1, 2. Se idude ke Mme Hebrew 13:4 akpanam inam nso?

NDI esinem fi ndikpono Jehovah? Imenịm ke esinem! Jehovah odot se okponode, enye onyụn̄ ọdọhọ ke edieke okponode imọ ke imọ n̄ko iyokpono fi. (1 Sam. 2:30; N̄ke 3:9; Edi. 4:11) Jehovah oyom fi okpono mbon en̄wen n̄ko, utọ nte ikpọ mbon ukara. (Rome 12:10; 13:7) Edi enyene ata akpan n̄kpọ emi anade enen̄ede okpono. N̄kpọ oro edi ndọ.

² Apostle Paul ọkọdọhọ “yak kpukpru owo ẹkpono ndọ, ẹkûnyụn̄ ẹsabade bed ndọ.” (Heb. 13:4) Paul iketịn̄ke ikọ emi nte ọnọ ekikere. Enye ọkọnọ Christian kiet kiet item ete ẹda ndọ ke ọsọn̄urua n̄kpọ, ẹkûda nte n̄kpọ mbubru. Ndi ada ndọ ntre, akpan akpan ndọ fo, ekpedi ọmọdọ?

3. Ewe akpan item ke Jesus ọkọnọ aban̄a ndọ? (Se akpa ndise ibuotikọ emi.)

³ Edieke okponode ndọ, ọwọrọ ekpebe Jesus sia enye ama okpono ndọ n̄ko. Ini mme Pharisee ẹkebụpde Jesus n̄kpọ ẹban̄a usiondọ, enye ama eti mmọ se Abasi eketịn̄de ini enye akadiande akpa eren ye n̄wan ndọ, ete: “Ke ntak emi erenowo ọyọkpọn̄ ete ye eka esie, ndien mmọ mbiba ẹyekabade ẹdi obụk kiet.” Enye ama ọdọhọ n̄ko ete: “Se Abasi ama akadian yak baba owo kiet  okûdian̄ade.”—Kot Mark 10:2-12; Gen. 2:24.

4. Jehovah okowụt ke ndọ ekpedi didie?

⁴ Jesus akada ikọ oro owụt ke imenyịme ke Abasi ọkọtọn̄ọ ndọ, ke ndọ idịghe n̄kpọ emi ẹdụkde mfịn, ẹwọrọ n̄kpọn̄. Abasi ikọdọhọke Adam ye Eve ke mmọ ẹkeme ndisio ndọ. Toto ke akpa ndọ ke Eden, Abasi ama owụt ke erenowo ekpenyene n̄wan kiet, n̄wan enyene ebe kiet, ndien “mmọ mbiba” ẹdiana kiet ke nsinsi.

5. Nso ke n̄kpa esinam ebe ye n̄wan?

⁵ Idiọkn̄kpọ Adam ama anam n̄kpọ okpụhọde ke ndọ. Ukpụhọde kiet edi n̄kpa, emi esidian̄arede ebe ye n̄wan. Se Paul eketịn̄de ini enye ọdọhọde ke Ibet Moses ibọpke mme Christian owụt ke emi edi akpanikọ. Paul ama ọdọhọ ke n̄kpa esidian̄ade ebe ye n̄wan onyụn̄ ọdọhọ ke enye emi ẹkpade ẹkpọn̄ ekeme ndifiak ndọ owo efen.—Rome 7:1-3.

6. Didie ke Ibet Moses okowụt nte Jehovah adade ndọ?

⁶ Ibet emi Abasi ọkọnọde nditọ Israel ama etịn̄ nte ẹkpenamde n̄kpọ ke ndọ. Ibet oro ama enyịme erenowo ọdọ n̄wan akan kiet. Nditọ Israel ẹma ẹsinanam ntre idem mbemiso Abasi ọnọde mmọ Ibet. Edi Ibet ikayakke ẹdiọk iban ye nditọ ukama, edieke owo ọkọdọde uwak iban. Ke uwụtn̄kpọ, edieke eyen Israel ekebemde iso ọdọ ofụn ekem edidọ n̄wan efen adian, akana enye aka iso ọnọ akpa an̄wan oro udia, ọfọn̄, ye udeme ndọ nte enye ekesinamde. Abasi ọkọdọhọ ke ana ebe oro aka iso ekpeme akpa an̄wan oro onyụn̄ ese aban̄a enye. (Ex. 21:9, 10) Ibet Moses ibọpke nnyịn, edi enye anam ikụt ke Jehovah idaha ndọ ke n̄kpọ mbubru. Ndi oro in̄wamke fi ada ndọ ke ọsọn̄urua n̄kpọ?

7, 8. (a) Nso ke Ibet eketịn̄ aban̄a usiondọ nte ikụtde ke Deuteronomy 24:1? (b) Didie ke Jehovah ada usiondọ?

⁷ Nso ke Ibet Moses eketịn̄ aban̄a usiondọ? Kpa ye emi Abasi mîkaduakke ebe ye n̄wan ẹsio ndọ, enye ama enyịme eyen Israel osio n̄wan esie ndọ edieke “okụtde enye mbubiam n̄kpọ [m̀mê n̄kpọ ndek] ke idem.” (Kot Deuteronomy 24:1.) Ibet iketịn̄ke se “mbubiam n̄kpọ” m̀mê “n̄kpọ ndek” emi edide. Utọ n̄kpọ emi ikedịghe n̄kpri n̄kpri ndudue, akana edi ata idiọk n̄kpọ m̀mê ata n̄kpọ o-bụt. (Deut. 23:14) Edi ke eyo Jesus, ama enyene ndịk tutu sia ediwak mme Jew ẹkesio iban ndọ “ke ntak ekededi.” (Matt. 19:3) Nnyịn ikpedehe-dei inyene utọ edu emi.

⁸ Prọfet Malachi ama owụt nte Abasi esede usiondọ. Ini oro, irenowo ẹma ẹsiwak ndida n̄kari nsio ‘iban uyen mmọ’ ndọ. Ekeme ndidi mmọ ẹkenam ntre man ẹkeme ndidọ n̄kaiferi emi mîkokponoke Jehovah. Malachi ama ewet ke Jehovah ọdọhọ ke imọ ‘isasua usiondọ.’ (Mal. 2:14-16) Ikọ emi ekem ye se Ikọ Abasi etịn̄de aban̄a akpa ndọ ete: “Erenowo [ayakadiana] ye n̄wan esie ndien mmọ ẹyekabade ẹdi obụk kiet.” (Gen. 2:24) Jesus okonyụn̄ ada ndọ nte Ete esie adade, oro akanam enye ọdọhọ: “Se Abasi ama akadian yak baba owo kiet okûdian̄ade.”—Matt. 19:6.

9. Ikọ Jesus ke Mark 10:11, 12 ọwọrọ nso?

⁹ Owo ekeme ndibụp ete, ‘Ndi enyene akpan ntak emi Christian akpadade osio ndọ afiak ọdọ owo efen?’ Jesus eketịn̄ ntem aban̄a usiondọ: “Owo ekededi eke osiode n̄wan esie ndọ onyụn̄ ọdọde efen esịn efịbe edue enye, onyụn̄ edieke n̄wan, ke ama ọkọwọrọ ebe esie ndọ, ọdọde efen, enye esịn efịbe.” (Mark 10:11, 12; Luke 16:18) Ikọ emi owụt ke Jesus ama  okpono ndọ onyụn̄ oyom mbon en̄wen ẹtiene ẹkpono. Owo emi adade n̄kari osio n̄wan esie ndọ ke ini n̄wan esie mîsịnke efịbe (m̀mê n̄wan ndiwọrọ ndọ ke ini ebe esie mîsịnke efịbe), ọkọdọ owo efen esịn efịbe. Akpanikọ edi emi, sia ebe oro ndinyụn̄ ndaha n̄kosio n̄wan esie ndọ, m̀mê n̄wan oro ndinyụn̄ n̄wọrọ ndọ inamke mmọ ẹkûdi aba n̄wan ye ebe. Ke enyịn Abasi, mmọ ẹsụk ẹdi “obụk kiet.” Efen edi ke Jesus ọkọdọhọ ke owo emi osiode n̄wan esie ndọ ke ini n̄wan mîsịnke efịbe ekeme ndinam enye ekesịn efịbe. Didie? Ini oro, n̄wan emi ẹsiode ndọ ekeme ndikere ke ana ifiak idọ ebe man inyene eke edisede imọ enyịn. Edieke n̄wan oro afiakde ọdọ ebe, enye esịn efịbe.

10. Nso ke Christian ekeme ndida nsio ndọ nnyụn̄ nnyene unen ndidọ owo efen?

¹⁰ Jesus ama etịn̄ se owo ekemede ndida nsio ndọ. Enye ọkọdọhọ ete: “Ndọhọ mbufo nte owo ekededi eke osiode n̄wan esie ndọ, ke mîtoho ke ntak use [por·neiʹa ke usem Greek], onyụn̄ ọdọde efen, esịn efịbe.” (Matt. 19:9) Enye ama etetịn̄ ukem ikọ emi ke ukwọrọikọ esie oro ke obot. (Matt. 5:31, 32) Ke isan̄ mbiba oro, Jesus ama asiak “use.” Use ọwọrọ owo iba emi mîdịghe ebe ye n̄wan ndidan̄ ye kiet eken. Emi esịne efịbe, usan̄a akpara, erenowo ye n̄wan emi mîdọhọ ndọ kan̄a ndidan̄ ye kiet eken, erenowo ndidan̄ ye erenowo, n̄wan ndidan̄ ye n̄wan, ye owo ndidan̄ ye unam. Edieke ebe anamde use, n̄wan esie ekeme ndibiere ndika iso ndọ enye mîdịghe ọwọrọ ndọ. Edieke enye ọwọrọde ndọ, ke enyịn Abasi mmọ idịghe aba ebe ye n̄wan.

11. Nso ikeme ndinam Christian ebiere ke imọ ididian̄akede ndọ kpa ye emi edide N̄wed Abasi ọnọ enye unen ndinam ntre?

¹¹ Ndi omokụt ke Jesus ikọdọhọke ke owo ama ananam use (por·neiʹa), ke ana ebe m̀mê n̄wan esie adian̄ade ndọ? Ke uwụtn̄kpọ, n̄wan ekeme ndibiere ndika iso ndọ ebe esie kpa ye oro ebe ama akanam use. Ekeme ndidi enye osụk amama ebe esie oro, enyịme ndifen nnọ enye, nnyụn̄ ndian ubọk nnam ndọ mmọ afiak ọfọn. Idịghe nte eyemem ọnọ enye edieke enye ọwọrọde ndọ edi ifiakke idọ ebe. Ndi enye eyekeme ndise mban̄a idemesie? Ndi idisidọn̄ke enye ndinyene ebuana idan̄? Ndi  enye idikopke ndobo? Nso kaban̄a nditọ esie? Ndi enye ndiwọrọ ndọ ayanam ọsọn̄ enye ndibọk nditọ oro ẹdikpono Jehovah? (1 Cor. 7:14) Omokụt do ke idimemke inọ n̄wan emi mîkesịnke efịbe do edieke enye ọwọrọde ndọ?

12, 13. (a) Nso iketịbe ke ndọ Hosea? (b) Ntak emi Hosea ekefende ọnọ Gomer, ndien nso ke oro ekpep nnyịn aban̄a ndọ mfịn?

¹² Se ikọwọrọde prọfet Hosea ekpep nnyịn ediwak n̄kpọ. Abasi ọkọdọhọ Hosea ọkọdọ n̄wan (Gomer), emi edikabarede “n̄wan use” onyụn̄ enyene “nditọ use.” Gomer ama “oyomo onyụn̄ aman eyeneren ọnọ [Hosea].” (Hos. 1:2, 3) Ekem enye ama enyene nditọ iba efen, n̄wan ye erenowo. Etie nte owo efen ekesịn enye idịbi nditọ emi. Kpa ye emi Gomer ekesịnde efịbe ediwak ini, Hosea ikosioho enye ndọ. Ke akpatre, enye ama ọkpọn̄ Hosea, ekem ekedi ofụn. Kpa ye oro, Hosea ama ekedep enye, afiak ada nte n̄wan esie. (Hos. 3:1, 2) Jehovah akada Hosea owụt nte imọ ikefende inọ nditọ Israel ediwak ini kpa ye emi mmọ ẹkekpọn̄de imọ ẹkekpono nsunsu abasi. Nso ke emi ekeme ndikpep nnyịn?

¹³ Edieke ebe m̀mê n̄wan eyenete esịnde efịbe, enye eken emi mîsịnke efịbe edibiere m̀mê iyaka iso idọ enye m̀mê ididọhọ. Jesus ọkọdọhọ ke enye oro mîsịnke efịbe enyene ntak ndidian̄ade ndọ oro onyụn̄ enyene unen ndidọ owo efen. Edi enye ekeme ndibiere ndifen nnọ ebe m̀mê n̄wan esie oro. Idiọkke ndinam ntre. Hosea ama efen ọnọ Gomer. Ke Gomer ama akafiak ọnyọn̄ ebịne Hosea, ikanaha enye afiak akadan̄ ye erenowo en̄wen. Hosea ikadan̄ke ye enye ke ndusụk ini. (Hos. 3:3, ik. id. NWT eke 2013.) Edi nte ini akakade, anaedi Hosea ama afiak ọtọn̄ọ ndidan̄ ye enye, ndien emi okowụt nte Abasi ekenyịmede ndifiak nda nditọ Israel nte ikọt esie nnyụn̄ mfiak nda mmọ nnam uduak esie. (Hos. 1:11; 3:3-5) Nso ke emi ekpep nnyịn aban̄a ndọ? Edieke owo ebierede ke imọ idikpọn̄ke ebe m̀mê n̄wan imọ emi ekesịnde efịbe, enye ndifiak ntọn̄ọ nnyene ebuana idan̄ ye ebe m̀mê n̄wan esie oro ediwụt ke enye efen ọnọ enye. (1 Cor. 7:3, 5) Edieke enye afiakde ọtọn̄ọ ndinyene ebuana idan̄ ye ebe m̀mê n̄wan esie oro, enye idinyeneke aba isọn̄ ndidian̄ade ndọ oro. Sia mmọ ẹfiakde ẹdiana kiet nte ebe ye n̄wan, akpana mmọ ẹnam ndọ mmọ ẹtie nte Abasi oyomde.

14. Akpa Corinth 7:10, 11 owụt ke nso ikeme nditịbe ke ndọ?

¹⁴ Akpana kpukpru Christian ẹdomo ndikpono ndọ kpa nte Jehovah ye Jesus ẹkponode. Edi sia nnyịn mîfọnke ima, ndusụk Christian ikponoke ndọ. (Rome 7:18-23) Ntre ikpanaha akpa nnyịn idem ndikop ke ndusụk nditọete ke eyo mme apostle ẹma ẹnyene mfịna ke ndọ mmọ. Paul ama ewet ete yak “n̄wanndọ okûkpọn̄ ebe esie,” edi ndusụk ini, iban ẹma ẹsikpọn̄ ebe mmọ.—Kot 1 Corinth 7:10, 11.

15, 16. (a) Edieke mfịna odude ke ndọ, nso ke ana ebe ye n̄wan ẹyom usụn̄ ẹnam, ndien ntak idọhọde ntre? (b) Didie ke oro ebehe ndọ emi ebe m̀mê n̄wan kpọt edide asan̄autom Abasi?

¹⁵ Paul iketịn̄ke se inamde n̄wan oro adian̄ade etie. Edi ikedịghe ke ebe ama esịn efịbe ndien n̄wan enyene ntak ndidian̄ade ndọ nnyụn̄ ndọ owo efen. Paul ekewet ete yak n̄wan emi adian̄arede ọkpọn̄ ebe esie “okûdọ ndọ mîdịghe ntre yak enye anam emem ye ebe esie.” Ọwọrọ ke enyịn Abasi, mmọ mbiba ẹkesụk ẹdedi ebe ye n̄wan. Paul ama owụt ke inamke n̄kpọ m̀mê nso ikedi mfịna, ke adan̄a nte ebe m̀mê n̄wan oro mîsịnke efịbe, ke ana mmọ ẹyom usụn̄ ẹnam emem. Mmọ mbiba ẹkeme ndika mbịne mbiowo yak ẹkeda Bible ẹn̄wam mmọ. Mbiowo ẹkeme ndida Bible n̄n̄wam mmọ, edi mmọ ididaha ye owo mmọ ndomokiet.

 ¹⁶ Mfịna ekeme ndisọn̄ n̄kan oro ke ndọ emi ebe m̀mê n̄wan kpọt edide asan̄autom Abasi onyụn̄ oyomde ndidu uwem nte Abasi ọdọhọde. Ke utọ ndọ emi, ndi ndidian̄ade ntie ọyọkọk mfịna oro? Nte ima ikokokụt, Bible ọdọhọ ke n̄kukụre ntak emi owo ekemede ndidian̄ade ndọ edi use, edi Bible itịn̄ke mme n̄kpọ emi ẹkemede ndinam owo adian̄ade etie. Paul ekewet ete: “N̄wan emi enyenede ebe eke mînịmke ke akpanikọ, edi ebe oro enyịme ndidụn̄ ye enye, yak enye okûdian̄ade ọkpọn̄ ebe esie.” (1 Cor. 7:12, 13) Ikọ oro ebehe nnyịn n̄ko.

17, 18. Ntak emi ndusụk nditọete ẹbierede ndisọn̄ọ ndu ke ndọ emi mfịna odude?

¹⁷ Enyene ndusụk idaha emi “ebe eke mînịmke ke akpanikọ” anamde n̄kpọ emi owụtde ke enye ‘inyịmeke ndidụn̄ ye n̄wan esie.’ Enye ekeme ndifiomo n̄wan esie ata idiọk idiọk, tutu n̄wan ekere ke enye ekeme ndibiomo imọ ndo mîdịghe owot imọ. Ekeme ndidi n̄ko ke enye imaha ndise mban̄a n̄wan ye nditọ mîdịghe iyakke enye anam n̄kpọ Jehovah. Ke utọ idaha oro, ndusụk nditọete iban ẹbiere ke idemmọ ẹte ke inamke n̄kpọ m̀mê ebe mmimọ etịn̄ nso, ke se enye anamde owụt ke enye ‘inyịmeke mmimọ idụn̄’ kiet, ke ọfọn idian̄ade itie. Edi nditọete iban eken emi ẹdude ke utọ ndọ emi ẹbiere ndisụk n̄ka iso nyọ nnyụn̄ ndomo ndinam ndọ mmọ ọfọn. Ntak mmọ ẹnamde ntre?

¹⁸ Edieke mmọ ẹdian̄arede ẹtie, mmọ ẹdisụk idedi ebe ye n̄wan, ẹyenyụn̄ ẹnyene mme mfịna emi ikasiakde ke ikpehe 11. Apostle Paul ama etịn̄ ntak efen emi ọfọnde ebe ye n̄wan ẹkûdian̄ade. Enye ọkọdọhọ ete: “Ẹnam ebe eke mînịmke ke akpanikọ asana oto ke n̄wan esie, ẹnyụn̄ ẹnam n̄wan eke mînịmke ke akpanikọ asana oto ke eyenete oro; mîdịghe ntre, nditọ mbufo ikpasanake, edi ke emi mmọ ẹsana.” (1 Cor. 7:14) Ediwak nditọete ẹsọn̄ọ ẹdu ye ebe m̀mê n̄wan mmọ emi mînịmke ke akpanikọ kpa ye emi mfịna okponde ke ndọ mmọ. Ndusụk mmọ ẹdọhọ ke ama ọfọn nte ikanamde ntre akpan akpan sia ebe m̀mê n̄wan oro ama edikpono Jehovah.—Kot 1 Corinth 7:16; 1 Pet. 3:1, 2.

19. Nso inam nti ndọ ọyọhọ nsio nsio esop Abasi mfịn?

¹⁹ Jesus ama ọnọ item aban̄a usiondọ, apostle Paul ọnọ item aban̄a ndidian̄ade ntie. Mmọ mbiba ẹkeyom ikọt Abasi ẹkpono ndọ. Mme ebe ye iban emi ndọ mmọ ẹnemde ẹyọyọhọ esop Abasi ke ofụri ererimbot. Ekeme ndidi emesikụt utọ ebe ye n̄wan emi n̄ko ke esop mbufo. Mme ebe emi ẹma iban mmọ, iban mmọ ẹnyụn̄ ẹdomo ndin̄wam mme ebe mmọ; se mmọ ẹnamde emi owụt ke ẹkeme ndikpono ndọ. Esịt enem nnyịn nte ediwak miliọn nditọete nnyịn ẹwụtde ke se Jehovah eketịn̄de ke Ephesus 5:31, 33 edi akpanikọ. Itie oro ọdọhọ ke “erenowo ọyọkpọn̄ ete esie ye eka esie, onyụn̄ akadiana ye n̄wan esie, ndien mmọ mbiba ẹyekabade ẹdi obụk kiet.”