1. Nso ke Jehovah ayak kpukpru ikọt esie emi ẹsọn̄ọde ẹda ye enye ẹnam?

JEHOVAH ayak kpukpru ikọt esie emi ẹsọn̄ọde ẹda ye enye ẹdu ke esop esie. Emi owụt ke enye ama mmọ. Kpa ye emi inyenede nsio nsio utom ke esop, kpukpru nnyịn imọsọn̄ urua ke enyịn Abasi, imonyụn̄ iyom kiet eken. Apostle Paul an̄wam nnyịn idiọn̄ọ ntak emi edide akpan n̄kpọ. Didie ke enye anam emi?

2. Didie ke Ephesus 4:16 owụt ntak emi ikpadade kiet eken ke ọsọn̄urua inyụn̄ idiana kiet inam n̄kpọ?

² Ke itie Bible emi ẹdade ukpepn̄kpọ emi ẹto, Paul ama anam inen̄ede ikụt ke idụhe owo nnyịn ekededi emi ekemede ndise asan̄autom Jehovah efen ndọhọ enye, “Nyomke fi.” (1 Cor. 12:21) Edieke iyomde emem odu ke esop, ana ida kiet eken ke ọsọn̄urua inyụn̄ idiana kiet inam n̄kpọ. (Kot Ephesus 4:16.) Ima idiana kiet inam n̄kpọ, kpukpru owo ke esop ẹyekụt ke ẹma mmimọ, nditọete ẹyenyụn̄ ẹsọn̄ idem ke esop.

3. Nso ke idineme ke ibuotikọ emi?

³ Nso idi ndusụk usụn̄ emi ikemede ndiwụt ke imokpono kpukpru nditọete ke esop? Ke ibuotikọ emi, iyeneme nte mbiowo ẹkemede ndikpono mbiowo eken. Ekem iyeneme nte kpukpru nnyịn ikemede ndiwụt ke imada nditọete nnyịn emi mîdọhọ ndọ ke ọsọn̄urua. Akpatre n̄kpọ emi idinemede edi nte ikemede ndiwụt ke imama nditọete emi mîsemke usem nnyịn ọfọn.

4. Ewe item ke Paul ọkọnọ ke Rome 12:10 emi akpanade mbiowo ẹnam?

⁴ Ẹkeda edisana spirit Jehovah ẹmek kpukpru mbiowo ke esop. Edi kpukpru mmọ ẹnyene nsio nsio enọ, inyụn̄ ikemeke ndinam n̄kpọ ukem ukem. (1 Cor. 12:17, 18) Ekeme ndidi ibịghike ẹkemek ndusụk mmọ, mmọ inyụn̄ inen̄ekede idiọn̄ọ utom ebiowo nte mbiowo eken. Onyụn̄ ekeme ndidi usọn̄ ye udọn̄ọ iyakke mbon eken ẹnen̄ede ẹnam utom mmọ. Kpa ye oro, kpukpru mmọ ẹnyene ufọn emi mmọ ẹnamde ẹnọ esop. Ntre ikpanaha ebiowo ekededi anam n̄kpọ ye ebiowo en̄wen nte n̄kpọ eke enye ọdọhọde enye, “Nyomke fi.” Utu ke oro, akpana kpukpru mbiowo ẹnam item emi Paul ọkọnọde ke Rome 12:10.—Kot.

5. Didie ke mbiowo ẹsiwụt ke imokpono kiet eken? Ntak emi enen̄erede oyom mmọ ẹnam emi?

⁵ Didie ke mbiowo ẹsiwụt ke imokpono kiet eken? Edi ke ndinen̄ede n̄kpan̄ utọn̄ ini mbiowo eken ẹtịn̄de ikọ. Enen̄ede oyom mmọ ẹnam emi ini mmọ ẹsopde idem man ẹneme akpan n̄kpọ. Ntak-a? Enyọn̄-Ukpeme Ikọmbakara eke October 1, 1988, ọkọdọhọ ete: “Ini mbiowo ẹyomde ndibiere akpan n̄kpọ ekededi, akpana mmọ ẹdiọn̄ọ ke Christ ekeme ndida edisana spirit n̄n̄wam ebiowo ekededi ke otu mmọ etịn̄ item Bible emi edin̄wamde mmọ ẹdiọn̄ọ se ẹkpenamde. (Utom 15:6-15) Idịghe ebiowo kiet kpọt ke edisana spirit esin̄wam, esin̄wam kpukpru mmọ.”

6. Nso idin̄wam mbiowo ẹdiana kiet ẹnam n̄kpọ? Didie ke oro edin̄wam esop?

⁶ Ebiowo emi okponode mbiowo eken isitịn̄ke ikọ awak akaha ke mbono mbiowo, isinyụn̄ idaha ke ekikere imọ esinen kpukpru ini. Utu ke oro, enye esitịn̄ ekikere esie ke usụn̄ emi owụtde ke enye osụhọde idem. Enye esinen̄ede akpan̄ utọn̄ okop se mbiowo eken ẹtịn̄de. Ata akpan n̄kpọ edi ke enye esiwak ndida se enye etịn̄de nto Bible ye se “ofụn emi anamde akpanikọ onyụn̄  enyenede ọniọn̄” ọdọhọde ẹnam. (Matt. 24:45-47) Edieke mbiowo ẹwụtde ke imama inyụn̄ ikpono kiet eken ini mmọ ẹnemede n̄kpọ, edisana spirit Abasi oyodu ye mmọ onyụn̄ an̄wam mmọ ẹbiere n̄kpọ emi edin̄wamde esop.—Jas. 3:17, 18.

7. Jesus akada didie owo nditre ndidọ ndọ?

⁷ Mbon emi ẹma ẹkedọ ndọ ẹdu ke esop, ndien ndusụk mmọ ẹnyene nditọ. Edi ediwak nditọete emi mîdọhọ ndọ ẹdu n̄ko. Didie ke ikpada nditọete emi mîdọhọ ndọ? Ẹyak ise nte Jesus akadade owo nditre ndidọ ndọ. Ini Jesus okodude ke isọn̄ ọkwọrọ ikọ, enye ikọdọhọ n̄wan. Enye ekesịn ofụri ini ye ekikere esie ke utom emi Abasi ọkọdọn̄de enye. Akananam Jesus idọhọke yak owo ọdọ ndọ m̀mê okûdọ. Edi enye ama ọdọhọ ke ndusụk Christian ẹyebiere ke mmimọ ididọhọ ndọ. (Matt. 19:11, 12) Jesus ama okpono mbon emi mîkọdọhọ ndọ. Enye ikadaha ke mbon emi ẹdọde ndọ ẹfọn ẹkan mbon emi mîdọhọ m̀mê ke enyene se itakde mbon emi mîdọhọ.

8. Nso ke Paul ọkọdọhọ mme Christian ẹkere ẹban̄a ke 1 Corinth 7:7-9?

⁸ Ukem nte Jesus, apostle Paul ikọdọhọ n̄wan ofụri ini emi enye ọkọkwọrọde ikọ. Akananam Paul ikọdọhọke ke ọdiọk Christian ndidọ ndọ. Enye ama ọdiọn̄ọ ke enyene-idem edibiere n̄kpọ enye oro. Kpa ye oro, Paul ama ọdọhọ mme Christian ẹkere m̀mê mmọ ẹkpekeme nditre ndidọ ndọ man ẹkeme ndisịn idem nnam n̄kpọ Jehovah. (Kot 1 Corinth 7:7-9.) Paul ikekereke ke mme Christian emi ẹdọde ndọ ẹfọn ẹkan mbon emi mîdọhọ. Enye ama akam emek Timothy emi mîkọdọhọ n̄wan yak anam ikpọ utom ke esop. * (Phil. 2:19-22) Emi owụt ke idịghe m̀mê eyenete ọdọ n̄wan m̀mê idọhọ ke ẹkpeda ẹbiere m̀mê enye odot se ẹnọde ifetutom m̀mê idotke.—1 Cor. 7:32-35, 38.

9. Ikpada didie owo ndidọ ndọ m̀mê nditre ndidọ?

⁹ Jesus ikọdọhọke yak mme Christian ẹdọ ndọ m̀mê ẹkûdọ, Paul ikonyụn̄ idọhọke. Ntre, ikpada didie owo ndidọ ndọ m̀mê nditre ndidọ? Enyọn̄-Ukpeme eke October 1, 2012, ọkọbọrọ mbụme emi  ntem: “Ke nditịm ntịn̄, mbiba ẹdi enọ Abasi. . . . Jehovah idaha owo nditre ndidọ ndọ nte n̄kpọ esuene m̀mê n̄kpọ o-bụt.” Emi owụt ke ana ikpono nditọete nnyịn emi mîdọhọ ndọ.

10. Edieke ikponode nditọete nnyịn emi mîdọhọ ndọ, nso ke nnyịn mîdinamke?

¹⁰ Edieke ikponode nditọete nnyịn emi mîdọhọ ndọ, nso ke nnyịn mîdinamke? Ọfọn iti ke ndusụk nditọete ẹbiere ke mmimọ ididọhọ ndọ. Mbon en̄wen ẹkpema ndidọ, edi ikwe kan̄a owo emi mmọ ẹkpemade ndidọ. Onyụn̄ enyene mbon emi n̄wan m̀mê ebe mmọ akakpade. Edi ndi akpana nditọete ke esop ẹkere ke edi se mmimọ ibụpde mbon emi mîdọhọ ndọ se inamde mmọ ẹkûdọ, m̀mê ke edi se in̄wamde mmọ iyom n̄wan m̀mê ebe? Imọdiọn̄ọ ke ndusụk nditọete emi mîdọhọ ndọ ẹkeme ndidọhọ ẹn̄wam mmimọ ẹyom owo. Edi edieke mmọ mîdọhọke, afo ekere ke editie mmọ didie ikpọdọhọ mmọ ke imọn̄ in̄wam mmọ iyom owo? (1 Thess. 4:11; 1 Tim. 5:13) Ẹyak ise se ndusụk nditọete emi mîdọhọ ndọ, emi ẹsọn̄ọde ẹda ẹnam n̄kpọ Abasi, ẹtịn̄de.

11-12. Nso ke ikeme ndinam yak afịna mbon emi mîdọhọ ndọ?

¹¹ Esenyịn circuit kiet emi mîdọhọ n̄wan, onyụn̄ enen̄erede anam utom esie ọfọn ọdọhọ ke nditre ndidọ ndọ enyene ediwak ufọn. Edi enye ọdọhọ ke esifịna imọ ini nditọete emi ẹyomde ufọn imọ ẹbụpde imọ m̀mê nso inam imọ mîdọhọ n̄wan. Brọda kiet emi mîdọhọ n̄wan ke n̄kọk itieutom nnyịn kiet ọdọhọ ete: “Ndusụk ini nditọete ẹsinam etie mi nte ke mbon emi mîdọhọ ndọ ẹnyenyene mbọm. Emi ekeme ndinam etie nte ke owo nditre ndidọ ndọ idịghe enọ, ke edi ufen.”

¹² Sista kiet ke Bethel, emi mîdọhọ ebe ọdọhọ ete: “Ndusụk nditọete ẹsikere ke kpukpru mbon emi mîdọhọ ndọ ke ẹyom owo, mîdịghe ke mmọ ẹda itie edinam ekededi nte itie ndikoyom owo. Enyene ini kiet emi esop Abasi ẹkedọn̄de mi utom ke ebiet en̄wen ke idụt nnyịn; n̄kesịm do ke usen mbono esop. Sista emi n̄kodude ke ufọk esie ama ọdọhọ mi ke brọda iba do ke esop mmimọ emi ẹdide ukem isua emana mi. Enye ama ọdọhọ mi ke idịghe nte idomo ndiyom ebe nnọ mi. Edi nnyịn ndisụk ndodụk Ufọkmbono Obio Ubọn̄, enye ama emen mi aka itie emi brọda iba oro ẹkedude. N̄kpọ oro ama anam mi ye brọda iba oro bụt etieti.”

13. Uwụtn̄kpọ mmanie ọsọn̄ọ sista kiet emi mîdọhọ ebe idem?

¹³ Sista en̄wen ke Bethel, emi mîdọhọ ebe ọdọhọ ete: “Mmọdiọn̄ọ mme asiakusụn̄ emi ẹma ẹkekpon owo edi idọhọ ndọ. Mmọ ẹsọn̄ idem ke esop, ẹsịn esịt ke utom Jehovah, ẹma ndin̄wam mbon en̄wen, ẹma se mmọ ẹnamde ẹnọ Jehovah, ẹnyụn̄ ẹn̄wam esop etieti. Mmọ ikereke ke imọfọn ikan mbon en̄wen sia mmimọ mîdọhọ ndọ, inyụn̄ ikereke ke enyene se itakde mmimọ sia mmimọ mîdọhọ ndọ inyụn̄ inyeneke nditọ.” Enem etieti ndidu ke esop emi kpukpru owo ẹkponode kiet eken ẹnyụn̄ ẹdade kiet eken ke ọsọn̄urua. Owo inamke etie nte ke afo enyenyene mbọm, owo isịnke fi enyịn, inamke nte udịghe n̄kpọ ndomokiet, owo inyụn̄ ikereke ke ọmọfọn akan mmimọ. Ọmọdiọn̄ọ ke mmọ ẹma fi.

14. Didie ke ikeme ndiwụt ke imokpono nditọete nnyịn emi mîdọhọ ndọ?

¹⁴ Esịt eyenem nditọete nnyịn emi mîdọhọ ndọ edieke idade mmọ ke ọsọn̄urua ke ntak nti edu mmọ utu ke ndiseme  mmọ nte mmọ mîdọhọ ndọ. Ọfọn ikọm mmọ nte mmọ ẹsọn̄ọde ẹda ẹnam n̄kpọ Abasi utu ke ndiseme mmọ. Ima inam ntre, nditọete nnyịn emi mîdọhọ ndọ idikereke ke idọhọ mmọ ite: “Nyomke fi.” (1 Cor. 12:21) Utu ke oro, mmọ ẹyekụt ke imokpono mmọ inyụn̄ ima nte mmọ ẹdude ke esop.

15. Nso ke ndusụk owo ẹnam man ẹkeme ndika n̄kan̄wam ke ebiet en̄wen?

¹⁵ Ke isua ifan̄ emi ebede, ediwak nditọete ẹbiere ndikpep usem efen man ẹkeme ndika n̄kan̄wam ke ebiet en̄wen. Akana mmọ ẹkpụhọ ndusụk n̄kpọ ke uwem mmọ man ẹkeme ndinam emi. Nditọete emi ẹkpọn̄ esop usem emana mmọ ẹka esop usem en̄wen emi ẹyomde-yom mme ọkwọrọikọ, man ẹken̄wam. (Utom 16:9) Nditọete emi ke idemmọ ẹbiere ndinam emi man mmọ ẹkeme ndinen̄ede nnam n̄kpọ Jehovah. Kpa ye edide ediwak isua ekeme ndibe mbemiso mmọ ẹsemde obufa usem oro ọdọnọ, mmọ ẹsin̄wam mme esop oro ke ediwak usụn̄. Nti edu mmọ ẹsisọn̄ọ nditọete ke mme esop oro idem. Nnyịn ida nditọete emi ke ọsọn̄urua!

16. Nso ke mbiowo ẹdida ẹbiere m̀mê eyenete odot ndidi ebiowo m̀mê asan̄autom unamutom?

¹⁶ Ikpanaha mbiowo ẹdọhọ ke eyenete idotke ndidi ebiowo m̀mê asan̄autom unamutom ke ntak emi enye mîkemeke ndisem usem esop oro ọdọnọ. Se Bible etịn̄de aban̄a uwem mbiowo ye mme asan̄autom unamutom ke mbiowo ẹdida ẹbiere m̀mê eyenete odot, idịghe adan̄a nte enye ekemede ndisem usem esop oro.—1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Titus 1:5-9.

17. Nso ke akpana mme ete ye eka emi ẹwọrọde ẹka idụt en̄wen ẹbiere?

¹⁷ Ndusụk nditọete ẹmen ubon mmọ ẹwọrọ ẹka idụt en̄wen ndiyom utom m̀mê ke ntak mfịna emi odude ke edem mmọ. Oro ekeme ndinam nditọ mmọ ẹka n̄wed ke ufọkn̄wed emi ẹsemde akpan usem idụt oro mmọ ẹdude idahaemi. Ekeme ndiyom mme ete ye eka mmọ ẹkpep usem oro n̄ko man ẹkụt utom ẹnam. Ekpedi esop m̀mê otu odu ke usem emana mmọ, ewe ke mmọ ẹkpedụk? Ndi mmọ ẹkpedụk esop emi ẹsemde akpan usem idụt oro m̀mê ẹkpedụk eke usem emana mmọ?

18. Galatia 6:5 owụt ke ikpanam nso iban̄a se ibuotufọk ebierede?

¹⁸ Ana ibuotufọk ebiere esop emi ubon esie ẹdidụkde mbono esop. Idịghe owo edibiere n̄kpọ emi inọ enye, ntre ana enye ekere se idifọnde ye ubon esie ikan. (Kot Galatia 6:5.) Nnyịn ikpafan̄ake se ibuotufọk ebierede oro. Inamke n̄kpọ m̀mê nso ke enye ebiere, akpana inyịme se enye ebierede, idara ubon oro, inyụn̄ iwụt ke imama mmọ.—Rome 15:7.

19. Nso ke mme ibuotufọk ẹkpebọn̄ akam ẹnen̄ede ẹkere ẹban̄a?

 ¹⁹ Ndusụk ubon ẹkeme ndidu ke esop emi ẹsemde usem emana mmọ, edi nditọ idiọn̄ọke ndisem usem oro ọdọnọ. Edieke esop oro odude ke ebiet emi ẹsemde akpan usem idụt oro, ekeme ndidi se ẹnamde ke mbono esop idinen̄ekede in̄wan̄a nditọ oro, mmọ idinyụn̄ ikpereke Jehovah. Ntak idọhọde ntre? Sia ekeme ndidi nditọ oro ẹka n̄wed ke ufọkn̄wed emi ẹsemde akpan usem idụt oro, idịghe usem emana mmọ. Ama etịbe ntre, akpana mme ibuotufọk ẹbọn̄ akam ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹkere se mmọ ẹkpenamde man ẹn̄wam nditọ mmọ ẹkpere Jehovah ye ikọt esie. Ekeme ndidi oyoyom mmọ ẹn̄wam nditọ mmọ ẹnen̄ede ẹdiọn̄ọ usem emana mmọ mîdịghe mmọ ẹwọrọ ẹka esop emi ẹsemde usem emi enen̄erede an̄wan̄a nditọ mmọ. Se ededi emi ibuotufọk ebierede, akpana esop emi enye emekde ndidu ẹwụt ke imama inyụn̄ ikpono enye ye ubon esie.

20. Didie ke ikeme ndiwụt ke imokpono nditọete nnyịn emi ẹkpepde obufa usem?

²⁰ Nsio nsio ntak emi inemede mi ẹnam ikụt ke iyesinyene nditọete ke ediwak esop emi ẹdomode ndikpep obufa usem. Ekeme ndisọn̄ mmọ nditịn̄ se mmọ ẹkerede. Edieke nnyịn mîwụkke ekikere ke nte mmọ mîkemeke ndisem obufa usem oro ọfọn, iyokụt ke mmọ ẹma Jehovah ẹnyụn̄ ẹyom ndinam n̄kpọ esie. Ima ikụt nti n̄kpọ emi, iyenen̄ede ikpono nditọete nnyịn inyụn̄ ida mmọ ke ọsọn̄urua. Nnyịn ididọhọke mmọ “nyomke fi” ke ntak emi mmọ mîkemeke ndisem usem nnyịn ọfọn.

21-22. Nso ke Jehovah ọnọ kpukpru nnyịn?

²¹ Imọkọm Jehovah nte enye ọnọde kpukpru nnyịn utom inam ke esop esie. Jehovah ye nditọete nnyịn ẹda nnyịn ke ọsọn̄urua edide idi erenowo m̀mê n̄wan, imọdọ ndọ m̀mê idọhọ, imokpon owo, idi uyen, imọdiọn̄ọ ndisem usem ọfọn m̀mê idiọn̄ọke.—Rome 12:4, 5; Col. 3:10, 11.

²² Ẹyak ika iso inam ediwak nti n̄kpọ emi ikpepde ito uwụtn̄kpọ Paul emi aban̄ade idem owo. Ima inam ntre, oro ayan̄wam nnyịn inen̄ede ikụt ke imenyene ufọn ke esop Jehovah, onyụn̄ an̄wam nnyịn isima inyụn̄ ikpono nditọete nnyịn.