1. Ama ekere m̀mê Jehovah etetie didie, nso isidụk fi ekikere?

 NDI akanam omodomo ndikere m̀mê Jehovah etetie didie? Ama ọbọn̄ akam ọnọ enye, esikụt nso ke ekikere fo? Kpa ye emi nnyịn mîkemeke ndida ata ata enyịn n̄kụt Jehovah, Bible etịn̄ aban̄a enye ke nsio nsio usụn̄. Bible okot Jehovah “utịn ye otuekọn̄” ye “ikan̄ eke atade-ta.” (Ps. 84:11; Heb. 12:29) Ke n̄kukụt kiet ke Bible, ẹdọhọ ke Jehovah ebiet itiat sapphire, uyama mbuaha gold ye silver, ye akpara emi ayamade. (Ezek. 1:26-28) Ndusụk se ẹtịn̄de ẹban̄a Jehovah oro ẹkeme ndinam nnyịn uten̄e mîdịghe ẹnam ẹtie nnyịn nte nnyịn idịghe n̄kpọ ndomokiet.

2. Nso ikeme ndinam ọsọn̄ ndusụk owo ndikpere Jehovah?

² Sia nnyịn mîkemeke ndikụt Jehovah, ekeme ndisọn̄ nnyịn ndinịm ke enye ama nnyịn. Ndusụk owo ẹkere ke tutu amama Jehovah ikemeke ndima mmimọ ke ntak ndiọi n̄kpọ emi ẹketịbede ẹnọ mmimọ ke ini edem. Ekeme ndidi n̄ko mmọ ikenyeneke ete emi akamade mmọ. Jehovah ọdiọn̄ọ nte etiede nnyịn ke idem, onyụn̄ ọdiọn̄ọ ntak emi ekemede ndisọn̄ nnyịn ndikpere enye. Ntre, enye ada Bible anam idiọn̄ọ ke enye ama nnyịn etieti man ikeme ndikpere enye.

3. Ntak emi ọfọnde inen̄ede ineme iban̄a utọ ima emi Jehovah enyenede?

³ Ama okop ikọ oro ima, Jehovah edi oro. Idụhe ikọ en̄wen emi enen̄erede ayarade Jehovah owụt nnyịn akan oro. (1 John 4:8) Ama ọdiọn̄ọ se ima edide, ọmọdiọn̄ọ se Jehovah edide. Ima anam enye anam kpukpru se enye anamde. Idịghe mbon emi ẹmade Abasi kpọt ke enye esima, enye esima n̄ko mbon emi mîmaha enye. Nte ima esie enemde onyụn̄ ọsọn̄de odudu eketre edi oro. (Matt. 5:44, 45) Ke ibuotikọ emi, imọn̄ inen̄ede ineme iban̄a Jehovah ye utọ ima emi enye enyenede. Adan̄a nte inen̄erede idiọn̄ọ Abasi nnyịn, ntre ke idinen̄ede ima enye.

JEHOVAH AMA NNYỊN ETIETI

4. Etie fi didie ke idem ndidiọn̄ọ ke Jehovah ama fi etieti? (Se ndise n̄ko.)

⁴ “Jehovah enen̄ede enyene esịt ima.” (Jas. 5:11) Ke Bible, enye emen idemesie odomo ye eka emi amade eyen esie etieti.  (Isa. 66:12, 13) Da nte ke omokụt eka emi amade ekpri eyen esie onyụn̄ etịmde enye akama. Enye emen eyen oro odori ke ifụhi enyen̄e sụn̄sụn̄, etịn̄ ikọ ye enye sụn̄sụn̄, inem inem. Eyen oro akpatua mîdịghe enyene se ibiakde enye, enye oyokụt ete ke imọnọ eyen oro se enye oyomde, mîdịghe inam ubiak oro etre. N̄kpọ ama abiak nnyịn, imenịm ke Jehovah eyese aban̄a nnyịn sia enye ama nnyịn. Andiwet psalm ekewet ete: “Ke ini ediwak ekikere ẹtịmerede mi esịt, ndọn̄esịt fo enem ukpọn̄ mi.”​—Ps. 94:19.

5. Nso idi ufọn nsinsi ima emi Jehovah amade fi?

⁵ Ima Jehovah edi ima nsinsi. (Ps. 103:8) Enye iditreke ndima nnyịn ima idue enye. Nditọ Israel ẹma ẹsidue Jehovah ediwak ini; edi mmọ ẹma ẹkabade esịt, enye oyowụt mmọ ke ima mmọ nsinsi ima. Enye ọkọdọhọ mmọ ete: “Afo [ọmọsọn̄] urua ke enyịn mi, ẹbat ẹte afo omodot ukpono, ndien ami mmama fi.” (Isa. 43:4, 5) Jehovah ama nnyịn ukem ima oro. Imenịm ke enye ayaka iso ama nnyịn ntre sia ima esie isikpaha mmọn̄. Ekpededi inam akwa idiọkn̄kpọ, Jehovah idiyetke ubọk ikpọn̄ nnyịn. Ima ikabade esịt ifiak ibịne enye, iyokụt ke enye osụk amama nnyịn nte akamade akpa akpa. Enye ọn̄wọn̄ọ ke ‘iyefen nnyịn ke akamba usụn̄.’ (Isa. 55:7) Bible ọdọhọ ke Jehovah ama efen nnyịn, ke ‘mme ini nduọkodudu oyoto enye ẹsịm nnyịn.’​—Utom 3:19.

6. Zechariah 2:8 ekpep nnyịn nso aban̄a Jehovah?

⁶ Kot Zechariah 2:8. Sia Jehovah amade nnyịn, esisọp an̄wan̄a enye nte etiede nnyịn ke idem, enye onyụn̄ eben̄e idem ndikpeme nnyịn. N̄kpọ ama abiak nnyịn, esibiak enye n̄ko. Ke ntak oro, imekeme ndibọn̄ akam ndọhọ enye: “Nịm mi nte eyen enyịn fo,” inyụn̄ inịm ke enye ọyọbọrọ akam oro. (Ps. 17:8) Enyịn idịghe ndido idem emi ẹsidade ẹbre mbre, edi n̄kpọ emi ẹsikpemede etieti. Ntre, Jehovah ndimen nnyịn ndomo ye eyen enyịn esie etie nte enye ọdọhọ ete, ‘Owo akpanam mbufo emi ẹdide ikọt mi n̄kpọ, ata ọsọn̄urua n̄kpọ mi ke enye abiat oro.’

7. Ntak emi anade inen̄ede inịm ke Jehovah ama nnyịn?

⁷ Jehovah oyom inen̄ede inịm ke imama nnyịn owo kiet kiet. Edi enye ọdiọn̄ọ ke se iketịbede inọ fi ke ini edem ekeme ndinam ekere m̀mê enye ekeme ndima owo nte afo. Mîdịghe, ekeme ndidi se itịbede inọ fi idahaemi edi n̄kpọ emi anade owụt m̀mê emenen̄ede enịm ke Jehovah ama fi. Nso idinam enen̄ede  enịm ke enye ama fi? Edi afo ndidiọn̄ọ nte Jehovah amade Jesus, mbon emi ẹyetde aran, ye kpukpru nnyịn.

NTE JEHOVAH ESIWỤTDE UTỌ IMA EMI ENYE ENYENEDE

8. Nso ikanam Jesus enen̄ede enịm ke Ete imọ ama imọ?

⁸ Ke ata ediwak isua emi owo mîdiọn̄ọke ibat, Jehovah ye edima Eyen esie ẹkedu kiet. Mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹma idemmọ, ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹkpere. Ini mmọ ẹtọn̄ọde ndidu kiet, angel m̀mê owo ndomokiet ikodụhe kan̄a. Ke Matthew 17:5, imokụt nte Jehovah etịn̄de nte imọ imade Jesus, idịpke inua. Jehovah ọkpọkọdọhọ ete, ‘Emi edi enye emi ami nnyịmede,’ onyụn̄ etre do. Edi sia enye okoyomde idiọn̄ọ adan̄a nte imade Jesus, enye ama okot Jesus “edima Eyen mi.” Jehovah ama ama utọ Eyen emi Jesus ekedide, onyụn̄ ama nte Jesus ekenyịmede ndidikpa nnọ nnyịn. (Eph. 1:7) Jesus ikeyịkke ke Ete esie ama enye. Enye ama enen̄ede okụt ke Jehovah ama imọ, ama onyụn̄ ọdiọn̄ọ ke ata isọn̄ esịt esie ke Jehovah ama imọ. Se Jesus eketịn̄de ediwak ini ama owụt ke enye enịm ke Ete imọ ama imọ.​—John 3:35; 10:17; 17:24.

9. Nso ke Bible etịn̄ emi owụtde nte Jehovah amade mbon emi ẹyetde aran? Nam ikọ Bible oro an̄wan̄a. (Rome 5:5)

⁹ Jehovah owụt n̄ko ke imama mbon emi ẹyetde aran. (Kot Rome 5:5.) Ndi ama okụt ikọ oro “ẹmen̄wan̄a . . . ẹdọn̄” ke itie Bible oro? N̄wed kiet emi etịn̄de n̄kpọ aban̄a Bible ọdọhọ ke ima oro ọtọtọ ofụk mmọ nte mmọn̄ ekemede nditọ mfụk owo. Uwụtn̄kpọ oro anam inen̄ede ikụt adan̄a nte Jehovah amade mbon emi ẹyetde aran! Mmọ ẹdiọn̄ọ ke Abasi ama mmimọ. (Jude 1) Se apostle John ekewetde anam ikụt nte etiede mmọ ke idem. Enye ọkọdọhọ ete: “Ẹse orụk ima emi Ete amade nnyịn, ke ndinam ẹkot nnyịn nditọ Abasi.” (1 John 3:1) Ndi mbon emi ẹyetde aran kpọt ke Jehovah ama? Ihih, Jehovah owụt ke imama kpukpru nnyịn.

10. Nso idi akakan n̄kpọ emi owụtde ke Jehovah ama fi?

¹⁰ Nso idi akakan n̄kpọ emi owụtde ke Jehovah ama nnyịn? Edi nte Jesus Eyen esie ekedide edikpa afak nnyịn. Oro ke Jehovah akada owụt ke imama nnyịn ikan nte owo ekededi ekemede ndima! (John 3:16; Rome 5:8) Jehovah ọkọnọ edima eyen esie edikpa ke ibuot kpukpru owo man ẹkeme ndifen mme idiọkn̄kpọ nnyịn, man inyụn̄ ikeme ndidi ufan esie. (1 John 4:10) Adan̄a nte itiede ikere se Jehovah ye Jesus ẹkeyakde atak man ẹfak nnyịn, ntre ke edinen̄ede in̄wan̄a nnyịn adan̄a nte mmọ ẹmade nnyịn owo kiet kiet. (Gal. 2:20) Sia edide mfọnmma uwem ke Adam akayak atak, akana Jesus emi edide mfọnmma owo akpa man ekem se ẹdade ẹfak nnyịn. Edi idịghe oro kpọt akanam enye edikpa. Enye akakpa n̄ko ke ntak ima. Jehovah ama ayak edima Eyen esie emi enye adade ke ata ọsọn̄urua edibọ ufen onyụn̄ akpa ke ibuot nnyịn man owụt adan̄a nte imọ imade nnyịn.

11. Jeremiah 31:3 ekpep nnyịn nso?

¹¹ Kpukpru se inemede oro anam ikụt ke Jehovah imaha nnyịn ke esịt esie kpọt, ke enye ososio etịn̄. (Kot Jeremiah 31:3.) Jehovah emen nnyịn adian idem sia enye ama nnyịn. (Men Deuteronomy 7:7, 8 domo.) Baba n̄kpọ m̀mê owo ndomokiet ikemeke ndinam enye etre ndima nnyịn. (Rome 8:38, 39) Etie fi didie ke idem ndidiọn̄ọ ke Jehovah ama fi ntre? Kot Psalm 23 nyụn̄ kụt nte eketiede David ke idem ndidiọn̄ọ ke Jehovah ama imọ onyụn̄ ekere aban̄a imọ, nyụn̄ se n̄ko nte ekemede nditie nnyịn ke idem.

ETIE FI DIDIE KE IDEM NDIDIỌN̄Ọ KE JEHOVAH AMA FI?

12. Tịn̄ se idude ke Psalm 23 ibio ibio.

¹² Kot Psalm 23:1-6. Psalm 23 edi ikwọ emi owụtde ke andikwọ enịm ke Jehovah ama imọ onyụn̄ ekere aban̄a imọ. David emi ekewetde  psalm oro etịn̄ nte imọ ye Jehovah emi enye okotde “Andibọk mi” ẹnen̄erede ẹkpere. David ama ayak Jehovah ada enye usụn̄, ifịnake idem. Enye ama onyụn̄ eberi edem ofụri ofụri ke Jehovah. David ama ọdiọn̄ọ ke Jehovah ayama imọ ke ofụri eyouwem imọ. Nso ikanam enye enen̄ede enịm ke Jehovah ayama enye ntre?

13. Nso ikanam David enịm ke Jehovah ekere aban̄a imọ?

¹³ “Ndinanake n̄kpọ.” David ama ọdiọn̄ọ ke Jehovah enen̄ede ekere aban̄a imọ sia Jehovah iketreke ndinọ enye se enye adade odu uwem. Jehovah ekedi ufan esie ama onyụn̄ ama enye. Oro akanam David enịm ke ọkpọkọm nso itịbe ke iso, ke Jehovah ayaka iso ọnọ imọ se idade idu uwem. David ndikenịm ke Jehovah ama imọ onyụn̄ ekere aban̄a imọ akanam esịt ana enye sụn̄, anam esịt enen̄ede enem enye, se enye enyenede onyụn̄ ekem enye.​—Ps. 16:11.

14. Didie ke Jehovah ekeme ndiwụt ke imama nnyịn inyụn̄ ikere iban̄a nnyịn?

¹⁴ Ndiọi n̄kpọ ẹma ẹtịbe ẹnọ nnyịn, Jehovah esiwụt ke imama nnyịn inyụn̄ ikere iban̄a nnyịn. Kop se Sista Claire a emi odude ke Bethel ebe isua 20 etịn̄de aban̄a ini mfịna ke ubon mmọ ekedide ẹma ẹkịbi n̄kpọikọt ẹsio, ebu eyịre. Ete esie ama ọdọn̄ọ akpauben̄ emi ekedide eyo esiere ọdiọk aka, ẹma ẹsio eyeneka esie an̄wan kiet ẹfep ke esop, ekpri mbubehe emi ubon mmọ ẹkenyenede ama atahade okụre, ndien mbon ban̄k ẹma ẹdimen ufọk mmọ ẹda. Didie ke Jehovah okowụt ke imama mmọ, ke imonyụn̄ ikere iban̄a mmọ? Claire ọdọhọ ete: “Kpukpru usen, Jehovah ama esikụt ete ke ubon nnyịn ẹnyene se ẹdade ẹdu uwem. Se enye ekesinọde nnyịn ediwak ini ama awak akan se ikoyomde! Mmesiwak nditie n̄kere mme ini  emi n̄kokụtde nte Jehovah akamade mi etieti, nnyụn̄ mfreke mme utọ ini oro. Mme n̄kpọ oro ẹsin̄wam mi nyọ mma nnyene mfịna.”

15. Nso ikọsọn̄ọ David idem? (Se ndise n̄ko.)

¹⁵ “Enye edemede ukpọn̄ mi.” Ndusụk ini enyịn ama esinan David ke ntak kpukpru mfịna emi ẹkesịmde enye. (Ps. 18:4-6) Edi nte Jehovah akamade enye onyụn̄ ekerede aban̄a enye ama ọsọn̄ọ enye idem. Jehovah ama emen ufan esie emi idem ekememde do aka ebiet emi “awawa mbiet” odude, ye “mme ebiet nduọkodudu emi mmọn̄ awakde.” Oro ama anam odudu afiak odụk David idem, enye onyụn̄ ekeme ndika iso nyọ se ikọwọrọde enye.​—Ps. 18:28-32.

16. Didie ke ima emi Jehovah amade fi ọsọn̄ọ fi idem?

¹⁶ Ukem ntre ke edi ye nnyịn. Mme mfịna ye ndusịghede uwem emi ẹma ẹbọp nnyịn urụk, “ima-mfọnido Jehovah [esinam] nnyịn ikûkpan̄a ima.” (Eseme 3:22; Col. 1:11) Kop uwụtn̄kpọ Sista Rachel. Enye ama ofụhọ etieti ini ebe esie ọkọkpọn̄de enye onyụn̄ ọkpọn̄de Jehovah ini udọn̄ọ COVID-19 ekesịmde ofụri ererimbot. Nso ke Jehovah akanam ọnọ Rachel? Enye ọdọhọ ete: “Jehovah ama okụt ete ke mmokụt ke enye ama mi. Enye ama ọnọ mi mme ufan emi ẹkesidude ye ami, ẹmen udia ẹsọk mi, ẹwet mme ikọ ye mme itie Bible emi ẹsọn̄ọde mi idem ẹnọ ẹsọk mi ke fon, ẹsak ye ami, ẹsinyụn̄ ẹti mi kpukpru ini ke Jehovah ke ekere aban̄a mi. Mmesikọm Jehovah nte enye anamde nnyene utọ ediwak nditọete emi ẹmade mi ntre.”

17. Ntak emi David ‘mîkefeheke idiọkn̄kpọ’ ndomokiet?

¹⁷ “Ndifeheke idiọk, koro afo odude ye ami.” Ediwak ini, eketie nte n̄kpa eyịre David ke ekpụk ọfọn̄; ediwak mme asua esie ẹkedi mbon emi ẹnyenede odudu etieti. Edi ima emi Jehovah akamade enye ama anam enye enịm ke n̄kpọ idinamke imọ, ke Jehovah ke ekpeme imọ. David ama okụt ke Jehovah odu ye imọ kpukpru ini, ndien oro ama ọsọn̄ọ enye idem. Oro akanam enye ekeme ndikwọ ete: “[Jehovah ama] anyan̄a mi osio ke kpukpru n̄kpọ emi ẹsịnde mi ndịk.” (Ps. 34:4) Ndịk ama esinam David, edi enye ama esikan ndịk oro ubọk sia enye ama ọdiọn̄ọ ke Jehovah ama imọ.

18. Didie ke afo ndidiọn̄ọ ke Jehovah ama fi ekeme ndisọn̄ọ fi idem ndịk ama anam fi?

¹⁸ Didie ke nnyịn ndidiọn̄ọ ke Jehovah ama nnyịn edisọn̄ọ nnyịn idem ndịk ama anam nnyịn? Asiakusụn̄ kiet emi ekerede Sista Susi etịn̄ nte eketiede enye ye ebe esie ke idem ini eyen mmọ erenowo owotde idem. Enye ọdọhọ ete: “N̄kpọ mmọn̄eyet ama abuat fi, oyobụn̄  fi tutu etie nte inyeneke se ekemede ndinam aba. Emekeme ndinyụn̄ n̄kere ke ndiọi n̄kpọ en̄wen ẹyetịbe. Edi ima emi Jehovah amade nnyịn anam esịt ana nnyịn sụn̄, nnyịn inyụn̄ ikụt ke n̄kpọ idinamke nnyịn.” Rachel emi ima iketetịn̄ iban̄a eti nte n̄kpọ eketiede ye enye. Enye ọdọhọ ete: “Okoneyo usen kiet, ubiak ikedịghe ekpri. Mma n̄kere n̄kpọ, n̄kere n̄kpọ, ndịk onyụn̄ anam mi. Mma ntua nseme nnọ Jehovah uyo ọwọrọ. Kpa ke ebe oro, Jehovah ama anam idem ebịt mi, esịt onyụn̄ ana mi sụn̄ ukem nte eka akpanamde ọnọ nsekeyen esie. Idap ama ọbọhọ mi. Ndifreke usen oro.” Ebiowo kiet emi ekerede Tasos ama odu ke ufọk-n̄kpọkọbi isua inan̄ ke ntak emi enye ekesịnde ndidụk ekọn̄. Didie ke enye okokụt nte Jehovah amade onyụn̄ ekerede aban̄a enye? Enye ọdọhọ ete: “Jehovah ama ọnọ mi se ndade ndu uwem. Enye ama akam ọnọ mi odori udori. Oro ama anam nnen̄ede nnịm ke mmekeme ndibuọt idem ye Jehovah ke ofụri esịt. N̄kpọ efen edi ke enye ama ada edisana spirit esie anam n̄kop idatesịt kpa ye emi n̄kodude ke ebiet emi ekemede ndinam uwem odorode owo. Oro ama anam n̄kụt ke nte nnen̄erede ndian idem ye enye, ntre ke ndinen̄ede n̄kụt ubọk esie. Ntre mma ntọn̄ọ usiakusụn̄ ofụri ini, ini nsụk ndude ke ufọk-n̄kpọkọbi.”

KPERE ABASI FO EMI AMADE FI ETIETI

19. (a) Ima idiọn̄ọ ke Jehovah ama nnyịn, akam nnyịn editie didie? (b) Nso ke Bible etịn̄ aban̄a Jehovah emi enen̄erede ama? (Se ekebe emi, “ Mme Ikọ Emi Ẹnamde Ikụt ke Jehovah Enen̄ede Ama Nnyịn.”)

¹⁹ Mbụk kpukpru mbon emi ima ikeneneme iban̄a ẹsọn̄ọ ke Jehovah, “Abasi ima” mmọdo ye nnyịn! (2 Cor. 13:11) Enye ekere aban̄a nnyịn owo kiet kiet. Imenen̄ede inịm ke ‘ima-mfọnido esie akan nnyịn okụk.’ (Ps. 32:10) Adan̄a nte itiede ikere mme n̄kpọ emi ẹwụtde ke enye ama nnyịn, ntre ke idinen̄ede idiọn̄ọ enye, inyụn̄ inen̄ede ikpere enye. Imekeme ndibọn̄ akam nnọ enye ndịk inamke nnyịn, inyụn̄ idọhọ enye adan̄a nte iyomde enye ama nnyịn. Imekeme nditịn̄ kpukpru se ifịnade nnyịn nnọ enye, inyụn̄ inen̄ede inịm ke an̄wan̄a enye nte etiede nnyịn ke idem, ke onyụn̄ ọdọdọn̄ enye ndin̄wam nnyịn.​—Ps. 145:18, 19.

20. Didie ke ima emi Jehovah amade nnyịn anam inen̄ede ikpere enye?

²⁰ Kpa nte esidọn̄de nnyịn ndiwebe ikan̄ ke usen etuep, ntre n̄ko ke ima emi Jehovah amade nnyịn anam ọdọn̄ nnyịn ndikpere enye. Ima Jehovah idịghe ekpri n̄kpọ onyụn̄ enyene odudu. Edi ima oro enenem owo ke idem. Ntre, nem esịt sia Jehovah ama fi. Ima ikụt nte enye amade nnyịn, ẹyak kpukpru nnyịn idọhọ: “Mmama . . . Jehovah”!​—Ps. 116:1.