1. Nso ke Jesus eketịn̄ ye anamidiọk kiet emi ọkọkọn̄ọde ekpere enye esisịt ini mbemiso Jesus akpade? (Luke 23:39-43)

 JESUS ọkọkọn̄ọ ke eto ye mme anamidiọk iba; kiet ke nnasia, kiet ke ufien. Mmọ ẹkebọ ata ufen sia n̄kpa ikọsọpke ida mmọ. (Luke 23:32, 33) Mme anamidiọk oro ikedịghe mme mbet esie sia mmọ ẹketịn̄ ndiọi ikọ ye enye nsonso oro. (Matt. 27:44; Mark 15:32) Ekem owo kiet ama etre onyụn̄ ọdọhọ ete: “Jesus, ti mi ke ini afo odụkde obio ubọn̄ fo.” Jesus ama ọdọhọ enye ete: “Ke akpanikọ ke ndọhọ fi mfịn emi, Afo oyodu ye ami ke Paradise.” (Kot Luke 23:39-43.) Idụhe se iwụtde ke anamidiọk enye oro ama esinịm utọn̄ ini Jesus ekesikwọrọde aban̄a “obio ubọn̄ heaven.” Jesus ikonyụn̄ idọhọke ke enye oyokodu ke Obio Ubọn̄ ke heaven. (Matt. 4:17) Jesus eketịn̄ aban̄a Paradise emi edidude ke isọn̄ ke ini iso. Ntak idọhọde ntre?

2. Ntak idọhọde ke anamidiọk emi akakabarede esịt do ekedi eyen Jew?

² Anaedi anamidiọk emi akakabarede esịt do ekedi eyen Jew. Enye ama ọdọhọ anamidiọk enye eken ete: “Nte afo usụk ufeheke Abasi, ke emi afo odude kpa ke ubiomikpe oro?” (Luke 23:40) Mme Jew ẹkekpono Abasi kiet kpọt, edi mbon idụt en̄wen ẹkekpono ediwak abasi. (Ex. 20:2, 3; 1 Cor. 8:5, 6) Ekpedi mme anamidiọk oro ikedịghe nditọ Israel, etie nte anamidiọk oro okpokobụp enye eken ete, “Nte afo usụk ufeheke mme abasi?” N̄kpọ en̄wen edi ke Abasi ọkọdọn̄ Jesus aka ebịne “mme erọn̄ ufọk Israel emi ẹkesopde usụn̄,” idịghe mbon idụt en̄wen. (Matt. 15:24) Abasi ama anam nditọ Israel ẹdiọn̄ọ ke imọ iyanam mme akpan̄kpa ẹset. Anaedi anamidiọk emi akakabarede esịt do ama ọdiọn̄ọ  oro, ikọ esie okonyụn̄ owụt ke enye ekekere ke Jehovah ayanam Jesus eset akakara ke Obio Ubọn̄ Abasi. Anaedi ete oro ama ekere ke Abasi ayanam imọ iset n̄ko.

3. Ini Jesus etịn̄de aban̄a Paradise, etie nte nso ikodụk anamidiọk emi akakabarede esịt do ekikere? Ntak ọdọhọde ntre? (Genesis 2:15)

³ Sia edide anamidiọk emi akakabarede esịt do ekedi eyen Jew, imekere ke enye ama ọdiọn̄ọ mbụk Adam ye Eve ye Paradise emi Jehovah okobotde mmọ esịn. Ntre enye ọkpọkọdiọn̄ọ ke Paradise emi Jesus eketịn̄de aban̄a edidi ediye itie ke isọn̄ emi, emi ẹtọde eto ye flawa.​—Kot Genesis 2:15.

4. Se Jesus eketịn̄de ye anamidiọk kiet akpanam isikere nso?

⁴ Se Jesus eketịn̄de ye anamidiọk oro akpana anam isikere nte uwem editiede ke Paradise. Emem emi okodude ke ini ukara Edidem Solomon ekeme ndikpep nnyịn n̄kpọ mban̄a Paradise. Bible ọdọhọ ke Jesus akan Solomon. Ntre imenịm ke Jesus ayadian ubọk ye mbon emi ẹditienede enye ikara ẹnam isọn̄ emi edi ata ediye Paradise. (Matt. 12:42) Sia edidide ntre, akpana ọdọn̄ “mme erọn̄ en̄wen” ndidiọn̄ọ se mmọ ẹkpenamde man mmọ ẹdot ndidu uwem ke nsinsi ke Paradise.​—John 10:16.

5. Ekere ke uwem editie didie ke Paradise?

⁵ Ama etie ekere nte uwem editiede ke Paradise, nso isidụk fi ekikere? Ekeme ndidi esidi ediye itie emi ẹtọde eto ye flawa nte In̄wan̄ Eden. (Gen. 2:7-9) Emekeme nditi n̄ko prọfesi Micah emi ọdọhọde ke ikọt Abasi “ẹyetie ke idak vine mmọ ye ke idak eto fig mmọ.” (Mic. 4:3, 4) Se Bible etịn̄de emi owụtde ke udia edidi suak-suak-suak ekeme ndidụk fi ekikere n̄ko. (Ps. 72:16; Isa. 65:21, 22) Ke ntak oro emekeme ndikụt idemfo ke ediye itie emi eto ye flawa ẹdude, okpokoro ana fi ke iso, ndinem udia emi ẹnamde itọn̄ adaha owo ẹyọhọ okpokoro oro, ẹdi sat-eke-ama. N̄kpọ efen emi edikerede ekeme ndidi ndinem ufuọn̄ eto ye flawa. Udunyụn̄ utreke ndikere nte edikopde nte mbon mbufo ye mme ufan fo, sịm mbon emi ẹkesetde ẹdi, ẹtiede kiet, ke ẹneme, ke ẹbre, ke ẹsak. Kpukpru oro idịghe n̄kpọ ndap, inyụn̄ idịghe se ẹdọhọde ẹtịn̄ yak enem. Imenịm ke eyetịbe ke isọn̄ emi. Iyanam utom n̄ko ke Paradise, edi edidi utom emi enemde-nem owo.

6. Nso ke idinam ke Paradise? (Se ndise.)

⁶ Jehovah okobot nnyịn ke usụn̄ emi utom edinemde-nem nnyịn. (Eccl. 2:24) Iyenyene ediwak n̄kpọ ndinam ke isua tọsịn kiet emi Christ edikarade. Mbon emi ẹdibọhọde akwa ukụt ye ediwak miliọn mme owo emi ẹdinamde ẹset ẹyeyom ọfọn̄, udia, ye ebiet emi ẹdidụn̄de. Kpukpru oro ẹdikpa utom, edi utọ utom oro edinenem. Utom  Adam ye Eve ekedi ndise mban̄a ediye itie emi ẹkenọde mmọ ẹdụn̄. Utom nnyịn edidi ndise mban̄a isọn̄ emi nnyụn̄ nnam enye akabade Paradise. Ediwak miliọn mbon emi ẹdisetde ẹdi ikenen̄ekede idiọn̄ọ Jehovah ye se enye aduakde ndinam. Nti ikọt Abasi emi ẹkekpade anyan ini mbemiso Jesus edide isọn̄ ẹyeyom ndidiọn̄ọ mme n̄kpọ emi ẹketịbede ke mmọ ẹma ẹkekpa. Kere nte edinemde nnyịn ndikpep kpukpru mmọ n̄kpọ.

7. Nso ke inịm? Nso inam inịm?

⁷ Ke Paradise emi edide, imenịm ke ididu ke emem, inyene kpukpru se iyomde, kpukpru n̄kpọ ẹdidi ke nde ke nde. Se inamde inịm edi ke Jehovah ọfọfọi nnyịn owụt nte uwem editiede ini Eyen esie edikarade. Ikụt oro ke mbụk ukara Edidem Solomon.

8. Didie ke se Edidem David ekewetde ke Psalm 37:10, 11, 29 okosu? (Se “Mme Mbụme Oro Mme Andikot Ẹbụpde” ke Enyọn̄-Ukpeme emi.)

⁸ Abasi ama ọnọ Edidem David spirit Esie ewet nte uwem editiede ke ini iso ini edidem emi enyenede ọniọn̄ onyụn̄ ọsọn̄ọde ada ye Abasi edikarade. (Kot Psalm 37:10, 11, 29.) Ima ineme nte uwem editiede ke Paradise, imesiwak ndikot Psalm 37:11 nnọ mme owo. Idiọkke-o, sia Jesus ama etịn̄ se idude ke itien̄wed oro ke ọwọrọetop ukwọrọikọ esie oro ke obot, ndiwụt ke eyetịbe ke ini iso. (Matt. 5:5) Edi se David eketịn̄de ke itie oro ama owụt n̄ko nte uwem editiede ini Edidem Solomon edikarade. Ini Solomon akakarade Israel, emem emi ikọt Abasi ẹkenyenede ye uforo emi mmọ ẹkeforode ke isọn̄ emi “ọfiọrọde mmọn̄eba ye aranọkwọk” ikedịghe ekpri. Abasi ama ọdọdọhọ ikọt esie ete: “Edieke mbufo ẹsan̄ade ke mme ewụhọ mi . . . , nyesịn emem ke isọn̄, mbufo ẹyenyụn̄ ẹsụhọde ẹna, ndien idụhe baba owo kiet eke edinamde mbufo ẹdịghe.” (Lev. 20:24; 26:3, 6) Kpukpru oro ama etịbe ini Solomon akakarade. (1 Chron. 22:9; 29:26-28) Jehovah ama ọn̄wọn̄ọ n̄ko ke ndiọi owo “ididụhe aba.” (Ps. 37:10) Ntre, se idude ke Psalm 37:10, 11, 29 ama etetịbe ke eset, ayafiak etịbe ke ini iso.

9. Nso ke ọbọn̄-an̄wan Sheba eketịn̄ aban̄a ukara Edidem Solomon?

 ⁹ Mbụk emem ye uforo nditọ Israel ke ini ukara Solomon ama esịm ọbọn̄-an̄wan Sheba ko ke ata anyan idụt. Ọbọn̄-an̄wan oro ama oto do edika Jerusalem man akada enyịn esie okụt se enye okokopde. (1 Ndi. 10:1) Ke enye ama ekese obio ukara Solomon ama, enye ama ọdọhọ ete: “Owo iketịn̄ke-tịn̄ mbahade iba inọ mi. . . . Ikọt fo ẹkop inemesịt didie ntem; mme asan̄autom fo emi ẹdade fi ke iso kpukpru ini ẹnyụn̄ ẹkop inemesịt didie ntem, ndikpan̄ utọn̄ n̄kop ọniọn̄ fo!” (1 Ndi. 10:6-8) Edi nte n̄kpọ eketiede ini Solomon akakarade ọkọfọi owo owụt se Jehovah edinamde inọ mme owo ini Jesus Eyen esie edikarade.

10. Tịn̄ mme n̄kpọ emi Jesus adade akan Solomon.

¹⁰ Jesus akan Solomon ke kpukpru usụn̄. Solomon ikọfọnke ima. Enye ama esidue se anamde, ndien utịt utịt, mme ndudue esie oro ẹma ẹsịn ikọt Abasi ke mfịna. Edi Jesus edi andikara emi ọfọnde ama, enye isinyụn̄ inamke ndudue. (Luke 1:32; Heb. 4:14, 15) Mme idomo emi Satan okodomode enye ẹma ẹsọn̄ ẹbe nde, edi Jesus ama ebe kpukpru. Christ owụt ke tutu amama imọ idinamke idiọkn̄kpọ, imọ idinyụn̄ inamke n̄kpọ ndomokiet emi edisịnde mbon emi imọ idikarade ke mfịna. Idụhe edidem emi ikemede ndinyene yak ọfọn ntre.

11. Mmanie ẹditiene Jesus ikara?

¹¹ Owo 144,000 ẹyetiene Jesus ẹkara ẹnyụn̄ ẹdiana ye enye ẹse ẹban̄a mme owo ẹnyụn̄ ẹnam isọn̄ emi etie nte Jehovah akaduakde. (Edi. 14:1-3) Se iwọrọde mme owo ayan̄wan̄a mmọ sia ini mmọ ẹkedude ke isọn̄, ediwak idomo ye ufen ẹma ẹsịm mmọ. Nso akpan utom ke owo 144,000 oro ẹdinam?

12. Nso utom ke Jehovah edinọ owo 144,000 oro?

¹² Utom emi ẹnọde Jesus ye mbon emi ẹditienede enye ẹkara okpon akan se ẹkenọde Solomon. Miliọn mme owo emi ẹkedụn̄de ke idụt kiet kpọt ke akana Edidem Solomon ese aban̄a. Edi mbon emi ẹdikarade ke Obio Ubọn̄ Abasi ẹdise ẹban̄a ediwak biliọn owo ke ofụri ererimbot. Se utọ ukpono emi Jehovah ọnọde owo 144,000 do!

13. Nso akpan utom ke mbon emi ẹditienede Jesus ẹkara ẹdinam?

¹³ Owo 144,000 ẹdidi ndidem ye mme oku ukem nte Jesus. (Edi. 5:10) Ini nditọ Israel ẹkenịmde Ibet Moses, mme oku ẹkesida iso ndin̄wam mme owo ẹnam se idinamde idem ọsọn̄ mmọ ye se idin̄wamde mmọ ẹnen̄ede ẹkpere Jehovah. Ibet oro ekedi “mbukpọn̄ nti n̄kpọ eke ẹdidide,” ntre nnyịn iduehe ndidọhọ ke akpan utom emi mbon oro ẹditienede Jesus ẹkara ẹdinamde edi mmọ ndin̄wam mme owo ẹnam se idinamde idem ọsọn̄ mmọ ye se idin̄wamde mmọ ẹka iso ẹkpere Jehovah. (Heb. 10:1) Nnyịn idiọn̄ọke kan̄a nte ndidem ye mme oku oro ẹdisan̄ade ẹnam mbon emi ẹdidude ke isọn̄ ẹdiọn̄ọ se anade mmọ ẹnam. Ini ama ekem, iyokụt. Usụn̄ ekededi emi Jehovah edibierede ẹnam n̄kpọ ke Paradise, imenịm ke ẹyeteme kpukpru mbon emi ẹdidude uwem ke isọn̄ se mmọ ẹdinamde.​—Edi. 21:3, 4.

14. Didie ke “mme erọn̄ en̄wen” ẹdiana kiet ye “ekpri otuerọn̄”?

¹⁴ Jesus okokot mbon emi ẹditienede enye ẹkara “ekpri otuerọn̄.” (Luke 12:32) Enye ama etịn̄ n̄kpọ aban̄a ọyọhọ otu iba. Enye okokot mbon oro “mme erọn̄ en̄wen.” Otu iba emi ẹdiana kiet ẹdi otuerọn̄ kiet. (John  10:16) Otu iba oro ke ẹdian ubọk ẹnam n̄kpọ mfịn, ndien mmọ ẹyeka iso ẹnam ntre ini isọn̄ emi edidide Paradise. Ini oro, mbon “ekpri otuerọn̄” ẹdidu ke heaven, “mme erọn̄ en̄wen” ẹdu mi ke isọn̄ ẹnyụn̄ ẹdori enyịn ndidu uwem ke nsinsi. Edi enyene se “mme erọn̄ en̄wen” ẹdinamde idahaemi man mmọ ẹdot ndidu ke Paradise.

15. (a) Didie ke “mme erọn̄ en̄wen” ẹdian ubọk ye nditọete Christ ẹnam n̄kpọ? (b) Didie ke ikeme ndikpebe brọda emi akade ndidep ibọk? (Se ndise.)

¹⁵ Anamidiọk emi akakabarede esịt do ikenyeneke ifet ndiwụt adan̄a nte imade se Christ akanamde ọnọ imọ sia enye ama akpa. Edi nnyịn emi idide “mme erọn̄ en̄wen” imenyene ediwak ifet idahaemi ndiwụt nte idade Jesus. Ke uwụtn̄kpọ, nte inamde n̄kpọ ye nditọete emi ẹyetde aran ke ida iwụt ke imama Jesus. Jesus ọkọdọhọ ke nte mme erọn̄ ẹnamde n̄kpọ ye nditọete imọ ke idida ibiere ikpe inọ mmọ. (Matt. 25:31-40) Imesin̄wam nditọete Christ ke ini isịnde idem ikwọrọ ikọ inyụn̄ in̄wamde mme owo ẹdi mbet Christ. (Matt. 28:18-20) Ntre, ẹyak isida mme n̄wed emi mmọ ẹsiode ẹte ida ikpep mme owo Bible, utọ nte, Du Ata Uwem ke Nsinsi! ikpep mme owo Bible. Ekpedi unyeneke kan̄a eke ekpepde Bible, biere ndibụp adan̄a ediwak owo nte ekekeme m̀mê mmọ ẹkpema ndikpep Bible.

16. Didie ke ikeme nditọn̄ọ idahaemi n̄kpep ndidu uwem ke Paradise?

¹⁶ Nnyịn idibetke tutu isịm Paradise mbemiso idide utọ mme owo emi Jehovah edimade ẹdu do. Imekeme nditọn̄ọ idahaemi ndisitịn̄ akpanikọ, nditre ndinam n̄kpọ n̄kari n̄kari, ndinyụn̄ ntre ndinam n̄kpọ ekededi mbe ubọk. Imekeme ndinam se ikekeme man nnyịn idikpọn̄ Jehovah, idikpọn̄ n̄wan m̀mê ebe nnyịn, idinyụn̄ ikpọn̄ nditọete nnyịn. Ikpenen̄ede itịme ndidu uwem nte Abasi ọdọhọde ini isụk idude ke idiọk ererimbot emi, eyenen̄ede emem nnyịn utom ndidu uwem nte enye ọdọhọde ke Paradise. Imekeme ndikpep mme edu en̄wen ye mme utom emi ẹdiwụtde ke imeben̄e idem ndidu do. Se ibuotikọ emi “Ndi Emeben̄e Idem ‘Ndida Isọn̄ Nnyene’?” ke Enyọn̄-Ukpeme emi.

17. Ndi akpana iyak ndiọi n̄kpọ emi ikanamde ke ini edem ẹnam idem emem nnyịn? Ntak ọbọrọde ntre?

 ¹⁷ N̄kpọ en̄wen emi ikpanamde edi ndidomo nditre ndiyak esịt aka iso amia nnyịn ufen ke ndiọi n̄kpọ emi ikanamde ke ini edem. Edi nnyịn idikereke ke imekeme ‘ndikokoi n̄ka iso nnam idiọkn̄kpọ’ sia Christ ama akpa afak nnyịn. (Heb. 10:26-31) Edieke edide ima inen̄ede ikabade esịt ke idiọkn̄kpọ emi ikanamde, iyak Jehovah ye mbiowo ẹn̄wam nnyịn, inyụn̄ ikpụhọde, ẹyak inịm ke Jehovah ama efen se ikanamde ofụri ofụri. (Isa. 55:7; Utom 3:19) Ti se Jesus eketịn̄de ye mme Pharisee ete: “N̄kedịghe ndikot ndinen owo, edi n̄kedi ndikot mme anamidiọk.” (Matt. 9:13) N̄kpa emi Jesus akakpade afak nnyịn ekem se ẹdade ẹfen kpukpru idiọkn̄kpọ nnyịn.

18. Ama okụt anamidiọk emi ọkọkọn̄ọde ke eto ye Jesus, nso ke edima ndineme ye enye?

¹⁸ Da nte ke odu ke Paradise, ke eneme nneme ye anamidiọk emi ekenemede nneme ye Jesus do. Imenịm ke mbufo mbiba ẹyekọm Abasi nte Jesus akakpade afak mbufo. Imekere ke udûtreke ndidọhọ enye etịn̄ mme n̄kpọ efen emi ẹketịbede hour ifan̄ mbemiso Jesus akakpade ye nte eketiede enye ke idem ini Jesus enyịmede ndinam se enye ekeben̄ede. Imekere ke enye ete oro ke idemesie ekeme ndibụp fi m̀mê uwem eketie didie ke mme akpatre usen ererimbot Satan emi. Edi ata ukpono ndikpep utọ mme owo oro Ikọ Abasi!​—Eph. 4:22-24.

19. Ntak emi uwem mîdifekke owo ke Paradise? (Se ndise ikpaedem Enyọn̄-Ukpeme emi.)

¹⁹ Tutu amama, uwem idifekke owo ke Paradise. Mme owo emi idikụtde ẹdidi mbon emi ẹdinemde-nem nnyịn ndidiọn̄ọ n̄kpọ mban̄a mmọ, utom emi idinamde edinenem nnyịn n̄ko. Se ifọnde ikan edi ke nte eyo esierede, ntre ke idinen̄ede idiọn̄ọ Ete nnyịn emi odude ke heaven inyụn̄ ikop inem mme n̄kpọ emi enye ọnọde nnyịn. Idụhe ini emi ididọhọde ke imekpep n̄kpọ iban̄a enye ima. Se idikpepde iban̄a mme n̄kpọ emi enye okobotde ididịghe mfi. Adan̄a nte idude uwem ika, ntre ke iditetịm ima Abasi. Imenen̄ede ikọm Jehovah ye Jesus nte mmọ ẹn̄wọn̄ọde ẹnọ nnyịn ke imekeme ndidu uwem ke nsinsi ke Paradise!