1-2. Jehovah ọdọhọ nti ikọt esie ẹdi nso?

 ADA Jehovah didie? Emekeme ndidọhọ ke ‘Jehovah edi Ete imọ, Abasi imọ, ye Ufan imọ.’ Ekeme ndidi Jehovah edi nsio nsio n̄kpọ en̄wen ọnọ fi. Edi ndi akanam amada enye nte owo emi akamade fi esen?

² Edidem David ekemen nte Jehovah edide ufan ye nti ikọt Esie odomo ye nte owo esinamde n̄kpọ ye isenowo esie. Enye ama obụp ete: “O Jehovah, anie edidi esen ke tent fo? Anie edidụn̄ ke edisana obot fo?” (Ps. 15:1) Mme ikọ emi Abasi ọkọnọde David edisana spirit ewet do ẹkpep nnyịn ke imekeme ndidi isenowo Jehovah, oro edi, ke imekeme ndidi mme ufan esie. Idịghe ekpri ukpono ke Jehovah okpono nnyịn oro.

JEHOVAH OYOM IDI ISENOWO ESIE

3. Anie ekedi akpa esenowo ke tent Jehovah? Jehovah akada didie enye, enye okonyụn̄ ada didie Jehovah?

³ Mbemiso Jehovah okobotde n̄kpọ ekededi, enye okodu ikpọn̄. Edi ekem enye ama edibot akpa edibon Eyen esie onyụn̄ emen enye esịn ke ndamban̄a tent esie. Ini oro ke Jehovah ọkọtọn̄ọ utom ukama esen, utom oro ama onyụn̄ enem enye ata etieti. Bible anam ikụt ke Eyen Jehovah ekedi “se idatde enye esịt.” Eyen esie emi okonyụn̄ edide akpa esenowo esie ‘ama adara ndidu ke iso Jehovah kpukpru ini.’​—N̄ke 8:30.

4. Mmanie efen ẹkedidi isenowo ke tent Jehovah?

⁴ Ekem Jehovah ama obot mme angel onyụn̄ ada mmọ n̄ko nte isenowo esie. Bible okot mme angel “nditọ Abasi” onyụn̄ owụt ke enenem mmọ ndidu ye Jehovah. (Job 38:7; Dan. 7: 10) Ke ata ediwak isua, sụk mbon emi ẹkedụn̄de ye Abasi ke heaven ẹkedi isenowo esie. Edi aka ko, enye ama edibot mme owo ke isọn̄ onyụn̄ etiene ada mmọ nte isenowo esie. Mme owo nte Enoch, Noah, Abraham, ye Job ẹma ẹditiene ẹsịne ke otu isenowo esie. Bible okokot nti ikọt Abasi oro mme ufan Abasi m̀mê mbon emi ẹkesan̄ade “ye ata Abasi.”​—Gen. 5:24; 6:9; Job 29:4; Isa. 41:8.

5. Nso ke ikeme ndikpep nto prọfesi ke Ezekiel 37:26, 27?

⁵ Toto ke ini oro, Jehovah ke aka iso okot mme ufan esie ẹdidi esen ke tent esie. (Kot Ezekiel 37:26, 27.) Ke uwụtn̄kpọ, se ikụtde ke prọfesi Ezekiel owụt ke Abasi oyom nti ikọt Esie ẹnen̄ede ẹkpere Enye. Enye ọn̄wọn̄ọ ndinam “ediomi emem ye mmọ.” Prọfesi oro aban̄a ini emi mbon emi ẹdoride enyịn ndikodu ke heaven ye mbon emi ẹdoride enyịn ndidu uwem mi ke isọn̄ ẹdidianade kiet ẹdu ke ndamban̄a tent esie oro ẹnyụn̄ ẹdi “otuerọn̄ kiet.” (John 10:16) Ini oro ke idu emi!

EBIET EKE IKPODODU, ABASI EKERE ABAN̄A NNYỊN

6. Owo edinam nso man ekeme ndidi esenowo ke tent Jehovah? M̀mọ̀n̄ ke ẹkeme ndikụt tent Esie oro?

⁶ Ke eyo Bible, tent owo ekedi ebiet emi enye ekemede ndidụk ntie nduọk odudu, edịm ibọn̄ke enye, eyo ifọpke enye. Owo emi ekedide esenowo ke tent owo ama enịm ke andinyene tent oro eyetịm ese aban̄a imọ. Ima iyak idem inọ Jehovah, imakabade isenowo ke tent esie. (Ps. 61:4) Mme n̄kpọ emi Jehovah ọnọde nnyịn yak ẹn̄wam nnyịn inen̄ede ikpere enye ẹdi barasuene, mbon emi ẹnyụn̄ ẹdide isenowo ke tent Jehovah ẹdi ufan nnyịn n̄ko. Ndamban̄a tent esie emi idụhe ke ebiet kiet kpọt-o. Ekeme ndidi ama aka idụt en̄wen okodụk san̄asan̄a mbono onyụn̄ osobo mbon en̄wen emi ẹdude ke tent Abasi ẹnyụn̄ ẹkopde inemesịt. Ebiet ekededi emi mbon emi ẹkopde uyo Jehovah ẹdude, tent oro odu do n̄ko.​—Edi. 21:3.

7. Ntak emi ikemede ndidọhọ ke nti ikọt Abasi emi ẹma ẹkekpan̄a ẹsụk ẹdedi isenowo ke tent Jehovah? (Se ndise n̄ko.)

⁷ Nso kaban̄a nti ikọt Abasi emi ẹma ẹkekpan̄a? Ndi imekeme ndidọhọ ke mmọ ẹsụk ẹdedi isenowo ke tent Jehovah? Ih! Ntak ikemede ndidọhọ ntre? Ntak edi ke enyịn Jehovah, mmọ ẹsụk ẹdodu uwem. Jesus ọkọdọhọ ete: “Moses ama etịn̄, ke mbụk emi aban̄ade eto n̄kukịm, ete ke ẹnanam mme akpan̄kpa ẹset, ke ini enye okotde Jehovah ‘Abasi Abraham ye Abasi Isaac ye Abasi Jacob.’ Enye idịghe Abasi mme akpan̄kpa, edi edi eke mme odu-uwem, koro ke enyịn esie kpukpru mmọ ke ẹdu uwem.”​—Luke 20:37, 38.

 NSO UFỌN KE IDIA, EDI NSO KE ANA INAM?

8. Nso ufọn ke mbon emi ẹdide isenowo ke tent Jehovah ẹsidia?

⁸ Ata ata tent edi itie nduọkodudu, isiyakke edịm ọbọn̄ owo, iyakke eyo ọfọp owo. Ukem ntre n̄ko, tent Jehovah isiyakke n̄kpọ ndomokiet emi ekemede ndidian̄ade mme ufan esie n̄kpọn̄ enye anam mmọ, esinyụn̄ anam mmọ ẹnyene ata idotenyịn ke se idide ke iso. Ima ika iso ikpere Jehovah, inyeneke se Satan ekemede ndinam yak ọnọ nnyịn nsinsi unan. (Ps. 31:23; 1 John 3:8) Ke obufa ererimbot, Jehovah ayaka iso ekpeme mme ufan esie, iyakke n̄kpọ adian̄ade mmọ ọkpọn̄ enye, inyụn̄ iyakke mmọ ẹkpa.​—Edi. 21:4.

9. Jehovah oyom isenowo esie ẹnam n̄kpọ didie?

⁹ Edi ata akamba ukpono ndidi esenowo ke tent Jehovah, ndinen̄ede n̄kpere enye, ndinyụn̄ n̄ka iso ndi ufan esie. Edi edieke iyomde ndika iso ndi esenowo esie, ikpanam n̄kpọ didie? Owo okpokot fi ufọk, okpoyom ndidiọn̄ọ nte akpanamde n̄kpọ man esịt enem enye. Ke uwụtn̄kpọ, enye ekeme ndiyom osion̄o ikpaukot mbemiso odụkde ufọk, afo okponyụn̄ oyom ndinam ntre. Ukem ntre, imenen̄ede iyom ndidiọn̄ọ se Jehovah oyomde mbon emi ẹyomde ndika iso ndi isenowo ke tent esie ẹnam. Ima emi imade Jehovah esinam inam kpukpru se ikemede man “[inem] enye esịt ọyọhọ ọyọhọ.” (Col. 1:10) Kpa ye emi idade Jehovah nte Ufan nnyịn, nnyịn ifreke ke enye edi Abasi ye Ete nnyịn n̄ko, ke enye onyụn̄ odot se ikponode. (Ps. 25:14) Sia ima ikọdiọn̄ọ oro, iyesiten̄e enye kpukpru ini, idehe-dei ifre utọ owo emi enye edide. Utọ ukpono emi ikponode enye do ayan̄wam nnyịn ikûnam se idiyatde enye esịt. Esidọdọn̄ nnyịn ‘ndisụk idem nsan̄a’ ye Abasi nnyịn.​—Mic. 6:8.

NTE JEHOVAH OKOWỤTDE KE WILDERNESS KE IMỌ ISINAMKE ASARI

10-11. Didie ke nte Jehovah akanamde n̄kpọ ye nditọ Israel ke wilderness Sinai okowụt ke enye akada kpukpru mmọ ukem ukem?

¹⁰ Jehovah isisarike isenowo esie. (Rome 2:11) Nte enye akanamde n̄kpọ ye nditọ Israel ke wilderness Sinai ekeme ndin̄wam nnyịn ikụt ke enye isinamke asari.

¹¹ Ke Jehovah ama okosio ikọt esie ke ufụn Egypt, enye ama emek mme oku ndinam n̄kpọ nnọ enye ke tent utuakibuot. Enye ama ọnọ nditọ Levi utom en̄wen ke edisana tent oro. Ndi Jehovah ama ese aban̄a mbon emi ẹkenamde utom ke tent oro m̀mê emi ẹkedụn̄de ẹkpere do akan mbon eken ke Israel? Nsa-o! Jehovah isinamke asari.

12. Nso ye nso iwụt ke Jehovah ikasarike isenowo esie ke obufa idụt emi enye ọkọtọn̄ọde do? (Exodus 40:38) (Se ndise n̄ko.)

¹² Kpukpru owo ke Israel ẹma ẹkeme ndidi itai ye aban̄ ye Jehovah inamke n̄kpọ m̀mê mmọ ẹkenam utom ke tent utuakibuot m̀mê ikanamke, m̀mê ẹma ẹdụn̄ ẹkpere tent oro m̀mê ikodụn̄ke ikpere. Se uwụtn̄kpọ mi. Jehovah ama okụt ete ke kpukpru owo ke idụt oro ẹma ẹkeme ndikụt utịbe utịbe adaha obubịt enyọn̄ ye adaha ikan̄ emi okodude ke enyọn̄ tent utuakibuot oro. (Kot Exodus 40:38.) Adaha obubịt enyọn̄ ama adaha isan̄ aka ebiet emi Abasi oyomde nditọ Israel ẹka, idem mbon emi tent mmọ okodude ke ata utịt utịt itienna ẹma ẹsikeme ndikụt adaha oro, ẹtan̄ mbiomo mmọ, ẹkpọk tent mmọ, ẹnyụn̄ ẹtiene nditọ Israel eken. (Num. 9:15-23) Ẹma ẹfụri obukpon̄ silver iba emi ẹkesidade ẹtọt mme owo yak ẹtan̄ n̄kpọ ke ẹmọn̄ ẹtọn̄ọ isan̄, kpukpru owo ẹkesikop. (Num. 10:2) Imenen̄ede ikụt ke owo ndikodụn̄ n̄kpere tent utuakibuot ikanamke enye enen̄ede ekpere Jehovah akan nditọ  Israel eken. Utu ke oro, kpukpru owo ke obufa idụt emi Jehovah ọkọtọn̄ọde do ẹma ẹkeme ndidi isenowo esie ẹnyụn̄ ẹnịm ke enye ayada mmimọ usụn̄ onyụn̄ ekpeme mmimọ. Ukem ntre ke edi mfịn. Inamke n̄kpọ m̀mê idụn̄ ke m̀mọ̀n̄ ke ererimbot emi, Jehovah ayama nnyịn, ese aban̄a nnyịn, onyụn̄ ekpeme nnyịn.

MME USỤN̄ EMI JEHOVAH ESIWỤTDE MFỊN KE IMỌ INAMKE ASARI

13. Tịn̄ usụn̄ kiet emi Jehovah esiwụtde mfịn ke imọ inamke asari.

¹³ Ndusụk ikọt Abasi ẹdụn̄ ẹkpere ibuot itieutom m̀mê n̄kọk itieutom Mme Ntiense Jehovah. Mbon eken ẹnanam utom do. Oro anam mmọ ẹkeme nditiene ndian ubọk nnam ediwak se ẹnamde do, mmọ ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹmehe ye nditọete emi ẹdade usụn̄ ke esop Abasi; ẹtie kiet ye mmọ ẹdia, ẹta, ẹn̄wọn̄. Enyene mbon en̄wen emi ẹdide mme esenyịn circuit mîdịghe ẹnamde n̄kpọ en̄wen emi osụk esịnede ke otu san̄asan̄a utom ofụri ini emi ẹnamde ẹnọ Abasi. Ekpedi esịne ke otu n̄wakn̄kan ikọt Jehovah eken emi mîsịneke ke otu mbon emi isiakde do, nịm ke Jehovah emi akamade kpukpru nnyịn esen ama kpukpru mbon emi ẹdide isenowo esie. Enye ọdiọn̄ọ kpukpru mmọ onyụn̄ ese aban̄a mmọ owo kiet kiet. (1 Pet. 5:7) Jehovah esida Ikọ esie ọbọk kpukpru ikọt esie, kpukpru mmọ ke enye esida usụn̄ onyụn̄ ekpeme.

14. Tịn̄ usụn̄ en̄wen emi Jehovah owụtde ke imọ isisarike nnyịn emi idide isenowo esie.

¹⁴ Usụn̄ en̄wen emi Jehovah owụtde ke imọ isisarike nnyịn emi idide isenowo esie edi nte enye anamde Bible esịm kpukpru owo ke ererimbot ubọk. Ata akpa usem emi ẹkedade ẹwet Edisana N̄wed Abasi ekedi usem ita emi: Hebrew, Aramaic, ye Greek. Ndi mbon emi ẹkemede ndikot Bible ke usem mbita oro ẹnen̄ede ẹkpere Jehovah ẹkan mbon emi mîkemeke ndikot? Ihih-o, idịghe ntre.​—Matt. 11:25.

15. Nso efen emi aban̄ade Bible owụt ke Jehovah isinamke asari? (Se ndise n̄ko.)

 ¹⁵ Idịghe adan̄a nte ikade n̄wed iketre m̀mê adan̄a nte inen̄erede idiọn̄ọ nsio nsio usem anam Jehovah ada nnyịn nte ufan. Idịghe mbon emi ẹnen̄erede ẹka n̄wed kpọt ke Jehovah esinọ ọniọn̄ esie. Enye anam ọniọn̄ esie esịm kpukpru owo ke ererimbot, m̀mê mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹka n̄wed m̀mê ikenen̄ekede ika. Mme usem emi ẹkabarede Bible emi enye ọkọnọde edisana spirit esie ẹwet ẹsịn idịghe n̄kpọ tọsịn kiet, akan oro. Ntre mme owo ke ofụri ererimbot ẹkeme ndidia ufọn nto se Bible ekpepde ẹnyụn̄ ẹkpep se idin̄wamde mmọ ẹdi ufan esie.​—2 Tim. 3:16, 17.

KA ISO DI UTỌ OWO EMI JEHOVAH ENYỊMEDE

16. Utom 10:34, 35 owụt ke ikpanam nso man ika iso idi utọ owo emi Jehovah enyịmede?

¹⁶ Jehovah ndida nnyịn nte isenowo ke ndamban̄a tent esie edi ata akamba ukpono. Idụhe owo ndomokiet emi akamade owo esen, emi ọfọnde ido nte enye, amade owo nte enye, onyụn̄ ọnọde owo n̄kpọ nte enye. N̄kpọ en̄wen edi ke enye isinamke asari. Enye adadara kpukpru nnyịn inamke n̄kpọ m̀mê idụn̄ ke m̀mọ̀n̄, mbon nnyịn ẹtie didie, ikaka n̄wed itre ke m̀mọ̀n̄, idi mfia m̀mê mbubịt, isem nso utọ usem, idi isua ifan̄, idi irenowo m̀mê iban. Kpa ye oro, mbon emi ẹkopde uyo esie kpọt ke enye esinyịme yak ẹdi isenowo esie.​—Kot Utom 10:34, 35.

17. M̀mọ̀n̄ efen ke ikeme ndikụt se ẹtịn̄de ẹban̄a owo ndidi esen ke tent Jehovah?

¹⁷ David ama obụp mbụme iba ke Psalm 15:1 ete: “O Jehovah, anie edidi esen ke tent fo? Anie edidụn̄ ke edisana obot fo?” Abasi ama ọnọ andiwet Psalm oro spirit esie ọbọrọ mbụme mbiba oro. Ke ibuotikọ emi etienede, imọn̄ ineme ndusụk akpan n̄kpọ emi anade inam man ika iso idi se Jehovah enyịmede yak idi ufan esie.