1. Ntak emi ikemede ndidọhọ ke Abraham ikeduehe nte enye ekenyenede idotenyịn?

 JEHOVAH ama ọn̄wọn̄ọ ọnọ Abraham ufan esie ke enye eyenyene eyen, ke edito ke eyen oro ẹdiọn̄ kpukpru mme idụt isọn̄. (Gen. 15:5; 22:18) Sia Abraham ekenen̄erede ọbuọt idem ye Abasi, enye ama enịm ke se Abasi ọn̄wọn̄ọde oro eyetịbe. Kpa ye oro, ini Abraham edide isua 100, n̄wan esie onyụn̄ edide isua 90, nti ikọt Abasi oro ikosụk inyeneke eyen. (Gen. 21:1-7) Edi Bible ọdọhọ ete: “Idotenyịn ama anam [Abraham] enyene mbuọtidem, man enye akpakabade edi ete ọnọ ediwak idụt nte ekemde ye se ẹketịn̄de.” (Rome 4:18) Ọmọdọdiọn̄ọ ke se Abraham okodoride enyịn oro ama etịbe. Enye ama obon Isaac emi enye okodoride enyịn ndinyene ke ata anyan ini. Nso ikan̄wam Abraham enen̄ede enịm ke Jehovah ayanam se Enye ọkọn̄wọn̄ọde?

2. Nso ikan̄wam Abraham enen̄ede enịm ke se Jehovah ọn̄wọn̄ọde eyetịbe?

² Sia Abraham ekenen̄erede ọdiọn̄ọ Jehovah onyụn̄ ekperede enye, Abraham ama “etịm enịm” ke se Abasi ọn̄wọn̄ọde eyetịbe. (Rome 4:21) Jehovah ama enem esịt ye Abraham onyụn̄ abat enye ke edinen ke ntak mbuọtidem esie. (Jas. 2:23) Se ikụtde ke Rome 4:18 owụt ke Abraham ama enyene mbuọtidem afiak enyene idotenyịn. Ẹyak ise se apostle Paul etịn̄de aban̄a idotenyịn ke Rome ibuot 5.

3. Nso ke Paul etịn̄ aban̄a idotenyịn?

³ Paul etịn̄ ntak emi ikemede ndinịm ke “idotenyịn [nnyịn] idaha isịm edikpu.” (Rome 5:5) Enye anam ikụt n̄ko nte ekemede ndidi eyo esiere, nnyịn mme Christian itetịm idori enyịn ke se Abasi ọkọn̄wọn̄ọde. Enyene mme n̄kpọ emi Paul  etịn̄de ke Rome 5:1-5 nte ẹtịbede ke adiana ke adiana. Nte isụk inemede mmọ, kere nte mmọ ẹtịbede ẹnọ fi. Ama anam ntre, oyokụt ke edi eyo esiere afo enen̄ede enyene idotenyịn ndikụt mme n̄kpọ emi ẹn̄wọn̄ọde ke ini iso. Se idinemede ayanam okụt se akpanamde man enen̄ede enyene idotenyịn idahaemi akan nte ekenyenede. Ẹyak ibem iso ineme utịbe utịbe idotenyịn emi Paul ọkọdọhọde ke idaha isịm edikpu.

4. Nso ke ẹneme ke Rome 5:1, 2?

⁴ Kot Rome 5:1, 2. Paul ekewet se idude ke itien̄wed oro ọnọ ẹsọk esop ke Rome. Nditọete do ẹma ẹkpep ẹban̄a Jehovah ye Jesus, ẹwụt ke imenyene mbuọtidem, ẹnyụn̄ ẹkabade mme Christian. Ntre Abasi ‘ama abat mmọ ke edinen ke ntak mbuọtidem’ mmọ, onyụn̄ ada edisana spirit eyet mmọ aran. Ke ntak oro, mmọ ẹma ẹdori enyịn ndibọ se Abasi ọkọn̄wọn̄ọde ẹnyụn̄ ẹnịm ke iyọbọ.

5. Nso idotenyịn ke mbon emi ẹyetde aran ẹnyene?

⁵ Nte ini akakade, Paul ama ewet leta ọnọ mme Christian emi ẹyetde aran ke Ephesus aban̄a idotenyịn emi ẹkekotde mmọ ẹdibọ. Idotenyịn oro ama esịne mmọ ndibọ “udeme . . . ndisana owo.” (Eph. 1:18) Ke leta emi Paul ekewetde ọnọ mbon Colossae, enye okokot idotenyịn oro “idotenyịn emi ẹnịmde ẹnọ mbufo ke heaven” man anam mmọ ẹdiọn̄ọ itie emi mmọ ẹdibọde se mmọ ẹkedoride enyịn oro. (Col. 1:4, 5) Ntre, idotenyịn mme Christian emi ẹyetde aran edi ke ẹyenam mmọ ẹset ẹkedu uwem ke nsinsi ke heaven. Do ke mmọ ẹdidu ẹtiene Christ ẹkara.​—1 Thess. 4:13-17; Edi. 20:6.

6. Nso ke brọda kiet emi ẹyetde aran eketịn̄ aban̄a idotenyịn emi enye enyenede?

⁶ Mme Christian emi ẹyetde aran ẹnen̄ede ẹma idotenyịn emi mmọ ẹnyenede. Owo mmọ kiet edi Brọda Frederick Franz. Ke enye ama ọkọsọn̄ọ ada anam n̄kpọ Abasi ke ata ediwak isua, kop se enye eketịn̄de ke ofụri esịt ke 1991: “Idotenyịn nnyịn edi n̄kpọ oro ọsọn̄de,  ndien enye eyesu ọyọhọ ọyọhọ tutu ke idem akpatre owo ke otu owo 144,000 eke ekpri otuerọn̄ okosịm udomo oro ebede se nnyịn ikakam ikerede. Nnyịn . . . ikọduọkke eti ekikere idotenyịn nnyịn oro. . . . Nnyịn imowụt esịtekọm iban̄a enye adan̄a nte nnyịn inyenede ndibet enye. Enye edi n̄kpọ oro odotde nditie mbet, idem ekpedi edida ediwak miliọn isua. Ami mbat idotenyịn nnyịn ke ọsọn̄urua n̄kpọ n̄kan nte akanam edide ke mbemiso.”

7-8. Nso idotenyịn ke n̄wakn̄kan ikọt Jehovah ẹnyene? (Rome 8:20, 21)

⁷ Idotenyịn emi n̄wakn̄kan ikọt Jehovah mfịn ẹnyenede edi isio. Mmọ ẹdori enyịn ndidu uwem ke nsinsi ke isọn̄ emi, ini Obio Ubọn̄ Abasi edikarade isọn̄ emi. Ukem idotenyịn emi ke Abraham ekenyene. (Heb. 11:8-10, 13) Paul ama ewet aban̄a mme utịbe utịbe n̄kpọ emi ẹnade ẹbet mbon emi ẹdidude uwem ke isọn̄ emi ini oro. (Kot Rome 8:20, 21.) Akpa ini emi okokopde mme n̄kpọ emi Bible ọn̄wọn̄ọde ke ẹyetịbe ke ini iso, ewe ekenem fi akan? Ndi enye emi ẹkedọhọde ke usen kiet ke ọyọfọn ama, idiọkn̄kpọ ndomokiet idọn̄ke fi aba? Mîdịghe, ndi edi afo ndikokop ke mbon mbufo emi ẹkekpade ẹyeset ẹfiak ẹdidu uwem ke isọn̄ emi ke Paradise? Idotenyịn emi Abasi ọnọde nnyịn do anam fi odori enyịn ndikụt ediwak nti n̄kpọ emi ẹditịbede ke ini iso.

⁸ Edide idori enyịn ndidu uwem ke nsinsi ke heaven m̀mê ke isọn̄, utịbe utịbe idotenyịn oro anam esịt adat nnyịn. Imekeme ndinen̄ede ndori enyịn ke se idinyenede oro. Se Paul ekewetde adian anam ikụt nte oro ekemede ndidi ntre. Ẹyak ineme se enye ekewetde aban̄a idotenyịn nnyịn. Ndinam ntre ayanam inen̄ede inịm se idoride enyịn ndikụt, inyụn̄ inịm ke iditreke nditịbe.

9-10. Se iketịbede inọ Paul owụt ke nso ke mme Christian ẹkeme ndidori enyịn ndikụt? (Rome 5:3) (Se mme ndise n̄ko.)

⁹ Kot Rome 5:3. Omokụt do ke nnyịn ndikụt ukụt ekeme ndinam itetịm idori enyịn ke se idinyenede ke ini iso. Ikọ oro ekeme nditie nnyịn esen esen. Se idude edi ke akpana kpukpru  mbon emi ẹtienede Christ ẹdori enyịn ndikụt ukụt. Kere se iketịbede inọ Paul. Enye ọkọdọhọ nditọete ke Thessalonica ete: “Ini nnyịn ikodude ye mbufo, nnyịn ima isitịn̄ inọ mbufo ite ke nnyịn inyene ndikụt ukụt, kpa nte etịbede ke emi.” (1 Thess. 3:4) Enye ọkọdọhọ nditọete ke Corinth ete: “Nnyịn iyomke mbufo ẹnana ifiọk, nditọete, ẹban̄a ukụt oro ekesịmde nnyịn . . . tutu nnyịn idorike enyịn ite iyodu uwem.”​—2 Cor. 1:8; 11:23-27.

¹⁰ Akpana mme Christian mfịn ẹdori enyịn ndikụt ukụt. (2 Tim. 3:12) Afo-o? Ndi ukụt esịm fi ke ntak emi ọbuọtde idem ye Jesus onyụn̄ edide mbet esie? Ekeme ndidi mme ufan fo ye mme iman fo ẹma ẹsak fi. Mîdịghe edi ke mmọ ẹma ẹdiọk uwem ye afo. Ndi nte afo ebierede nditịn̄ akpanikọ kpukpru ini anam enyene mfịna ye eteutom fo ye mbon itieutom mbufo? (Heb. 13:18) Ndi mbon ukara ẹkọbọ fi ke ntak emi ọkwọrọde ikọ ọnọ mbon en̄wen? Inamke n̄kpọ m̀mê nso utọ ukụt isịm nnyịn, Paul ọdọhọ ikop idatesịt. Ntak-a?

11. Ntak emi anade ibiere ndika iso nyọ mfịna ekededi?

¹¹ Imekeme ndidat esịt ini ukụt esịmde nnyịn sia imọdiọn̄ọ ufọn emi oro edinamde inọ nnyịn. Rome 5:3 ọdọhọ ke “ukụt anam ẹnyene ukeme ediyọ.” Ukụt eyesịm kpukpru mme Christian, ntre ana kpukpru mmọ ẹkpep ndiyọ n̄kpọ. Ana ibiere ndiyọ se ededi emi ekemede ndisịm nnyịn. Ima inam ntre ke idikeme ndikụt nte se ikodoride enyịn ndikụt etịbede. Nnyịn iyomke nditie nte mbon emi ẹkesịnede Jesus ke ekikere ini enye etịn̄de aban̄a n̄kpasịp emi ẹkeduọn̄ọde ke isọn̄ itiat. Nsonso oro, mmọ ẹma ẹbọ ikọ Abasi ye idatesịt, edi “ini ukụt m̀mê ukọbọ” ekedide, mmọ ẹma ẹtuak ukot ẹduọn̄ọ. (Matt. 13:5, 6, 20, 21) Imọdiọn̄ọ ke isimemke ndiyọ ini ẹkọbọde nnyịn m̀mê ini inyenede mfịna, isinyụn̄ inemke owo ndomokiet ke idem. Edi nnyịn ndiyọ asan̄a ye mme edidiọn̄. Didie ke edi ntre?

12. Didie ke isibọ ufọn ima iyọ se iwọrọde nnyịn?

¹² James emi ekedide mbet Jesus ama etịn̄ mme ufọn emi ẹsidude ima iyọ se iwọrọde nnyịn. Enye ekewet ete: “Ẹyak ime anam utom esie ama, man mbufo ẹkpeyọhọ ẹkem ẹnyụn̄ ẹfọn ke kpukpru nde, inanake baba n̄kpọ kiet.” (Jas. 1:2-4) James eketịn̄ aban̄a ime m̀mê nnyịn ndiyọ n̄kpọ nte ẹdọhọ ke enyene utom emi anade enye anam. Nso utom idi oro? Nnyịn ndiyọ n̄kpọ ekeme ndin̄wam nnyịn inen̄ede inyene ime, inen̄ede ibuọt idem ye Abasi, inyụn̄ iberi edem ke Abasi ke se ededi emi inamde. Edi enyene akpan ufọn en̄wen emi isidiade.

13-14. Nnyịn ndiyọ n̄kpọ edinam inyene nso? Enye oro asan̄a nso ye idotenyịn? (Rome 5:4)

¹³ Kot Rome 5:4. Paul ọkọdọhọ ke ndiyọ n̄kpọ anam owo enyene “eti idaha.” Afo ndiyọ se iwọrọde fi anam Jehovah enem esịt ye afo. Oro iwọrọke ke enenem Jehovah nte mfịna m̀mê ukụt esịmde fi. Afo ke idemfo enem Jehovah esịt. Afo ndiyọ se iwọrọde fi anam enyene eti idaha, oro edi, anam Abasi enem esịt ye afo. Idịghe ekpri edidiọn̄ edi oro!​—Ps. 5:12.

¹⁴ Ti ke Abraham ama ọsọn̄ọ ada ọyọ kpukpru se ikọwọrọde enye, enye oro ama onyụn̄ anam Abasi enem esịt ye enye. Jehovah akada enye nte ufan, onyụn̄ abat enye ke edinen. (Gen. 15:6; Rome 4:13, 22) Ekeme ndidi ntre n̄ko ye nnyịn. Idịghe ibat utom emi inyenede ke esop m̀mê ebiet emi idude inam n̄kpọ Abasi anam Abasi ama nnyịn. Akam edi nte isọn̄ọde ida iyọ se iwọrọde nnyịn. Kpukpru nnyịn imekeme ndiyọ inamke n̄kpọ m̀mê idi isua ifan̄, m̀mê nso ke ikeme ndinam, m̀mê n̄kpọ etie didie ye nnyịn. Ndi enyene se ifịnade fi idahaemi emi osụk ọsọn̄ọde ada ọyọ?  Ekpedi ntre, diọn̄ọ ke Abasi enem esịt ye afo. Yak enye oro ọdọn̄ fi esịt. Nnyịn ndidiọn̄ọ ke Abasi enem esịt ye nnyịn ekeme ndinen̄ede n̄n̄wam nnyịn. Ayan̄wam nnyịn inen̄ede idori enyịn ke se enye ọn̄wọn̄ọde ndinam nnọ nnyịn ke ini iso.

15. Nso efen ke Paul eketịn̄? Ntak emi ekemede ndikpa ndusụk owo idem?

¹⁵ Paul ama etetịn̄ ke nnyịn ndisọn̄ọ nda nyọ se iwọrọde nnyịn anam Jehovah enem esịt ye nnyịn. Kop se enye eketịn̄de adian do: “Eti idaha . . . anam ẹnyene idotenyịn, ndien idotenyịn emi idaha isịm edikpu.” (Rome 5:4, 5) Ikọ esie oro ekeme ndikpa ndusụk owo idem. Ntak-a? Ke Rome 5:2, Paul ama etetịn̄ ke mme Christian ke Rome ẹma ẹnyenyene idotenyịn. Enye okokot idotenyịn oro “idotenyịn ubọn̄ Abasi.” Ke ntak oro owo ekeme ndibụp ete, ‘Ekpedi mme Christian oro ẹma ẹnyenyene idotenyịn, ntak emi Paul afiakde asiak idotenyịn ke se enye osụk enemede aka?’

16. Nso isinam owo enen̄ede odori enyịn ke mme n̄kpọ emi Abasi ọkọn̄wọn̄ọde? (Se mme ndise n̄ko.)

¹⁶ Ndikere se isitịbede emi esinamde owo etetịm odori enyịn ke se Abasi ọkọn̄wọn̄ọde ayanam se Paul eketịn̄de an̄wan̄a nnyịn. Yak inọ uwụtn̄kpọ: Ndi emeti akpa ini emi okokopde se Bible ọn̄wọn̄ọde, emi idoride enyịn ndinyene ke ini iso? Ekeme ndidi ama enem fi ndikop ke iyodu uwem ke nsinsi ke Paradise ke isọn̄ emi, onyụn̄ ekeme ndidi ama ekere m̀mê oyosụk etịbe nte ẹtịn̄de oro. Edi nte ekenen̄erede ọdiọn̄ọ Jehovah ye mme n̄kpọ emi Bible ọn̄wọn̄ọde, ama etetịm enịm ke se odoride enyịn ndikụt oro, emi Bible ọn̄wọn̄ọde eyetịbe.

17. Ke ama akayak idem ọnọ Jehovah onyụn̄ ana baptism, nso in̄wam fi etetịm odori enyịn ke mme n̄kpọ emi Abasi ọn̄wọn̄ọde?

¹⁷ Idem ke ama akayak idem ọnọ Jehovah onyụn̄ ana baptism, nte osụk etịmde ọdiọn̄ọ enye onyụn̄ etịmde ama enye, ama etetịm odori enyịn ke mme n̄kpọ emi enye ọkọn̄wọn̄ọde. (Heb. 5:13–6:1) Anaedi se ẹtịn̄de ke  Rome 5:2-4 ama etịbe ọnọ fi. Nsio nsio ukụt ẹma ẹsịm fi, edi ama ọsọn̄ọ ada ọyọ onyụn̄ okụt ke Abasi enem esịt ye afo. Sia ọdiọn̄ọde ke Abasi enem esịt ye afo, enye oro anam enen̄ede enịm ke imọ iyọbọ mme n̄kpọ emi enye ọkọn̄wọn̄ọde. Emenen̄ede odori enyịn ndibọ mme n̄kpọ oro akan nte ekedide akpa akpa. Omokụt ke mme n̄kpọ oro ẹdi akpanikọ, onyụn̄ okụt nte mmọ ẹbehede fi. Enen̄ede ọdọn̄ fi ndinyene mmọ. Afo ekpekpeme kpukpru se anamde ke uwem fo ke ntak oro. Oro anam ọfọn uwem ye mbonubon mbufo, ebiere n̄kpọ emi ọfọnde, onyụn̄ ada ini fo anam nti n̄kpọ.

18. Nso ke Jehovah ọsọn̄ọ ọnọ nnyịn?

¹⁸ Enyene akpan n̄kpọ efen emi apostle Paul eketịn̄de aban̄a idotenyịn emi afo enyenede ke ama akanam n̄kpọ emi anamde Abasi enem esịt ye afo. Enye ọdọhọ ke oyokụt se afo odoride enyịn oro. Nso ikeme ndinam enen̄ede enịm se ẹtịn̄de oro? Abasi ọsọn̄ọ se ẹtịn̄de oro ọnọ nnyịn. Paul ama esịn nsọn̄ọ oro ke se enye ekewetde ọnọ ẹsọk mme Christian ke Rome. Enye ọkọdọhọ ete: “Idotenyịn emi idaha isịm edikpu; koro ẹmen̄wan̄a ima Abasi ẹdọn̄ nnyịn ke esịt oto ke edisana spirit, emi ẹkenọde nnyịn.” (Rome 5:5) Nen̄ede nịm se odoride enyịn ndikụt oro. Kûyak n̄kpọ ndomokiet anam idotenyịn emi Jehovah ọnọde fi do ọbọhọ fi.

19. Nso ke ekeme ndinịm ke ntak idotenyịn emi enyenede?

¹⁹ Kere se Jehovah ọkọn̄wọn̄ọde ọnọ Abraham ye nte Abasi ekenemde esịt ye enye onyụn̄ adade enye nte ufan esie. Se Abraham okodoride enyịn ama etịbe. Bible ọdọhọ ete: “Ke Abraham ama ekeme ime, enye ama ọbọ un̄wọn̄ọ emi.” (Heb. 6:15; 11:9, 18; Rome 4:20-22) Abasi ikọtọhọ Abraham edem ke isọn̄. Nịm n̄ko ke edieke akade iso ọsọn̄ọ ada ye Abasi, ke enye ọyọnọ fi se odoride enyịn ndinyene oro. Se odoride enyịn oro idịghe n̄kpọ ndap. Edi n̄kpọ emi akpanamde-nam esịt enem fi. Abasi iditọhọ fi edem ke isọn̄! (Rome 12:12) Paul ekewet ete: “Abasi emi ọnọde idotenyịn akpakam anam mbufo ẹyọhọ ye idatesịt ye emem oto ke mbufo ndinịm ke akpanikọ, man mbufo ẹkpeyọhọ ye idotenyịn oto ke odudu edisana spirit.”​—Rome 15:13.