1. Nso ke David eketịn̄ aban̄a nsụhọdeidem Jehovah?

NDI imenen ndidọhọ ke Jehovah osụhọde idem? Ih, imenen. David ekewet ete: “Afo ọyọnọ mi otuekọn̄ edinyan̄a fo, nsụhọdeidem fo onyụn̄ anam mi n̄kpon.” (2 Sam. 22:36; Ps. 18:35) Ini David ekewetde mme ikọ emi, ekeme ndidi enye eketi ini emi prọfet Samuel ekedide ufọk mmimọ ediyet imọ aran nte enye emi edidide edidem Israel. David ekedi ekperedem ke otu nditọ irenowo itiaita, kpa ye oro, enye ke Jehovah ekemek ete ada itie Edidem Saul.—1 Sam. 16:1, 10-13.

2. Nso ke iyom ndineme ke ibuotikọ emi?

² Anaedi David ama enyịme se Psalm 113 ọdọhọde aban̄a Jehovah ete: “Enye osụhọde man ese heaven ye isọn̄, emenede usụhọde owo osio ke ntan; emenede ubuene . . . man anam enye etie ye mbọn̄.” (Ps. 113:6-8) Ke ibuotikọ emi, idibem iso ineme mme akpan n̄kpọ emi ikemede ndikpep mban̄a nsụhọdeidem ke nsio nsio mbụk emi ẹwụtde nte Jehovah okosụhọrede idem. Ekem iyese se ikemede ndikpep mban̄a nsụhọdeidem ke mbụk Edidem Saul, prọfet Daniel, ye Jesus.

3. Jehovah esinam n̄kpọ ye nnyịn didie? Nso ke oro owụt?

³ Jehovah esida nte enye anamde n̄kpọ ye mme asan̄autom esie emi mîfọnke ima owụt ke imọ imosụhọde idem. Enye enyịme nnyịn ituak ibuot inọ imọ, onyụn̄ ada nnyịn nte mme ufan esie. (Ps. 25:14) Jehovah ama ọnọ Eyen esie edikpa man efen mme idiọkn̄kpọ nnyịn, oro anam ikeme ndidi ufan esie. Emi owụt ke Jehovah enen̄ede atua nnyịn mbọm onyụn̄ oyom ndin̄wam nnyịn!

4. Nso ke Jehovah ọnọ nnyịn? Nso inam enye ọnọ nnyịn?

 ⁴ Yak ise usụn̄ en̄wen emi Jehovah owụtde ke imọ imosụhọde idem. Sia Jehovah edide Andibot, ikpọkọsọn̄ke enye ndibot nnyịn ke usụn̄ emi nnyịn mîdikemeke ndimek se iyomde ndinam ke idem nnyịn. Edi enye ikobotke nnyịn ntre. Enye okobot nnyịn ke mbiet esie onyụn̄ anam nnyịn ikeme ndimek se idinamde. Kpa ye emi nnyịn mîdịghe n̄kpọ ndomokiet ẹkpemen nnyịn ẹdomo ye Jehovah, enye oyom nnyịn ikpono imọ ke ntak emi imade imọ inyụn̄ ifiọkde ke oro ọyọfọn ye nnyịn. (Deut. 10:12; Isa. 48:17, 18) Enen̄ede enem nnyịn nte Jehovah osụhọrede idem ntre!

5. Didie ke Jehovah ekpep nnyịn ndisụhọde idem? (Se ndise ikpædem Enyọn̄-Ukpeme emi.)

⁵ Jehovah ada nte enye anamde n̄kpọ ye nnyịn ekpep nnyịn ndisụhọde idem. Idụhe eke enyenede ọniọn̄ nte Jehovah ke ofụri ekondo. Kpa ye oro, enye esinyịme ndidiana ye mbon en̄wen nnam utom onyụn̄ ama ndikop ekikere mmọ. Ke uwụtn̄kpọ, Jehovah ama ayak Eyen esie an̄wam enye ini enye okobotde kpukpru n̄kpọ. (N̄ke 8:27-30; Col. 1:15, 16) Ndien kpa ye emi enye edide ata ọkpọsọn̄, enye esideme utom ọnọ mbon en̄wen. Ke uwụtn̄kpọ, enye ama emek Jesus edi Edidem Obio Ubọn̄ esie, ndien Enye ọyọnọ owo 144,000 emi ẹdikarade ye Jesus utom ẹnam. (Luke 12:32) Jehovah ama ekpep Jesus ndidi Edidem ye Akwa Oku. (Heb. 5:8, 9) Enye onyụn̄ ekpep mbon emi ẹdikarade ye Jesus n̄kpọ, edi enye idịghe ọkọnọ mmọ utom ẹnam enye isanake mmọ iyak ẹnam utom oro. Utu ke oro, enye enịm ke mmọ ẹyenam se imọ imade.—Edi. 5:10.

6-7. Didie ke mme ete ye eka ye mbiowo ẹkpekpebe Jehovah?

⁶ Edieke Jehovah emi edide ekeme  ndinam kpukpru n̄kpọ iyomke owo an̄wam imọ esiyakde ndusụk utom ọnọ mbon en̄wen ẹnam, nnyịn ndien-e? Ndi afo edi ibuotufọk m̀mê ebiowo? Kpebe Jehovah, siyak ndusụk utom nọ mbon en̄wen ẹnam, kûnyụn̄ udodụn̄ọde kpukpru se mmọ ẹnamde ama ọnọ mmọ utom ẹnam. Ama ekpebe Jehovah, utom ayasan̄a, oyonyụn̄ ekeme ndikpep mbon en̄wen ẹtiene ẹnam, mmọ idinyụn̄ ikereke ke inyeneke se mmimọ ikemede ndinam. (Isa. 41:10) Nso en̄wen ke mbon emi ẹdade usụn̄ ke ubon ye ke esop ẹkeme ndikpep nto Jehovah?

⁷ Bible owụt ke Jehovah esiyom ndikop se mme angel ẹkerede ẹban̄a n̄kpọ. (1 Ndi. 22:19-22) Mme ete ye eka, didie ke mbufo ẹkeme ndikpebe Jehovah? Ndusụk ini emi n̄kpọ odude se ẹnam, ẹsibụp nditọ mbufo m̀mê mmọ ẹkere ke ẹkpenam n̄kpọ oro didie. Ẹnam se mmọ ẹdọhọde edieke ekikere mmọ ọfọnde.

8. Didie ke Jehovah ekenyene ime ye Abraham ye Sarah?

⁸ Usụn̄ en̄wen emi Jehovah owụtde ke imosụhọde idem edi enye ndinyene ime. Ke uwụtn̄kpọ, Jehovah esinyene ime ke ini mme asan̄autom esie ẹbụpde enye mbụme m̀mê ẹnamde n̄kpọ emi etiede nte mmọ inịmke se enye etịn̄de, ẹnyụn̄ ẹnamde ntre ukpono ukpono. Jehovah ama akpan̄ utọn̄ ọnọ Abraham ini Abraham ọdọhọde ke imọ ikereke ke enye enen ndisobo Sodom ye Gomorrah. (Gen. 18:22-33) Ti n̄ko nte Jehovah akanamde n̄kpọ ye Sarah an̄wan Abraham. Ini Jehovah ọn̄wọn̄ọde ke Sarah oyoyomo ke usọn̄, ndien Sarah asak, Jehovah ikayatke esịt. (Gen. 18:10-14) Utu ke oro, enye ama anam n̄kpọ ye Sarah ukpono ukpono.

9. Nso ke mme ete ye eka ye mbiowo ẹkeme ndikpep nto Jehovah?

⁹ Mme ete ye eka ye mbiowo, nso ke mbufo ẹkeme ndikpep nto Jehovah? Mbufo ẹsinam n̄kpọ didie ke ini nditọ mbufo m̀mê nditọete ke esop ẹfan̄ade se mbufo ẹbierede? Ndi emesisọp ọdọhọ mmọ ke se imọ itịn̄de enen? Mîdịghe, ndi emesiyom usụn̄ ọdiọn̄ọ se inamde mmọ ẹkere n̄kpọ ntre? Ke ini mbon emi ẹdade usụn̄ ẹkpebede Jehovah, oro esida ufọn ọsọk mme ubon ye mme esop. Imeneme nte ikemede ndikpep nsụhọdeidem nto Jehovah. Idahaemi ẹyak ise nte mbụk mbon emi ẹdude ke Bible ẹkemede ndin̄wam nnyịn ikûnam se nnyịn mînyeneke unen ndinam.

10. Didie ke Jehovah esida uwụtn̄kpọ mbon en̄wen ekpep nnyịn n̄kpọ?

¹⁰ Sia Jehovah edide “Akwa Anditeme” nnyịn, enye ọdọn̄ uwụtn̄kpọ mme owo ke Bible man ada ekpep nnyịn n̄kpọ. (Isa. 30:20, 21) Nnyịn nditie n̄kere mbụk mme owo ke Bible emi ẹkenyenede nti edu, utọ nte nsụhọdeidem, ekeme ndin̄wam nnyịn. Imesikpep n̄kpọ n̄ko ito mbon emi mîkenyeneke utọ nti edu oro.—Ps. 37:37; 1 Cor. 10:11.

11. Nso ke ikeme ndikpep nto ndisịme emi Saul akanamde?

¹¹ Ti se iketịbede inọ Edidem Saul. Ini enye ekedide akparawa, enye ama ọdiọn̄ọ se enye mînyeneke unen ndinam onyụn̄ emen̄e ndibọ utom en̄wen emi ẹkeyomde ndinọ enye. (1 Sam. 9:21; 10:20-22) Edi nte ini akakade, enye ama ọtọn̄ọ ndinam se owo mînọhọ enye unen ndinam. Esisịt ini ke enye ama akakabade edidem ke ẹketọn̄ọ ndikụt ke enye atan̄ idem. Enye ikenyeneke ime ini kiet emi enye eketiede ebet prọfet Samuel. Utu ke enye ndisụhọde idem mbet Jehovah anyan̄a ikọt Esie, enye ama emen uwa awa kpa ye  emi enye mîkenyeneke unen ndinam oro. Oro ama anam Jehovah asua enye onyụn̄ esịn enye nte edidem. (1 Sam. 13:8-14) Iyowụt ke imenyene ọniọn̄ edieke ikpepde n̄kpọ ito se ikọwọrọde Saul oro inyụn̄ itrede ndinam se owo mînọhọ nnyịn unen ndinam.

12. Didie ke Daniel okosụhọde idem?

¹² Prọfet Daniel iketiehe nte Saul. Daniel ama osụhọde idem ke ofụri eyouwem esie esinyụn̄ ọdọhọ Jehovah eteme imọ se ikpanamde. Ke uwụtn̄kpọ, Daniel ikadaha ubọn̄ inọ idemesie ini Jehovah akanamde enye akabade ndap Nebuchadnezzar. Enye ama osụhọde idem ọnọ Jehovah kpukpru itoro ye ubọn̄. (Dan. 2:26-28) Nso ke oro ekpep nnyịn? Yak isiti iyak kpukpru ubọn̄ inọ Jehovah edieke nditọete ẹdọhọde ke imesima utịn̄ikọ nnyịn, mîdịghe edieke ikụtde unen ke ukwọrọikọ. Ikpenyene ndisụhọde idem nnyịme ke nnyịn ikpekemeke ndinam mme n̄kpọ oro ke Jehovah mîkpan̄wamke nnyịn. (Phil. 4:13) Nnyịn ndinam ntem owụt ke imekpebe eti uwụtn̄kpọ Jesus n̄ko. Asan̄a didie edi ntre?

13. Se Jesus eketịn̄de ke John 5:19, 30 ekpep nnyịn nso aban̄a ndidiọn̄ọ ebiet emi odudu nnyịn etrede?

¹³ Jesus ekesiberi edem ke Jehovah kpa ye emi enye ekedide mfọnmma Eyen Abasi. (Kot John 5:19, 30.) Akananam enye ikodomoke ndibọ Ete esie ke heaven odudu. Philippi 2:6 ọdọhọ ke Jesus ‘ikekereke ndiwamade Abasi itie mbọ, man enye edi n̄ka ye Abasi.’ Jesus ama ọdiọn̄ọ itie emi odudu imọ etrede onyụn̄ osụk ibuot ọnọ Ete esie.

14. Nso ke Jesus akanam ini ẹkedọhọde enye anam se enye mîkenyeneke unen ndinam?

¹⁴ Kere se Jesus akanamde ini James ye John emi ẹkedide mbet esie ẹkesan̄ade ye eka mmọ ẹdidọhọ enye anam se enye mîkenyeneke unen ndinam ọnọ mmimọ. Jesus ikemen̄eke ndidọhọ mmọ ke Ete imọ ke heaven kpọt ekeme ndimek owo emi editiede ke ubọk nnasia imọ ye ke ubọk ufien imọ ke Obio Ubọn̄ Abasi. (Matt. 20:20-23) Jesus ama owụt ke imọ inamke se imọ mînyeneke unen ndinam. Enye ama osụhọde idem, ikesinyụn̄ inamke n̄kpọ ekededi emi Jehovah mîdọn̄ke enye. (John 12:49) Didie ke ikeme ndikpebe Jesus?

15-16. Didie ke ikeme ndinam item emi odude ke 1 Corinth 4:6?

 ¹⁵ Usụn̄ kiet emi ikpebede Jesus edi ndinam item emi odude ke 1 Corinth 4:6. Itie oro ọdọhọ ete: “Ẹkûnam n̄kpọ ẹbe se ẹwetde.” Ntre mme owo ẹkpebụp nnyịn se mmimọ ikpanamde, nnyịn ikpeyịreke yak mmọ ẹnam ekikere nnyịn, ikponyụn̄ itịn̄ke se mmọ ẹkpenamde ke ini nnyịn mîbemke iso itịm ikere n̄kpọ oro kan̄a. Ikpowụt mmọ item Bible ye se idude ke mme n̄wed esop Abasi. Nnyịn ndinam ntre owụt ke imenyịme ke nnyịn idiọn̄ọke kpukpru n̄kpọ. Oro owụt ke imosụhọde idem sia imọfiọk ke item Jehovah esifọn akan eke nnyịn.—Edi. 15:3, 4.

¹⁶ Nnyịn ndinọ Jehovah ubọn̄ edi ntak kiet emi ikposụhọrede idem, edi nti ntak efen mmọdo. Imọn̄ ineme nte nnyịn ndisụhọde idem nnyụn̄ ntre ndinam se nnyịn mînyeneke unen ndinam ekemede ndinam esịt adat nnyịn, onyụn̄ anam idu ke emem ye mme owo.

17. Nso isinam esịt adat mbon nsụhọdeidem?

¹⁷ Esịt ayadat nnyịn ima isụhọde idem inyụn̄ itre ndinam se nnyịn mînyeneke unen ndinam. Asan̄a didie edi ntre? Ima inyịme ke nnyịn ikemeke ndinam kpukpru n̄kpọ, esịt eyenem nnyịn ke se ededi emi mme owo ẹnamde ẹnọ nnyịn, iyonyụn̄ ikọm mmọ. Ke uwụtn̄kpọ, fiak kere ini Jesus ọkọkọkde owo duop emi ẹkedọn̄ọde akpamfia. Owo kiet kpọt akafiak ọkọkọm Jesus nte enye ọkọkde imọ utọ idiọk udọn̄ọ oro, sia idụhe nte ete oro ọkpọkọkọkde idemesie. Ete oro ama osụhọde idem owụt ke imama se Jesus anamde ọnọ imọ onyụn̄ ọnọ Abasi ubọn̄.—Luke 17:11-19.

18. Didie ke nsụhọdeidem edin̄wam nnyịn idu ke emem ye nditọete? (Rome 12:10)

¹⁸ Mbon emi ẹsụhọrede idem mîsinyụn̄  inamke se mmọ mînyeneke unen ndinam isiwakke ndinyene mfịna ye mme owo, esinyụn̄ emem mmọ utom ndinyene nti ufan. Ntak-a? Esinenem mmọ ndinyịme ke mbon en̄wen ẹnyene nti edu, ẹnyụn̄ ẹnịm ke mmọ ẹyenam nnennen n̄kpọ. Esinem mmọ ke ini mbon en̄wen ẹnamde utom mmọ ọfọn, mmọ isinyụn̄ imen̄eke nditoro mmọ nnyụn̄ n̄kpono mmọ.—Kot Rome 12:10.

19. Tịn̄ ndusụk ntak emi nnyịn mîkpatan̄ke idem.

¹⁹ Esisọn̄ mbon ntan̄idem nditoro owo, mmọ ẹsikam ẹyom mme owo ẹtoro mmimọ. Mmọ ẹsiwak ndimen idemmọ ndomo ye mbon en̄wen ẹnyụn̄ ẹdomo ndiwụt ke mmimọ ifọn ikan. Utu ke ndikpep mme owo se ẹkpenamde nnyụn̄ ndeme utom nnọ mmọ, mmọ ẹsimen kpukpru n̄kpọ ẹnam ikpọn̄ sia mmọ ẹkere ke mbon en̄wen idinamke ọfọn. Mbon ntan̄idem ẹsiyom ndidi n̄kpọ n̄kan mbon en̄wen ẹsinyụn̄ ẹfịbe ufụp. (Gal. 5:26) Mme owo isiwakke ndidian idem ye utọ mme owo oro mbịghi. Edieke ikụtde ke imesitan̄ idem, akpana inen̄ede ikpe Jehovah ubọk ite an̄wam nnyịn ‘ikpụhọde’ mbak utọ idiọk edu oro ididọn̄ n̄kam ke esịt nnyịn.—Rome 12:2.

20. Ntak emi ikposụhọrede idem mîkponyụn̄ inamke se nnyịn mînyeneke unen ndinam?

²⁰ Enen̄ede enem nnyịn nte Jehovah enịmde uwụtn̄kpọ ọnọ nnyịn! Nte enye anamde n̄kpọ ye mme asan̄autom esie owụt ke enye osụhọde idem. Imoyom ndikpebe enye. Imonyụn̄ iyom ndikpebe nti uwụtn̄kpọ mme asan̄autom Jehovah ke Bible emi ẹkesụhọrede idem. Ẹyak isinọ Jehovah ukpono ye ubọn̄ emi enye odotde ndibọ. (Edi. 4:11) Emi ayanam idi ufan Jehovah ke nsinsi, sia Jehovah ama mbon emi ẹsụhọrede idem mînyụn̄ inamke se mmọ mînyeneke unen ndinam.