1. Nso ke Ikọ Abasi anam inyene?

SIA Jehovah edide “Akwa Anditeme” nnyịn, imekeme ndikan mfịna ekededi. (Isa. 30:20, 21) Ikọ esie anam inyene kpukpru se idin̄wamde nnyịn ‘iben̄e idem ọyọhọ ọyọhọ ndinam eti utom ekededi.’ (2 Tim. 3:17) Ima ida se Bible ekpepde idu uwem, imesinyene ọniọn̄ ikan mbon emi ẹdọhọde ke nditiene “ọniọn̄ ererimbot emi” ọfọn akan.—1 Cor. 3:19; Ps. 119:97-100.

2. Nso ke idineme ke ibuotikọ emi?

² Nte isụk inemede ika, iyokụt ke ọniọn̄ ererimbot esiwak ndinam nnyịn inam se idọn̄de nnyịn. Ntre ekeme ndisọn̄ nnyịn ndisịn ndikere n̄kpọ nnyụn̄ nnam n̄kpọ nte mbon ererimbot. Oro anam Bible ọdọhọ ete: “Ẹkpeme idem: mbak owo edida ukpepn̄kpọ akwaifiọk owo ye ikpîkpu abian̄a obụme mbufo nte asan̄ade ekekem ye item owo.” (Col. 2:8) Ke ibuotikọ emi, imọn̄ ikụt nte mme owo ẹketọn̄ọde ndinịm nsu iba emi Satan ekpepde. Nte inemede nsu kiet kiet, iyokụt ntak emi ọniọn̄ ererimbot edide ndisịme, ye nte ọniọn̄ emi odude ke Ikọ Abasi ọfọnde akan n̄kpọ ekededi emi ererimbot ẹsiode ẹdi.

3-4. Didie ke nte mme owo ẹkedade idan̄ ke United States okokpụhọde ke ufọt isua 1900 esịm 1930?

³ Ke ufọt isua 1900 esịm 1930, nte mme owo ẹkedade idan̄ ke United States ama enen̄ede okpụhọde. Akpa akpa, ediwak owo ẹkenịm ke ebe ye n̄wan kpọt ẹkpenam idan̄, ke owo ikpesinyụn̄ inemeke n̄kpọ iban̄a idan̄ ke eferife. Edi aka ko, ẹma ẹduọk utọ ekikere oro, mme owo ẹdinyụn̄ ẹnam n̄kpọ nte ẹmama.

⁴ Ke ufọt isua 1920 esịm 1929, uwem ama okpụhọde etieti. Nte mme owo ẹkedude uwem ye nte mmọ ẹkedade idan̄  ama enen̄ede okpụhọde ke akpa ekọn̄ ererimbot ama okokụre. Anam ndụn̄ọde kiet ọdọhọ ke “ẹma ẹtọn̄ọ ndisịn n̄kpọ aban̄ade idan̄ ke fim, senima, ikwọ, n̄wed, ye se ẹdade ẹsuan etop n̄kpọurua.” Ke mme isua emi itetịn̄ mi, utọ unek emi ẹkesinekde ekedi enye emi anamde owo ekere aban̄a idan̄, ọfọn̄ mme owo ikonyụn̄ inen̄ekede inyene iso o-bụt aba. Mme owo ẹma ẹnyụn̄ ẹtọn̄ọ ndima “unọ idem inemesịt” n̄kaha, kpa nte Bible ama ọkọdọdọhọ ke edidi ntre ke mme akpatre usen.—2 Tim. 3:4.

5. Didie ke ererimbot ẹda idan̄ toto ke 1960?

⁵ Mbon emi ẹdụn̄de nte ebe ye n̄wan ke ini mîdọhọ ndọ, ndisio ndọ nte ẹmama, erenowo ndidan̄ ye erenowo m̀mê n̄wan ndidan̄ ye n̄wan ama ọtọn̄ọ ndiwak toto ke 1960 ka iso. Ẹma ẹnyụn̄ ẹwụt nte ẹnamde idan̄ ke fim, ikwọ, ye mme n̄kpọ ntre awak akan nte ekesidide. Nso ke kpukpru emi ada edi? N̄wan kiet ekewet ete ke mme owo ndinam idan̄ nte ẹmama idahaemi asuan ubon, anam mme ete m̀mê eka emi ẹbọkde nditọ ikpọn̄ awak, anam esịt obụn̄ọ owo, anam mme owo ẹdụk ẹnyịne ke ndise oburobụt ndise, ye mme mfịna ntre. Nte mme udọn̄ọ emi ẹmende ẹto idan̄, utọ nte AIDS, awakde idahaemi owụt ke ọniọn̄ ererimbot emi edi ndisịme.—2 Pet. 2:19.

6. Didie ke nte ererimbot ẹdade idan̄ edi nte Satan oyomde mme owo ẹda?

⁶ Nte ererimbot ẹdade idan̄ edi nte Satan oyomde mme owo ẹda. Imenịm ke esinem enye ndikụt mme owo ẹnamde idan̄ ke usụn̄ emi Abasi asuade, ye nte mmọ mîkponoke ndọ emi edide enọ Abasi. (Eph. 2:2) Mme owo ndinam idan̄ nte ẹmama owụt ke mmọ idaha ukeme edinyene nditọ emi Jehovah ọnọde owo ke n̄kpọ, emi onyụn̄ ekeme ndinam mmọ ẹkûdu uwem ke nsinsi.—1 Cor. 6:9, 10.

7-8. Ntak emi se Bible ekpepde aban̄a idan̄ ọfọnde akan se ererimbot ẹkpepde?

⁷ Mbon emi ẹtienede ọniọn̄ ererimbot emi ẹda se Bible etịn̄de aban̄a nte ikpadade idan̄ ẹnam n̄kpọ imam, ẹte ke utọ n̄kpọ oro isịneke ifiọk. Utọ mme owo oro ẹkeme ndibụp ẹte, ‘Nso ikpanam Abasi esịn nnyịn udọn̄ ndinam idan̄ ke idem ekem ọdọhọ imụm idem ikama?’ Mmọ ẹsibụp utọ mbụme emi sia mmọ ẹkere ke akpana owo anam se ededi emi enye oyomde ndinam. Edi idịghe se Bible ọdọhọde edi oro. Bible ọdọhọ ke nnyịn inyeneke ndinam  se ededi emi ọdọn̄de nnyịn, ke Abasi ọnọ nnyịn ukeme ndisịn ndinam se idiọkde. (Col. 3:5) N̄kpọ en̄wen edi ke Jehovah ama ọtọn̄ọ ndọ, emi anamde n̄wan ye ebe ẹkeme ndinam idan̄, edi ibiatke ibet Abasi. (1 Cor. 7:8, 9) Emi anam ebe ye n̄wan ẹkeme ndinam idan̄ esịt imiaha mmọ ufen, mmọ inyụn̄ ikopke ndịk nte esiwakde nditịbe nnọ mbon emi ẹnamde idan̄ nte ẹmama.

⁸ Se Bible ekpepde edi ata isio ye ọniọn̄ ererimbot emi. Bible ekpep nnyịn nnennen usụn̄ emi ikpadade idan̄, emi mîdisịnke nnyịn ke mfịna. Bible owụt ke idan̄ ekeme ndidi n̄kpọ inemesịt. (N̄ke 5:18, 19) Edi enye ọdọhọ n̄ko ke akpana owo nnyịn kiet kiet ọfiọk “nte akpakarade ndido esie ke edisana ido ye ukpono, idịghe ke idiọk udọn̄ idan̄ utọ nte oro mme idụt emi mîfiọkke Abasi ẹnyenede.”—1 Thess. 4:4, 5.

9. (a) Didie ke ẹken̄wam ikọt Jehovah ke ufọt isua 1900 esịm 1930 ẹtiene ọniọn̄ N̄wed Abasi emi ọfọnde akan ọniọn̄ ererimbot? (b) Nso eti item idu ke 1 John 2:15, 16? (c) Nso oburobụt n̄kpọ ke ẹtịn̄ ẹban̄a ke Rome 1:24-27 emi anade isịn ndinam?

⁹ Ke ufọt isua 1900 esịm 1930, ikọt Jehovah ikayakke mbon emi “esịt mmọ ama okodoro ufiọn” ẹda ndisịme ekikere ẹbian̄a mmọ. (Eph. 4:19) Mmọ ẹma ẹdomo ndidu uwem nte Jehovah ọdọhọde. Enyọn̄-Ukpeme Ikọmbakara eke May 15, 1926 ọkọdọhọ ke “akpana se erenowo m̀mê n̄wan ekerede onyụn̄ anamde asana, ọfọn, akpan akpan ke nte erenowo anamde n̄kpọ ye n̄wan m̀mê nte n̄wan anamde n̄kpọ ye erenowo, ye se erenowo ekerede aban̄a n̄wan m̀mê se n̄wan ekerede aban̄a erenowo.” Ikọt Jehovah ikọdọn̄ke enyịn m̀mê nso ke ererimbot ẹnam. Mmọ ẹketiene ọniọn̄ emi odude ke N̄wed Abasi sia enye oro ọfọn akan. (Kot 1 John 2:15, 16.) Enem nnyịn etieti nte inyenede Ikọ Abasi! Imonyụn̄ ikọm Jehovah nte enye adade esop esie ọnọ nnyịn nti n̄kpọ ndin̄wam nnyịn ke nnennen ini, mbak nnyịn idiyak ererimbot ẹda ndisịme emi mmọ ẹkpepde ẹban̄a idan̄ ẹte ke edi ọniọn̄, ẹbian̄a nnyịn. *—Kot Rome 1:24-27.

10-11. Bible ọkọdọhọ ke nso iditịbe ke mme akpatre usen?

¹⁰ Bible ama ọdọdọhọ ke mme owo “ẹyedi mme ama idem” ke mme akpatre usen. (2 Tim. 3:1, 2) Ntre ikpaha nnyịn idem ima ikụt nte ererimbot anamde mme owo ẹkere ẹban̄a idemmọ kpọt. N̄wed kiet ọdọhọ ke “mme n̄wed emi ẹnọde owo item ẹban̄a nte owo okpokụtde unen ke uwem ama ediwak etieti” ke ufọt isua 1970 esịm 1979. Ẹkewet ke ndusụk n̄wed oro ẹte “yak owo ọdiọn̄ọ obot esie onyụn̄ ada idemesie nte enye okụtde, onyụn̄ ama nte enye etiede.” Ẹketịn̄ ke kiet ke otu mme n̄wed oro ẹte yak owo ama idemesie, ke akanam idụhe owo ndomokiet emi eyede m̀mê enemde itie nte enye, ke idinyụn̄ idụhe tutu amama. N̄wed oro ọkọdọhọ ke enyene-idem ekpebiere nte imọ ididude uwem, ke akpana enye anam se ifọnde ye idemesie, ye se enye ekerede ke enen.

¹¹ Ndi emeti ebiet emi okokopde mbiet ikọ oro? Satan ama etịn̄ mbiet ikọ oro ye Eve. Satan ọkọdọhọ ke enye ekeme ‘nditie nte Abasi, ọfiọk eti ye idiọk.’ (Gen. 3:5) Ediwak owo mfịn ẹda idem ke n̄kpọ ẹkaha tutu mmọ ẹkere ke owo ndomokiet, idem ekpededi Abasi, inyeneke unen ndibiere se idide eti ye idiọk nnọ mmimọ. Nte mme owo ẹdade ndọ ke inen̄ede ikụt emi.

12. Didie ke ererimbot ẹda ndọ?

 ¹² Bible ọdọhọ ebe ye n̄wan ẹkpono kiet eken ẹnyụn̄ ẹkpono un̄wọn̄ọ ndọ mmọ. Ke Genesis 2:24, Bible owụt ke akpana ebe ye n̄wan ẹbiere ke mmimọ idikpọn̄ke kiet eken. Itie oro ọdọhọ ke “erenowo [ọyọkpọn̄] ete ye eka esie onyụn̄ akadiana ye n̄wan esie ndien mmọ ẹyekabade ẹdi obụk kiet.” Edi mbon emi ẹtienede ọniọn̄ ererimbot emi ẹkpep n̄kpọ efen; mmọ ẹdọhọ ke akpana ebe m̀mê n̄wan anam se ifọnde ye idemesie. N̄wed kiet emi etịn̄de n̄kpọ aban̄a usiondọ ọdọhọ “ke ini ndusụk owo ẹdade un̄wọn̄ọ ndọ, ke mmọ idọhọke aba ke ididi ebe ye n̄wan ‘adan̄a nte mmimọ mbiba ididude uwem’ nte ẹkesidọhọde, ke ẹdidọhọ idahaemi ke ididi ebe ye n̄wan ‘adan̄a nte mmimọ mbiba idimade kiet eken,’ sia emi ayanam mmọ ẹkeme ndiwọrọ ndọ ini eke mmọ ẹmama.” Sia mme owo mîdaha aba ndọ nte n̄kpọ nsinsi, ediwak ubon ẹsuana, ndien ubiak emi n̄kpọ emi adade ọsọk ediwak owo idịghe ekpri. Imenen̄ede ikụt ke nte ererimbot ẹdade ndọ edi ata ndisịme.

13. Tịn̄ ntak kiet emi Jehovah esede mbon iseri ke mbubiam.

¹³ Bible ọdọhọ ke “Jehovah ese kpukpru mbon esịt iseri ke mbubiam.” (N̄ke 16:5) Nso inam Jehovah ese mmọ ntre? Ntak kiet edi ke mbon emi ẹmade idemmọ ẹkaha ẹnyụn̄ ẹkpepde mbon en̄wen ẹnam ntre ẹtan̄ idem nte Satan. Satan ama enịm ke akpana Jesus emi Jehovah akadade obot kpukpru n̄kpọ ọduọ ke isọn̄ atuak ibuot ọnọ imọ! Nso utọ ntan̄idem! (Matt. 4:8, 9; Col. 1:15, 16) Uwem mbon emi ẹtan̄de idem ẹnyụn̄ ẹdade idem ke n̄kpọ ẹkaha nte Satan ọsọn̄ọ ke ọniọn̄ ererimbot edi ndisịme ke iso Abasi.

14. Didie ke Rome 12:3 an̄wam nnyịn idiọn̄ọ nte ikpadade idem nnyịn?

¹⁴ Bible an̄wam nnyịn idiọn̄ọ nte ikpadade idem nnyịn. Enye idọhọke ke nnyịn inyeneke-nyene ndima idem nnyịn. Jesus ọkọdọhọ ete: “Afo enyene ndima mbọhọidụn̄ fo nte idemfo.” Oro owụt ke idiọkke  ndikere mban̄a se idifọnde ye nnyịn. (Matt. 19:19) Edi Bible idọhọke yak ikere ke imedi n̄kpọ ikan mbon en̄wen, akam ọdọhọ ete: “Ẹkûnam baba n̄kpọ kiet ke ndomoidem m̀mê ke n̄kụtidem, edi ẹda nsụhọdeidem ẹbat ẹte mbon en̄wen ẹfọn ẹkan mbufo.”—Phil. 2:3; kot Rome 12:3.

15. Nso inam afo ekere ke nte Bible ọdọhọde ida idem nnyịn ọfọn?

¹⁵ Mfịn, ediwak mbon emi mme owo ẹdade nte mbon ọniọn̄ ẹsidọhọ ke nte Bible ọdọhọde owo ada idemesie edi ndisịme. Mmọ ẹsidọhọ ke edieke adade ke mbon en̄wen ẹfọn ẹkan fi, ke ẹkeme ndisọp nnam fi n̄kpọ, ke ẹnyụn̄ ẹkeme ndida fi mbọp ekpan̄. Edi tọn̄ọ mme owo ẹketọn̄ọ ndinịm ke mmimọ imedi n̄kpọ ikan mbon en̄wen nte ererimbot Satan ẹkpepde mmọ, nso idi utịp? Nso ke afo okụt? Ndi mbon ibụk ẹkop inemesịt? Ndi ubon mmọ ẹkop inemesịt? Ndi mmọ ẹnyene nti ufan? Ndi mmọ ẹkpere Abasi? Se afo okụtde owụt ke nso inen̄ede in̄wam mme owo—ndi nditiene ọniọn̄ ererimbot emi m̀mê nditiene ọniọn̄ emi odude ke Ikọ Abasi?

16-17. Nso ye nso inam ikọm Jehovah? Ntak-a?

¹⁶ Mbon emi ẹtienede item mbon emi ererimbot ẹdade nte mbon ọniọn̄ ẹtie nte akaisan̄ emi osopde usụn̄, edi ọkọdọhọ akaisan̄ efen emi osopde usụn̄ ete owụt imọ usụn̄. Jesus ọkọdọhọ ntem aban̄a mbon emi ẹkedade nte mbon ọniọn̄ ke eyo esie: “Mmọ ẹdi mme adausụn̄ emi ẹdide nnan. Ndien edieke nnan adade nnan usụn̄, mmọ mbiba ẹyeduọn̄ọ ẹdụk obube.” (Matt. 15:14) Edi ata ofụri akpanikọ ke ọniọn̄ ererimbot emi edi ata ndisịme ke iso Abasi.

¹⁷ Item ọniọn̄ emi odude ke Bible ọfọn kpukpru ini “ndida nnọ ukpep, nsua nnọ owo, nnen̄ede mme n̄kpọ, nnọ ntụnọ ke edinen ido.” (2 Tim. 3:16) Imenen̄ede ikọm Jehovah nte enye adade esop esie ekpeme nnyịn mbak owo edida ọniọn̄ ererimbot emi abian̄a nnyịn! (Eph. 4:14) Nsio nsio n̄kpọ emi enye adade esop esie ọnọ nnyịn anam nnyịn ikeme ndika iso ndu uwem nte Ikọ esie ọdọhọde. Enem nnyịn etieti nte Jehovah akade iso ada ọniọn̄ emi odude ke Bible, emi mîdikpụho, ada nnyịn usụn̄!