KE EYO Bible, ke ini ubon erenowo ye ubon an̄wan ẹnyịmede nditọ mmọ ẹdọ idemmọ, erenowo oro m̀mê ubon esie ẹma ẹsikpe n̄kpọ ndọ ẹnọ ubon eyenan̄wan oro. Ekeme ndidi ẹkesida unam, okụk, m̀mê ọsọn̄urua n̄kpọ ẹkpe n̄kpọ ndọ. Ndusụk ini, ẹma ẹsinam utom ẹnọ owo nte n̄kpọ ndọ. Se Jacob akanamde edi oro ini enye okoyomde ndidọ Rachel. Enye ama etie utom ọnọ ete Rachel ke isua itiaba nte n̄kpọ ndọ. (Gen. 29:​17, 18, 20) Nso ikanam ẹsikpe n̄kpọ ndọ?

Ataifiọk kiet emi anamde ndụn̄ọde aban̄a Bible, emi ekerede Carol Meyers, ọdọhọ ete: “N̄kpọ ndọ ama esida itie mme utom emi eyenan̄wan akpanamde ọnọ ubon esie, akpan akpan ekpedi ubon oro ẹkesitọ in̄wan̄.” Etie nte n̄kpọ ndọ ama esinyụn̄ anam ubon mbiba oro ẹnen̄ede ẹdiana kiet. Mmọ ndikenen̄ede ndiana ntre ama anam ubon kiet ẹkpenyene mfịna, mmọ ẹfehe ẹbịne enye eken ẹkeyom un̄wam. N̄kpọ efen edi ke n̄kpọ ndọ okowụt ke ẹmọn̄ ẹdọ eyenan̄wan, ndien ke enye ididụhe aba ke idak ete esie, edi ke oyom ndidu ke idak ebe esie.

Ndikpe n̄kpọ ndọ ikọwọrọke ke ẹnyanyam eyenan̄wan oro. N̄wed emi ẹkotde Ancient Israel​—Its Life and Institutions ọdọhọ ke ‘nditọ Israel ndikesibọ okụk ndọ m̀mê n̄kpọ ntre ke ibuot eyenan̄wan anam etie nte ẹkenyanyam eyen oro idahaoro. Edi nditọ Israel ikesidaha ke n̄kpọ ndọ oro ẹkpede edi ekọmurua oro ẹdade ẹnyam eyen mmọ, ẹkesida nte usiene n̄kpọ emi eyen mmọ ekpesinamde ọnọ mmọ.’

Ke ndusụk idụt mfịn, ẹsụk ẹkpekpe n̄kpọ ndọ. Ke ini mme ete ye eka oro ẹdide Christian mîbiereke n̄kpọ ndọ yak ọsọn̄, mmọ ẹyenam kpukpru owo ẹkụt ke mmọ ẹnyene “eti ibuot.” (Phil. 4:5; 1 Cor. 10:​32, 33) Oro n̄ko ediwụt ke mmọ idịghe “mme ama okụk” m̀mê mbon idiọkitọn̄. (2 Tim. 3:2) N̄kpọ efen edi ke mme ete ye eka oro ẹdide Christian mîbiereke n̄kpọ ndọ emi obụn̄de-bụn̄ owo itọn̄, oro ayanam owo emi oyomde ndidọ eyen mmọ okûsịk ndọ oro unịm man akan̄wana okụk emi edikemde se adade ekpe n̄kpọ ndọ oro ẹkebierede. Ekpedi owo emi oyomde ndidọ eyen mmọ edi asiakusụn̄, oro idiyakke enye ekere ke akpana ikpọn̄ utom usiakusụn̄ ikesịn idem in̄wana n̄kpọ man inyene okụk oro ekemde ndida n̄kpe ofụri se ẹkebierede ẹnọ imọ ke n̄kpọ ndọ.

Ke ndusụk itie ke ererimbot, ukara ẹsibiere n̄kpọ ndọ emi ẹdikpede. Ke mme utọ itie oro, mme ete ye eka emi ẹdide Christian ẹsinịm ibet oro, sia Ikọ Abasi ọdọhọ mme Christian “ẹsụk ibuot ẹnọ mme odudu oro ẹkponde ẹkan” ẹnyụn̄ ẹnịm ibet mmọ edieke mîtuahake ye ibet Abasi.​—Rome 13:1; Utom 5:29.