1-2. (a) Didie ke Isaiah 41:10 akan̄wam sista kiet? (b) Jehovah akanam ẹwet itien̄wed oro ẹnịm ke ufọn mmanie?

SISTA kiet emi ekekerede Yoshiko ama esisịn idem etieti ke n̄kpọ Abasi. Dọkta esie ama ọdọhọ enye ke enye ayakpa ke ufan̄ ọfiọn̄ ifan̄ kpọt. Yoshiko akanam n̄kpọ didie? Enye ama eti Isaiah 41:10 (Kot.) emi enye akamade etieti, ekem ọdọhọ dọkta ke idem inyekke imọ sia Jehovah omụm imọ ubọk akama. * Enye iketịn̄ke ikọ oro nte owo emi okopde ndịk. Ikọ ndọn̄esịt emi odude ke itie Bible oro akan̄wam Yoshiko ọbuọt idem ye Jehovah ke ofụri esịt. Itie Bible oro ekeme ndinam idem okûnyek nnyịn n̄ko ke ini ikpọ idomo ẹsịmde nnyịn. Yak ineme kan̄a se ikanamde Jehovah ọdọhọ Isaiah ewet se idude do, man an̄wan̄a nnyịn nte itie oro ekemede ndinam idem okûnyek nnyịn.

² Jehovah akanam Isaiah ewet se idude ke itien̄wed oro man ọdọn̄ mme Jew emi ẹdimende ika ntan̄mfep ke Babylon esịt. Edi idịghe mmọ kpọt ke Jehovah okoyom ndida ikọ oro n̄n̄wam. Enye akanam ẹwet enye ẹnịm man ọsọn̄ọ kpukpru ikọt esie idem tutu esịm eyo nnyịn. (Isa. 40:8; Rome 15:4) Sia idude ke “ndiọkeyo emi ọsọn̄de ndiyọ,” imenen̄ede iyom ndọn̄esịt emi odude ke n̄wed Isaiah.—2 Tim. 3:1.

3. (a) Mme un̄wọn̄ọ ewe idu ke Isaiah 41:10 emi ẹdade ibuotikọ isua 2019 ẹto? (b) Ntak emi iyomde ndọn̄esịt emi mme un̄wọn̄ọ oro ẹnọde nnyịn?

³ Ke ibuotikọ emi, iyeneme n̄kpọ ita emi Jehovah ọn̄wọn̄ọde  ke Isaiah 41:10, emi ẹkemede ndinam itetịm ibuọt idem ye enye: (1) Jehovah oyodu ye nnyịn, (2) enye edi Abasi nnyịn, ye (3) enye ayan̄wam nnyịn. Imoyom utọ un̄wọn̄ọ * emi sia idomo ke esịm nnyịn ukem nte ekesịmde Yoshiko. Ndiọi n̄kpọ emi ẹtịbede ke ererimbot ke ẹnọmọ nnyịn n̄ko. Ukara ẹkam ẹkọbọ ndusụk nnyịn. Ẹyak ineme un̄wọn̄ọ ita oro ke adiana ke adiana.

4. (a) Ewe un̄wọn̄ọ ke idibem iso ineme? (Se n̄ko ikọ idakisọn̄.) (b) Didie ke Jehovah owụt ke imama nnyịn? (c) Afo ese didie se Jehovah ọn̄wọn̄ọde?

⁴ Akpa un̄wọn̄ọ emi Jehovah adade ọdọn̄ nnyịn esịt edi: “Kûkop ndịk, koro ami ndude ye afo.” * Nte Jehovah esede nnyịn enyịn onyụn̄ amade nnyịn owụt ke enye do ye nnyịn. Se Jehovah etịn̄de ke Isaiah 43:4 owụt nte enye adade nnyịn. Enye ọdọhọ do ete: “Sia afo ọsọn̄de urua ke enyịn mi, ẹbat ẹte afo omodot ukpono, ndien ami mmama fi.” Idụhe n̄kpọ ndomokiet ke ekondo, emi ekemede ndinam Jehovah etre ndima mme asan̄autom esie; enye idikpọn̄ke nnyịn tutu amama. (Isa. 54:10) Enye ndima nnyịn nnyụn̄ ndi ufan nnyịn anam inyene uko. Enye eyekpeme nnyịn ukem nte enye ekekpemede Abram (Abraham) ufan esie. Jehovah ọkọdọhọ enye ete: “Abram, kûfehe ndịk. Ami ndi otuekọn̄ fo.”—Gen. 15:1.

5-6. (a) Inam didie ifiọk ke Jehovah eben̄e idem ndin̄wam nnyịn ke ini isobode idomo? (b) Nso ke mbụk Yoshiko ekpep nnyịn?

⁵ Imọfiọk ke Jehovah eben̄e idem ndin̄wam nnyịn ke ini inyenede mfịna sia enye ọn̄wọn̄ọ ọnọ ikọt esie ete: “Edieke afo edisan̄ade ke mmọn̄ ebe, nyodu ye afo; ndien edieke edisan̄ade ke mme akpa ebe, mmọ iditọhọ ifụk fi. Edieke afo edisan̄ade ke ikan̄ ebe, enye iditaha fi, edemeikan̄ idinyụn̄ ifrike fi.” (Isa. 43:2) Nso ke itien̄wed emi ọwọrọ?

⁶ Jehovah in̄wọn̄ọke nditre mme n̄kpọ emi ẹnamde uwem ọsọn̄, edi enye ọn̄wọn̄ọ ke imọ idiyakke mme mfịna emi ẹtiede  nte “mme akpa” mmọn̄ ẹkan nnyịn ubọk ẹnyụn̄ ẹnam itre ndikpono enye m̀mê ndiyak n̄kpọsọn̄ idomo emi ẹbietde “edemeikan̄” ẹnọ nnyịn nsinsi unọmọ. Enye ọn̄wọn̄ọ ke iyodu ye nnyịn inyụn̄ in̄wam nnyịn ‘isan̄a ibe’ idomo ekededi. Didie ke Jehovah edinam oro? Enye ayanam ndịk odon̄ode nnyịn man ika iso isọn̄ọ ida ye enye ekpedi ẹyom ndiwowot nnyịn. (Isa. 41:13) Se Jehovah akanamde ọnọ Yoshiko emi iketịn̄de iban̄a edi oro. Eyen esie an̄wan ọdọhọ ete: “Ama enem nnyịn nte idem mîkenyekke Mama. Ima inen̄ede ikụt ke Jehovah ama anam esịt ana enye sụn̄. Tutu esịm usen n̄kpa esie, enye ama esitịn̄ ọnọ mme nurse ye mbon udọn̄ọ eken aban̄a Jehovah ye se enye ọn̄wọn̄ọde.” Nso ke mbụk Yoshiko ekpep nnyịn? Ekpep nnyịn ke edieke inịmde se Abasi ọn̄wọn̄ọde ete “nyodu ye afo,” ke nnyịn n̄ko iyenyene uko inyụn̄ ikop odudu ke ini idomo.

7-8. (a) Nso idi ọyọhọ n̄kpọ iba emi Jehovah ọkọn̄wọn̄ọde? Nso ke emi ọwọrọ? (b) Nso ikanam Jehovah ọdọhọ mme Jew emi ẹditan̄de ika Babylon ‘ẹkûsuan enyịn’? (c) Ewe ikọ ke Isaiah 46:3, 4 ikanam esịt ana ikọt Abasi sụn̄?

⁷ Ọyọhọ un̄wọn̄ọ iba emi Isaiah ekewetde edi: “Kûsuan enyịn, koro ami ndide Abasi fo.” Nso ke ndisuan enyịn ọwọrọ ke itie Bible oro? Ikọ Hebrew oro ẹkabarede ‘ndisuan enyịn’ aban̄a “ndiyep edem ndien ndien ke ntak emi afo ekerede ke owo ọmọn̄ anam fi n̄kpọ mîdịghe ke n̄kpọ ekeme ndinam fi,” m̀mê “ndidi ese mi, ese ko, nte owo emi enyịn anande.”

⁸ Nso ikanam Jehovah ọdọhọ mme Jew emi ẹditan̄de ika Babylon ‘ẹkûsuan enyịn’? Enye ama ọfiọk ke idem eyenyek mbon emi ẹdụn̄de ke Babylon. Nso idinam idem enyek mmọ? Ini isua 70 emi mme Jew ẹdidude ke Babylon edikperede ndisịm utịt, okopodudu udịmekọn̄ mbon Media ye Persia ẹyedi ekọn̄ ke Babylon. Mmọ ke Jehovah edida inyan̄a ikọt esie isio ke ufụn Babylon. (Isa. 41:2-4) Ini mbon Babylon ye mbon en̄wen emi ẹdụn̄de do ẹkekopde ke mme asua ke ẹdi, mmọ ẹma ẹdomo ndisọn̄ọ kiet eken idem ẹte: “Sọn̄ idem.” Mmọ ẹma ẹnyụn̄ ẹnam mme abasi efen efen ẹdian ye se mmọ ẹkenyenede, ẹkere ke ẹyekpeme mmimọ. (Isa. 41:5-7) Edi Jehovah ama etịn̄ ikọ emi akanamde esịt ana mme Jew emi ẹkedude ke ntan̄mfep sụn̄ ete: “Afo, O Israel, [emi mîketiehe nte mme mbọhọidụn̄ mmọ] edi asan̄autom mi . . . Kûsuan enyịn, koro ami ndide Abasi fo.” (Isa. 41:8-10) N̄kọ omokụt ke Jehovah ọkọdọhọ: “Koro ami ndide Abasi fo.” Jehovah akada ikọ oro owụt nti ikọt esie ke imọ ifreke mmọ, ke imọ isụk idi Abasi mmọ, ke mmọ ẹsụk ẹdi ikọt imọ. Enye ọkọdọhọ mmọ ke iyemen mmọ ikama inyụn̄ inyan̄a mmọ. Imenịm ke ikọ ndọn̄esịt oro ama ọsọn̄ọ mme Jew emi ẹkedude ke Babylon idem.—Kot Isaiah 46:3, 4.

9-10. Ntak emi ufọn mîdụhe nnyịn ndiyak idem enyek nnyịn? Nọ uwụtn̄kpọ.

⁹ Idem enyek mme owo idahaemi akan akpa sia edi eyo esiere ererimbot ọdiọk akan nte ekedide. Mfịna ererimbot emi ke ọnọmọ nnyịn n̄ko. Edi ufọn idụhe nnyịn ndinyek idem. Jehovah ọdọhọ nnyịn ete: ‘Ami ndi Abasi fo.’ Nso inam ikọ Jehovah emi ekeme ndinam esịt ana nnyịn sụn̄?

¹⁰ Yak inọ uwụtn̄kpọ kiet: Jim ye Ben ẹdụk ubomofụm ẹka n̄kpọ. Nte ubomofụm oro awatde aka, ọkpọsọn̄ ofụm ọwọrọ, tutu edidi ubomofụm oro ọdọdọk,  ososụhọde. Awat ubomofụm oro ọdọhọ kpukpru owo ete: “Ẹkpaha n̄kpaha n̄kpọitie mbufo. Ayada nnyịn ini ekpri ndiwat mbe mi.” Idem enyek Jim etieti. Edi awat ubomofụm oro afiak ọdọhọ: “Ami awat ubomofụm emi ntịn̄ ikọ ye mbufo. Ẹkûyak idem enyek mbufo, mmọfiọk se nnamde.” Jim okokop oro, enye ofụn̄ ibuot ete, “Nso utọ ikọ idi oro?” Edi enye okụt ke idem inyekke Ben. Ntre enye obụp Ben ete: “Nso inam idem mînyekke fi?” Ben atuak inua imam ọdọhọ enye ete: “Mmenen̄ede mfiọk awat ubomofụm emi. Ete mi ke edi! Yak ntịn̄ se enye ekemede ndinam nnọ fi. Mmọfiọk ke ama ọdiọn̄ọ utọ owo emi enye edide, onyụn̄ ọdiọn̄ọ ke enye ọfiọk ndiwat ubomofụm utọ oro idụhe, idem idinyekke fi aba.”

11. Nso ke uwụtn̄kpọ Jim ye Ben ekpep nnyịn?

¹¹ Nso ke uwụtn̄kpọ emi ekpep nnyịn? Ukem nte idem mîkenyekke Ben, idem inyekke nnyịn sia imenen̄ede ifiọk Jehovah emi edide Ete nnyịn eke heaven. Imọfiọk ke enye ayan̄wam nnyịn iyọ idomo ekededi ke mme akpatre usen emi, ọkpọkọm idomo oro etie nte oyobio. (Isa. 35:4) Imọbuọt idem ye Jehovah, ntre esịt ana nnyịn sụn̄ ke ini ererimbot ẹkpade ndịk. (Isa. 30:15) N̄kpọ en̄wen emi idade ibiet Ben edi ndin̄wam mbọhọidụn̄ nnyịn ẹfiọk ntak emi ikpọbuọtde idem ye Abasi. Oro ayanam mmọ n̄ko ẹkụt ke inamke n̄kpọ m̀mê nso idomo isịm mmọ, ke Jehovah ayan̄wam mmọ.

12. (a) Nso idi ọyọhọ un̄wọn̄ọ ita emi iyomde ndineme idahaemi? (b) Isaiah nditịn̄ mban̄a “ubọk” Jehovah eti nnyịn nso?

¹² Ọyọhọ un̄wọn̄ọ ita emi Isaiah ekewetde ekedi: “Ami nyọsọn̄ọ fi idem. Ami nditreke ndin̄wam fi.” Isaiah ama  etetịn̄ nte Jehovah edisan̄ade isọn̄ọ ikọt esie idem ete: “Jehovah . . . eyedi nte ọkpọsọn̄ owo, ndien ubọk esie ayakara ọnọ enye.” (Isa. 40:10) Bible esiwak ndida “ubọk” ntịn̄ mban̄a odudu. Ntre ndidọhọ ke ‘ubọk Jehovah ayakara’ anam iti ke Jehovah edi Edidem emi okopde odudu. Enye ama ada ọkpọsọn̄ odudu esie emi owo ndomokiet mîkemke ubọk an̄wam ikọt esie ke eset onyụn̄ an̄wana ọnọ mmọ, ndien enye ke ekpekpeme mbon oro ẹbuọtde idem ye enye mfịn.—Deut. 1:30, 31; Isa. 43:10.

13. (a) Ini ewe ke Jehovah esinen̄ede ọsọn̄ọ nnyịn idem nte enye ọkọn̄wọn̄ọde? (b) Ewe un̄wọn̄ọ isọn̄ọ nnyịn idem inyụn̄ inam inyene uko?

¹³ Ini mme asua ẹkọbọde nnyịn ke Jehovah esinen̄ede anam se enye ọkọn̄wọn̄ọde ete: “Ami nyọsọn̄ọ fi idem.” Ke ndusụk idụt, mme asua nnyịn ke ẹdomo ndikpan nnyịn ndikwọrọ ikọ mîdịghe ẹdomo nditetre utom nnyịn. Kpa ye oro, utọ n̄kpọ oro itịmekede nnyịn esịt ikaha. Enyene se Jehovah ọn̄wọn̄ọde emi ọsọn̄ọde nnyịn idem onyụn̄ anamde inyene uko. Enye ọn̄wọn̄ọ ete: “N̄kpọekọn̄ ekededi eke ẹdibotde ẹban̄a fi idikwe unen.” (Isa. 54:17) Un̄wọn̄ọ emi anam iti akpan n̄kpọ ita.

14. Ntak emi mîkpaha nnyịn idem nte mme asua Abasi ẹkọbọde nnyịn?

¹⁴ Akpa, imọfiọk ke ẹyekọbọ nnyịn sia idide mbet Christ. (Matt. 10:22) Jesus ama etetịn̄ ke ẹyenen̄ede ẹkọbọ mbet imọ ke mme akpatre usen. (Matt. 24:9; John 15:20) Ọyọhọ iba, prọfesi Isaiah oro ama owụt ke owo idisuaha-sua nnyịn kpọt, edi ke mme asua nnyịn ẹyeda nsio nsio n̄kpọekọn̄ ẹn̄wana ye nnyịn. N̄kpọekọn̄ mmọ esịne ndinam nsu ebiet akpanikọ, ndisu anafai nsu, ye ndikọbọ nnyịn n̄kpa n̄kpa. (Matt. 5:11) Jehovah idikpanke mme asua nnyịn ndida mme n̄kpọekọn̄ emi n̄n̄wana ye nnyịn. (Eph. 6:12; Edi. 12:17) Edi ufọn idụhe ndiyak idem enyek nnyịn. Ntak-a?

15-16. (a) Nso idi ọyọhọ n̄kpọ ita emi anade iti, ndien didie ke Isaiah 25:4, 5 ọsọn̄ọ emi? (b) Isaiah 41:11, 12 owụt ke nso ina ibet mbon oro ẹn̄wanade ye nnyịn?

 ¹⁵ Ọyọhọ n̄kpọ ita emi anade iti edi se Jehovah ọkọn̄wọn̄ọde ete ke “n̄kpọekọn̄ ekededi” emi ẹdade ẹn̄wana ye nnyịn “idikwe unen.” Ukem nte ibibene esikpemede nnyịn mbak ọkpọsọn̄ edịm, ntre ke Jehovah ekpeme nnyịn mbak “oyobio mbon ufịk” idinam nnyịn n̄kpọ. (Kot Isaiah 25:4, 5.) Tutu amama, mme asua nnyịn idikemeke ndinam nnyịn n̄kpọ emi edisọn̄de ikan Abasi ndinen̄ede.—Isa. 65:17.

¹⁶ Jehovah ọsọn̄ọ nnyịn idem n̄ko ke nditịn̄ se inade ibet mbon oro “ẹyatde esịt” ye nnyịn. (Kot Isaiah 41:11, 12.) Inamke n̄kpọ m̀mê mme asua nnyịn ẹsọn̄ ubọk en̄wan didie m̀mê ekọn̄ oro onyụn̄ ọsọn̄ nte nso, n̄kpọ kiet ana ebet mmọ: Kpukpru mme asua ikọt Abasi “ẹyekabade ẹdi ikpîkpu ẹnyụn̄ ẹtak.”

17-18. (a) Didie ke ndikot Bible edinam idọdiọn̄ ibuọt idem ke Jehovah? Nọ uwụtn̄kpọ. (b) Didie ke nditie n̄kere ibuotikọ isua 2019 edin̄wam nnyịn?

¹⁷ Nnyịn ndinen̄ede mfiọk Jehovah ayanam idọdiọn̄ ibuọt idem ye enye. Ndien n̄kukụre se idinamde nnyịn inen̄ede ifiọk enye edi nditịn̄ enyịn n̄kot Bible nnyụn̄ ntie n̄kere se ikotde. Bible etịn̄ nte Jehovah ekesin̄wamde ikọt esie ke ini edem. Oro anam inịm ke enye ayan̄wam nnyịn n̄ko.

¹⁸ Enyene ikọ emi Isaiah adade owụt nte Jehovah esikpemede nnyịn. Enye ọdọhọ ke Jehovah edi ekpemerọn̄, nnyịn mme asan̄autom esie idi nditọerọn̄. Isaiah ọdọhọ ke Jehovah “ayada ubọk esie atan̄ nditọerọn̄ obon ọtọkiet; oyonyụn̄ emen mmọ akama ke ikpanesịt esie.” (Isa. 40:11) Ke ini ifiọkde ke ọkpọsọn̄ ubọk Jehovah ke awan̄a nnyịn akama, esịt esina nnyịn sụn̄ ndịk inyụn̄ inamke nnyịn. Ofụn emi anamde akpanikọ onyụn̄ enyenede ọniọn̄ oyom ndin̄wam nnyịn man esịt ana nnyịn sụn̄ kpa ye mme mfịna nnyịn. Oro anam ofụn oro ada ibuotikọ isua 2019 oto Isaiah 41:10. Ibuotikọ isua 2019 edi: “Kûsuan enyịn, koro ami ndide Abasi fo.” Tie kere mme ikọ emi, sia mmọ ẹdọn̄ owo esịt etieti. Ikọ emi ọyọsọn̄ọ fi idem man ekeme ndiyọ se iditịbede ke ini iso.