1. Nso ke Jehovah ọn̄wọn̄ọ ndinam nnọ mme anamidiọk emi ẹkabarede esịt?

 JEHOVAH emi odude ke heaven edi Andibot nnyịn, Owụk-ewụhọ nnyịn, ye Ebiereikpe nnyịn. Edi enye n̄ko edi edima Ete nnyịn. (Ps. 100:3; Isa. 33:22) Ke ini iduede enye inyụn̄ inen̄erede ikabade esịt, enye ekeme ndifen nnọ nnyịn, esinyụn̄ ọdọdọn̄ enye ndifen. (Ps. 86:5) Enye ama anam prọfet Isaiah ewet ete: “Mme idiọkn̄kpọ mbufo ẹkpetie nte iduot, ẹyenam mmọ ẹfia nte snow.”​—Isa. 1:18.

2. Edieke iyomde ndidu ke emem ye mbon en̄wen, nso ke ana inam?

² Sia nnyịn mîfọnke ima, kpukpru nnyịn imesitịn̄ inyụn̄ inam se iyatde mbon en̄wen. (Jas. 3:2) Edi oro iwọrọke ke nnyịn ikemeke ndidi itai ye aban̄ ye mmọ. Imekeme ndidi edieke ikpepde ndisifen nnọ owo. (N̄ke 17:9; 19:11; Matt. 18:​21, 22) Iyesitịn̄ inyụn̄ inam n̄kpri n̄kpri n̄kpọ emi ẹyatde kiet eken, edi Jehovah oyom isifen. (Col. 3:13) Ọfọn isifen sia Jehovah esifen nnyịn “ke akamba usụn̄.”​—Isa. 55:7.

3. Nso ke idineme ke ibuotikọ emi?

³ Ke ibuotikọ emi, imọn̄ ineme nte nnyịn emi mîfọnke ima ikemede ndikpebe Jehovah inyụn̄ ifen inọ mme owo. Nso utọ idiọkn̄kpọ ke ana isinam mbiowo ẹdiọn̄ọ ẹban̄a? Ntak emi Jehovah ọdọhọde isifen mbon en̄wen? Nso ke ikeme ndikpep nto ndusụk nditọete nnyịn emi ẹbọde ufen etieti ke ntak idiọkn̄kpọ mbon en̄wen?

4. (a) Nso ke ana asan̄autom Jehovah emi anamde akwa idiọkn̄kpọ anam? (b) Nso ke mbiowo ẹsinam ini mmọ ẹsobode ye anamidiọk?

⁴ Edieke ẹnamde akwa idiọkn̄kpọ ke esop, ana ẹnam mbiowo  ẹdiọn̄ọ ẹban̄a. Ẹsiak utọ mme idiọkn̄kpọ oro ke 1 Corinth 6:​9, 10. Owo emi anamde akwa idiọkn̄kpọ abiat ibet Abasi. Edieke eyenete anamde akwa idiọkn̄kpọ, ana enye ọbọn̄ akam ọnọ Jehovah onyụn̄ eketịn̄ ọnọ mbiowo. (Ps. 32:5; Jas. 5:14) Nso ke mbiowo ẹdinam? Jehovah kpọt enyene odudu ndifen idiọkn̄kpọ owo ofụri ofụri, ndien enye esida ufak emi Christ ekekpede anam oro. * Edi Jehovah ọnọ mbiowo utom ete ẹda N̄wed Abasi ẹbiere m̀mê edi se ẹyakde anamidiọk aka iso esịne ke esop. (1 Cor. 5:12) Edi man mmọ ẹkeme ndibiere oro, kiet ke otu n̄kpọ emi anade mmọ ẹnam edi ndibụp idemmọ: Ndi enye okokokoi anam idiọkn̄kpọ oro? Ndi edi n̄kpọ emi enye eketiede-tie aduak ndinam? Ndi edi n̄kpọ emi enye anamde afiak anam? Ata akpan n̄kpọ akam edi, ndi enye anam n̄kpọ emi owụtde ke enye enen̄ede akabade esịt? Ndi enyene n̄kpọ emi owụtde ke Jehovah efen enye?​—Utom 3:19.

5. Utom mbiowo esinam nso utọ ufọn?

⁵ Ke ini mbiowo ẹsobode ye anamidiọk, mmọ ẹsiyom ndikụt ẹte ke se mmimọ ibierede ke isọn̄ emi ekem ye se ẹma ẹkebebiere ke heaven. (Matt. 18:18) Didie ke se mmọ ẹbierede esin̄wam esop? Isiyakke mme anamidiọk emi mîmaha ndikabade esịt ẹka iso ẹsịne ke esop Abasi ẹbiat nti erọn̄ Abasi. (1 Cor. 5:​6, 7, 11-13; Titus 3:​10, 11) Se mmọ ẹbierede ekeme ndin̄wam anamidiọk akabade esịt man Jehovah efen enye. (Luke 5:32) Mbiowo ẹsibọn̄ akam ẹsịn anamidiọk emi akabarede esịt ẹnyụn̄ ẹdọhọ Jehovah an̄wam enye anam se idin̄wamde enye afiak ekpere Jehovah.​—Jas. 5:15.

6. Ndi Jehovah ekeme ndisụk mfen nnọ owo emi ẹsiode ẹfep ke esop? Nso inam ọdọhọ ntre?

⁶ Edieke mbiowo ẹdomode ndin̄wam anamidiọk edi enye imaha ndikabade esịt, ẹyesio enye ẹfep ke esop. Ekpedi enye ama abiat ibet ukara, mbiowo ididịpke enye, ẹyeyak ukara ẹnọ enye ufen idiọkn̄kpọ esie. Jehovah esiyak ukara ẹkpe ikpe ẹnọ owo ekededi emi abiatde ibet ukara ẹnyụn̄ ẹnọ enye ufen, edide enye akabade esịt m̀mê ikabakede. (Rome 13:4) Edi ekpedi aka ko anamidiọk edikụt ke se imọ ikanamde ama ọdiọk, enen̄ede akabade esịt, onyụn̄ okpụhọde, Jehovah eben̄e idem ndifen nnọ enye. (Luke 15:​17-24) Ekpededi ndiọi n̄kpọ emi enye akanamde ẹkedi ata enyene-ndịk n̄kpọ, Jehovah eyefen.​—2 Chron. 33:​9, 12, 13; 1 Tim. 1:15.

7. Nso ke ikpanam iwụt ke imefen owo emi eduede nnyịn?

⁷ Enem nnyịn ndidiọn̄ọ ke isịneke owo ekededi ke ubọk ndibiere m̀mê anamidiọk odot se Jehovah efende m̀mê idotke! Edi enyene se isịnede nnyịn ke ubọk ndibiere. Nso idi oro? Ndusụk ini, owo esidue nnyịn. Ekeme ndinam se enye anamde nnyịn idịghe ekpri n̄kpọ, enye ekeme ndidikpe nnyịn ubọk ete ifen inọ imọ. Ekeme ndinyụn̄ nnam enye idịghe idikpe ubọk. Ekpededi enye idịghe idikpe, imekeme ndibiere ndisio se enye akanamde nnyịn mfep ke esịt, inyụn̄ itre ndiyat esịt ye enye. Oro oyowụt ke imefen enye. Sia se itịn̄de emi mîmemke, ekeme ndida ini onyụn̄ oyom itịme etieti man ikeme ndifen, akpan akpan ekpedi se ẹkenamde nnyịn ama enen̄ede abiak nnyịn. Enyọn̄-Ukpeme September 15, 1994 ọdọhọ ete: ‘Ke ini afo efende anamidiọk, emi iwọrọke ite ke afo adada idiọkn̄kpọ oro. Christian ndifen nnọ owo ọwọrọ ke enye ayak se iketịbede  esịn Jehovah ke ubọk onyụn̄ enịm ke Enye ayanam nnennen n̄kpọ. Enye edi edinen Ebiereikpe ofụri ekondo, ndien enye eyekpe unenikpe ke nnennen ini.’ Ntak emi Jehovah ọdọhọde ifen inọ owo inyụn̄ iyak se owo akanamde nnyịn isịn imọ ke ubọk?

8. Didie ke ikeme ndiwụt ke imama nte Jehovah esifende nnyịn?

⁸ Ndifen nnọ mbon en̄wen owụt ke imama nte Jehovah esifende nnyịn. Ke uwụtn̄kpọ kiet, Jesus ekemen Jehovah odomo ye ete kiet emi ofụn esie kiet akakamade enye akamba isọn inyụn̄ ikemeke ndikpe. Ete oro ama abiat isọn oro efep. Edi ofụn oro ama esịn nditua ofụn en̄wen emi akakamade enye ekpri okụk mbọm. (Matt. 18:​23-35) Se Jesus akadade uwụtn̄kpọ oro ekpep nnyịn edi ke edieke inen̄erede ima nte Jehovah efende nnyịn ata ediwak ndudue emi isinamde, ke oro ayanam nnyịn isifen mbon en̄wen. (Ps. 103:9) Ediwak isua ko, Enyọn̄-Ukpeme ọkọdọhọ ete: “Inamke n̄kpọ m̀mê se ifende mme owo nte nnyịn awak adan̄a didie, tutu amama imenke udomo ye se Jehovah adade ufak emi Christ ekekpede efen nnyịn onyụn̄ atua nnyịn mbọm.”

9. Mmanie ke Jehovah esifen? (Matthew 6:​14, 15)

⁹ Owo mîfenke inọ owo, Jehovah idifenke enye. Jehovah esifen mbon emi ẹsifende ẹnọ mbon en̄wen. (Matt. 5:7; Jas. 2:13) Se Jesus ekekpepde edi oro ini enye ekekpepde mme mbet esie ndibọn̄ akam. (Kot Matthew 6:​14, 15.) Mbemiso Jesus ekekpepde mme mbet esie akam emi, Jehovah ama adada se iketịbede inọ Job asan̄autom esie ekpep ukem n̄kpọ oro. Ndiọi ikọ emi Eliphaz, Bildad, ye Zophar ẹketịn̄de ama enen̄ede abiak Job. Edi Jehovah ama ọdọhọ Job ọbọn̄ akam ọnọ mmọ. Ke Job ama ọkọbọn̄ akam ọnọ mmọ ama ke Jehovah ọkọdiọn̄ enye.​—Job 42:​8-10.

10. Didie ke inam idem nnyịn ibak edieke isịnde se owo akanamde nnyịn ke esịt? (Ephesus 4:​31, 32)

¹⁰ Edieke isịnde se owo akanamde nnyịn ke esịt, inam idem nnyịn ibak. Ndisịn se owo akanamde nnyịn ke esịt etie nte nnyịn ndibiom idem nnyịn ndodobi mbiomo. Jehovah oyom ibiomode utọ mbiomo oro. (Kot Ephesus 4:​31, 32.) Enye ọdọhọ nnyịn ‘itre iyatesịt inyụn̄ ikpọn̄ ifụtesịt.’ (Ps. 37:8) Ikpanam item oro, ayan̄wam nnyịn. Ndisịn n̄kpọ ke esịt ekeme ndinọ nnyịn udọn̄ọ, idinyụn̄ iyakke ekikere ana nnyịn sụn̄. (N̄ke 14:30) Ukem nte nnyịn ndin̄wọn̄ ibọkn̄kpa mîkemeke ndinam owo emi eduede nnyịn n̄kpọ, nnyịn ndisịn se enye akanamde nnyịn ke esịt idinamke enye n̄kpọ ndomokiet. Ntre, edieke ifende mme owo, inam idem nnyịn ufọn. (N̄ke 11:17) Iyenyene emem, iyonyụn̄ ikeme ndika iso nse n̄kpọ Abasi nnam.

11. Bible etịn̄ nso aban̄a ndisio usiene? (Rome 12:​19-21)

¹¹ Usiene enyene Jehovah. Jehovah idọn̄ke nnyịn yak isio owo emi anamde nnyịn idiọkn̄kpọ usiene. (Kot Rome 12:​19-21.) Nnyịn idikemeke ndibiere n̄kpọ ata nnennen nte Abasi ekpebierede sia nnyịn ifọnke ima, nnyịn isinyụn̄ idiọn̄ọke kpukpru se iketịbede. (Heb. 4:13) N̄kpọ en̄wen edi ke ndusụk ini nte etiede nnyịn ke idem isiyakke ibiere n̄kpọ ọfọn. Jehovah ama anam James ewet ete ke ‘iyatesịt owo idaha edinen ido Abasi idi.’ (Jas. 1:20) Yak inịm ke Jehovah ayanam nnennen n̄kpọ, ke enye oyonyụn̄ okụt ete ke ẹbiere ikpe nnyịn nnennen nnennen.

12. Didie ke ikeme ndiwụt ke imenịm ke Jehovah eyenen̄ede n̄kpọ obon?

¹² Nnyịn ndifen nnọ owo owụt ke imenịm ke  Jehovah eyenen̄ede n̄kpọ obon. Edieke iyakde mfịna nnyịn isịn Jehovah ke ubọk, oro owụt ke imenịm ke se ededi emi idiọkn̄kpọ emi ikadade ito Adam akabiatde, ke Jehovah eyenen̄ede. Enyene ndusụk n̄kpọ emi ẹdide ima iti idahaemi enye abiak nnyịn. Edi ke obufa ererimbot emi Abasi ọn̄wọn̄ọde, ‘nnyịn iditịghi aba mme n̄kpọ oro, mmọ idinyụn̄ idụkke nnyịn esịt’ aba. (Isa. 65:17) Edi edieke se owo akanamde nnyịn enen̄erede abiak nnyịn, ndi imekeme ndisio n̄kpọ oro mfep ke esịt inyụn̄ iyatke esịt ye enye aba? Yak ikop mbụk ndusụk owo emi ẹkenamde ntre.

13-14. Mbụk Tony ye José ekpep fi nso aban̄a ndifen nnọ owo?

¹³ Ediwak nditọete nnyịn ẹbiere ndifen mbon emi ẹkeduede mmọ idem ke ini se ẹkenamde mmọ ẹkenen̄erede abiak mmọ. Nso ufọn ke mmọ ẹbọ?

¹⁴ Ediwak isua mbemiso Tony * emi odụn̄de ke Philippines okodụkde esop, enye ama edidiọn̄ọ ke ete kiet emi ekekerede José okowot akamba eyeneka imọ erenowo. Ini oro, Tony ekedi owo afai ye owo ibak, enye ama onyụn̄ oyom ndisio José usiene. Ẹma ẹmụm José ẹkekọbi ke ntak emi enye okowotde eyeneka Tony, edi ekem ẹma ẹsana enye ẹyak. Tony ama ọn̄wọn̄ọ ete ke ebiet eke enye ekpesesịne ke imọ iyoyom enye ikụt inyụn̄ iwot enye. Enye ama akam edep ikan̄ emi edidade iwot enye. Edi Tony ama ọtọn̄ọ ndikpep Bible ye Mme Ntiense Jehovah. Enye ọdọhọ ete, “Nte n̄kosụk n̄kpepde Bible, mma ndikụt ke ana n̄kpụhọde, ndien oro ọkọwọrọ n̄ko ke akana nsio se iketịbede mfep ke esịt.” Nte ini akakade, Tony ama ana baptism, ekem emek enye ebiowo. José n̄ko ama edina baptism. Kere nte idem akakpade Tony ndikop ke José edidi Ntiense Jehovah! Ke ini mmọ mbiba ẹkesobode, mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹfat idemmọ, Tony onyụn̄ ọdọhọ José ke imọ ima ifen inọ enye. Tony ọdọhọ ke imọ ndikefen José ama anam esịt enen̄ede adat imọ, ke imọ ikemeke nditịn̄ nte etiede imọ ke idem. Jehovah ama ọdiọn̄ Tony nte enye ekenyịmede ndifen José.

15-16. Mbụk Peter ye Sue ekpep fi nso aban̄a ndifen nnọ owo?

 ¹⁵ Usen kiet ke 1985, nte Peter ye Sue ẹkesụk ẹdụkde mbonoesop ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄, bọmb emi ete kiet ekemende edidịp do ama otop! Sue ama ada unan etieti. Unan emi enye akadade osụk ọnọnọ enye mfịna ke enyịn ye ke utọn̄. Enye inyụn̄ ikopke utebe n̄kpọ aba. * Esidi anam anam, Peter ye Sue ẹbụp idemmọ ẹte, ‘Nso utọ owo ikpenyene esịt inam utọ ibak emi?’ Ete emi akanamde ibak oro ikedịghe Ntiense Jehovah. Ke ediwak isua ama ekebe, ẹma ẹmụm enye ẹnyụn̄ ẹnọ enye aka n̄kpọkọbi nsinsi. Ke ini ẹkebụpde Peter ye Sue m̀mê mmọ ẹma ẹfen ẹnọ ete oro, mmọ ẹkedọhọ ẹte: “Jehovah ekpep nnyịn ke ndika iso nyat esịt ye owo m̀mê ndisịn se owo akanamde nnyịn ke esịt ekeme ndinam idọn̄ọ, anam esịt etịmede nnyịn kpukpru ini, inyụn̄ iyakke ekikere ana nnyịn sụn̄. Ntre ke nsonso oro, ima iben̄e Jehovah ite an̄wam nnyịn itre ndiyat esịt ye owo oro, onyụn̄ an̄wam nnyịn isio n̄kpọ oro ifep ke esịt man inyene imem.”

¹⁶ Ndi emem mmọ utom ndifen nnọ ete oro nnyụn̄ nsio se iketịbede mfep ke esịt? Esisọn̄ ndusụk ini. Mmọ ẹdọhọ ẹte: “Ndusụk ini, ke ini mme mfịna emi Sue enyenede ke ntak se iketịbede oro ẹnamde uwem ọsọn̄ enye, esịt esifiak ọtọn̄ọ ndiyat nnyịn. Edi sia nnyịn mîsịnke ofụri ekikere nnyịn ke oro, esịt esisọp osụhọde nnyịn. Imesikam idọhọ ke edieke ete emi ekenịmde bọmb ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄ oro akabarede edi Ntiense Jehovah, ke iyada enye nte eyenete nnyịn. Se iketịbede oro anam ikụt ke edieke inamde se Bible etịn̄de, ke isio idem nnyịn ke ufụn, ndien ayakpa nnyịn idem ndikụt nsio nsio ufụn emi isiode idem nnyịn! Se idọn̄de nnyịn esịt edi ndidiọn̄ọ ke usen kiet Jehovah ọyọdiọn̄ kpukpru se ikabiarade.”

17. Mbụk Myra ekpep fi nso aban̄a ndifen nnọ owo?

¹⁷ Ini Myra odụkde esop, enye ama ọdọdọ  ebe onyụn̄ enyene n̄kpri nditọ iba. Edi ebe esie iketieneke enye idụk esop. Aka ko, ebe esie ama esịn efịbe onyụn̄ ọwọrọ ọkpọn̄ mmọ. Myra ọdọhọ ete: “Ini ebe mi ọkọkpọn̄de mi ye nditọ nnyịn mbiba, eketie mi ukem ukem nte esitiede owo ke idem ke ini owo emi enye amade ọtọde enye edem ke isọn̄. N̄kpọ oro ama enyen̄e mi etieti, eketie nte ndadaba. Mma mfụhọ, nseme idem, nduọhọ idemmi, nnyụn̄ nyat esịt.” Kpa ye ndọ oro akasuanade, nte ebe Myra ọkọkpọn̄de mmọ okosụk ababiak enye. Myra ọdọhọ ete: “Editịmede esịt ye iyatesịt ẹma ẹkama mi ẹtụhọde ke ediwak ọfiọn̄, mma nnyụn̄ n̄kụt ke oro ikayakke n̄kpere Jehovah ye mbon en̄wen aba.” Myra ọdọhọ ke imọ iyatke esịt aba, ke imọ inyụn̄ ikereke idiọk n̄kpọ iban̄a ebe esie emi ọkọkpọn̄de enye do. Akam esie edi yak ete oro edidiọn̄ọ Jehovah usen kiet. Myra esịn ekikere idahaemi ke se Jehovah edinamde ke ini iso. Enye ikpọn̄ ọkọbọk nditọ iba oro, mmọ ẹma ẹnyụn̄ ẹkabade ẹdi mme asan̄autom Jehovah. Esịt enem Myra nte enye ye nditọ iba oro ye mme ubon nditọ oro ẹdianade kiet ẹnam n̄kpọ Jehovah.

18. Nnyịn inịm ke Jehovah emi edide Akakan Ebiereikpe edinam nso?

¹⁸ Enem nnyịn ndidiọn̄ọ ke isịneke nnyịn ke ubọk ndibiere nte ẹkpebierede ikpe ẹnọ owo kiet kiet ke se mmọ ẹnamde! Akpan utom enye oro esịne Jehovah emi edide Akakan Ebiereikpe ke ubọk. (Rome 14:​10-12) Imenịm ke se ededi emi enye ebierede ọyọfọn sia enye enen̄ede ọdiọn̄ọ se inende ye se ikwan̄ade akan owo ekededi. (Gen. 18:25; 1 Ndi. 8:32) Tutu amama enye idinamke se mînenke!

19. Jehovah ndibiere n̄kpọ nnennen nnennen edinam nso ufọn inọ nnyịn?

¹⁹ Enen̄ede ọdọn̄ nnyịn ndikụt ini emi Jehovah edinamde kpukpru ufen emi ibọde ke ntak emi nnyịn mîfọnke ima ye ke ntak idiọkn̄kpọ Adam ẹtre. Ini oro, se ededi emi eketịbede emi ọnọde nnyịn ata ata unan idahaemi, ayatde nnyịn esịt, onyụn̄ etịmerede nnyịn esịt ididụhe aba. (Ps. 72:​12-14; Edi. 21:​3, 4) Utọ mme n̄kpọ oro idifiakke idụk nnyịn esịt aba. Nte isụk itiede ibet ini emi kpukpru nti n̄kpọ oro ẹditịbede, imọkọm Jehovah nte enye an̄wamde nnyịn ikpebe enye inyụn̄ ifen mbon en̄wen.