NDI afo emesikọm owo ẹma ẹnam n̄kpọ ẹnọ fi? Ọfọn owo nnyịn kiet kiet ekere aban̄a mbụme emi. Bible ama etetịn̄ ete ke ediwak owo ke eyo nnyịn ‘ẹyenana esịtekọm.’ (2 Tim. 3:2) Ekeme ndidi emesikụt ndusụk mbon emi ẹsikerede ke edi unen mmimọ ndinyene kpukpru se mmimọ inyenede, nte ẹdọhọ ke ata ediwak owo emi ẹnamde n̄kpọ ẹnọ mmọ m̀mê ẹnọde mmọ n̄kpọ ẹkekama mmọ isọn. Etie nte mmọ ẹsikere ke ufọn idụhe mmimọ ndikọm owo ke ini ẹnọde mmọ n̄kpọ. Ndi emekere ke esinem owo ndomokiet ndidu ye utọ mbon oro?

Inaha ikọt Jehovah ẹtie ntre. Bible ọdọhọ mmọ “ẹwụt esịtekọm.” Ana ‘isinọ ekọm ke kpukpru n̄kpọ.’ (Col. 3:15; 1 Thess. 5:18) Akam ọfọn ye nnyịn edieke isiwụtde esịtekọm. Yak ineme se inamde edi ntre.

Ata eti ntak kiet emi akpanamde isiwụt esịtekọm edi ke ndinam ntre esinam esịt enem nnyịn. Owo emi ọkọmde owo ke se ẹkenamde ẹnọ enye esiwak ndikop inemesịt, owo emi enye ọkọmde esinyụn̄ okop inemesịt. Nso isinam etie ntre? Kere ise: Ke ini okụtde ke mbon en̄wen ẹnyịme ndinam n̄kpọ nnọ fi, ndi oro isiwụtke ke mmọ ẹda fi ke n̄kpọ? Mmọ ẹkere ẹban̄a fi. Ndien ama ọdiọn̄ọ ke owo ekere aban̄a fi, esịt eyenem fi. Imekere ke se iketịbede inọ Ruth edi oro. Boaz ama ọfọn ido ye enye. Imenịm ke Ruth ndikokụt ke owo ekere aban̄a imọ ama enem enye esịt etieti.—Ruth 2:10-13.

Enen̄ede ọfọn isikọm Abasi. Imenịm ke ndusụk ini afo emesikere aban̄a ediwak n̄kpọ emi enye ọnọde nnyịn; ndien enye ke osụk akaka iso ọnọ. (Deut. 8:17, 18; Utom 14:17) Edi utu ke ndikere se Abasi anamde ọnọ fi enyọn̄ enyọn̄ mbe, da ini tie kere ediwak edidiọn̄ emi enye ọdiọn̄de fi ye mbonubon fo ye mme ufan fo. Nditie n̄kere kpukpru mfọn emi Andikobot fi ọfọnde ye afo ayanam enen̄ede ama enye, onyụn̄ anam enen̄ede okụt nte enye amade fi onyụn̄ adade fi ke ọsọn̄urua.—1 John 4:9.

Kûyak okụre ke afo nditie n̄kere nte Jehovah ọfọnde ido ye afo ye ediwak usụn̄ emi enye ọdiọn̄de fi; kọm Jehovah ke mfọnido esie. (Ps. 100:4, 5) Ẹdọhọ ke “ndisiwụt esịtekọm esinam owo okop inemesịt.”

Ntak efen emi ọfọnde afo esikọm owo edi ke oro ayanam mme ufan fo ẹtetịm ẹkpere fi. Idụhe eke mîmaha ẹnam n̄kpọ emi owụtde ke ẹda imọ ke n̄kpọ. Edieke ọkọmde owo ke ofụri esịt ke se enye akanamde ọnọ fi, mbufo mbiba ẹyenen̄ede ẹkpere. (Rome 16:3, 4) N̄kpọ efen edi ke mbon emi ẹsiwụtde esịtekọm ẹsiwak ndin̄wam mbon en̄wen. Mmọ ẹsikụt nti n̄kpọ emi mbon en̄wen ẹnamde ẹnọ mmọ, oro esinyụn̄ anam mmọ ẹyom ndifọn ido ye mbon emi ẹkenamde mme n̄kpọ oro ẹnọ mmọ. Edi akpanikọ ke esịt esinem nnyịn ima in̄wam mbon en̄wen. Onyụn̄ etie ukem ukem nte Jesus ọkọdọhọde ke “inemesịt odu ke ndinọnọ akan ke ndibọbọ.”—Utom 20:35.

Enyene ndụn̄ọde kiet emi ẹkenamde ke University of California ẹban̄a ndisiwụt esịtekọm. Robert Emmons emi eketienede ada usụn̄ ke ndụn̄ọde oro ọkọdọhọ ke ‘se idin̄wamde nnyịn isiwụt esịtekọm edi ndidiọn̄ọ ke uwem emi edi ubọk otụk edem, edem otụk ubọk. Ndusụk ini nnyịn idinọ mme owo n̄kpọ, ndusụk ini mbon en̄wen ẹdinọ nnyịn.’ Se idude edi ke ediwak n̄kpọ emi mbon en̄wen ẹnamde ẹnịm nnyịn uwem ẹnyụn̄ ẹnam ikop inem uwem. Ke uwụtn̄kpọ,  owo ekeme ndinọ nnyịn udia, mîdịghe ọsọbọ nnyịn idem. (1 Cor. 12:21) Owo emi esiwụtde esịtekọm esima se mbon en̄wen ẹnamde ẹnọ enye. Sia edide ntre, ndi amanam emehe fi ndisikọm owo ke ini ẹnamde n̄kpọ ẹnọ fi?

Ntak efen emi ọfọnde afo esiwụt esịtekọm edi ke ndiwụt esịtekọm ayan̄wam fi esịn ekikere ke nti n̄kpọ, utu ke ndiọi n̄kpọ. Ekikere fo esinam se udụhọde n̄kpọ esinamde. N̄kpọ ama odụk fi ekikere, enye ayayak fi ekere ndusụk, edi iyakke fi ekere ndusụk. Ndiwụt esịtekọm ayanam fi esisịn ekikere ke nti n̄kpọ emi ẹtịbede, okûnyụn̄ unen̄ede usịn ekikere ke mfịna. Ama enen̄ede owụt esịtekọm, oro edikam inanam fi okụt nti n̄kpọ akan nte ekesikụtde, onyụn̄ anam owụt esịtekọm akan nte ekesiwụtde. Afo ndisisịn ekikere ke nti n̄kpọ nnyụn̄ n̄wụt esịtekọm ayan̄wam fi anam item apostle Paul emi ọdọhọde ete: “Ẹdat esịt ke Ọbọn̄ kpukpru ini.”—Phil. 4:4.

Oyokụt ke afo ndiwụt esịtekọm idiyakke fi esikere n̄kpọ etikwo etikwo. Ọsọsọn̄ ndidi owo ke owụt esịtekọm, edi ke esịn owo enyịn, ke ofụhọ, mîdịghe ke ayat esịt. N̄ko, mbon emi ẹsiwụtde esịtekọm isiwakke ndiyom ikpọ n̄kpọ. Mmọ ẹsiyụhọ ye se mmọ ẹnyenede, inyụn̄ isịnke ibuot isịn itọn̄ iyom ndinyene se ikande oro.—Phil. 4:12.

Sia afo edide Christian, ọmọdiọn̄ọ ke Satan akpama yak mme afanikọn̄ akpatre usen emi ẹnam fi ofụhọ, idem onyụn̄ emem fi. Ekpenem enye edieke afo esikerede n̄kpọ etikwo etikwo, onyụn̄ okụnide aban̄a kpukpru n̄kpọ. Utọ ido oro ekeme ndinam ọsọn̄ mme owo ndikpan̄ utọn̄ n̄kop eti mbụk emi afo ọkwọrọde. Akpanikọ edi ke owo emi esiwụtde esịtekọm esinyene mme edu emi spirit Abasi esinamde owo enyene. Ke uwụtn̄kpọ, isikop idatesịt sia imokụt nti n̄kpọ emi Abasi ọnọde nnyịn, imonyụn̄ inịm mme n̄kpọ emi enye ọn̄wọn̄ọde ndinam ke ini iso.—Gal. 5:22, 23.

Sia afo edide asan̄autom Jehovah, imekere ke emenyịme se ẹtịn̄de ẹban̄a ndiwụt esịtekọm ke ibuotikọ emi. Kpa ye oro, ọmọfiọk ke isimemke utom ndiwụt esịtekọm nnyụn̄ nsịn ekikere ke nti n̄kpọ kpukpru ini. Edi kûyak oro anam idem emem fi. Afo emekeme nditọn̄ọ ndisiwụt esịtekọm, nnyụn̄ n̄ka iso ntie ntre. Edinam didie? Kpukpru usen, sio ini tie kere ndusụk n̄kpọ ke uwem fo emi ekemede ndiwụt esịtekọm mban̄a. Nte akade iso anam oro, eyemehe fi ndisiwụt esịtekọm. Oro ayanam fi okop inemesịt akan mbon emi ẹsịnde ekikere ke mfịna uwem emi. Sikere nti n̄kpọ emi Abasi ye mbon en̄wen ẹnamde ẹnọ fi yak ẹnem fi esịt ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọ fi idem. Emekeme ndikam ntọn̄ọ ndisiwewet mmọ ke n̄wed. Ke usen ke usen, emekeme ndiwet n̄kpọ iba m̀mê ita emi afo ekemede ndiwụt esịtekọm mban̄a.

Ndusụk mbon emi ẹnamde ndụn̄ọde ẹban̄a ndiwụt esịtekọm ẹdọhọ ke “edieke isiwakde ndikọm mme owo ke ini ẹnamde n̄kpọ ẹnọ nnyịn, ke oro ekeme ndinam mfre nnyịn okpụhọde nte esidade n̄kpọ onyụn̄ anam emem nnyịn utom ndikop inem uwem.” Owo emi esiwụtde esịtekọm esikop inemesịt akan. Ntre kere kpukpru nti n̄kpọ emi Abasi anamde ọnọ fi, sịn ekikere ke kpukpru nti n̄kpọ emi ẹtịbede ke uwem fo, sinyụn̄ wụt esịtekọm! Utu ke ndise nti n̄kpọ enyọn̄ enyọn̄ mbe, ‘kọm Jehovah, koro enye ọfọnde.’ Kûtre ‘ndinọ ekọm ke kpukpru n̄kpọ.’—1 Chron. 16:34; 1 Thess. 5:18.