1. Ikpada didie ifet emi inyenede ndibọn̄ akam nnọ Jehovah?

 AKAMBA n̄kpọ kiet emi Andibot enyọn̄ ye isọn̄ anamde ọnọ nnyịn edi enye ndiyak nnyịn isibọn̄ akam inọ enye. Oro ọwọrọ ke imekeme nditịn̄ nte etiede nnyịn ke idem nnọ Jehovah ini ekededi ye ke usem ekededi. Enye idọhọke idiomi ini ye enye mbemiso ibọn̄de akam inọ enye. Edide ina ke bed ufọkibọk ibọn̄ akam m̀mê isịne ke ufọk-n̄kpọkọbi ibọn̄, imenịm ke edima Ete nnyịn oyokop. Nnyịn idaha akam ibre mbre.

2. Didie ke Edidem David okowụt ke imọ idaha akam ibre mbre?

² Edidem David ikesidaha akam ibre mbre. Enye ama ọkwọ ọnọ Jehovah ete: “Yak akam mi etie nte incense ke iso fo.” (Ps. 141:​1, 2) Ke eyo David, ẹma ẹsitịn̄ enyịn ẹnam incense emi mme oku ẹkesiwade ẹnọ Jehovah. (Ex. 30:​34, 35) David ndikọdọhọ yak akam imọ etie nte incense okowụt ke enye okoyom nditịm n̄kere se enye editịn̄de ye Ete esie emi odude ke heaven. Ukem se iyomde ndinam edi oro sia iyom akam nnyịn enenem Jehovah.

3. Ikpanam n̄kpọ didie ke ini ibọn̄de akam inọ Jehovah? Ntak ikpanamde ntre?

³ Ana isinam n̄kpọ ata ukpono ukpono ini ibọn̄de akam inọ Jehovah. Ndi emeti mme utịbe utịbe n̄kukụt emi Isaiah, Ezekiel, Daniel, ye John ẹkekụtde? N̄kukụt mmọ ẹkeban̄a nsio nsio n̄kpọ, edi enyene n̄kpọ kiet emi kpukpru mmọ ẹkedade ẹbiet. N̄kpọ oro edi ke Jehovah edi Edidem emi enyenede ubọn̄. Isaiah okokụt nte “Jehovah etiede ke ebekpo oro okon̄de ẹnyụn̄ ẹmenerede ke enyọn̄.” (Isa. 6:​1-3) Ezekiel okokụt nte Jehovah etiede ke chariot esie eke enyọn̄, oro edi ikpehe  esop esie eke heaven, ndien uyama emi akakande Jehovah okụk ekebiet akpara. (Ezek. 1:​26-28) Daniel ama okụt “Andisọn̄ọ Usen” esịnede afia ọfọn̄ onyụn̄ okụt edemeikan̄ ọwọrọde ke ebekpo Esie. (Dan. 7:​9, 10) John okokụt nte Jehovah etiede ke ebekpo, ediye akpara emi ebietde emerald onyụn̄ akanade ebekpo oro okụk. (Edi. 4:​2-4) Nnyịn nditie n̄kere utọ anana-mbiet ubọn̄ emi Jehovah enyenede anam iti ke Jehovah ndiyak ibọn̄ akam inọ enye edi ata akamba n̄kpọ, ndien ana isibọn̄ akam ukpono ukpono. Edi nso ke ikpesisịn ke akam nnyịn?

4. Se Jesus eketịn̄de ke ntọn̄ọ akam emi enye ekekpepde mme mbet esie ke Matthew 6:​9, 10 ekpep nnyịn nso?

⁴ Kot Matthew 6:​9, 10. Ke Ukwọrọikọ Oro ke Obot, Jesus ama ekpep mme mbet esie nte ẹkpebọn̄de akam yak enem Abasi esịt. Ke enye ama ọkọdọhọ “mbufo ẹbọn̄ akam ntem, ndien, ẹte,” enye ama asiak mme akpan n̄kpọ emi ẹnen̄erede ẹsan̄a n̄kpọ ye uduak Abasi. Enye ọkọdọhọ yak ẹnam enyịn̄ Abasi asana, yak Obio Ubọn̄ Abasi emi edisobode kpukpru mme asua Abasi edi, yak isọn̄ emi etie nte Abasi okoyomde, yak nti n̄kpọ emi Abasi aduakde ndinam nnọ mme owo ke ini iso ẹtịbe n̄ko. Edieke isịnde utọ mme n̄kpọ oro ke akam nnyịn, oro owụt ke uduak Abasi edi akpan n̄kpọ ọnọ nnyịn.

5. Ndi ọdiọk ndibọn̄ akam mben̄e n̄kpọ idem nnyịn?

⁵ Se Jesus akasiakde ke enye ama akasiak mme akpan n̄kpọ oro ama owụt ke nnyịn ndiben̄e Jehovah n̄kpọ idem nnyịn idiọkke. Imekeme ndiben̄e Jehovah udia usen, iben̄e enye efen mme idiọkn̄kpọ nnyịn, okûyak nnyịn idụk idomo, onyụn̄ osio nnyịn ke ubọk andidiọk. (Matt. 6:​11-13) Nnyịn ndiben̄e Jehovah mme n̄kpọ emi owụt ke iyom enye an̄wam nnyịn, ke inyụn̄ iyom ndinam se inemde enye esịt.

6. Ndi sụk mme n̄kpọ emi Jesus akasiakde ke akam emi enye ekekpepde mme mbet esie ke ikpeben̄e? Ntak ọdọhọde ntre?

⁶ Jesus ikọdọhọke mme mbet esie mmọ ẹma ẹbọn̄ akam yak ẹtịn̄ se imọ iketịn̄de ke akam emi imọ ikekpepde, isịnke-sịn,  isioho-sio. Mme ini efen emi Jesus ọkọbọn̄de akam, enye ama asiak mme n̄kpọ emi ẹkefịnade enye ini oro. (Matt. 26:​39, 42; John 17:​1-26) Ke ini ibọn̄de akam, imekeme ndisiak se ededi emi afịnade nnyịn n̄ko. Ima iyom ndibiere n̄kpọ, imekeme ndiben̄e Jehovah ọnọ nnyịn ọniọn̄ onyụn̄ anam se iyomde ndibiere enen̄ede an̄wan̄a nnyịn. (Ps. 119:​33, 34) Mbemiso itọn̄ọde ndinam utom emi ọsọn̄de nnyịn, imekeme ndidọhọ Jehovah an̄wam nnyịn idiọn̄ọ nte idisan̄ade inam utom oro. (N̄ke 2:6) Mme ete ye eka ẹkeme ndisịn nditọ mmọ ke akam, nditọ n̄ko ẹkeme ndisịn mme ete ye eka mmọ ke akam. Kpukpru nnyịn imekeme ndisịn mbon emi isikpepde Bible ye mbon emi ikwọrọde ikọ inọ ke akam. Se ikponyụn̄ inamde edi oro. Edi akam nnyịn ikpedịghe eben̄e eben̄e kpukpru ini.

7. Ntak emi ikpotorode Jehovah ke ini ibọn̄de akam?

⁷ Ọfọn isiti nditoro Jehovah ke ini ibọn̄de akam. Abasi nnyịn odot itoro akan owo ekededi. Enye ‘ọfọn onyụn̄ enyịme ndifen nnọ.’ Enye edi Abasi ‘mbọm ye mfọn, isọpke iyatesịt onyụn̄ awak ima-mfọnido ye akpanikọ.’ (Ps. 86:​5, 15) Imenyene nti ntak nditoro Jehovah ke utọ Abasi emi enye edide, ye ke mme n̄kpọ emi enye anamde.

8. Siak ndusụk n̄kpọ emi Jehovah anamde, emi ikpọkọmde enye. (Psalm 104:​12-15, 24)

⁸ Ke ini ibọn̄de akam nnyịn isitoroke Jehovah kpọt, imesikọm enye ke nti n̄kpọ emi enye ọnọde nnyịn. Imekeme ndikọm enye ke nte enye anamde mme flawa ẹye, ke nsio nsio ndinem udia emi ẹdude, ye nte enye anamde inyene nti ufan emi ẹnamde uwem enem nnyịn. Edima Ete nnyịn ọnọ nnyịn mme n̄kpọ emi ye mme uwak n̄kpọ eken man esịt enem nnyịn. (Kot Psalm 104:​12-15, 24.) N̄kpọ emi ikọmde Jehovah ikan edi nte enye adade Ikọ esie ekpep nnyịn ediwak n̄kpọ, ye nte enye ọn̄wọn̄ọde ndinam nti n̄kpọ nnọ nnyịn ke ini iso.

9. Nso ikeme ndin̄wam nnyịn isiti ndikọm Jehovah? (1 Thessalonica 5:​17, 18)

⁹ Imekeme ndifre ndikọm Jehovah ke  kpukpru se enye anamde ọnọ nnyịn. Edi se ikemede ndin̄wam fi esiti ndikọm Jehovah edi ndiwewet nsio nsio n̄kpọ emi eben̄ede enye anam ọnọ fi. Ekem anam anam, afo ese nte Jehovah ọbọrọde mme akam oro, onyụn̄ ọkọm enye nte enye akanamde se ekeben̄ede enye. (Kot 1 Thessalonica 5:​17, 18.) Kere ise: Ke ini mme owo ẹkọmde nnyịn ke se ikanamde inọ mmọ, esịt esinem nnyịn, nnyịn inyụn̄ idiọn̄ọ ke mmọ ẹma nnyịn. Ke ini itide ndikọm Jehovah nte enye ọkọbọrọde akam nnyịn, esịt esinem enye. (Col. 3:15) Edi nso akpan n̄kpọ en̄wen ke Abasi nnyịn anam ọnọ nnyịn emi ikpọkọmde enye?

10. Akpa Peter 2:21 owụt ke nso ikpanam ikọm Jehovah nte enye ọkọnọde Jesus edi isọn̄?

¹⁰ Kot 1 Peter 2:21. Akpana isikọm Jehovah nte enye ọkọnọde edima Eyen esie edikpep nnyịn n̄kpọ. Ke ini ikpepde iban̄a Jesus, iyọdiọn̄ọ ata ediwak n̄kpọ iban̄a Jehovah ye se ikpanamde man inem enye esịt. Edieke inamde n̄kpọ emi owụtde ke imama nte Christ ekedikpade afak nnyịn, iyenen̄ede ikpere Jehovah Abasi inyụn̄ idu ke emem ye enye.​—Rome 5:1.

11. Nso isinam ibọn̄ akam ke enyịn̄ Jesus?

¹¹ Imọkọm Jehovah nte ikemede ndibọn̄ akam ke enyịn̄ Eyen esie. Jesus ke Jehovah esida ọbọrọ akam nnyịn. Jehovah esikop mme akam emi ẹbọn̄de ke enyịn̄ Jesus onyụn̄ ọbọrọ mme akam oro. Jesus ọkọdọhọ ete: “Se ededi oro mbufo ẹben̄ede ke enyịn̄ mi, ami nyanam, man ẹkpenọ Ete ubọn̄ ebe ke Eyen.”​—John 14:​13, 14.

12. Tịn̄ ntak en̄wen emi ikpọkọmde Jehovah nte enye ọkọnọde Eyen esie edi isọn̄.

¹² Ufak emi Jesus ekekpede ke ibuot nnyịn ke Jehovah esida efen mme idiọkn̄kpọ nnyịn. Ikọ Abasi ọdọhọ ke Jesus edi ‘akwa oku emi osụhọrede etetie ke ubọk nnasia ebekpo Andinyene Ubọn̄ ke mme heaven.’ (Heb. 8:1) Jesus edi “andin̄wam emi odude ye Ete.” (1 John 2:1) Imọkọm Jehovah nte enye ọnọde nnyịn Akwa Oku emi ọdiọn̄ọde ke nnyịn ifọnke ima, emi esinyụn̄ “anamde n̄kpeubọk ọnọ nnyịn”! (Rome 8:34; Heb. 4:15) Mîkpedịghe emi Jesus ekedikpade afak nnyịn, nnyịn ikpesikemeke ndibọn̄ akam nnọ Jehovah sia nnyịn ifọnke ima. Imenịm ke eyenyịme ke idụhe nte ikpọkọmde Jehovah yak ekem ye edima Eyen esie emi enye ọnọde nnyịn, emi edide ọsọn̄urua enọ!

13. Okoneyo oro mbemiso Jesus akpade, didie ke enye okowụt ke imọ imama mme mbet imọ?

¹³ Akam emi Jesus ọkọbọn̄de aban̄a mme mbet esie okoneyo oro mbemiso enye akpade ama ọniọn̄ etieti. Enye ama ọdọhọ Ete esie “ekpeme mmọ ke ntak andidiọk.” (John 17:15) Oro okowụt adan̄a nte enye amade mmọ! Kpa ye emi enye ọkọdiọn̄ọde ke ekpri ini, ufen emi imọ idibọde ididịghe ekpri, enye okosụk ekekere aban̄a nte n̄kpọ editiede ye mme apostle esie.

14. Didie ke ikpowụt ke imama nditọete nnyịn?

¹⁴ Nnyịn ikpebe Jesus, nnyịn isikereke iban̄a idem nnyịn kpọt. Utu ke oro imesibọn̄ akam iban̄a nditọete nnyịn. Utọ akam oro owụt ke imanam se Jesus ọkọdọhọde ete ima kiet eken, onyụn̄ anam Jehovah okụt adan̄a nte imade kiet eken.  (John 13:34) Nnyịn ndibọn̄ akam mban̄a nditọete nnyịn idịghe ubiatini. Ikọ Abasi ọdọhọ ke “n̄kpeubọk edinen owo enyene odudu etieti.”​—Jas. 5:16.

15. Ntak emi anade isisịn nditọete nnyịn ke akam-a?

¹⁵ Edi se isịnde nditọete nnyịn ke akam sia mfịna emi esịmde mmọ awak. Ekeme ndidi mmọ ẹdọdọn̄ọ, mmọn̄ m̀mê ikan̄ m̀mê oyobio abiat n̄kpọ ke edem mmọ, ke ẹn̄wana ekọn̄ ke edem mmọ, ke ẹkọbọ mmọ, mîdịghe mmọ ẹnyene mfịna efen. Imekeme ndidọhọ Jehovah an̄wam mmọ. Mbon en̄wen emi ikpesịnde ke akam ẹdi nditọete emi ẹsinamde utom ọkpọsọn̄ man ẹn̄wam utọ nditọete oro ke ini afanikọn̄. Ekpedi ọmọdiọn̄ọ nditọete emi utọ mfịna oro esịmde, mbọk siak mmọ enyịn̄ ini ọbọn̄de akam idemfo. Nnyịn ndidọhọ Jehovah an̄wam mmọ ẹyọ se iwọrọde mmọ owụt ke imenen̄ede ima mmọ.

16. Ntak emi ikpesịnde nditọete emi ẹdade nnyịn usụn̄ ke akam?

¹⁶ Mbon emi ẹdade usụn̄ ke esop Abasi ẹsinen̄ede ẹma yak nditọete ẹsịn mmọ ke akam, akam oro esinyụn̄ an̄wam mmọ. Apostle Paul ama ọdiọn̄ọ ke imoyom nditọete ẹsịn imọ ke akam. Enye ekewet ete: “Ẹbọn̄ akam . . . ẹban̄a mi n̄ko, man ẹnọ mi ukeme nditat inua mi ntịn̄ ikọ ifụre ifụre man nnam ẹfiọk edisana ndịben̄kpọ eti mbụk.” (Eph. 6:​18, 19) Mfịn, imenyene ediwak nditọete irenowo emi ẹdade nnyịn usụn̄, mmọ ẹsinyụn̄ ẹsịn idem ẹnam utom mmọ. Nnyịn ndidọhọ Jehovah an̄wam mmọ ẹnam utom mmọ owụt ke imenen̄ede ima mmọ.

17-18. Mme ini ewe ke ẹkeme ndidọhọ ibọn̄ akam? Nso ke ikpeti?

¹⁷ Ndusụk ini, ẹkeme ndidọhọ nnyịn ibọn̄ akam. Ke uwụtn̄kpọ, sista emi oyomde ndikpep owo Bible ekeme ndidọhọ sista emi enye asan̄ade kiet yak ọbọn̄ akam. Sia sista oro mînen̄ekede idiọn̄ọ owo emi ẹyomde ndikpep Bible, enye ekeme ndidọhọ ke ikpama ndibọn̄ akam ke utịt ukpepn̄kpọ oro. Oro ayan̄wam enye ọdiọn̄ọ se enye ekpesịnde ke akam.

¹⁸ Ẹkeme ndidọhọ eyenete erenowo ọbọn̄ akam ke mbono an̄wautom m̀mê  ke mbono esop. Akpana nditọete irenowo emi ẹdọhọde ẹbọn̄ akam ẹti se Jehovah esidade mme utọ mboho oro anam ọnọ nnyịn. Ke ini ẹdọhọde eyenete ọbọn̄ akam ke mbono esop, ikpanaha enye ada ifet oro ọnọ item m̀mê ọnọ ntọt. Ini emi ẹsisịnde yak ẹkwọ ikwọ ẹnyụn̄ ẹbọn̄ akam ke ediwak mbono esop esidi minit ition. Ntre eyenete emi ẹdọhọde ọbọn̄ akam ikpetịn̄ke “uwak ikọ,” akpan akpan ke akam emi ẹdade ẹtọn̄ọ mbono esop.​—Matt. 6:7.

19. Nso idinam usen ubiereikpe Jehovah okûbuat nnyịn?

¹⁹ Ana ida akam nte ata akpan n̄kpọ sia usen ubiereikpe Jehovah ekpere. Oro akanam Jesus ọdọhọ ete: “Ẹdu ke edidemede, ndien, kpukpru ini ẹnam n̄kpeubọk man mbufo ẹkpekeme ndibọhọ kpukpru n̄kpọ emi ẹditịbede.” (Luke 21:36) Nnyịn ndibọn̄ akam kpukpru ini ayanam inen̄ede ibuọt idem ye Jehovah, usen Jehovah idinyụn̄ ibuatke nnyịn.

20. Nso idinam akam nnyịn etie nte enem-utebe incense?

²⁰ Nso ke ineme? Imeneme ke nnyịn idaha akam ibre mbre, ke se ikpedide ata akpan n̄kpọ ke akam nnyịn ẹdi mme n̄kpọ emi ẹnen̄erede ẹsan̄a n̄kpọ ye uduak Abasi. Imeneme n̄ko ke akpana isikọm Abasi nte enye ọkọnọde Eyen esie edi isọn̄, ikọm enye ke Obio Ubọn̄ esie, inyụn̄ isịn nditọete nnyịn ke akam. Ke ini ibọn̄de akam, imekeme ndiben̄e n̄kpọ idem nnyịn, inyụn̄ iben̄e Jehovah an̄wam nnyịn inen̄ede ibuọt idem ye enye. Edieke itịmde ikere se iyomde nditịn̄ ke akam nnyịn, oro oyowụt ke nnyịn idaha akam ibre mbre. Jehovah edida akam nnyịn nte enem-utebe incense, akam nnyịn oyonyụn̄ “enem enye esịt.”​—N̄ke 15:8.