1. Ada didie akpanikọ?

 IKỌT Jehovah ẹma akpanikọ emi Ikọ Abasi ekpepde. Akpanikọ oro anam ibuọt idem ye Jehovah. (Rome 10:17) Imenen̄ede inịm ke Jehovah anam esop Christian edi “adaha ye ukpeme ọnọ akpanikọ.” (1 Tim. 3:15) “Mbon oro ẹdade usụn̄” ke esop ẹma ẹnam akpanikọ emi odude ke Bible an̄wan̄a nnyịn ẹnyụn̄ ẹnọ nnyịn item emi ekemde ye se Abasi oyomde inam, imesisụk ibuot inọ mmọ inyụn̄ inam ntre ke idatesịt.​—Heb. 13:17.

2. James 5:19 owụt ke nso ikeme nditịbe nnọ nnyịn ke ima ikọdiọn̄ọ akpanikọ?

² Edi ke ima ikenyịme akpanikọ inyụn̄ inyịme ke esop emi ke Abasi ada eteme nnyịn se ikpanamde, ẹkeme ndisụk mmen nnyịn ntụn usụn̄-o. (Kot James 5:19.) Satan ekpekeme ndinam itre ndida se Bible etịn̄de mîdịghe itre ndinam item esop Abasi, inyeneke se ikpenemde enye ntre.​—Eph. 4:14.

3. Ntak emi anade isọn̄ọ imụm akpanikọ emi Bible ekpepde ikama? (Ephesus 6:13, 14)

³ Kot Ephesus 6:13, 14. Ekpri ini ke iso, Devil ọyọfọp nsu enye enem ntem ada otụn kpukpru mme idụt usụn̄ yak mmọ ẹbiọn̄ọ Jehovah. (Edi. 16:13, 14) Imenịm n̄ko ke Satan eyesịn ibuot esịn itọn̄ oyom se anamde man ekeme ndida ikọt Jehovah ntụn usụn̄. (Edi. 12:9) Oro anam enen̄ede ọfọn yak ikpep ndidiọn̄ọ se idide nsu ye se idide akpanikọ, inyụn̄ ida ye akpanikọ emi Bible ekpepde. (Rome 6:17; 1 Pet. 1:22) Se idin̄wamde nnyịn ibọhọ akwa ukụt edi oro!

4. Idineme nso ke ibuotikọ emi?

 ⁴ Ke ibuotikọ emi, imọn̄ ikụt edu iba emi anade inyene, emi ẹdin̄wamde nnyịn idiọn̄ọ akpanikọ emi otode Bible inyụn̄ ikeme ndinam item esop Abasi. Ekem iyeneme n̄kpọ ita emi anade inam man ika iso isọn̄ọ imụm akpanikọ emi Bible ekpepde ikama.

MME EDU EMI ANADE INYENE MAN IKEME NDIDIỌN̄Ọ SE IDIDE AKPANIKỌ

5. Didie ke mbak Abasi esin̄wam nnyịn idiọn̄ọ akpanikọ emi Bible ekpepde?

⁵ Mbak Abasi. Ima ibak Jehovah, iyenen̄ede ima enye tutu nnyịn ikemeke-keme ndinam n̄kpọ ndomokiet emi ediyatde enye. Edidọdọn̄ nnyịn ndidiọn̄ọ se inende ye se ikwan̄ade, se idide akpanikọ ye se mîdịghe, man enye enem esịt ye nnyịn. (N̄ke 2:3-6; Heb. 5:14) Tutu amama, yak ikûyak ndibak owo enen̄ede ọsọn̄ odudu akan ima emi imade Jehovah, sia ediwak ini se isinemde mme owo isidịghe se isinemde Jehovah esịt.

6. Didie ke ndibak owo akanam mbọn̄ esien Israel duop ẹyụrọde akpanikọ?

⁶ Edieke ibakde mme owo ikan nte ibakde Abasi, ẹkeme nditụn nnyịn usụn̄, nnyịn inyụn̄ ikpọn̄ akpanikọ. Kop uwụtn̄kpọ mbọn̄ esien Israel 12 emi ẹkekade ndiyep isọn̄ emi Jehovah ọkọn̄wọn̄ọde ndinọ nditọ Israel. Ima emi owo 10 ke otu 12 oro ẹkemade Jehovah ikenen̄ekede ikpon nte ndịk emi akanamde mmọ ke ntak mbon Canaan. Mmọ ẹma ẹdọhọ nditọ Israel eken ẹte: “Nnyịn idikemeke ndidọk n̄kan̄wana ye mbon oro, koro mmọ ẹkopde odudu ẹkan nnyịn.” (Num. 13:27-31) Ke enyịn owo, mbon Canaan ẹma ẹnyene odudu ẹkan nditọ Israel; enye oro ekedi akpanikọ. Edi owo ndidọhọ ete ke nditọ Israel idikemeke ndikan mme asua mmọ ọwọrọ ke owo oro ikabatke Jehovah isịn ke n̄kpọ oro. Akpakana mbon uyep duop oro ẹsịn ekikere mmọ ke se Jehovah okoyomde nditọ Israel ẹnam. Akpakana mmọ ẹkere se Jehovah ama akananam ọnọ mmọ ekpri  ini ke edem. Oro akpakanam mmọ ẹkụt ke odudu mbon Canaan ikpetke-kpet ọkpọsọn̄ odudu Jehovah. Joshua ye Caleb iketiehe nte mbon uyep emi mîkenyeneke mbuọtidem do. Mmọ ẹkeyom ndinam se inemde Jehovah esịt. Mmọ ẹma ẹdọhọ nditọ Israel ẹte: “Edieke Jehovah enemde esịt ye nnyịn, enye ayada nnyịn odụk isọn̄ emi onyụn̄ ada enye ọnọ nnyịn.”​—Num. 14:6-9.

7. Nso ke ikpanam man inen̄ede ibak Jehovah? (Se ndise n̄ko.)

⁷ Se idin̄wamde nnyịn inen̄ede ibak Jehovah edi nnyịn ndikere se idinemde enye esịt kpukpru ini emi iyomde ndibiere n̄kpọ. (Ps. 16:8) Nte osụk okotde mme mbụk ke Bible, bụp idemfo ete, ‘Ekpedi ami ke utọ n̄kpọ oro eketịbe ọnọ mîdịghe ekpedi mma ndu ke utọ itie oro, n̄kpekebiere ndinam nso?’ Ke uwụtn̄kpọ, da nte ke ama odu okop ini mbọn̄ Israel duop oro ẹkedọhọde ke nditọ Israel idikemeke ndikan mbon Canaan. Ndi ekpekenịm se mmọ ẹketịn̄de oro onyụn̄ ayak ndịk anam fi, mîdịghe ndi ima emi amade Jehovah ye nte ọdọn̄de fi ndinam se inemde enye akpakanam fi okûnịm ikọ mmọ oro? Kpukpru nditọ Israel emi ẹkedude ini oro ikenịmke akpanikọ emi Joshua ye Caleb ẹketịn̄de. Oro akanam mmọ ẹkûdụk Isọn̄ Un̄wọn̄ọ.​—Num. 14:10, 22, 23.

8. Ewe edu ke ana itịme nte ikekeme ndinyene? Ntak-a?

⁸ Nsụhọdeidem. Mbon emi ẹsụhọrede idem ke Jehovah esiyarade akpanikọ esie ọnọ. (Matt. 11:25) Nnyịn ima isụhọde idem inyịme yak ẹkpep nnyịn akpanikọ. (Utom 8:30, 31) Edi ana ikpeme man nnyịn iditọn̄ọ ndimenede afara ke enyọn̄. Ntan̄idem ekeme ndinam ikere ke ekikere idem nnyịn ọfọn ukem ukem nte item Bible ye item esop Abasi.

9. Ikpanam nso man ika iso isụhọde idem?

⁹ Se idin̄wamde nnyịn ika iso isụhọde idem edi nditi ke ẹkpemen nnyịn ẹdomo ye Jehovah, ke idi ata mben̄e mben̄e ntem. (Ps. 8:3, 4) Imekeme n̄ko ndibọn̄ akam ndọhọ Jehovah an̄wam nnyịn isụhọde idem inyụn̄ idi se enye ekemede ndikpep n̄kpọ. Jehovah ayan̄wam nnyịn ida ekikere esie emi ikpepde ito Ikọ esie ye esop esie ke akpan n̄kpọ ikan ekikere idem nnyịn. Ama okot Bible, yom mme n̄kpọ emi ẹwụtde nte Jehovah amade mbon emi ẹsụhọrede idem, edi asua mbon ntan̄idem, mbon n̄kụtidem, ye mbon emi ẹdade idem ke n̄kpọ ẹkan mbon en̄wen. Ẹkpenọ fi utom ke esop emi anamde fi ọwọrọ iso, nen̄ede kpeme man ekeme ndika iso nsụhọde idem.

NTE IKEMEDE NDISỌN̄Ọ MMỤM AKPANIKỌ EMI BIBLE EKPEPDE N̄KAMA

10. Mmanie ke Jehovah ada ada ikọt esie usụn̄ onyụn̄ eteme mmọ se ẹkpenamde?

¹⁰ Ka iso nịm ke nte esop Abasi ẹdọhọde ẹnam n̄kpọ ọfọn. Ke eyo nditọ Israel, Jehovah ekebem iso ada Moses eteme ikọt Esie se ẹkpenamde, ekem edida Joshua anam ukem oro. (Josh. 1:16, 17) Ini nditọ Israel ẹkedade irenowo iba oro nte mbon emi Jehovah Abasi adade eteme mmimọ se ikpanamde, n̄kpọ ama ọfọn ye mmọ. Ke ediwak isua ama ekebe ẹnyụn̄ ẹtọn̄ọ akpa esop Christian, mme apostle 12 ẹketeme ikọt Abasi se ẹkpenamde. (Utom 8:14, 15) Ekem mbiowo en̄wen ke Jerusalem ẹma ẹditiene ẹsịne ke otu mbon emi ẹkesitemede ikọt Abasi se ẹkpenamde. Ini nditọete ẹketienede item irenowo emi ẹkesọn̄ọde ẹda ye Abasi do, “mme esop [ẹma] ẹka iso ndisọn̄ọ nda ke mbuọtidem nnyụn̄ ntọt ke ibat ke usen ke usen.” (Utom 16:4, 5) Ke eyo nnyịn emi, ima inam item emi esop Abasi ẹnọde nnyịn, esifọn ye nnyịn n̄ko. Edi ekpetie Jehovah didie ke idem edieke isịnde ndinyịme mbon emi enye emekde ete ẹda nnyịn usụn̄? Ẹyak ineme se iketịbede ini ẹsụk ẹdade nditọ  Israel usụn̄ ẹka Isọn̄ Un̄wọn̄ọ, ke iyokụt ibọrọ mbụme oro.

11. Nso iketịbe inọ nditọ Israel emi mîkenyịmeke ke Moses ke Jehovah ada ada mmimọ usụn̄? (Se ndise n̄ko.)

¹¹ Ini nditọ Israel mîsịmke kan̄a Isọn̄ Un̄wọn̄ọ, ini kiet ntem, mbon emi ẹkenyenede ikpọ utom ke Israel ikenyịmeke Moses ada mmọ usụn̄, ikonyụn̄ inyịmeke utom emi Jehovah ọkọnọde Moses. Mmọ ẹkedọhọ ẹte: “Ofụri esop emi ẹdi edisana [idịghe Moses ikpọn̄], Jehovah onyụn̄ odu ke otu mmọ.” (Num. 16:1-3) Kpa ye emi edide ke enyịn Abasi ekedi akpanikọ nte ke “ofụri esop” ẹkedi edisana, Moses ke Jehovah ekemek ete ada ikọt Esie usụn̄. (Num. 16:28) Mbon nsọn̄ibuot emi ẹkesụkde Moses uyo do ẹkesụk Jehovah uyo. Ekikere mmọ ikesịneke ke se Jehovah okoyomde, ekesịne ke se mmọ ẹkeyomde. Mmọ ẹkeyom nte odudu ekpenen̄erede odụk mmimọ ubọk, ye nte ikpenen̄erede iwọrọ iso. Jehovah ama owot mbon emi ẹkedide isịn nsọn̄ibuot oro, ye ediwak tọsịn mme owo eken emi ẹkenyịmede ekikere mmọ oro. (Num. 16:30-35, 41, 49) Mfịn emi n̄ko, Jehovah imaha mbon emi mîmaha ndida se esop esie ẹdọhọde ẹnam ke n̄kpọ ndomokiet.

12. Ntak emi ikpakade iso inịm ke se esop Jehovah ẹdọhọde inam enen?

¹² Ẹyak ika iso inịm ke se esop Jehovah ẹdọhọde inam enen. N̄kpọ ama odu emi anamde ẹnen̄ede ẹkụt ke edi se ẹkpụhọde nte ikesinịmde n̄kpọ emi Bible ekpepde m̀mê nte ẹnamde n̄kpọ ke esop Abasi, Otu Emi Ẹsede Ẹban̄a Utom Nnyịn ẹsikpụhọ, idaha ibiat ini. (N̄ke 4:18) Mmọ ẹsinam ntre sia mmọ ẹyom ndinem Jehovah esịt. Se inen̄erede ibehe mmọ edi oro. Ntak en̄wen edi ke mmọ ẹsida se idude ke Ikọ Abasi ẹbiere n̄kpọ. Oro onyụn̄ edi uwụtn̄kpọ emi kpukpru ikọt Jehovah ẹkpetienede.

13. “Uwụtn̄kpọ nti ikọ” edi nso? Nso ke ana inam ye uwụtn̄kpọ oro?

¹³ “Ka iso mụm uwụtn̄kpọ nti ikọ . . . kama.” (2 Tim. 1:13) “Uwụtn̄kpọ nti ikọ” aban̄a mme  n̄kpọ emi mme Christian ẹkpepde, emi ẹdọn̄ọde ke Bible. (John 17:17) Ẹda kpukpru se inịmde ẹto utọ ukpepn̄kpọ oro. Esop Jehovah ẹkpep nnyịn ndimụm uwụtn̄kpọ oro n̄kama ubọk ọsọn̄. Adan̄a nte inamde oro, nnyịn idikpọn̄ke Abasi.

14. Didie ke ndusụk mme Christian ẹketre ndimụm “uwụtn̄kpọ nti ikọ” n̄kama ubọk ọsọn̄?

¹⁴ Nso ikeme nditịbe edieke nnyịn mîsọn̄ọke imụm “uwụtn̄kpọ nti ikọ” ikama? Se uwụtn̄kpọ mi. Ke eyo mme apostle, ẹma ẹtọn̄ọ nditịn̄ ke otu nditọete ẹte ke usen Jehovah ama ededi. Edi ikedịghe akpanikọ. Etie nte n̄kpọ oro okoto leta emi mme owo ẹkekerede ke apostle Paul ekewet, asuana. Ndusụk mme Christian ke Thessalonica ikakpaha-kpa ndida ini n̄kere m̀mê Paul akakam ewet utọ n̄kpọ oro, m̀mê se mmọ ẹkekopde oro ekedi akpanikọ. Mmọ ẹma ẹnịm nsu oro ẹnyụn̄ ẹmen ẹsuan. Ekpedi mmọ ẹma ẹti mme n̄kpọ emi Paul ekekpepde ini enye okosụk odude ye mmọ, owo ikpekekemeke ndibian̄a mmọ. (2 Thess. 2:1-5) Paul ama ọnọ nditọete esie item ete ke idịghe kpukpru se mmọ ẹkopde ke mmọ ẹdinịm. N̄kpọ en̄wen emi enye akanamde man an̄wam mmọ ke ini iso ekedi enye ndidi ke utịt udiana leta emi enye ekewetde ọnọ mbon Thessalonica, enye ọdọhọ ete: “Ami Paul nda ubọk mi n̄wet ekọm emi, emi edide idiọn̄ọ ke kpukpru leta mi; nte nsiwetde n̄kpọ edi emi.”​—2 Thess. 3:17.

15. Ikpokop nsu emi ebietde akpanikọ, nso ke ikpanam ikpeme idem nnyịn? Nọ uwụtn̄kpọ. (Se mme ndise n̄ko.)

¹⁵ Nso ke ikeme ndikpep nto se Paul eketịn̄de ke mme leta emi enye ekewetde ọnọ mbon Thessalonica? Ima ikop n̄kpọ emi mîsan̄ake ye se ikpepde ke Bible m̀mê emi osion̄ode owo nduduai ke idem, ẹyak inam n̄kpọ ke ifiọk. Ke mme idụt emi ẹkesikotde Soviet Union, enyene ini emi ukara ẹkenamde leta kiet emi etiede nte oto ibuot itieutom Mme Ntiense Jehovah odụk nditọete ubọk. Leta oro ọkọdọhọ ke ndusụk nditọete ẹkeme ndibahade nda, nsiak esop idemmọ. Okpokụt leta oro edikere ke oto ibuot itieutom nnyịn. Edi owo ikekemeke ndibian̄a nditọete emi ẹkesọn̄ọde ẹda ye esop Abasi. Mmọ ẹma ẹdikụt ke se leta oro etịn̄de idụkke ye se  ẹma ẹkekpekpep mmọ ke esop Abasi. Mfịn, ndusụk ini mbon emi ẹsuade akpanikọ ẹkeme ndida Intanet ndomo nditịmede nnyịn m̀mê nditọ ubahade ke otu nnyịn. Utu ke ndiyak “ekikere awara etịmede [nnyịn],” se ikemede ndinam n̄kpeme idem nnyịn edi ndikere m̀mê se ikopde m̀mê se ikotde oro odụk ye mme akpanikọ emi ima ikekpekpep ke Ikọ Abasi.​—2 Thess. 2:2; 1 John 4:1.

16. Ndusụk owo ẹkpemen n̄kpọ emi mîsan̄ake ye akpanikọ emi Bible ekpepde ẹsuan, Rome 16:17, 18 owụt ke ikpanam nso?

¹⁶ Ka iso diana ye mbon emi ẹsọn̄ọde ẹda ye Jehovah. Jehovah oyom idiana kiet ye nditọete nnyịn ituak ibuot inọ imọ. Adan̄a nte isọn̄ọde imụm akpanikọ emi odude ke Ikọ Abasi ikama, iyaka iso idiana kiet. Owo ekededi emi emende se mîsan̄ake ye akpanikọ emi odude ke Bible asan̄a asuan esitọ ubahade ke esop, ntre Abasi odụri nnyịn utọn̄ ete ‘idian̄ade ikpọn̄’ utọ owo oro. Nnyịn mînamke ntre, nnyịn ke idem nnyịn imekeme ndikpọn̄ esop.​—Kot Rome 16:17, 18.

17. Ima idiọn̄ọ akpanikọ emi Bible ekpepde inyụn̄ isọn̄ọ imụm enye ikama, nso ufọn ke ididia?

¹⁷ Ima idiọn̄ọ akpanikọ emi Bible ekpepde inyụn̄ isọn̄ọ imụm enye ikama, iyaka iso ikpere Jehovah inyụn̄ ika iso ibuọt idem ye enye. (Eph. 4:15, 16) Nsu emi Satan ekpepde ye abian̄a emi enye akamade otụn mme owo usụn̄ idinyeneke odudu ke idem nnyịn. N̄kpọ ndomokiet idinyụn̄ idian̄akede nnyịn ikpọn̄ Jehovah ke ini akwa ukụt. Ẹyak ika iso imụm akpanikọ ikama ubọk ọsọn̄, ndien “Abasi emem oyodu ye [nnyịn].”​—Phil. 4:8, 9.