NTE nditọ Israel ẹkeben̄ede idem ndibe Akpa Jordan ndụk isọn̄ emi Abasi ọkọn̄wọn̄ọde ndinọ mmọ, isenowo ẹma ẹdise mmọ. Isenowo oro ẹkedi iban esenidụt, mmọ ẹkenyụn̄ ẹdi ndikot iren Israel usọrọ. Ekeme ndidi usọrọ oro eketie iren Israel nte etịp-atua. Ndikere nte idinyenede mbufa ufan, inek unek, inyụn̄ idia eti udia ekeme ndinam usọrọ oro enen̄ede ọdọn̄ owo. Nte ẹkesinamde n̄kpọ ke n̄kan̄ emi iban oro ẹketode ye nte mmọ ẹkedude uwem ama okpụhọde ye se Abasi ọkọdọhọde nditọ Israel ẹnam ke Ibet emi enye ọkọnọde mmọ. Edi ekeme ndidi ndusụk iren Israel ẹma ẹkere ẹte: ‘Mmọ idibiatke nnyịn, imọdiọn̄ọ nte idinamde.’

 Nso ikeketịbe? N̄wed Abasi ọdọhọ nnyịn ete: “Mmọ ẹtọn̄ọ ndinyene oburobụt ebuana ye nditọiban Moab.” Ata akpan n̄kpọ emi iban oro ẹkeyomde ekedi ndinam iren Israel ẹkpono nsunsu abasi, iren Israel ẹma ẹnyụn̄ ẹduọ ẹdụk afia mmọ! An̄wan̄a nnyịn se ikanamde ‘Jehovah ayat esịt etieti ye Israel.’—Num. 25:1-3.

Iren Israel oro ẹma ẹbiat ibet Abasi iba: Mmọ ẹma ẹtuak ibuot ẹnọ nsunsu abasi ẹnyụn̄ ẹnam oburobụt idan̄. Mmọ ẹma ẹkpan̄a ke tọsịn ke tọsịn ke ntak nsọn̄ibuot mmọ. (Ex. 20:4, 5, 14; Deut. 13:6-9) Nso ikanam n̄kpọntịbe oro enen̄ede abiak owo? Ekedi ini emi n̄kpọ oro eketịbede. Ekpedi adan̄a ediwak tọsịn irenowo oro ikabiatke Ibet Abasi, mmọ ẹkpekebe Akpa Jordan ẹdụk Isọn̄ Un̄wọn̄ọ.—Num. 25:5, 9.

Apostle Paul eketịn̄ ntem aban̄a se iketịbede oro: “Mme n̄kpọ emi ẹkewọrọ mmọ nte uwụtn̄kpọ, ẹkenyụn̄ ẹwet mmọ ndida ndụri nnyịn utọn̄, kpa nnyịn emi idude ke utịt editịm n̄kpọ emi.” (1 Cor. 10:7-11) Imọdiọn̄ọ ke ama enem Satan nte iren Israel oro ẹkenamde akwa idiọkn̄kpọ inyụn̄ idotke ndidụk Isọn̄ Un̄wọn̄ọ. Ekpenen̄ede ọfọn inam se Paul okodụride owo utọn̄ aban̄a oro sia imọdiọn̄ọ ke eyenen̄ede enem Satan edieke enye ekemede ndinam nnyịn ikûdụk Obio Ubọn̄ Abasi!

Satan oyom nditap mme Christian ẹduọ ẹdụk afia esie. Enye esida n̄kari emi enye ama akada anam ediwak owo ẹduọ atap mmọ. Enye akada oburobụt idan̄ atap nditọ Israel nte ima iketetịn̄, ke onyụn̄ ada oro atap mme owo mfịn. Akpan usụn̄ kiet emi enye adade anam emi edi ndinam mme owo ẹse oburobụt ndise m̀mê ndise idan̄.

Mfịn, mme owo ẹkeme ndise ndise idan̄ mbon en̄wen idiọn̄ọke. Ediwak isua ko ke edem, owo emi okoyomde ndise ndise idan̄ ekenyene ndika itie emi ẹsisiode senima n̄kese oburobụt fim mîdịghe enye aka itie emi ẹsinyamde n̄wed emi aban̄ade oburobụt n̄kpọ. Etie nte bụt ikesiyakke ediwak owo ẹka utọ mme itie oro mbak mme owo idikụt mmọ. Edi idahaemi owo ekeme ndise ndise idan̄ ini odude ke itieutom m̀mê ini esịnede ke esịt moto ebet owo, ama akam edi enye ekeme ndidụk Intanet. N̄ko ke ediwak idụt, erenowo m̀mê n̄wan ekeme nditie ke esịtufọk esie ese ndise idan̄.

Ikụreke ke oro. Fon ye tablet anam emem mme owo utom ndise oburobụt ndise m̀mê ndise idan̄. Nte mme owo ẹsan̄ade ke efak mîdịghe ẹsịnede ke bọs m̀mê tren ẹka n̄kpọ, mmọ ẹkeme ndikama fon m̀mê tablet mmọ nse utọ n̄kpọ emi.

Sia mîsọn̄ke mme owo ndidịbe nse oburobụt n̄kpọ, n̄kpọ emi ada afanikọn̄ ọsọk ediwak owo akan nte ekesidide akpa. Ata ediwak mbon emi ẹsisede ndise idan̄ ẹsibiat ndọ mmọ, ẹkere ke mmimọ iwọrọke n̄kpọ, esịt inyụn̄ imiaha mmọ ufen aba. Se idiọkke ikan edi ke ndise utọ n̄kpọ oro ekeme ndinam mmọ ẹtre ndidi ufan Abasi. Ọkpọdọhọ ke idụhe-du nte oburobụt ndise mîsidaha afanikọn̄ isọk mbon oro ẹsede enye, uduehe. Utọ ndise emi esinam mbon emi ẹsede enye ibak ke ata anyan ini, ndien ndusụk ini owo emi ekesisede utọ n̄kpọ oro isinyeneke se ekemede ndinam man etre mfịna emi n̄kpọ oro akadade ọsọk enye.

Edi ọfọn idiọn̄ọ ke Jehovah ekeme ndikpeme nnyịn mbak nnyịn ididụk afia Satan emi. Man Jehovah ekpeme nnyịn, ana inam se iren Israel oro mîkanamke. Ana ‘itịm ikop uyo’ esie. (Ex. 19:⁠5) Ana idiọn̄ọ ke Abasi enen̄ede asua oburobụt ndise ye ndise idan̄. Ntak emi idọhọde ntre?

Ti ke mme ibet emi Abasi ọkọnọde idụt Israel ẹma ẹkpụhọde ye mme ibet idụt eken emi ẹkedude ini oro. Mme ibet oro ẹketie nte ibibene emi ekekemede ndikpeme nditọ Israel mbak mmọ ididụk ndụk ye mbon idụt eken oro ẹkekande mmọ ẹkụk, idinyụn̄ itiene inam mbubiam n̄kpọ emi mmọ ẹkesinamde. (Deut. 4:6-8) Mme ibet oro ẹma ẹnam akpan n̄kpọ  kiet an̄wan̄a. Akpan n̄kpọ oro edi ke Jehovah asasua oburobụt idan̄.

Ini Jehovah abatde nsio nsio ndiọi n̄kpọ emi mme idụt oro ẹkedude ẹkpere nditọ Israel ẹkesinamde, enye ama ọdọhọ nditọ Israel ete: “Ẹkûnyụn̄ ẹnam n̄kpọ ke usụn̄ oro isọn̄ Canaan emi ndidade mbufo ndụk ẹnamde; . . . Isọn̄ oro [edehe], ndien ami nyada ufen ndudue esie mmia enye.” Uwem mbon Canaan ama edehe etieti ke enyịn edisana Abasi Israel tutu enye ada ke isọn̄ mmọ edehe, ke mmọ ẹnyụn̄ ẹsabade isọn̄ oro.—Lev. 18:3, 25.

Kpa ye oro Jehovah akamiade mbon Canaan oro ufen, mbon en̄wen ẹma ẹka iso ndinam oburobụt idan̄. Ke se ikande isua 1,500 ama ekebe, Paul ama ọdọhọ ke esịt mbon idụt emi mme Christian ẹkedụn̄de ‘ama odoro ufiọn,’ ke mmọ ẹma enyụn̄ “ẹyak idem ẹnọ obukpo ido ndinam kpukpru orụk mbubiam ido ke idiọkitọn̄.” (Eph. 4:17-19) Ukem ntre mfịn, ediwak owo ẹdu ata oburobụt uwem, bụt inyụn̄ inamke mmọ. Ana ikọt Jehovah ẹnam se mmọ ẹkekeme man mmọ idise oburobụt n̄kpọ emi mbon ererimbot emi ẹnamde.

Mbon emi ẹsede oburobụt ndise ẹmiom Abasi ata idiọk idiọk. Enye okobot owo ke mbiet esie onyụn̄ anam itie nte enye. Nte enye okobotde nnyịn anam ikeme ndidiọn̄ọ m̀mê n̄kpọ ọfọn m̀mê ifọnke. Abasi enyene ọniọn̄ etieti, oro akanam enye ọnọ ibet aban̄a idan̄. Enye okoyom idan̄ edi n̄kpọ emi ebe ye n̄wan kpọt ẹkpenamde. (Gen. 1:26-28; N̄ke 5:18, 19) Edi nso idiọkn̄kpọ ke mbon emi ẹsinamde oburobụt ndise m̀mê emi ẹsiyomde mme owo ẹse oburobụt ndise ẹnam? Mmọ idaha nte Abasi oyomde idu uwem ke n̄kpọ. Mbon emi ẹsiyomde mme owo ẹse oburobụt ndise ikponoke Jehovah. Abasi eyekpe ikpe ọnọ mbon emi ẹnamde oburobụt ndise ẹnyụn̄ ẹyomde mme owo ẹse utọ n̄kpọ oro, sia mmọ idaha ibet esie ke n̄kpọ.—Rome 1:24-27.

Edi nso kaban̄a mbon emi ẹsikoide-koi ẹkot n̄wed emi aban̄ade oburobụt idan̄ m̀mê emi ẹsisede oburobụt n̄kpọ? Ndusụk mmọ ẹkeme ndikere ke ida inọ idem inemesịt, ke inyeneke se oro ekemede ndinam mmimọ. Edi mmọ ẹkam ẹn̄wam mbon emi mîdaha nte Jehovah oyomde idu uwem ke n̄kpọ. Ekeme ndidi idịghe se mmọ ẹkeduakde edi oro ini mmọ ẹketọn̄ọde ndise utọ n̄kpọ oro. Kpa ye oro,  Ikọ Abasi owụt ke akpana mbon emi ẹkponode ata Abasi ẹnen̄ede ẹsua oburobụt ndise. Bible ọnọ nnyịn item emi ete: “O mbufo emi ẹmade Jehovah, ẹsua se idiọkde.”—Ps. 97:10.

Ekeme ndisọn̄ idem mbon emi mîyomke ndise oburobụt ndise ndinam item oro. Nnyịn ifọnke ima, ntre ekeme ndiyom in̄wana ibiọn̄ọ oburobụt idan̄ emi ekemede ndidọn̄ nnyịn. Esịt onyụn̄ ekeme ndibian̄a nnyịn yak ikere ke idiọkke owo ndise ndise idan̄. (Jer. 17:9) Edi ediwak mbon emi ẹkesisede utọ n̄kpọ emi mbemiso ẹdide mme Christian ẹma ẹtre. Ndidiọn̄ọ emi ekeme ndisọn̄ọ fi idem ekpedi ke odomo nditre ndise ndise idan̄. Yak ise nte N̄wed Abasi ekemede ndin̄wam fi mbak udûdụk afia emi Satan ọkọkde mi.

Nte ima ikeneneme, ediwak nditọ Israel ẹma ẹyak ndiọi n̄kpọ emi ọkọdọn̄de mmọ ẹsịn mmọ ke afanikọn̄. Ukem n̄kpọ oro ekeme nditịbe nnọ nnyịn mfịn. James eyeneka Jesus ama ewet n̄kpọ emi owụtde adan̄a nte emi ọdiọkde. Enye ọkọdọhọ ke udọn̄ owo kiet kiet esidụri enye onyụn̄ atap enye, “ekem ke ini udọn̄ emi oyomode, aman idiọkn̄kpọ.” (Jas. 1:14, 15) Edieke owo ayakde idiọkn̄kpọ ọtọn̄ọ ndidọn̄ enye, nte ini akade enye ekeme ndinam idiọkn̄kpọ. Ntre ana isio oburobụt n̄kpọ ifep ke ekikere nnyịn, ikûtie ukere mmọ.

Edieke okụtde ke emesitie ekere oburobụt n̄kpọ, sọsọp nam n̄kpọ ban̄a oro. Jesus ọkọdọhọ ete: “Edieke ubọk fo m̀mê ukot fo anamde fi atuak ukot ọduọ, sịbe enye top duọk; . . . N̄ko, edieke enyịn fo anamde fi atuak ukot ọduọ, wụbede enye top duọk.” (Matt. 18:8, 9) Jesus ikọdọhọke isịbe m̀mê iwụbede ata ata ndido idem nnyịn iduọk. Enye akada uwụtn̄kpọ oro owụt ke oyom idiọn̄ọ n̄kpọ emi ekemede ndinam ituak ukot iduọ inyụn̄ isọsọp imen n̄kpọ oro ifep. Didie ke ikpanam item oro ke n̄kpọ emi aban̄ade ndise idan̄?

Edieke okụtde oburobụt ndise m̀mê ndise idan̄, kûkere ute, ‘Inyeneke se n̄kpọ emi edinamde mi.’ Men iso fep inikiet inikiet. Ekpedi ke TV, nịme enye inikiet inikiet. Ekpedi ke kọmputa, m̀mê fon, m̀mê tablet, nịme enye inikiet inikiet. Kere eti n̄kpọ. Ndinam ntem ekeme ndin̄wam fi akan ndiọi n̄kpọ emi ẹkemede ndidọn̄ fi, utu ke ndiọi n̄kpọ ndikan fi ubọk.

Akpanam didie ekpedi ama etre ndise ndise idan̄, edi anam anam oburobụt n̄kpọ emi afo ekesisede odụk fi ekikere? Owo ekeme nditi oburobụt n̄kpọ emi enye ekesisede ke ata anyan ini. Ekeme ndidi owo ke etetie, enye odụk enye ekikere inikiet inikiet. Edieke utọ n̄kpọ oro etịbede ọnọ fi, ekeme ndidọn̄ fi ndinam utọ ndedehe n̄kpọ nte ndifiọn̄ọ ndido idan̄ n̄kop uyụhọ. Ntre diọn̄ọ ke oburobụt n̄kpọ oro ekesisede ekeme ndidụk fi ekikere ini ekededi, nyụn̄ ben̄e idem ndisio mmọ mfep.

Nen̄ede biere ke imọ idisikere inyụn̄ inam mme n̄kpọ emi Abasi amade. Kpebe apostle Paul emi ekenyịmede ‘nditọn̄ọ idem esie ita nnam odụk ufụn.’ (1 Cor. 9:27) Kûyak ndiọi n̄kpọ emi ẹdọn̄de fi ẹsịn fi ufụn. Edi ‘kpụhọde oto ke ndinam ekikere fo edi obufa, man afo okpodomo ọfiọk uduak Abasi eke edide eti onyụn̄ enemde enye esịt onyụn̄ ọfọnde ama.’ (Rome 12:2) Ti ke esịt idinemke fi edieke anamde oburobụt n̄kpọ, ke edinem fi edieke ekerede onyụn̄ anamde mme n̄kpọ emi Abasi oyomde fi anam.

Domo ndimụm ndusụk ufan̄ikọ Bible nsịn ke ibuot. Ndiọi ekikere ẹma ẹdụk fi esịt, domo nte ekekeme ndikere se mme itie Bible oro ẹtịn̄de. Utọ itie Bible nte Psalm 119:37; Isaiah 52:11; Matthew 5:28; Ephesus 5:3; Colossae 3:5; ye 1 Thessalonica 4:4-8 ẹyen̄wam fi ada ndise idan̄ nte Jehovah adade onyụn̄ anam n̄kpọ nte Jehovah oyomde fi anam.

Nso ke akpanam edieke ọdọn̄de fi n̄kpa n̄kpa ndise m̀mê ndikere oburobụt n̄kpọ? Nen̄ede kpebe Jesus emi ekenịmde akakan uwụtn̄kpọ ọnọ nnyịn. (1 Pet. 2:21) Ke Jesus ama akana baptism, Satan ama edidomo enye ediwak ini. Nso ke Jesus akanam? Enye ama aka iso ndibiọn̄ọ Satan. Enye ama ada nsio nsio itie N̄wed Abasi ọbiọn̄ọ mme idomo emi Satan akadade edi. Enye ọkọdọhọ Satan ete: “Daha mi, Satan!” Satan ama onyụn̄ adaha ọkpọn̄ enye. Kpa nte Jesus mîketreke ndibiọn̄ọ Devil, inaha afo n̄ko etre. (Matt. 4:1-11) Satan ye ererimbot esie emi ẹyedomo ndinam fi ekere oburobụt n̄kpọ, edi kûyak idem emem fi. Emekeme nditre ndikere oburobụt n̄kpọ. Jehovah ayan̄wam fi akan asua fo oro.

Ka iso bọn̄ akam nọ Jehovah nyụn̄ dọhọ enye an̄wam fi. Paul ọkọdọhọ ete: “Ẹben̄e Abasi se mbufo ẹyomde; ndien emem Abasi emi akande kpukpru ekikere eyekpeme mbufo esịt ye ekikere ke Christ Jesus.” (Phil. 4:6, 7) Nte osụk odomode nditre ndiọi n̄kpọ, Abasi ayanam esịt ana fi sụn̄. Edieke asan̄ade ekpere Jehovah, “enye ayasan̄a ekpere” fi.—Jas. 4:8.

Edieke ikperede andikara enyọn̄ ye isọn̄, idụhe afia Satan ndomokiet emi ekemede ndimụm nnyịn. Jesus ọkọdọhọ ete: “Andikara ererimbot emi ke edi. Enye inyụn̄ inyeneke odudu ke idemmi.” (John 14:30) Nso ikanam Jesus enịm ke Satan ikemeke ndinam imọ n̄kpọ? Enyene ini kiet emi enye ọkọdọhọde ete: “Enye emi ọkọdọn̄de mi odu ye ami; enye ikọkpọn̄ke mi ikpọn̄, koro nnamde n̄kpọ eke enemde enye esịt kpukpru ini.” (John 8:29) Nte osụk anamde mme n̄kpọ emi Jehovah amade, enye idikpọn̄ke fi tutu amama. Edieke anamde se ekekeme mbak udûse ndise idan̄, Satan idikemeke ndimụm fi ke afia esie.