1-2. (a) Nso idi jubilee? (Se ekebe oro “ Nso ke Jubilee Ekedi?”) (b) Nso ke Jesus eketịn̄ aban̄a ke Luke 4:16-18?

KE NDUSỤK idụt, mme owo ẹsiwak ndinam usọrọ nda nti ndusụk akpan n̄kpọ emi ẹketịbede isua 50 emi ekebede. Ẹsikot utọ usọrọ emi jubilee. Usọrọ jubilee oro ekeme ndida usen kiet, urua kiet, mîdịghe ebịghi akan oro. Edi isidịghe ke nsinsi, ndien usọrọ oro ama etre, mme owo ẹsifre idara usọrọ oro.

² Imọn̄ ineme iban̄a jubilee emi ọfọnde akan enye emi isụk itịn̄de iban̄a do, idem ọfọnde akan jubilee isua kiet emi ẹkesinamde ke Israel eset kpukpru isua 50. Mbon emi ẹkesinamde Jubilee oro ẹma ẹsiwọrọ ke ufụn. Nso inam enye ebehe nnyịn mfịn? Ebehe nnyịn sia isua Jubilee nditọ Israel oro eti nnyịn ata ediye n̄kpọ kiet emi Jehovah anamde idem idahaemi man iwọrọ ke ufụn ke nsinsi. Jesus ama etịn̄ aban̄a uwọrọ-ufụn emi.—Kot Luke 4:16-18.

3. Didie ke se idude ke Leviticus 25:8-12 owụt nte nditọ Israel ẹkebọde ufọn ẹto Jubilee?

³ Man se Jesus eketịn̄de aban̄a uwọrọ-ufụn enen̄ede an̄wan̄a nnyịn, yak ibem iso ineme iban̄a Jubilee emi Abasi okowụkde ikọt esie ke eset ete ẹsinam. Jehovah ọkọdọhọ nditọ Israel ete: “Mbufo ẹnyene ndinam ọyọhọ isua aba ye duop asana nnyụn̄ ntan̄a uwọrọ-ufụn ke isọn̄ nnọ kpukpru mme andidụn̄ ke esịt. Enye edidi Jubilee ọnọ mbufo, kpukpru mbufo ẹnyụn̄ ẹnyene ndifiak nnyọn̄ isọn̄ mbufo nnyụn̄ mfiak nnyọn̄ ubon mbufo.” (Kot Leviticus 25:8-12.) Ke ibuotikọ emi ekebede, ima ineme nte nditọ Israel ẹkebọde ufọn ẹto Sabbath emi ẹkesinịmde kpukpru urua. Edi nso ufọn ke Jubilee akanam ọnọ mmọ? Yak idọhọ ke eyen Israel ama akama akamba isọn, ndien enye anyam isọn̄ esie man ada osio isọn oro. Akana ẹfiak ẹyak isọn̄ oro  ẹnọ enye ke isua Jubilee. Oro ama anam enye ekeme ‘ndifiak nnyọn̄ isọn̄ esie,’ nditọ esie ẹnyụn̄ ẹnyene n̄kpọ-akpa. Yak idọhọ n̄ko ke n̄kpọ ama ọsọn̄ ye owo tutu enye anyam eyen esie kiet, mîdịghe akam anyam idemesie esịn ke ufụn man ekpe isọn. Akana ofụn oro ‘afiak ọnyọn̄ ubon esie’ ke isua Jubilee. Jubilee ikayakke owo ndomokiet edi ofụn taktak! Omokụt do ke Jehovah ama enen̄ede ekere aban̄a ikọt esie!

4-5. Ntak emi ọfọnde ikpep iban̄a Jubilee?

⁴ Nso ufọn efen ke Jubilee akanam? Jehovah ọkọdọhọ ete: “Yak ubuene okûdu ke otu mbufo, koro Jehovah iditreke ndidiọn̄ fi ke isọn̄ oro Jehovah Abasi fo ọnọde fi ete ada enyene nte udeme.” (Deut. 15:4) Utọ n̄kpọ oro itịbeke ke ererimbot mfịn emi sia mme imọ owo ẹdọdiọn̄ ẹforo, mme ubuene ẹdọdiọn̄ ẹbuene!

⁵ Nnyịn inịmke Ibet Moses sia idi mme Christian. Oro ọwọrọ ke nnyịn isioho owo ke ufụn, ibiatke isọn owo ifep, inyụn̄ ifiakke iyak isọn̄ emi edide n̄kpọ-akpa owo inọ nte ẹkesinamde ke isua Jubilee. (Rome 7:4; 10:4; Eph. 2:15) Edi enen̄ede ọfọn ikpep iban̄a Jubilee. Ntak-a? Sia enye eti nnyịn se Jehovah anamde ọnọ nnyịn man osio nnyịn ke ufụn idiọkn̄kpọ.

6. Ewe ufụn ke oyom ẹsio ubonowo?

⁶ Kpukpru nnyịn imoyom uwọrọ-ufụn sia idi ifịn idiọkn̄kpọ. Utọ ufụn enye oro ọdiọk etieti. Sia idide mme anamidiọk, imesisọn̄, idọn̄ọ, inyụn̄ ikpa. Ini ediwak owo ẹsede iso ke ukụtiso mîdịghe ẹkade ẹbịne dọkta ọsọbọ mmọ idem ke mmọ ẹsikụt ke se itịn̄de emi edi akpanikọ. Idem esimem nnyịn n̄ko ke ini inamde idiọkn̄kpọ. Apostle Paul ọkọdọhọ ke ẹda imọ ‘nte mbuotekọn̄ ẹnọ ibet idiọkn̄kpọ emi okodude ke ndido idem imọ.’ Enye ama ọdọhọ n̄ko ete: “Owo nditaha nte ami! Anie edinyan̄a mi osio ke ikpọkidem n̄kpa emi?”—Rome 7:23, 24.

7. Prọfesi ewe ke Isaiah eketịn̄ aban̄a uwọrọ-ufụn?

⁷ Se ifọnde edi ke Abasi ama anam ndutịm man ẹnyan̄a nnyịn m̀mê ẹsio nnyịn ke  ufụn idiọkn̄kpọ. Jesus ke Abasi ada osio nnyịn ke ufụn emi. Ke se ibede isua 700 mbemiso Jesus akamanade, prọfet Isaiah ama etịn̄ prọfesi aban̄a akakan uwọrọ-ufụn. Akakan uwọrọ-ufụn oro eyenen̄ede ọfọn akan eke isua Jubilee ke Israel. Enye ekewet ete: “Spirit Jehovah Akakan Ọbọn̄ Andikara odoro mi ke idem, koro Jehovah emeyet mi aran ete mbụk eti mbụk nnọ mbon nsụkidem. Enye ọmọdọn̄ mi ete mbọp mbon oro esịt obụn̄ọde, ntan̄a uwọrọ-ufụn nnọ mbon oro ẹmụmde nte mbuotekọn̄.” (Isa. 61:1) Prọfesi oro aban̄a anie?

8. Prọfesi uwọrọ-ufụn emi Isaiah eketịn̄de akaban̄a anie?

⁸ Akpan prọfesi oro ẹketịn̄de do ẹban̄a uwọrọ-ufụn ọkọtọn̄ọ ndisu ke Jesus ama ọkọtọn̄ọ utom ukwọrọikọ ke isọn̄. Ini Jesus akade synagogue ke Nazareth obio emana esie, enye ama okot prọfesi Isaiah oro ọnọ mme Jew emi ẹkesopde idem do ete: “Spirit Jehovah odoro mi ke idem, koro enye ama eyet mi aran enịm ete ntan̄a eti mbụk nnọ mme ubuene, enye ama osio mi ọdọn̄ ete n̄kwọrọ ubọhọ-ufụn nnọ mbuotekọn̄ nnyụn̄ n̄kwọrọ edifiak n̄kụt usụn̄ nnọ mme nnan, nnyụn̄ nnam mmọ emi ẹfịkde ẹnyọn̄ọ ke ifụre, nnyụn̄ n̄kwọrọ isua mfọnido Jehovah.” Ekem Jesus ama ọdọhọ ke prọfesi oro etịn̄ aban̄a imọ. (Luke 4:16-19, 21) Didie ke Jesus akanam prọfesi oro osu?

9. Ediwak mbon eyo Jesus ẹkeyom ẹsio mmimọ ke ufụn nso?

⁹ Uwọrọ-ufụn emi Isaiah eketịn̄de aban̄a ke prọfesi esie, emi Jesus okonyụn̄ okotde aban̄a ọkọtọn̄ọ nditịbe ke eyo Jesus. Se Jesus eketịn̄de anam inịm emi. Enye ọkọdọhọ ete: “Mfịn emi itie N̄wed Abasi oro mbufo ẹsụk ẹkopde do omosu.” (Luke 4:21) Etie nte ediwak mbon emi ẹkekopde se Jesus okokotde ẹkeyom ẹsio mmimọ ke ufụn ukara mbon Rome. Ekeme ndidi mbet Jesus n̄ko ẹma ẹyom emi sia ekpri ini ke oro ebede, mbet esie iba ẹma ẹdọhọ ẹte: “Nnyịn ikodori enyịn ite edi owo emi edinyan̄a Israel.” (Luke 24:13, 21) Edi imọfiọk ke Jesus ikọdọn̄ke mbet esie ẹn̄wana ye ukara Rome ke ntak ufịk emi ẹkefịkde mmọ. Utu ke oro, enye ọkọdọhọ mmọ ẹnọ “Caesar se inyenede Caesar.” (Matt. 22:21) Didie ndien ke Jesus okosio mme owo ke ufụn ini oro?

10. Jesus akan̄wam mme owo ẹkeme ndiwọrọ ke ufụn nso?

¹⁰ Eyen Abasi ekedi ndin̄wam mme owo ẹwọrọ ke ufụn n̄kpọ iba. Akpa, Jesus ama an̄wam mme owo ẹkeme ndiwọrọ ke  ufụn ukpepn̄kpọ ikpọ owo ido ukpono emi ẹkesifịkde-fịk mme owo. Ini oro, ediwak mme Jew ẹma ẹdụk ufụn ẹnọ ndiọi ido edem mmọ ye nsunsu ukpepn̄kpọ. (Matt. 5:31-37; 15:1-11) Mbon emi ẹkedọhọde ke in̄wam mme owo ẹdiọn̄ọ Abasi ẹketie nte nnan mme adausụn̄, sia mmọ ke idemmọ ikanamke n̄kpọ Abasi ọfọn. Mmọ ẹma ẹsịn Messiah ye akpanikọ emi enye ekekpepde; oro ikayakke mmọ ẹdiọn̄ọ Abasi. Ntre, mmọ ẹkesụk ẹtie nte mme nnan, Abasi inyụn̄ ifenke mme idiọkn̄kpọ mmọ. (John 9:1, 14-16, 35-41) Jesus ama ada akpanikọ emi enye ekekpepde ye eti uwụtn̄kpọ emi enye ekenịmde owụt mbon nsụhọdeidem nte mmọ ẹkemede ndiwọrọ ke ufụn nsunsu ukpepn̄kpọ.—Mark 1:22; 2:23–3:5.

11. Nso idi ọyọhọ usụn̄ iba emi Jesus akan̄wamde mme owo ẹkeme ndiwọrọ ke ufụn?

¹¹ Ọyọhọ iba, Jesus ama an̄wam ubonowo ẹkeme ndiwọrọ ke ufụn idiọkn̄kpọ emi ikadade-da imana. Ke ntak emi Jesus ọkọnọde uwem esie ẹda ẹfak ubonowo, Abasi ama ekeme ndifen idiọkn̄kpọ mbon emi ẹbuọtde idem ye enye, ẹnyụn̄ ẹnyịmede ufak emi Enye ọkọnọde. (Heb. 10:12-18) Jesus ọkọdọhọ ete: “Edieke Eyen anamde mbufo ẹwọrọ ufụn, mbufo ẹyenen̄ede ẹwọrọ ufụn.” (John 8:36) Uwọrọ-ufụn enye oro ama ọfọn akan eke isua Jubilee ke Israel! Ntak idọhọde ntre edi ke owo emi ọkọwọrọde ke ufụn ke isua Jubilee ama ekeme ndifiak ndụk ufụn. Edide enye ama afiak odụk ufụn m̀mê ikafiakke idụk, utịt utịt enye ayakpa.

12. Mmanie ẹkebem iso ẹbọ ufọn uwọrọ-ufụn emi Jesus eketịn̄de aban̄a?

¹² Ke usen Pentecost isua 33 eyo Christ, Jehovah ama ada edisana spirit esie eyet mme apostle aran, onyụn̄ etiene eyet nti ikọt esie iren ye iban efen. Enye ama ada mmọ enyene nte nditọ man ke ini iso mmọ ẹkpekeme ndiset n̄ka heaven n̄ketiene Jesus n̄kara. (Rome 8:2, 15-17) Mmọ ẹdi akpa mbon emi ẹkebọde ufọn uwọrọ-ufụn emi Jesus eketịn̄de aban̄a ke synagogue ke Nazareth. Iren ye iban oro ikodụkke ufụn aba inọ nsunsu ukpepn̄kpọ emi ikpọ owo ido ukpono mme Jew ẹkekpepde, mmọ ikonyụn̄ idụkke ufụn aba inọ ido edem mmọ emi mîkesịneke ke N̄wed Abasi. N̄ko, ke enyịn Abasi, ufak ama anam mmọ ẹwọrọ ke ufụn idiọkn̄kpọ emi esidade n̄kpa edi. Ndamban̄a Jubilee emi ọkọtọn̄ọde ini ẹkeyetde mbet Christ aran ke isua 33 eyo Christ editre ke utịt  Tọsịn Isua Ukara Jesus. Nso nti n̄kpọ iditịbe tọn̄ọ idahaemi tutu esịm ini oro?

13-14. Ke ẹsiode mme Christian emi ẹyetde aran ẹfep, mmanie efen ẹkeme ndiwọrọ ke ufụn emi Jesus eketịn̄de aban̄a?

¹³ Ediwak miliọn nti ikọt Abasi mfịn, emi ẹtode kpukpru idụt, ẹdi “mme erọn̄ en̄wen.” (John 10:16) Abasi imekke mmọ ẹkekara ye Jesus ke heaven. Utu ke oro, mmọ ẹdori enyịn ndidu uwem ke isọn̄ ke nsinsi, nte Bible ekpepde. Ndi afo etiene esịne ke otu oro?

¹⁴ Afo ke ọbọ ndusụk ufọn emi mbon emi ẹyetde aran ndika n̄kakara ke heaven ẹbọde. Afo ndibuọt idem ke iyịp emi Jesus ọkọduọkde ke ibuot fo anam fi ekeme ndiben̄e Abasi efen mme idiọkn̄kpọ fo. Oro anam Abasi ekeme ndinyịme se afo anamde onyụn̄ anam fi odu ke emem ye enye. (Eph. 1:7; Edi. 7:14, 15) Kere n̄ko kpukpru ufọn emi ọbọde ke ntak emi ọwọrọde ke ufụn nsunsu ukpepn̄kpọ emi afo ekenịmde ke anyan ini. Jesus ọkọdọhọ ete: “Mbufo ẹyefiọk akpanikọ, akpanikọ oyonyụn̄ anam mbufo ẹwọrọ ufụn.” (John 8:32) Enem nnyịn tutu nte iwọrọde ke utọ ufụn oro!

15. Nso utọ uwọrọ-ufụn ye edidiọn̄ ke idori enyịn ndinyene ke ini iso?

¹⁵ Dori enyịn ndinyene uwọrọ-ufụn emi akande enye emi ke ini iso. Ibịghike,  Jesus ọmọn̄ osobo kpukpru nsunsu ido ukpono ye ndiọi ukara ubọkowo. Abasi eyekpeme “akwa otuowo” emi ẹnamde n̄kpọ ẹnọ enye, ekem enye ayanam mmọ ẹbọ ediwak edidiọn̄ ke Paradise ke isọn̄. (Edi. 7:9, 14) Ẹyenam ata ediwak owo ẹset, mmọ ẹyenyụn̄ ẹnyene ifet ndiwọrọ ke ufụn kpukpru ndiọi n̄kpọ emi idiọkn̄kpọ Adam ekesịnde mme owo.—Utom 24:15.

16. Akakan uwọrọ-ufụn ewe ke mme owo ẹdinyene ke ini iso?

¹⁶ Ke Tọsịn Isua Ukara Christ, Jesus ye mbon emi ẹditienede enye ikara ẹyen̄wam mme owo tutu mmọ ẹfọn ẹma inyeneke ndo, ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹkpere Abasi n̄kpọ ibiọn̄ọke mmọ. Ini oro ẹdifiakde inen̄ede n̄kpọ do ẹnyụn̄ ẹsio nnyịn ke ufụn editie nte ini Jubilee ke Israel. Oro ọwọrọ ke kpukpru mbon emi ẹsọn̄ọde ẹda ẹnam n̄kpọ Jehovah ẹyefọn ẹma, inyeneke idiọkn̄kpọ aba.

17. Isaiah 65:21-23 ọdọhọ ke uwem editie didie ye ikọt Abasi? (Se ndise ikpaedem Enyọn̄-Ukpeme emi.)

¹⁷ Prọfesi emi owụtde nte uwem editiede ke isọn̄ odu ke Isaiah 65:21-23. (Kot.) Uwem ini oro ididịghe uwem ifu. Utu ke oro, Bible owụt ke ikọt Abasi ẹyenam utom emi edinyenede ufọn onyụn̄ enem mmọ. Ke ini Tọsịn Isua Ukara Christ okụrede, imenịm ke “ẹyenam mme n̄kpọ oro ẹbotde ẹbọhọ ufụn itie mbiara ẹnyụn̄ ẹnyene ubọn̄ ubọn̄ ifụre nditọ Abasi.”—Rome 8:21.

18. Nso inam inịm ke uwem eyenem nnyịn ke ini iso?

¹⁸ Ke ini Tọsịn Isua Ukara Christ, Jehovah ayanam ndutịm man ikọt esie ẹnam utom ẹfiak ẹduọk odudu, kpa nte enye akanamde ọnọ nditọ Israel. Nnyịn iditreke ndinyene ini emi ididade inam n̄kpọ Abasi. Ndikpono Abasi anam owo okop inemesịt idahaemi, ntre n̄ko ke edidi ke obufa ererimbot. Imenyene eti ntak ndidara sia ini emi kpukpru nti ikọt Abasi ẹdikopde inem uwem ke Tọsịn Isua Ukara Christ, iyanam utom emi enemde nnyịn, iyonyụn̄ inam n̄kpọ Abasi.