1-2. Uwụtn̄kpọ Angelito owụt ke nso ke ana nnyịn owo kiet kiet inam?

NDI ete ye eka fo ẹdi Mme Ntiense Jehovah? Ekpedi ntre, kûkere ke oro ayanam fi ekpere Jehovah. Edide ete ye eka nnyịn ẹnam n̄kpọ Abasi m̀mê inamke, ana nnyịn owo kiet kiet inam n̄kpọ man ikpere Jehovah.

² Da brọda kiet emi ekerede Angelito ke uwụtn̄kpọ. Kpukpru owo ke ubon mmọ ẹkedi Mme Ntiense Jehovah. Edi enye ikenen̄ekede ikpere Jehovah ini enye ekedide uyen. Enye ọdọhọ ete: “N̄kanam n̄kpọ Jehovah sia se kpukpru owo ke ubon nnyịn ẹkenamde edi oro.” Angelito ama edibiere ndinen̄ede n̄kot Bible nnyụn̄ ntie n̄kere se enye okotde, onyụn̄ ọtọn̄ọ ndisibọn̄ akam nnọ Jehovah n̄kan nte ekesibọn̄de. Nso ikedi ufọn? Enye ọdọhọ ete: “Mma ndikụt ke n̄kukụre se idinamde n̄kpere edima Ete mi, Jehovah, edi ami ndidiọn̄ọ enye ke idemmi.” Uwụtn̄kpọ Angelito anam ibụp akpan mbụme iba emi: Nso ukpụhọde idu ke ndinyụn̄ ndiọn̄ọ n̄kpọ ifan̄ mban̄a Jehovah ye ndinen̄ede ndiọn̄ọ enye? Nso ke ikeme ndinam man inen̄ede idiọn̄ọ Jehovah?

3. Didie ke ndinyụn̄ ndiọn̄ọ n̄kpọ ifan̄ mban̄a Jehovah okpụhọde ye ndinen̄ede ndiọn̄ọ enye?

³ Imekeme ndidọhọ ke owo ọdiọn̄ọ Jehovah ekpedi owo oro ọdiọn̄ọ enyịn̄ Abasi, mîdịghe ọdiọn̄ọ ndusụk n̄kpọ emi Abasi etịn̄de m̀mê anamde. Edi emi iwọrọke ke enye enen̄ede ọdiọn̄ọ Jehovah. Ikpenyene ndida ini n̄kpep n̄kpọ mban̄a Jehovah ye nti edu esie. Idahaoro ndien ke editọn̄ọ ndin̄wan̄a nnyịn se inamde enye etịn̄ se enye etịn̄de onyụn̄ anam se enye anamde. Oro ayan̄wam nnyịn ifiọk m̀mê enye ama se ikerede, se imekde, ye se inamde. Ima idiọn̄ọ se Jehovah oyomde nnyịn inam, ana inanam se idiọn̄ọde oro.

4. Didie ke se nti ikọt Abasi ke eset ẹkenamde ekeme ndin̄wam nnyịn?

 ⁴ Ndimek ndikpono Jehovah ekeme ndinam ndusụk owo ẹsak nnyịn. Mmọ ẹkam ẹkeme ndibiọn̄ọ nnyịn n̄kan oro ke ini itọn̄ọde ndidụk mbono esop. Edi Jehovah idikpọn̄ke nnyịn edieke ibuọtde idem ye enye. Emi ayanam itọn̄ọ ndidi ufan Jehovah, enye oyonyụn̄ edi ufan nnyịn ke ofụri eyouwem nnyịn. Edi, ndi imekeme ndinen̄ede ndiọn̄ọ Jehovah ntre? Imekeme! Se Moses ye Edidem David ẹkenamde kpa ye oro mmọ mîkọfọnke ima owụt ke imekeme. Nte idụn̄ọrede se mmọ ẹkenamde, iyọbọrọ mbụme iba emi: Mmọ ẹkesan̄a didie ẹdifiọk Jehovah? Nso ke ikeme ndikpep nto mmọ?

5. Nso ke Moses ekemek ndinam?

⁵ Moses ama emek ndinam n̄kpọ Jehovah. Ini Moses ekedide n̄kpọ nte isua 40, enye ama emek ndidian idem ye mme Hebrew emi ẹkedide ikọt Abasi utu ke ndiyom ẹdiọn̄ọ imọ nte “eyen adiaha Pharaoh.” (Heb. 11:24) Ata itie ukpono ke enye akayak atak enye oro. Moses ama adian idem ye mme Hebrew kpa ye emi enye ọkọdiọn̄ọde ke Pharaoh emi edide ata ọkpọsọn̄ edidem, emi mbon Egypt ẹkekam ẹdade nte abasi, ayayat esịt ye imọ. Owo mînyeneke mbuọtidem inamke utọ n̄kpọ oro! Moses ọkọbuọt idem ye Jehovah, ndien utọ mbuọtidem oro akanam enye enen̄ede ekpere Jehovah ke ofụri eyouwem esie.—N̄ke 3:5.

6. Nso ke ikeme ndikpep nto Moses?

⁶ Nso ke emi ekpep nnyịn? Ukem nte Moses, kpukpru nnyịn imenyene n̄kpọ ndimek, oro edi, m̀mê iyanam n̄kpọ Jehovah inyụn̄ idiana ye ikọt esie. Ekeme ndiyom iyak n̄kpọ atak nnyịn man inam n̄kpọ Jehovah, mbon emi mîdiọn̄ọke Jehovah ẹnyụn̄ ẹkeme ndibiọn̄ọ nnyịn. Edi imenịm ke Ete nnyịn eke heaven ayan̄wam nnyịn edieke ibuọtde idem ye enye!

7-8. Nso ke Moses akaka iso ekpep?

⁷ Moses ama aka iso ekpep aban̄a mme edu Jehovah onyụn̄ aka iso anam uduak Esie. Ke uwụtn̄kpọ, ini Jehovah ọkọdọhọde enye ada nditọ Israel ọwọrọ ke ufụn ke Egypt, enye ama ekere ke imọ idikemeke, onyụn̄ ọdọhọ Jehovah ediwak ini ke imọ idotke. Abasi ama enen̄ede okop enye mbọm onyụn̄ an̄wam enye. (Ex. 4:10-16) Oro ama anam Moses ekeme ndikọdọhọ Pharaoh n̄kpọsọn̄ etop emi Jehovah ọkọdọn̄de enye. Moses ama edikụt nte Jehovah adade odudu esie anyan̄a nditọ Israel edi osobo Pharaoh ye udịmekọn̄ esie ke Ididuot Inyan̄.—Ex. 14:26-31; Ps. 136:15.

⁸ Ke Moses ama akada nditọ Israel ọwọrọ ke Egypt, mmọ ẹma ẹsikụni ẹban̄a ediwak n̄kpọ. Edi Moses ama okụt nte Jehovah emede ime etieti ye ikọt Esie emi Enye okosiode ke ufụn. (Ps. 78:40-43) Moses ama okụt n̄ko ke Jehovah osụhọde idem utọ oro idụhe ini Jehovah eketrede ndisobo Israel ke Moses ama ekekpe enye ubọk ete okûsobo mmọ.—Ex. 32:9-14.

9. Didie ke Mme Hebrew 11:27 owụt nte Moses ekenen̄erede ekpere Jehovah?

⁹ Ke nditọ Israel ẹma ẹkewọrọ ke Egypt, Moses ama edinen̄ede ekpere Jehovah tutu etie nte n̄kpọ eke enye okụtde Ete esie eke heaven ke ata ata enyịn. (Kot Mme Hebrew 11:27.) Bible etịn̄ nte Moses ekekperede Jehovah ete: “Jehovah [eketịn̄] ikọ iso ye iso ye Moses, kpa nte  emi owo etịn̄de ikọ ye ekemmọ owo.”—Ex. 33:11.

10. Nso ke ana inam man inen̄ede idiọn̄ọ Jehovah?

¹⁰ Nso ke emi ekpep nnyịn? Man inen̄ede idiọn̄ọ Jehovah, ana ikpep iban̄a mme edu esie inyụn̄ inam uduak esie. Uduak Jehovah mfịn edi yak “kpukpru orụk owo ẹnyene edinyan̄a ẹnyụn̄ ẹsịm nnennen ifiọk akpanikọ.” (1 Tim. 2:3, 4) Usụn̄ kiet emi inamde uduak Abasi edi ndikpep mme owo mban̄a Jehovah.

11. Didie ke isinen̄ede idiọn̄ọ Jehovah nte ikpepde mbon en̄wen iban̄a enye?

¹¹ Nte ikpepde mbon en̄wen iban̄a Jehovah ke nnyịn ke idem nnyịn isiwak ndinen̄ede ndiọn̄ọ enye. Ke uwụtn̄kpọ, nte Jehovah esin̄wamde nnyịn ikụt mbon emi ẹyomde ndidi ufan esie esinam inen̄ede ikụt ke enye esikop mme owo mbọm. (John 6:44; Utom 13:48) Mbon emi isikpepde Bible nditre ndiọi n̄kpọ emi mmọ ẹkesinamde nnyụn̄ n̄kpụhọde uwem mmọ esinam ikụt ke Ikọ Abasi enen̄ede enyene odudu. (Col. 3:9, 10) Imesikụt n̄ko ke Abasi eme ime nte enye ọnọde ediwak owo ke nsio nsio efakutom nnyịn ini ẹkpep ẹban̄a enye ẹnyụn̄ ẹnyene edinyan̄a.—Rome 10:13-15.

12. Exodus 33:13 ọdọhọ ke nso ke Moses ekeben̄e Jehovah? Nso ikanam enye eben̄e?

¹² Moses ikadaha enye ndidi ufan Jehovah ibre mbre. Idem ke Jehovah ama akada Moses anam ikpọ utịben̄kpọ, enye ama osụhọde idem ọdọhọ Jehovah anam imọ idiọn̄ọ enye etịm ọfọn. (Kot Exodus 33:13.) Kpa ye edide Moses ama ebe isua 80 ini enye eketịn̄de ikọ oro, enye ama ọdiọn̄ọ ke isụk inyenyene ediwak n̄kpọ ndikpep mban̄a edima Ete imọ eke heaven.

13. Nso idi usụn̄ kiet emi ikemede ndiwụt ke ndidi ufan Abasi enen̄ede edi akpan n̄kpọ ọnọ nnyịn?

¹³ Nso ke emi ekpep nnyịn? Inamke n̄kpọ m̀mê ebịghi didie ikọtọn̄ọ ndinam n̄kpọ Jehovah, ikpanaha idedei ida ndidi ufan Jehovah ibre mbre. Akpan usụn̄ kiet emi ikemede ndiwụt ke ndidi ufan Abasi enen̄ede edi akpan n̄kpọ ọnọ nnyịn edi ndisibọn̄ akam nnọ enye.

14. Didie ke akam edin̄wam nnyịn inen̄ede idiọn̄ọ Abasi?

¹⁴ Ndineme nneme ke ubọk ke ubọk esinam mme ufan ẹnen̄ede ẹkpere kiet eken. Ntre sibọn̄ akam nọ Abasi ndien ndien, kûyak bụt anam fi nditịn̄ se ekerede ye nte etiede fi ke idem nnọ enye. (Eph. 6:18) Krista emi odụn̄de ke Turkey ọdọhọ ete: “Kpukpru ini emi mbọn̄de akam ntịn̄ ekikere mi ye nte etiede mi ke idem nnọ Jehovah nnyụn̄ n̄kụt nte enye an̄wamde mi, mmesinen̄ede mma enye nnyụn̄ nnen̄ede mbuọt idem ye enye. Ami ndikụt nte Jehovah ọbọrọde akam mi anam nda Jehovah nte Ete mi ye Ufan mi.”

15. Jehovah ọkọdọhọ ke Edidem David edi nso utọ owo?

¹⁵ Ini Edidem David akamanade, ete ye eka esie ye kpukpru owo ke edem mmọ ẹkekpono Jehovah Abasi. Edi David ikokponoke Jehovah sia mbon mmọ ẹkenyụn̄ ẹkponode. Enye ke idemesie ama anam n̄kpọ emi akanamde enye ekpere Abasi; Jehovah ama onyụn̄ ama enye etieti. Jehovah ke idemesie ọkọdọhọ ke David edi ‘owo emi ekemde esịt ye imọ.’ (Utom 13:22) David akasan̄a didie ekpere Jehovah ntre?

16. Nso ke David ekekpep aban̄a Jehovah ini enye ekesede mme n̄kpọ-obot?

¹⁶ David ama ada mme n̄kpọ-obot ekpep  aban̄a Jehovah. Ini David ekedide ekpri, enye ama esidu ke an̄wa ediwak hour ekpeme erọn̄ ete esie. Ekeme ndidi ini oro ke enye ọkọtọn̄ọ nditie n̄kere mme n̄kpọ emi Jehovah okobotde. Ke uwụtn̄kpọ, nte David ekesede ikpaenyọn̄ ke okoneyo, anaedi enye ama okụt ata ediwak ntantaọfiọn̄. Edi enye ikonyụn̄ isehe-se mmọ ibe. Anaedi enye ama okụt nti edu Enye emi akanamde mmọ. Oro ama anam David ewet ete: “Mme heaven ke ẹbụk ubọn̄ Abasi; ikpaenyọn̄ onyụn̄ etịn̄ se ubọk esie anamde.” (Ps. 19:1, 2) Ini David eketiede ekere nte Jehovah okobotde owo, enye ama edikụt ke Jehovah enyene ọniọn̄ etieti. (Ps. 139:14) Ke ini David eketiede ekere mme n̄kpọ emi Jehovah okobotde, enye ama okụt ke imọ idịghe-di n̄kpọ ndomokiet ẹkpemen imọ ẹdomo ye Jehovah.—Ps. 139:6.

17. Nso ke ikeme ndikpep edieke itiede ikere mme n̄kpọ emi Jehovah okobotde?

¹⁷ Nso ke emi ekpep nnyịn? Sima mme n̄kpọ-obot. Da ini se ndiye ndiye n̄kpọ emi Jehovah okobotde ke isọn̄ emi, nyụn̄ yak mmọ ẹnam esịt enem fi. Sitie kpukpru usen kere se Abasi okobotde emi ẹdude ẹkanade fi, utọ nte mme eto, mme unam, ye mme owo, nyụn̄ kere se mmọ ẹkpepde fi ẹban̄a Jehovah. Ama anam emi, eyekpep ediwak n̄kpọ kpukpru usen aban̄a edima Ete fo. (Rome 1:20) Ndien ke usen ke usen, afo oyokụt nte ọdiọn̄de-diọn̄ ama Jehovah akan nte ekesimade.

18. Psalm 18 owụt ke nso ke David ọkọdiọn̄ọ?

¹⁸ David ama ọfiọk ke Jehovah akan̄wam imọ. Ke uwụtn̄kpọ, ini David akanyan̄ade erọn̄ ete esie osio ekpe ye bear ke inua, enye ama ọfiọk ke Jehovah akan̄wam imọ iwot ndiọi unam oro. Ini enye okowotde Goliath emi ekedide ata anyan okop-odudu owoekọn̄, enye ama enen̄ede ọfiọk ke Jehovah akada imọ usụn̄. (1 Sam. 17:37) N̄ko, ini enye ekefehede ọbọhọ Edidem Saul emi ekefịbede enye, enye ama ọdiọn̄ọ ke Jehovah akanyan̄a imọ. (Se ikọ enyọn̄ ibuotn̄wed Psalm 18.) Owo ntan̄idem ekpekekere ke inam kpukpru oro ke odudu idem imọ. Edi David ama osụhọde idem, oro akanam enye ọdiọn̄ọ ke Jehovah akan̄wam imọ ke kpukpru se imọ ikanamde.—Ps. 138:6.

19. Nso ke ikeme ndikpep nto David?

¹⁹ Nso ke emi ekpep nnyịn? Inaha itre ke ndinyụn̄ mben̄e Jehovah an̄wam nnyịn. Ana idomo n̄ko idiọn̄ọ ini emi Jehovah an̄wamde nnyịn ye nte enye esin̄wamde nnyịn. Edieke isụhọrede idem, iyenyịme ke nnyịn ikemeke ndinam kpukpru n̄kpọ ke odudu idem nnyịn, iyonyụn̄ ikụt ke Jehovah esin̄wam nnyịn inam se nnyịn mîkemeke ndinam. Ndien ini ekededi emi ikụtde nte Jehovah an̄wamde nnyịn, iyenen̄ede ikpere enye. Brọda kiet ke Fiji emi ekerede Isaac, emi ama akanam n̄kpọ Jehovah ke ediwak isua okụt ke emi edi akpanikọ. Enye ọdọhọ ete: “Mma nse nte uwem mi etiede, mmesikụt nte Jehovah an̄wamde mi tọn̄ọ ini emi n̄kọtọn̄ọde ndikpep Bible tutu edisịm emi. Emi anam nnen̄ede n̄kpere Jehovah.”

20. David ndikenen̄ede n̄kpere Jehovah akanam nso ufọn ọnọ enye? Nso ke ikeme ndikpep nto oro?

²⁰ David ekekpebe mme edu Jehovah. Jehovah okobot nnyịn man ikeme ndikpebe mme edu esie. (Gen. 1:26) Nte isịnde idem ikpep iban̄a nti edu Jehovah, ntre ke idikeme ndikpebe enye ọfọn. David ama edinen̄ede ọdiọn̄ọ Ete esie eke heaven, oro ama anam enye ekeme ndinam  n̄kpọ ye mme owo nte Jehovah esinamde. Yak ise uwụtn̄kpọ kiet. Kpa ye oro David ekeduede Jehovah ini enye ekesịnde efịbe ye Bath-sheba onyụn̄ anamde ẹwot ebe esie, Jehovah ama atua David mbọm. (2 Sam. 11:1-4, 15) Ntak-a? Sia David ama ekpebe Jehovah esinyụn̄ atua mbon en̄wen mbọm. David ndikenen̄ede n̄kpere Jehovah ntre ama anam enye esịne ke otu ndidem emi nditọ Israel ẹkemade ẹkan, onyụn̄ edi se Jehovah adade enye anam uwụtn̄kpọ ọnọ ndidem Israel eken.—1 Ndi. 15:11; 2 Ndi. 14:1-3.

21. Ephesus 4:24 ye 5:1 ẹwụt ke mme ufọn ewe ke ididia ima ‘ikpebe Abasi’?

²¹ Nso ke emi ekpep nnyịn? Oyom idi “mme andikpebe Abasi.” Ima inam ntre, iyanam idem nnyịn ufọn, iyonyụn̄ ikpep ediwak n̄kpọ iban̄a enye. Ima ikpebe nti edu esie, iyowụt n̄ko ke idi nditọ esie.—Kot Ephesus 4:24; 5:1.

22-23. Nso iditịbe edieke inamde-nam se ikpepde iban̄a Jehovah?

²² Imokụt ke ibuotikọ emi ke Jehovah ada mme n̄kpọ-obot ye Bible anam nnyịn idiọn̄ọ enye. Uwụtn̄kpọ nti ikọt Abasi emi ikemede ndikpebe ẹyọyọhọ Bible, utọ nte eke Moses ye David. Jehovah anam udeme esie. Ana nnyịn n̄ko inam eke nnyịn inyụn̄ ikpep ofụri se ikekeme iban̄a enye.

²³ Tutu amama nnyịn iditreke ndikpep mban̄a Jehovah. (Eccl. 3:11) Se ikam idide akpan n̄kpọ idịghe m̀mê se idiọn̄ọde iban̄a enye awak didie, akam edi m̀mê ida se idiọn̄ọde iban̄a enye inam nso. Edieke inamde se ikpepde inyụn̄ idomode ukeme ikpebe edima Ete nnyịn, enye ayaka iso asan̄a ekpere nnyịn. (Jas. 4:8) Enye ada Ikọ esie anam ifiọk ke tutu amama imọ idikpọn̄ke mbon emi ẹdomode ndinen̄ede ndiọn̄ọ imọ.