N̄kamana ke 1927 ke ekpri obio kiet emi ekperede Chicago ke Illinois ke U.S.A. Ete ye eka mi ẹkenyene nditọ ition​—Jetha, Don, ami, Karl, ye Joy. Kpukpru nnyịn ima ibiere ndida ofụri esịt nnyịn nnam n̄kpọ Jehovah. Jetha akaka Ufọkn̄wed Gilead ọyọhọ klas iba ke 1943. Don akaka Bethel ke Brooklyn ke New York ke 1944, Karl aka ke 1947, ndien Joy aka ke 1951. Nti uwụtn̄kpọ mmọ ye eke ete ye eka mi akanam ọdọn̄ mi ndinen̄ede nsịn idem nnam n̄kpọ Abasi.

Ete ye eka mi ẹma ẹsima ndikot Bible ẹnyụn̄ ẹma Abasi, mmọ ẹma ẹnyụn̄ ẹkpep nnyịn emi ikedide nditọ mmọ ndima Abasi n̄ko. Edi, ke ete mi ama eketiene akan̄wana ekọn̄ ke Europe ke ini akpa ekọn̄ ererimbot, enye ikadaha ufọkabasi ndomokiet ke n̄kpọ aba. Eka mi ama enen̄ede ọkọm Abasi nte ete mi ọkọnyọn̄de edi ye uwem. Ntre enye ama ọdọhọ ete mi ete: “Karl, yak ika ufọkabasi nte ikesikade.” Ete mi ama ọbọrọ: “Nyada fi isan̄ n̄kesịm do, edi ndidụkke esịt.” Eka mi ama obụp: “Ntak-a?” Ete mi ama ọbọrọ ete: “Ke ini ekọn̄ oro, mme ọkwọrọ ederi emi ẹkebọn̄de akam ẹdiọn̄ mbonekọn̄ ye n̄kpọ-ekọn̄ ke edem n̄kan̄ kiet, ye mme ọkwọrọ ederi emi ẹkenamde ukem oro ye mbonekọn̄ emi ẹken̄wanade ye edem n̄kan̄ eken ẹkedi mme ọkwọrọ ederi ukem ufọkabasi! Ndi Abasi akada ye edem mbiba?”

Usen kiet ini eka mi odude ke ufọkabasi, Ntiense Jehovah iba ẹma ẹdi ufọk nnyịn. Mmọ ẹma ẹnọ ete mi n̄wed Light emi ẹsidade ẹkpep owo Bible, akpa ye ọyọhọ eboho iba. N̄wed oro eneme se idude ke n̄wed Ediyarade. Ete mi ama ama se mmọ ẹkenemede onyụn̄ ọbọ mmọ mme n̄wed oro. Ekedi eka mi okụt mme n̄wed oro enye ọtọn̄ọ okot. Ekem usen kiet, eka mi ama okụt nte ẹdọhọde ke n̄wedmbụk n̄kpọntịbe ke edem nnyịn yak owo emi akpamade ndida n̄wed Light n̄kpep Bible edi. Eka mi ama ebiere ndika. Ekedi enye esịm do, mma kiet emi ọkọsọn̄ọde enye ama ediberede usụn̄. Eka mi ama osio kiet ke otu n̄wed oro anyan owụt mma oro onyụn̄ obụp enye ete: “Ndi ẹkpep n̄wed emi mi?” Enye ama ọbọrọ: “Ih, ima ima, dụk di.” Urua oro eketienede, eka mi ama atan̄ nnyịn aka. Tọn̄ọ oro, ikesika do kpukpru urua.

Ke mboho kiet, owo emi ekenịmde ukpepn̄kpọ oro ama ọdọhọ n̄kot Psalm 144:15 emi ọdọhọde ke mbon emi ẹtuakde ibuot ẹnọ Jehovah ẹkop inemesịt. Itie Bible oro ama enem mi. Edi enyene iba en̄wen emi ẹkenemde mi n̄ko. Kiet ekedi 1 Timothy 1:11 emi ọdọhọde ke Jehovah edi “Abasi inemesịt,” en̄wen edi  Ephesus 5:1 emi ọdọhọde yak idi “mme andikpebe Abasi.” Mma ndikụt ke ana n̄kop inemesịt ke se n̄kemede ndinam nnọ Andikobot mi, ke akpana nnyụn̄ n̄kọm enye nte enye ayakde mi nnam oro. N̄kpọ iba oro ke ndomo ndinam ke ofụri eyo-uwem mi.

Esop emi ekekperede nnyịn akan okodu ke Chicago; to ke edem nnyịn sịm do ekedi kilomita 32. Kpa ye oro, ima isika ndien mma ntetịm ndiọn̄ọ Bible. Mmeti ini kiet ntem owo emi ekenịmde ukpepn̄kpọ okokotde Jetha eyeneka mi an̄wan yak ọbọrọ mbụme. Ke mma n̄kakpan̄ utọn̄ n̄kop se enye ọkọbọrọde, mma n̄kere: ‘Mma ndiọn̄ọ enye oro. Akpakana mmenede ubọk mbọrọ.’ Tọn̄ọ oro, mma nsitịm se ndibọrọde ke mbono esop, mma nnyụn̄ nsịm do, ami mbọrọ. Se ikedide akpan n̄kpọ ikan edi ke mma ntetịm n̄kpere Jehovah ukem nte nditọ-eka mi irenowo ye iban. Mma nna baptism ke 1941.

Mmenen̄ede nti akamba mbono emi ikodụkde ke Cleveland ke Ohio ke 1942. Ubon nnyịn ye ata ediwak ubon eken ẹkedụn̄ ke tent ẹkpere itie emi ẹkenịmde akamba mbono oro. Nditọ-ete ẹma ẹdu ke se ibede nsio nsio obio 50 n̄ko ke United States ẹda telefon ẹkop se ẹnamde ke mbono oro. Ini oro ọyọhọ ekọn̄ ererimbot iba ke ekenen̄ede ọsọn̄ ubọk, ndien ekedi eyo esiere ẹtetịm ẹkọbọ Mme Ntiense Jehovah. Ke mbubreyo, mma n̄kụt nsio nsio otu nditọ-ete nte ẹbonde moto mmọ, owo iwọn̄ọkede iso moto oro iwụt n̄kan̄ emi mme owo ẹdụn̄de mi, ẹwọn̄ọde ẹse an̄wa. Kpukpru mmọ ẹma ẹbiere ke owo oyodu ke moto kiet kiet, etie ekpeme ofụri okoneyo. Ẹkpekụt n̄kpọ ndomokiet emi etiede nte mfịna oyodu, kpukpru mmọ ẹyedomo ikan̄ iso moto oro man ẹkịm mbon emi ẹmende mfịna ẹdi do enyịn, ẹnyụn̄ ẹfri ifiom moto mmọ. Mbon en̄wen ẹkeme ndifehe ndien ndi ndin̄wam. Mma n̄kere: ‘Ikọt Jehovah ẹsitịm idem ẹnọ kpukpru n̄kpọ!’ Ke mma n̄kokụt oro nnyụn̄ nnịm ke n̄kpọ ndomokiet idinamke mi, mma nde nte nsekeyen, mfịna ndomokiet ikonyụn̄ idụhe.

Ke ediwak isua ama ekebe, mma mfiak ntie n̄kere akamba mbono oro nnyụn̄ n̄kụt ke eka mi ikayakke n̄kpọ ndomokiet etịmede enye esịt ndomo ata ekpri ntem m̀mê ndinam enye ndịk. Enye ekenen̄ede ọbuọt idem ye Jehovah onyụn̄ eberi edem ke esop esie. Tutu amama, ndifreke eti uwụtn̄kpọ esie oro.

Ekpri ini mbemiso akamba mbono oro, eka mi ama edi asiakusụn̄ ofụri ini. Ntre eka mi ama enen̄ede akpan̄ utọn̄ ke ini ẹnọde mme utịn̄ikọ ẹban̄a ndinam utom ofụri ini nnọ Abasi. Nte isụk inyọn̄de ufọk, enye ama ọdọhọ: “N̄kpama ndika iso nsiak usụn̄, edi ndikemeke nnam oro mfiak n̄keme ndinen̄ede nse mban̄a ufọk.” Ekem enye ama obụp m̀mê iyan̄wam imọ. Ima idọhọ enye ‘Ih.’ Ntre enye ama edeme ubet kiet m̀mê iba ọnọ nnyịn owo kiet kiet, ete inam asana mbemiso idiade udia usenubọk. Ndien ima idaha n̄wed, enye eyese m̀mê ufọk asana, ekem adaha ukwọrọ-ikọ. N̄kpọ ekesiyọyọhọ enye idem se anamde, edi enye iketreke ndinyene ini nnọ nditọ esie. Inyeneke nte ekedide idi ufọk ndidia udia uwemeyo m̀mê ikọnyọn̄ n̄wed idi, nnyịn ikwe eka nnyịn ke ufọk. Ndusụk usen ima inyọn̄ n̄wed idi, ima isitiene enye ika ukwọrọ-ikọ. Enye oro ama an̄wam nnyịn idiọn̄ọ se ndidi asiakusụn̄ ọwọrọde.

N̄kọtọn̄ọ usiakusụn̄ ini ndide isua 16. Kpa ye emi ete mi mîkedịghe Ntiense kan̄a, enye ama esiyom ndidiọn̄ọ m̀mê ke n̄kụt ibuot ke utom ukwọrọ-ikọ. Mbubreyo usen kiet, mma ndọhọ enye ke kpa ye emi nnamde ofụri se n̄kemede ke n̄kwe owo ndomokiet emi oyomde ndikpep Bible. Mma ndop kan̄a, ekem  mbụp enye, “Ndi akpama isikpep Bible?” Enye ama ekere ekpri onyụn̄ ọdọhọ mi: “N̄kwe eti ntak ndomokiet emi akpanamde n̄kûkpep.” Se do! Ete mi ekedi akpa owo emi n̄kekpepde Bible. Ke enyịn mi, ata akamba n̄kpọ ekedi oro!

Ikekpep n̄wed “The Truth Shall Make You Free.” Mma ndikụt ke nte n̄kosụk n̄kpepde n̄kpọ ye ete mi, ke enye oro ama an̄wam mi nnen̄ede nsịn idem n̄kpep Ikọ Abasi, nnyụn̄ nnen̄ede ndiọn̄ọ ndikpep mbon en̄wen n̄kpọ. Ke uwụtn̄kpọ, mbubreyo usen kiet ke ima ikokot ikpehe kiet ima, enye ama ọdọhọ ete: “Mmokụt se ẹtịn̄de ke n̄wed emi, edi anam didie ọdiọn̄ọ ke se ẹtịn̄de enen?” N̄keben̄eke idem nnọ mbụme esie oro. Ntre mma ndọhọ: “N̄kemeke ndiwụt fi ke se ẹtịn̄de enen idaha-emi. Edi ima ifiak iyom ndikpep n̄kpọ, akpana nnyene ibọrọ.” Mma nnyụn̄ nnyene. Mma n̄kụt mme ufan̄ikọ Bible emi ẹwụtde ke se ikosụk ikpepde oro ama enen. Ke oro ebede, mma nsinen̄ede ntịm idem nnọ ukpepn̄kpọ nnyịn nnyụn̄ n̄kpep ndinam ndụn̄ọde. Enye oro ama an̄wam mi ntetịm ndiọn̄ọ Ikọ Abasi, ama onyụn̄ an̄wam ete mi n̄ko. Ete mi ama anam se enye ekesikpepde, ekem ana baptism ke 1952.

Ini n̄kedide isua 17, mma n̄kpọn̄ ufọk. Jetha a ama akabade edi isụn̄utom, Don ama akanam utom ke Bethel. Mmọ mbiba ẹma ẹma utom emi esop Abasi ẹkenọde mmọ, ndien oro ama anam n̄kpọ Abasi etetịm ọdọn̄ mi. Ntre, mma nsịn n̄wed ndikanam utom ke Bethel mfiak nsịn ndika Ufọkn̄wed Gilead, ekem mbet Jehovah ebiere ebiet emi enye edidade mi inam n̄kpọ esie. Utịp ekedi nso? Ẹma ekot mi Bethel ke 1946.

Ke ediwak isua emi ebede, mmanam ediwak nsio nsio utom ke Bethel, ntre mma n̄keme ndikpep ediwak mbufa n̄kpọ. Ke nditịn̄ ofụri akpanikọ, ke ofụri isua 75 emi nnamde utom ke Bethel, ẹma ẹkpep mi nte ẹkemede ndimịn̄ n̄wed ye nte n̄kemede ndise n̄kpọ mban̄a okụk. Mma n̄kpep n̄ko nte ẹkemede ndidep n̄kpọ ke idụt en̄wen ndinyụn̄ nnọ n̄kpọ aka idụt en̄wen. Edi se ikande kpukpru oro edi ke enen̄ede enem mi nte ẹsidade Bible ẹkpep nnyịn n̄kpọ ke akam usenubọk ye ke mme utịn̄ikọ ye mme n̄kpọ en̄wen ntre ke Bethel.

Mma nnyụn̄ n̄kpep n̄kpọ nto Karl, ekpri eyeneka mi erenowo emi ekedide Bethel ke 1947. Enye ama enen̄ede ọdiọn̄ọ ndinọ utịn̄ikọ nnyụn̄ n̄kpep mme owo Bible. Ini kiet, mma n̄ka mbịne enye ndọhọ an̄wam mi ke utịn̄ikọ emi ẹkenọde mi. Mma ndọhọ Karl ke mme n̄kpọ emi n̄kụtde emi ẹban̄ade ibuotikọ mi awak eti-eti, ke mfiọkke se n̄kpadade ye se n̄kpọkpọn̄de. Enye ama ada mbụme kiet an̄wam mi ndiọn̄ọ se n̄kpanamde. Enye ama obụp mi ete: “Joel, nso idi ibuotikọ utịn̄ikọ fo?” Ama ọsọsọp an̄wan̄a mi. Ikọ esie ọkọwọrọ yak nda enye emi enen̄erede odụk ye se nyomde  nditịn̄, n̄kpọn̄ mbon eken. Tutu emi, mfreke se enye ekekpepde mi oro.

Man ikeme ndikop inemesịt ke Bethel, ana isịn idem ikwọrọ ikọ. Ima inam ntre, mme n̄kpọ emi ikụtde ke ukwọrọ-ikọ ẹkeme ndisọn̄ọ nnyịn idem. Enye emi nnen̄erede nti eketịbe mbubreyo usen kiet ke Bronx ke New York City. Ami ye brọda kiet ima ika ndikese mma kiet emi ọkọbọde Enyọn̄-Ukpeme ye Ẹdemede! Ima itịn̄ mme owo emi idide inyụn̄ idọhọ enye ite: “Mbubreyo emi, in̄wam mme owo ẹkpep n̄kpọ emi ekemede ndisọn̄ọ mmọ idem ke Bible.” Enye ama ọbọrọ: “Ekpedi aban̄a Bible, ẹdụk ẹdi.” Ima ikot inyụn̄ ineme iban̄a ediwak itie Bible emi aban̄ade Obio Ubọn̄ Abasi ye obufa ererimbot emi osụk edide. N̄kpọ oro ama enem mma oro tutu. Se inamde idiọn̄ọ ke ama enem enye edi ke enye ama okot ediwak ufan esie ẹdi urua oro eketienede ẹditiene ẹkop Ikọ Abasi. Nte ini akakade, enye ye ebe esie ẹma ẹkabade ẹdi nti asan̄a-utom Jehovah.

Ke ofụri isua 10 ke n̄koyom n̄wan emi ndidọde mbemiso n̄kedikụtde n̄wan mi. Nso ikan̄wam mi n̄kụt eti n̄wan? Mma mbọn̄ akam nnyụn̄ mbụp idemmi nte, ‘Nso ke nyom ndinam mma nnam ndọ mma?’

Ke akamba mbono emi ẹkenịmde ke Yankee Stadium ke 1953 ama okokụre, mma n̄kụt Sista Mary Aniol. Enye ye Jetha ẹkeka Ufọkn̄wed Gilead ọyọhọ klas iba. Mary ye eyeneka mi an̄wan oro ẹkedi isụn̄utom ke ukem itie. Mary ama etịn̄ ọnọ mi aban̄a utom isụn̄utom esie ke Caribbean ye nte enye ekekpepde mme owo Bible ke ediwak isua emi ebede, enye ekesitịn̄ ye inemesịt. Ekedi nte eyo esierede yak inen̄ede idiọn̄ọ idem nnyịn, ima idikụt ke nnyịn mbiba iduak ndinam ukem n̄kpọ nnọ Jehovah. Ima itetịm ima idem nnyịn, ndien ke April 1955 ima inam ndọ. Ke ediwak usụn̄, mma n̄kụt ke Mary edi enọ emi otode Jehovah onyụn̄ edi se n̄kpebede. Utom ekededi emi ẹkenọde enye, enye akanam ye inemesịt, enen̄ede esịn idem anam utom, osio esịt ekere aban̄a mbon en̄wen, esinyụn̄ enịm n̄kpọ Abasi akpa ke uwem esie. (Matt. 6:33) Ima inam utom circuit ke isua ita, ndien ke 1958 ẹma ẹkot nnyịn mbiba idi ididu ke Bethel.

Mma n̄kpep ediwak n̄kpọ nto Mary. Ke uwụtn̄kpọ, ini ikanamde ndọ obufa obufa, ima ibiere nditie kiet n̄kot Bible; ikesibiere ndikot n̄kpọ nte ufan̄ikọ 15. Owo nnyịn kiet ama okot ufan̄ikọ ifan̄, iyetịn̄ n̄kpọ iban̄a itie oro inyụn̄ ineme nte ikemede ndinanam se idude do. Mary ama esiwak nditịn̄ nnọ mi se enye ekekpepde ke Ufọkn̄wed Gilead ye ini enye ekedide isụn̄utom. Mme nneme oro ẹma ẹsinen̄ede ẹtat mi enyịn. Se n̄kekpepde nto enye ama an̄wam mi nnam utịn̄ikọ mi ọfọn akan nte ekesidide onyụn̄ an̄wam mi nnen̄ede ndiọn̄ọ ndisọn̄ọ mme sista idem.​—N̄ke 25:11.

Mary edima n̄wan mi ama akpa ke 2013. Enen̄ede ọdọn̄ mi ndikụt enye ke obufa ererimbot! Edi sia ini oro mîsịmke kan̄a, mmebiere ndika iso n̄kpep n̄kpọ nnyụn̄ mbuọt idem ye Jehovah ke ofụri esịt mi. (N̄ke 3:5, 6) Mmesikop ndọn̄esịt, esịt onyụn̄ adat mi mma ntie n̄kere se ikọt Jehovah ẹdinamde ke obufa ererimbot. Mmenịm ke se mmọ ẹdinamde oro esịne ndikpep mbufa n̄kpọ nto Akwa Anditeme nnyịn, ndinyụn̄ n̄kpep mbufa n̄kpọ mban̄a enye! Ọkpọkọm n̄kọm enye adan̄a didie, ndikemeke ndikọm yak ekekem ye se enye ekpepde mi tutu esịm emi, ye ediwak usụn̄ emi enye owụtde ke ima mi ata ima kpa ye emi mmendotke utọ ima oro.