1-2. (a) Ntak emi mîkpaha nnyịn idem nte Jesus okowụtde nnyịn ata mmemmem usụn̄ ndida nti n̄kpa esie? (b) Mme edu Jesus ewe ke idineme iban̄a?

NDI emekeme nditịn̄ se ẹsinamde ke ini ẹnịmde Editi n̄kpa Christ kpukpru isua? Imenịm ke ediwak nnyịn imeti sia edinam oro isiwakke n̄kukọhọ. Kpa ye oro, enye edi ata akpan edinam. Emi ekeme ndinam ibụp m̀mê nso inam edinam oro mîsiwakke n̄kukọhọ.

² Ini Jesus okodude ke isọn̄, enye ekesikpep akpanikọ ke ata mmemmem usụn̄ emi an̄wan̄ade owo, emi owo ekemede ndisọp nti. (Matt. 7:28, 29) Enye okonyụn̄ owụt nnyịn ata mmemmem usụn̄ ndida nti * n̄kpa esie. Ẹyak ida ini ineme iban̄a Editi emi ye ndusụk n̄kpọ emi Jesus eketịn̄de onyụn̄ anamde ke edinam oro. Se idikpepde ayanam inen̄ede ikụt nte enye okosụhọrede idem, enyenede uko, onyụn̄ amade mme owo. Iyonyụn̄ ikụt nte ikemede ndinen̄ede n̄kpebe enye.

3. Didie ke Matthew 26:26-28 owụt ke Editi emi Jesus ọkọtọn̄ọde ikawakke n̄kukọhọ? Nso ke n̄kpọ iba emi enye akadade anam Editi akada aban̄a?

³ Ini Jesus ọkọtọn̄ọde Editi n̄kpa esie, enye okodu ye mme apostle esie 11 emi ẹkesọn̄ọde ẹda ye enye. Enye akada nyọhọ nsụhọ n̄kpọ emi mmọ ẹkedade ẹdia Passover ọtọn̄ọ edinam oro. (Kot Matthew 26:26-28.) Nyọhọ  nsụhọ uyo emi leaven mîdụhe ye wine kpọt ke enye akada anam. Jesus ama ọdọhọ mme apostle esie ke n̄kpọ mbiba oro ẹkeda ẹban̄a mfọnmma idem esie ye iyịp esie emi enye ediwade ke ibuot mmọ ke mîbịghike. Nnyịn ikereke ke idem ama akpa mme apostle esie nte obufa edinam oro mîkawakke n̄kukọhọ. Ntak idọhọde ntre?

4. Didie ke item emi Jesus ọkọnọde Martha anam ikụt ntak emi Editi oro enye ọkọtọn̄ọde mîkawakke n̄kukọhọ?

⁴ Ti se iketịbede ọfiọn̄ ifan̄ ke edem. Ọyọhọ isua ita ekedi oro tọn̄ọ Jesus ọkọtọn̄ọ ukwọrọikọ. Jesus akaka ufọk nditọeka ita emi Lazarus, Martha, ye Mary, emi ẹkedide ata ufan esie. Ini enye ọduọkde odudu ke ufọk mmọ, enye ama ọtọn̄ọ ndikpep n̄kpọ. Martha ama odu ke ufọk, edi enye ikakpan̄ke utọn̄ sia enye ke eketịme nditem nsio nsio udia nnọ akpan esenowo esie. Jesus ama okụt kpukpru editịm oro, onyụn̄ enen̄ede Martha sụn̄sụn̄, an̄wam enye okụt ke ibat ibat n̄kpọ ke iyom, ke imọ iyomke ẹtem enyọn̄ ye isọn̄. (Luke 10:40-42) Hour ifan̄ mbemiso Jesus akpade, enye ke idemesie ama anam item oro enye ọkọnọde Martha. Enye akada n̄kpọ iba kpọt enịm Editi. Nso ke emi ekpep nnyịn aban̄a Jesus?

5. Nte Editi mîwakke n̄kukọhọ ekpep nnyịn nso aban̄a Jesus, ndien didie ke emi ekem ye Philippi 2:5-8?

⁵ Se ededi emi Jesus eketịn̄de onyụn̄ anamde ama owụt ke enye osụhọde idem. Ntre ikpaha owo idem nte enye okosụhọrede idem ke akpatre okoneyo oro mbemiso enye akpade. (Matt. 11:29) Enye ama ọdiọn̄ọ ke akananam idụhe eke awade utọ uwa emi imọ iyomde ndiwa, ke Jehovah oyonyụn̄ anam imọ iset ikedi Edidem ke heaven. Kpa ye oro, enye ikanamke ọwọrọetop edinam ida iti n̄kpa esie; ikonyụn̄ inamke n̄kpọ isịn owo ke enyịn. Utu ke oro, enye ọkọdọhọ mbet esie ẹsinam edinam oro ini kiet kpọt ke isua ẹda ẹti imọ. (John 13:15; 1 Cor. 11:23-25) Kpa ye oro edinam oro ekedide akpan edinam, ikawakke n̄kukọhọ. Oro okowụt ke Jesus osụhọde idem. Enem nnyịn ndidiọn̄ọ ke akpan edu kiet emi Edidem nnyịn enyenede edi nsụhọdeidem.—Kot Philippi 2:5-8.

6. Didie ke ikeme ndisụhọde idem nte Jesus ini idomo esịmde nnyịn?

⁶ Didie ke ikeme ndisụhọde idem nte Jesus? Edi nnyịn ndibem iso n̄kere se idifọnde ye mbon en̄wen utu ke eke nnyịn. (Phil. 2:3, 4) Ndi emeti se iketịbede akpatre  okoneyo oro mbemiso ẹwotde Jesus? Jesus ama ọdiọn̄ọ ke ibịghike ẹmọn̄ ẹtụhọde imọ ekem ẹwot imọ, edi se ikenen̄erede ibehe enye ekedi nte n̄kpọ editiede ye mme apostle emi enye edikpade ikpọn̄; mmọ ẹyefụhọ etieti. Ntre okoneyo oro, enye ama ọnọ mmọ item, ọdọn̄ mmọ esịt, onyụn̄ ọsọn̄ọ mmọ idem. (John 14:25-31) Jesus ama enen̄ede ekere aban̄a se idifọnde ye mbon en̄wen akan se idifọnde ye enye. Ata eti uwụtn̄kpọ ke enye ekenịm oro ọnọ nnyịn!

7. Didie ke Jesus okowụt ke imenen̄ede inyene uko ke enye ama ekenịm Udia Mbubreyo Obọn̄ ama?

⁷ Ke Jesus ama ekenịm Udia Mbubreyo Obọn̄ ama, enye ama owụt ke imenen̄ede inyene uko. Didie ke enye akanam oro? Enye ama enyịme ndinam se Ete esie ọkọdọn̄de enye kpa ye emi enye ọkọdiọn̄ọde ke oro ayanam imọ ikpa n̄kpa esuene nte owo emi osụn̄ide Abasi. (Matt. 26:65, 66; Luke 22:41, 42) Jesus ama ọsọn̄ọ ada esịm akpatre man anam enyịn̄ Jehovah asana, man owụt ke Jehovah ikpọn̄ enyene unen ndikara, onyụn̄ anam mbon emi ẹkabarede esịt ẹkeme ndidu uwem ke nsinsi. Kpa ke ukem ini oro, enye ama etịm mbet esie idem eben̄e se idiwọrọde mmọ ke mîbịghike.

8. (a) Nso ke Jesus akanam mbet esie ẹdiọn̄ọ? (b) Didie ke mbet Jesus ẹkewụt ke imenyene uko ke ediwak isua ama ekebe tọn̄ọ Jesus akakpa?

⁸ Nte Jesus ọkọkpọnọrede se ededi emi eketịmerede enye ekikere enịm ekere se idin̄wamde mme apostle esie ama owụt ke enye enyene uko. Editi emi enye ọkọtọn̄ọde ke enye ama akanam Judas ọwọrọ eyeti mbon emi ẹdiyetde aran ufọn emi iyịp Jesus ye obufa ediomi ẹnamde ọnọ mmọ. (1 Cor. 10:16, 17) Jesus  ama anam mmọ ẹdiọn̄ọ se imọ ye Ete imọ iyomde mmọ ẹnam man mmọ ẹdot nditiene imọ n̄kara ke heaven. (John 15:12-15) Enye ama anam mmọ ẹdiọn̄ọ n̄ko se idiwọrọde mmọ ke ini iso, ekem ọdọhọ mmọ ẹkpebe uwụtn̄kpọ imọ ẹnyụn̄ “ẹnyene uko!” (John 16:1-4a, 33) Ke ediwak isua ama ekebe, mbet Jesus ẹkesụk ẹkekere ẹban̄a mbon en̄wen, mmọ ẹma ẹnyụn̄ ẹnyene uko. Mmọ ẹma ẹsin̄wam kiet eken ke ini idomo, ọkpọkọm oro ọkọwọrọ ke mmọ ẹyetiene ẹbọ ufen.—Heb. 10:33, 34.

9. Didie ke ikeme ndiwụt ke imenyene uko nte Jesus?

⁹ Nnyịn n̄ko imesinyene uko nte Jesus. Ke uwụtn̄kpọ, uko esinam ikeme ndin̄wam nditọete nnyịn emi ẹkọbọde ke ntak se mmọ ẹnịmde. Ndusụk ini ẹsidọn̄ nditọete nnyịn ke ufọk-n̄kpọkọbi ke ini mmọ mîduehe n̄kpọ ndomokiet. Ama etịbe ntre, ana inam se ikekeme man in̄wam mmọ, ekpededi ọwọrọ nditịn̄ ikọ ke ibuot mmọ. (Phil. 1:14; Heb. 13:19) Usụn̄ efen emi iwụtde ke imenyene uko edi ndika iso n̄kwọrọ ikọ uko uko. (Utom 14:3) Kpa nte Jesus akakade iso ọkwọrọ ikọ ini ẹkekọbọde enye, nnyịn n̄ko imebiere ndika iso n̄kwọrọ etop Obio Ubọn̄ kpa ye emi ẹbiọn̄ọde nnyịn ẹnyụn̄ ẹkọbọde nnyịn. Edi ndusụk ini imesikụt ke nnyịn inyeneke uko. Ekpetịbe ntre, nso ke ikpanam?

10. Nso ke ikpanam urua ifan̄ mbemiso Editi? Ntak-a?

¹⁰ Nnyịn ndikere mban̄a idotenyịn emi n̄kpa Christ anamde inyene ekeme ndinam itetịm inyene uko. (John 3:16; Eph. 1:7) Urua ifan̄ mbemiso Editi, imesinyene ifet nditie n̄kere se idin̄wamde nnyịn itetịm ima ufak emi ẹkekpede ke ibuot  nnyịn. Da ini oro kot mme itie Bible emi ẹsidọhọde ikot ke ini Editi nyụn̄ tịm kere mme n̄kpọ emi ẹketịbede mbemiso ẹwotde Jesus. Ima isop idem ndinịm Udia Mbubreyo Ọbọn̄, eyenen̄ede an̄wan̄a nnyịn se uyo ye wine Editi ẹdade ẹban̄a, ye se akakan ufak emi Jesus ekekpede adade aban̄a. Ke ini se Jesus ye Jehovah ẹkenamde ẹnọ nnyịn enen̄erede an̄wan̄a nnyịn, nnyịn inyụn̄ ikụt ufọn emi nnyịn ye mbon nnyịn ibọde, iyetetịm inịm ke se Jehovah ọn̄wọn̄ọde ọnọ nnyịn oyosu, iyonyụn̄ inen̄ede ibiere ndiyọ uko uko tutu esịm utịt.—Heb. 12:3.

11-12. Nso ke se inemede iban̄a Udia Mbubreyo Ọbọn̄ eti nnyịn?

¹¹ Se inemede iban̄a Udia Mbubreyo Ọbọn̄ eti nnyịn ke ufak emi ẹkekpede ke ibuot nnyịn ọsọn̄ urua etieti, ke Jesus osụhọde idem onyụn̄ enyene uko. Enem nnyịn etieti nte Jesus akade iso ndisụhọde idem nnyụn̄ nnyene uko kpa ye emi enye edide Akwa Oku nnyịn ke heaven, onyụn̄ anamde n̄kpeubọk ọnọ nnyịn! (Heb. 7:24, 25) Ana isiti n̄kpa Jesus kpukpru isua nte enye ọkọdọhọde man iwụt ke imenen̄ede ima se enye akanamde ọnọ nnyịn. (Luke 22:19, 20) Isinam emi ke usenọfiọn̄ emi Nisan 14 ọduọde; usen oro esidi n̄kponn̄kan usen ke isua.

¹² Nte Udia Mbubreyo Ọbọn̄ mîwakke n̄kukọhọ anam ikụt edu efen emi akanamde Jesus edikpa ke ibuot nnyịn. Ini enye okodude ke isọn̄, ẹma ẹnen̄ede ẹkụt ke enye enyene edu oro. Ewe edu idi oro?

13. Didie ke John 15:9 ye 1 John 4:8-10 ẹwụt utọ ima emi Jehovah ye Jesus ẹmade nnyịn? Mmanie ẹbọ ufọn ima oro?

¹³ Kpukpru se Jesus akanamde ama owụt ke enye enen̄ede ama mme owo nte Jehovah amade. (Kot John 15:9; 1 John 4:8-10.) Akakan n̄kpọ emi enye akanamde ekedi enye ndinyịme ke idemesie ndikpa ke ibuot nnyịn, Jehovah ikenyịkke-nyịk enye. Edide isịne ke otu mbon oro ẹyetde aran m̀mê ke otu “mme erọn̄ en̄wen,” imọbọ ufọn ufak oro Jehovah ye Eyen esie ẹkenamde inyene ke ntak emi mmọ ẹmade nnyịn. (John 10:16; 1 John 2:2) Mme n̄kpọ emi Jesus akadade enịm Editi ẹwụt ke enye ama mbet esie onyụn̄ ekere aban̄a mmọ. Ntak idọhọde ntre?

14. Didie ke Jesus okowụt ke imama mbet imọ?

¹⁴ Jesus ndinam Editi emi enye ọkọtọn̄ọde okûwak n̄kukọhọ owụt ke enye ama mbet esie emi ẹyetde aran. Nte ini akade, akana mmọ ẹsinịm Editi kpukpru isua. Ndusụk ini eyemem utom, ndusụk ini idimemke. Ndusụk ẹdikam isịne ke ufọk-n̄kpọkọbi inịm. (Edi. 2:10) Ndi mmọ ẹma ẹsikeme ndinịm Editi emi nte Jesus ọkọdọhọde? Ih, ẹma ẹsinịm!

15-16. Ndusụk owo ẹkenam didie ẹnịm Udia Mbubreyo Ọbọn̄ kpa ye emi mîkememke?

¹⁵ Toto ke eyo mme apostle, ata mme Christian ẹdomo nditi n̄kpa Jesus. Mmọ ẹsidomo ndinịm Udia Mbubreyo Ọbọn̄ nte Jesus ọkọtọn̄ọde. Ikesimemke ndusụk ini. Yak inọ fi uwụtn̄kpọ iba. Ini Brọda Harold King okodude ikpọn̄ ke ufọk-n̄kpọkọbi kiet ke China, enye ama oyom usụn̄ enịm Editi. Enye akada se enye ekenyenede anam nte edi wine ye uyo, iyakke owo ndomokiet ọdiọn̄ọ se enye anamde. Enye ama onyụn̄ odomo ukeme abat usen man ọdiọn̄ọ usenọfiọn̄ emi Editi ọduọde. Ke ini esịmde usen oro, enye ama etie ikpọn̄ ke ubet ufọk-n̄kpọkọbi oro ọkwọ ikwọ, ọbọn̄ akam, onyụn̄ ọnọ utịn̄ikọ Editi.

 ¹⁶ Uwụtn̄kpọ efen edi eke nditọete iban emi ẹkedude ke ufọk-n̄kpọkọbi mbon Nazi ke ini ọyọhọ ekọn̄ ererimbot iba. Mmọ ẹma ẹnịm Udia Mbubreyo Ọbọn̄ kpa ye ekedide edue-ukot-akpa-itọn̄. Sia Editi mîwakke n̄kukọhọ, ikọsọn̄ke mmọ ndidịbe nnịm. Mmọ ẹkedọhọ ẹte: ‘Ima ida ikanade ifịm emi ẹkefụkde afia ọfọn̄ ẹdori uyo ye wine. Ikodomo tiande ke ubet oro, sia ikan̄ ilektrik akpakanam ẹkụt nnyịn. Ima ifiak in̄wọn̄ọ ke ofụri esịt inọ Ete nnyịn ndida ofụri odudu nnyịn n̄wụt ke odot se ẹkponode edisana enyịn̄ Esie.’ Nditọete emi ẹma ẹnyene mbuọtidem etieti! Jesus ama nnyịn etieti nte enye akanamde Editi okûwak n̄kukọhọ man ikeme ndisụk nnịm ọkpọkọm ọsọn̄ didie!

17. Mme mbụme ewe ke ikpobụp idem nnyịn?

¹⁷ Nte usen Editi ekperede, ọfọn ibụp idem nnyịn mme mbụme emi: ‘Didie ke n̄keme ndinen̄ede mma mme owo nte Jesus akamade? Ndi mmesinen̄ede n̄kere se idifọnde ye nditọete mi n̄kan se idifọnde ye ami? Ndi nsiyom nditọete mi ẹnam n̄kpọ nte mmọ ẹfọn ẹma, mîdịghe ndi mmesiti ke mmọ ifọnke ima?’ Ẹyak isidomo ndikpebe Jesus inyụn̄ ‘ikere iban̄a kiet eken.’—1 Pet. 3:8.

18-19. (a) Nso ke inịm ke Jehovah ayanam? (b) Nso ke afo ebiere ndinam?

¹⁸ Ibịghike, nnyịn idinịmke Editi n̄kpa Christ aba. Ke ini Jesus edide ke ini akwa ukụt editan̄ “ndimek ikọt esie” oro ẹsụhọde ọnyọn̄ heaven, owo idinịmke Editi aba.—1 Cor. 11:26; Matt. 24:31.

¹⁹ Idem ke ini owo mîdinịmke Editi aba, imenịm ke ikọt Jehovah ẹdisụk iteti ke edinam oro ke Jesus akada owụt utọ nsụhọdeidem, uko, ye ima emi owo mîwụtke akanam. Mbon emi ẹkesinịmde Editi ẹyetịn̄ nte ekesitiede ẹnọ mbon emi ẹdidude ini oro. Edi nnyịn ndisụhọde idem, nnyene uko, nnyụn̄ mma mme owo nte Jesus akamade ẹdinam inen̄ede ibọ ufọn Editi idahaemi. Edieke inamde ntre, Jehovah ọyọdiọn̄ nnyịn.—2 Pet. 1:10, 11.