrọ ke ibuotikọ emi?

⁴ Idịghe nditọete emi kpọt ke utom mmọ okpụhọde. Ẹma ẹnọ ediwak nditọete emi ẹnamde utom ofụri ini ẹnọ Abasi obufa utom, esịnede mbon Bethel. * Ekeme ndisọn̄ ndima nditọete emi ndikpọn̄ utom emi mmọ ẹkenen̄erede ẹma. Nso ikeme ndin̄wam mmọ ẹyọ ke ini utom mmọ okpụhọrede? Didie ke afo ekeme ndin̄wam mmọ? Ibọrọ mbụme iba emi ẹkeme ndin̄wam kpukpru nnyịn ke ini n̄kpọ okpụhọrede ke uwem nnyịn.

5. Nso ikeme nditịbe nnọ nnyịn edieke utom nnyịn okpụhọrede?

⁵ Edide inam utom ofụri ini inọ Abasi ke Bethel m̀mê ke  ebiet en̄wen, imekeme ndinen̄ede mma mme owo do inyụn̄ ima ebiet emi ikodude inam utom oro. Edieke n̄kpọ ekededi anamde ikpọn̄ do, esibiak nnyịn etieti. Isinemke nnyịn nte ikpọn̄de nditọete do, imesinyụn̄ itịmede esịt iban̄a mmọ akpan akpan ekpedi ukọbọ akanam ikpọn̄. (Matt. 10:23; 2 Cor. 11:28, 29) N̄kpọ efen edi ke ekeme ndinen̄ede nsọn̄ nnyịn ndika ebiet efen sia ekeme ndiyom ikpep nte ẹsinamde n̄kpọ ke n̄kan̄ oro. Se itịn̄de emi ekeme nditịbe idem ke ini inyọn̄de edem nnyịn. Robert ye Mary Jo ẹdọhọ ẹte: “Ikemeheke nnyịn aba nte ẹsinamde n̄kpọ ke edem nnyịn, idem nte ẹsikwọrọde ikọ ke usem emana nnyịn. Eketie nnyịn ke idem nte idi isenowo.” Ekeme ndiyom ndusụk owo emi utom mmọ okpụhọrede ẹbiat okụk ẹkan nte ẹkesibiatde. Ibuot ekeme ndiyon̄ mmọ, enyịn anan mmọ, idem onyụn̄ emem mmọ. Nso ikeme ndin̄wam mmọ?

6. Didie ke ikeme ndika iso n̄kpere Jehovah?

⁶ Ka iso kpere Jehovah. (Jas. 4:8) Didie ke ikeme ndinam emi? Edi ndibuọt idem ye enye nnyụn̄ nnịm ke enye edi “Andikop akam.” (Ps. 65:2) Bible ọdọhọ ntem ke Psalm 62:8: “Ẹn̄wan̄a esịt mbufo ẹnọ enye.” Se Jehovah edinamde ekeme ‘nditịm n̄wak n̄kan kpukpru se nnyịn iben̄ede m̀mê ikerede.’ (Eph. 3:20) Idịghe se ibọn̄de akam iben̄e Jehovah kpọt ke enye esinọ nnyịn. Enye ekeme ndinam se nnyịn mîkodorike enyịn man mfịna nnyịn okụre.

7. (a) Nso idin̄wam nnyịn ika iso ikpere Jehovah? (b) Mme Hebrew 6:10-12 owụt ke nso iditịbe edieke ikade iso isọn̄ọ ida inam n̄kpọ Jehovah?

⁷ Kot Ikọ Abasi kpukpru usen nyụn̄ tie kere se okotde man ekeme ndika iso n̄kpere Jehovah. Brọda kiet emi ekesidide isụn̄utom ọdọhọ ete: “Ka iso nịm Utuakibuot Ubon nyụn̄ tịm idem nọ mbono esop kpukpru ini kpa nte ekesinamde.” Ka iso n̄ko nam se ekekeme man etiene obufa esop emi odude ọkwọrọ eti mbụk. Jehovah esiti mbon emi ẹkade iso ẹsọn̄ọ ẹda ẹnam n̄kpọ esie, ọkpọkọm mmọ ikemeke ndinam aba kpukpru se mmọ ẹkesinamde.—Kot Mme Hebrew 6:10-12.

8. Didie ke 1 John 2:15-17 ekeme ndin̄wam fi okûyom enyọn̄ ye isọn̄?

⁸ Kûyom enyọn̄ ye isọn̄. Kûyak editịmede esịt uwem ke ererimbot Satan emi anam fi etre ndinam n̄kpọ Jehovah. (Matt. 13:22)  Kûkpan̄ utọn̄ unọ mbon emi mîkponoke Jehovah, m̀mê mme ufan fo, m̀mê mme iman fo emi ẹdọhọde ke oyom afo enen̄ede esịn idem an̄wana okụk man okop inem uwem. (Kot 1 John 2:15-17.) Buọt idem ke Jehovah emi ọn̄wọn̄ọde ndinọ nnyịn se inanade nnyịn “ke nnennen ini.” Enye ayan̄wam nnyịn inen̄ede ibuọt idem ye enye, anam esịt ana nnyịn sụn̄, onyụn̄ anam inyene se idiade, se isịnede, ye itie udakibuot.—Heb. 4:16; 13:5, 6.

9. Didie ke Mme N̄ke 22:3, 7 owụt ntak emi mîfọnke ọbọ ebuọt ntịme ntịme, ndien nso ikeme ndin̄wam nnyịn ibiere nnennen n̄kpọ?

⁹ Kûbọ ebuọt ntịme ntịme. (Kot Mme N̄ke 22:3, 7.) Owo ekeme ndibiat okụk etieti ini ọwọrọde aka obufa ebiet, esinyụn̄ emem utom ndidụk isọn. Se idin̄wamde fi okûkama isọn ntịme ntịme edi nditre ndibuọt okụk ndep mme n̄kpọ emi mînen̄ekede idi akpan n̄kpọ. Ke ini inyenede akamba mfịna, utọ nte ke ini owo ke ubon nnyịn ọdọn̄ọde, ekeme ndisọn̄ nnyịn ndibiere udomo okụk emi ikpọbuọtde. Utọ n̄kpọ ntre ekpetịbe, ti ke “akam ye n̄kpeubọk” ẹkeme ndin̄wam fi ebiere nnennen n̄kpọ. Jehovah oyokop akam fo onyụn̄ anam fi enyene emem emi ‘edikpemede fi esịt ye ekikere’ man esịt ana fi sụn̄, afo onyụn̄ ọdiọn̄ọ mfọnn̄kan n̄kpọ emi akpanamde.—Phil. 4:6, 7; 1 Pet. 5:7.

10. Nso idin̄wam nnyịn inyene mbufa ufan?

¹⁰ Kpere mbon emi ẹdin̄wamde fi anam nti n̄kpọ. Tịn̄ se ifịnade fi ye nte etiede fi ke idem nọ nti ufan, akpan akpan mbon emi ukem se iwọrọde fi ọkọwọrọde mmọ. Emi ekeme ndinam esịt afiak ana fi sụn̄. (Eccl. 4:9, 10) Mme ufan emi afo ekenyenede ke ebiet emi okodude akpa ẹdisụk idedi ufan fo, edi ana enyene mbufa ufan ke ebiet emi odude idahaemi. Ti ke edieke oyomde mme owo ẹdi ufan fo, ana afo n̄ko anam n̄kpọ ufan ufan. Nso idin̄wam fi enyene mbufa ufan? Tịn̄ nti n̄kpọ emi ekesinamde ke utom Jehovah nọ mbon en̄wen man mmọ ẹkeme ndikụt nte utom Jehovah enemde fi. Ekpededi in̄wan̄ake ndusụk owo ke esop mbufo se inamde ada utom ofụri ini emi ẹnamde ẹnọ Abasi ntre, uwụtn̄kpọ fo ekeme ndinam mbon en̄wen ẹkpere fi ẹnyụn̄ ẹdi ufan fo. Edi kpeme mbak udûtoro idem ukaha ke se akanamde ọnọ Jehovah, udûnyụn̄ uyịre nditịn̄ mme n̄kpọ emi ẹketịbede emi afo mûmaha.

11. Nso ke ẹkpenam man ndọ mbufo aka iso enem?

¹¹ Edieke edide udọn̄ọ ebe m̀mê n̄wan fo akanam mbufo ẹkpọn̄ utom ofụri ini emi ẹkenamde ẹnọ Abasi, kûduọhọ enye. Ekpedi udọn̄ọ fo akanam, kûyak esịt afịna fi, kûnyụn̄ ukere ke omokpu n̄wan m̀mê ebe fo. Ti ke mbufo ẹdi “obụk kiet,” ke ẹma ẹnyụn̄ ẹn̄wọn̄ọ ke iso Jehovah ke iyese iban̄a  kiet eken ọfọfọn, ọdọdiọk. (Matt. 19:5, 6) Edieke edide idịbi emi mbufo mîkodorike enyịn akanam ẹkpọn̄ utom oro, ẹnam eyen mbufo ọdiọn̄ọ ke mmimọ ida enye ke ọsọn̄urua ikan utom emi mmimọ ikanamde. Ẹsidọhọ enye kpukpru ini ke ida enye nte “n̄kpọ eyenutom” m̀mê enọ Abasi. (Ps. 127:3-5) Ẹsitịn̄ n̄ko nte Abasi ọkọdiọn̄de mbufo ini ẹkenamde utom oro. Emi ekeme ndinam eyen mbufo ada uwem esie anam n̄kpọ Jehovah onyụn̄ okop idatesịt kpa nte mbufo ẹkekopde.

12. (a) Didie ke ikeme ndin̄wam mbon emi ẹnamde utom ofụri ini ẹnọ Abasi ẹka iso ẹnam utom mmọ? (b) Didie ke ikeme ndinam uwem emem mmọ ke ini ẹnọde mmọ ẹdi edem nnyịn?

¹² Eye etieti ndikụt nte ediwak esop ye nditọete ẹsinamde se ẹkekeme ndin̄wam mbon emi ẹnamde utom ofụri ini ẹnọ Abasi ẹka iso ẹnam utom mmọ. Mmọ ẹsidọhọ nditọete emi ẹkûkpọn̄ utom mmọ, ẹsinọ mmọ okụk m̀mê mme n̄kpọ eken emi ananade mmọ, mîdịghe ẹn̄wam ẹse ẹban̄a mbon ubon mmọ emi mîdụn̄ke ikpere mmọ. (Gal. 6:2) Edieke ẹkpụhọde utom nditọete emi ẹnamde utom ofụri ini ẹnọ Abasi ẹnyụn̄ ẹnọde mmọ ẹdi esop mbufo, kûkere ke enyene idiọkn̄kpọ emi mmọ ẹkenamde m̀mê ke ekeme ndidi mmọ ikanamke utom mmọ ọfọn. * Utu ke oro, n̄wam mmọ man uwem emem ye mmọ. Nen̄ede dara mmọ nyụn̄ kọm mmọ ke se mmọ ẹkesinamde ọkpọkọm udọn̄ọ iyakke mmọ ẹnam ekese idahaemi. Yom usụn̄ diọn̄ọ mmọ ọfọn. Mmọ ẹnyene ifiọk etieti, ẹnyụn̄ ẹdiọn̄ọ nte ẹkpenamde nsio nsio n̄kpọ ke esop Abasi. Kpep n̄kpọ to mmọ.

13. Didie ke ikeme ndin̄wam nditọete emi ẹkpụhọde utom mmọ?

 ¹³ Nsonso oro nditọete emi ẹkpụhọde utom mmọ ẹdide esop mbufo, mmọ ẹkeme ndiyom an̄wam mmọ ẹkụt ufọk ẹdụn̄, ẹdiọn̄ọ ebiet ẹkpedụkde n̄kpọisan̄ ẹka n̄kpọ, ẹkụt utom ẹnam, ye mme n̄kpọ ntre. Mmọ ẹkeme ndiyom ndidiọn̄ọ nte ẹsikpede tax, okụk ikan̄, m̀mê mme n̄kpọ ntre ke n̄kan̄ oro. Edi, se mmọ ẹnen̄erede ẹyom ẹkan edi afo ndidomo ndidiọn̄ọ nte n̄kpọ etiede ye mmọ, idịghe ndiseme mmọ. Ekeme ndidi udọn̄ọ mmọ m̀mê eke owo mmọ ke afịna mmọ. Onyụn̄ ekeme ndidi mmọ ẹfụhọ n̄kpa owo mmọ. * Mmọ ẹkeme ndifụhọ n̄ko sia mmọ mîkwe aba nditọete ke akani ebiet emi mmọ ẹkesidude. Mme n̄kpọ ntem ẹkeme ndifịna mmọ, edi mmọ isioho itịn̄. Mme n̄kpọ emi ẹkeme nditịmede owo etieti, esinyụn̄ ada ini mbemiso ọwọrọde owo ke esịt.

14. Didie ke nditọete ẹken̄wam sista kiet emi ẹkenọde aka esop mmọ?

¹⁴ Edieke asan̄ade ye mmọ ọkwọrọ ikọ onyụn̄ adade eti uwụtn̄kpọ fo ọsọn̄ọ mmọ idem, oro ekeme ndinam n̄kpọ afiak emem ye mmọ. Sista kiet emi akanamde utom Abasi ke esenidụt ke ediwak isua ọdọhọ ete: “N̄kesikpep Bible ye ediwak owo kpukpru usen ke ebiet emi n̄kesidude akpa. Ke obufa itie emi, ikememke ndikot ọkpọkọm itie Bible kiet nnọ owo m̀mê ndiwụt owo vidio ini n̄kwọrọde ikọ. Edi nditọete ke obufa esop emi ndude ẹma ẹsikot mi ntiene mmọ ini mmọ ẹfiakde ẹbịne mbon emi mmọ ẹkekwọrọde ikọ ẹnọ ye mbon emi mmọ ẹsikpepde Bible. Nditọete oro ẹsịn ifịk ke n̄kpọ Abasi ẹnyụn̄ ẹnyene uko; ami ndikụt nte mmọ ẹkpepde mme owo Bible ama anam nnen̄ede mma obufa efakutom emi. Mma n̄kpep nte n̄kpọtọn̄ọde ndineme Ikọ Abasi ye mme owo mi. Kpukpru emi ẹkenam mfiak ntọn̄ọ ndikop idatesịt.”

15. Nso ke akpanam man okụt unen ke obufa utom fo?

¹⁵ Emekeme ndikụt unen ke obufa utom fo. Kûkere ke owo ndikpụhọ utom fo ọwọrọ  ke ukûnamke akpa utom fo ọfọn m̀mê ke unen̄ekede unyene ufọn aba. Kere nsio nsio usụn̄ emi Jehovah an̄wamde fi idahaemi nyụn̄ ka iso kwọrọ ikọ. Kpebe mme Christian eyo mme apostle emi ẹkesọn̄ọde ẹda ẹnam n̄kpọ Abasi. Ebiet ekededi emi mmọ ẹkesuanade ẹka, mmọ ẹma “ẹsan̄a ke ofụri ikpehe oro ẹtan̄a eti mbụk.” (Utom 8:1, 4) Edieke akade iso ọkwọrọ ikọ, ukwọrọikọ fo ekeme ndin̄wam ediwak owo. Ke uwụtn̄kpọ, ini ẹkebịnde mme asiakusụn̄ ke idụt kiet, mmọ ẹma ẹkpọn̄ do ẹka idụt efen emi ekperede, emi ẹkenen̄erede ẹyom mme ọkwọrọikọ ke usem emi mme asiakusụn̄ oro ẹdiọn̄ọde. Ke ufan̄ ọfiọn̄ ifan̄, ẹma ẹtọn̄ọ n̄kpri n̄kpri otu ke usem oro, ediwak owo ẹma ẹnyụn̄ ẹtọn̄ọ ndidụk mbono esop ke usem oro.

16. Nso idinam fi okop idatesịt ke obufa utom fo?

¹⁶ ‘Idatesịt Jehovah edi odudu mbufo.’ (Neh. 8:10) Se ikpadatde nnyịn esịt ikan edi nte idide ufan Jehovah, idịghe utom emi inamde, inamke n̄kpọ m̀mê ima utom oro didie. Ntre ka iso kpere Jehovah, dọhọ enye ọnọ fi ọniọn̄, ada fi usụn̄, onyụn̄ an̄wam fi. Ti ke se ikanamde fi ama akani utom fo edi nte afo okosiode esịt an̄wam mme owo do. Sio ofụri esịt fo nam se ekekeme ke obufa utom fo emi, ndien oyokụt nte Jehovah edin̄wamde fi ama utom enye emi n̄ko.—Eccl. 7:10.

17. Nso ke ana iti iban̄a utom emi inamde idahaemi?

¹⁷ Ana iti ke idinam n̄kpọ Jehovah ke nsinsi, ke ekeme ndidi se inamde inọ enye idahaemi ididịghe se idinamde inọ enye ke obufa ererimbot. Aleksey emi iketịn̄de iban̄a ke ikpehe 3 enịm ke nte utom imọ okpụhọrede idahaemi etịm imọ idem eben̄e se iditịbede ke ini iso. Enye ọdọhọ ete: “Tọn̄ọ ke ntọn̄ọ, mma ndiọn̄ọ ke Jehovah do, ke obufa ererimbot eyedi, edi n̄kadaha mmọ nte ndade idahaemi. Idahaemi mmenen̄ede n̄kpere Jehovah, onyụn̄ etie mi nte imọn̄ idụk obufa ererimbot idaha idahaoro.” (Utom 2:25) Ana inen̄ede ikpere Jehovah inamke n̄kpọ m̀mê nso utom ke inam. Jehovah idikpọn̄ke nnyịn tutu amama, enye ayan̄wam nnyịn ikop idatesịt ke se ededi emi inamde inọ enye, inamke n̄kpọ m̀mê idu ke m̀mọ̀n̄ inam.—Isa. 41:13.