Se iketịbede okoneyo usen oro ama okpụhọde n̄kpọ ke uwem mi, sia ama anam ntọn̄ọ nyom ndidiọn̄ọ Abasi. Edi mbemiso nnọde mbufo mbụk okoneyo usen oro n̄kụre, yak ndọhọ mbufo n̄kpọ mban̄a ini eyenọwọn̄ mi, emi akanamde nyom ndidiọn̄ọ Abasi.

N̄kamana ke 1937 ke Guesnain, ke edere edere France. Ẹkesidọk ukan̄ do. Ete mi ekesidọk ukan̄, enye ama ekpep mi ke ọfọn owo esịn idem anam utom. Ete mi ikesiyomke ndida enyịn n̄kụt ẹtụkde owo m̀mê ẹfịkde owo, mma n̄kpebe enye ke enye oro n̄ko. Ete mi ama esikụt nte ẹtụkde mbon emi ẹkekpede yak ẹdọk ukan̄, kpa ye emi utom mmọ ekedide edue-ukot-akpa-itọn̄. Ntre ete mi ama odụk nsio nsio n̄ka emi ẹkesin̄wanade ẹyom ẹnam n̄kpọ ọfọn ye mme ọdọk ukan̄ oro. N̄kpọ en̄wen emi ekesibiakde ete mi ekedi mbubịk mme oku ufọkabasi. Ediwak mmọ ikọbọhọ ufen, inanake se ẹdiade; kpa ye oro, mmọ ẹma ẹsisọn̄ esịt ẹdọhọ mme ọdọk ukan̄ emi ẹkesidian̄arede ke inua unen ẹdia do yak ẹnọ mmimọ okụk ye udia. Ido mmọ oro ama abiak ete mi tutu enye imaha ndikpep mi n̄kpọ ndomokiet mban̄a ido ukpono. Nnyịn ikesitịn̄ke-tịn̄ n̄kpọ ndomokiet iban̄a Abasi.

 Nte n̄kosụk n̄kponde owo, mma ntiene nsua ufịk. N̄kpọ kiet emi ekesibiakde mi ndikụt ekedi nte ndusụk owo ẹsuade mbon emi ẹketode idụt en̄wen ẹdidụn̄ ke France. Mma nsibre bọl ye nditọ emi mme ete ye eka mmọ mîtoho France, ama esinyụn̄ enem mi ndidu ye mmọ. Idem n̄kpọ, n̄kọ eka mi okoto Poland, itoho France. Ama ọdọn̄ mi nte kpukpru owo ẹkpedụn̄de ke emem, owo ifịkke owo ndomokiet.

Ukara idụt nnyịn ẹma ẹdọhọ ke ana ndụk ekọn̄ ke 1957. Nte n̄kasan̄ade n̄kodu ke Algeria okoneyo usen emi n̄ketịn̄de ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ edi oro. Ke mma n̄kofiori “Abasi-o! Abasi-o!” ọmọdiọn̄ọ se n̄kokụtde? Ikedịghe owoekọn̄ mme asua nnyịn, ekedi ass ikọt! Mma n̄n̄wek nduọk! Kpa ye oro, se iketịbede okoneyo usen oro ye ekọn̄ oro ama anam nnen̄ede n̄kere mban̄a uwem emi. Mma mbụp idemmi m̀mê nso ikanam Abasi obot nnyịn, m̀mê enye ekere aban̄a nnyịn, m̀mê onyụn̄ enyene ini emi ata emem edidude ke ererimbot emi.

Aka ko, mma n̄kụt Ntiense Jehovah kiet ini n̄kakade nduọkodudu ke edem ete ye eka mi. Enye ama ọnọ mi Bible emi mbon Catholic ẹkekabarede ẹsịn ke usem French. Ẹkekot Bible oro La Sainte Bible. Mma ntọn̄ọ ndikot ke mma n̄kafiak nnyọn̄ Algeria. Itie kiet emi okodụkde mi ke ọkpọ ekedi Ediyarade 21:3, 4 emi ọdọhọde ete: “Ebietidụn̄ Abasi omodu ye owo . . . Ndien enye ọyọkwọhọde kpukpru mmọn̄eyet ke enyịn mmọ efep, n̄kpa idinyụn̄ idụhe aba, mfụhọ m̀mê ntuan̄a m̀mê ubiak idinyụn̄ idụhe aba.” * Tọn̄ọ n̄kamamana n̄kokopke utọ ikọ oro. Mma mbụp idemmi m̀mê ekpedi akpanikọ. Ini oro n̄kọdiọn̄ọ n̄kpọ mban̄a Abasi ye Bible ata ekpri ekpri.

Ke mma n̄kọkpọn̄ utom ekọn̄ ke 1959, mma n̄kụt Ntiense Jehovah kiet emi ekekerede François. Enye ama ekpep mi ediwak n̄kpọ ke Bible. Ke uwụtn̄kpọ, enye ama owụt mi ke Bible ke Abasi ekere Jehovah. (Ps. 83:18) Enye ama ekpep mi n̄ko ke Jehovah ayanam yak ufịk ye utụk ẹtre, anam isọn̄ edi Paradise, onyụn̄ anam se ẹtịn̄de ke Ediyarade 21:3, 4 etịbe.

Mma n̄kụt ke se enye ekekpepde mi oro edi akpanikọ, mma nnyụn̄ nnen̄ede mma. Mme oku ufọkabasi ẹma ẹnen̄ede ẹbiak mi, mma nnyụn̄ nyom ndisuene mmọ nte mmọ ẹkpepde se mîsịneke ke Bible! Ido ete mi okosụk esesịne mi ke iyịp. Mma n̄kụt ẹtụkde owo, n̄koyom ndinam n̄kpọ idaha idaha oro yak utọ n̄kpọ oro etre!

François ye Mme Ntiense Jehovah en̄wen emi n̄kedidiọn̄ọde ẹma ẹn̄wam mi yak mmụm idem n̄kama. Mmọ ẹma ẹn̄wam mi ndiọn̄ọ ke utom nnyịn mme Christian idịghe ndisan̄a mbiere ikpe nnọ mme owo, ke edi ndikpep mme owo eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi man mmọ ẹnyene idotenyịn. Se Jesus akanamde edi oro, se enye okonyụn̄ ọdọn̄de mme mbet esie edi oro. (Matt. 24:14; Luke 4:43) Akana n̄kpep nditịn̄ ikọ ye mme owo ukpono ukpono ye ke usọ, inamke n̄kpọ m̀mê mmọ ẹka ewe ido ukpono. Bible ọdọhọ ke “ofụn Ọbọn̄ inyeneke ndin̄wana en̄wan, edi enyene nditie sụn̄sụn̄ ye kpukpru owo.”—2 Tim. 2:24.

 Mma n̄kpụhọde mme n̄kpọ akanade n̄kpụhọde ke uwem mi, nnyụn̄ nna baptism ke mbono circuit emi ẹkenịmde ke 1959 n̄kabade ndi Ntiense Jehovah. Mma n̄kụt n̄kaiferi kiet emi ekekerede Angèle ke mbono oro, sista oro ama odụk mi esịt. Mma ntọn̄ọ ndidi anam anam, n̄ka n̄kodụk mbono esop ke esop mmọ. Ekem ima inam ndọ ke 1960. Angèle edi ata eti an̄wan, ọfọn uwem, onyụn̄ edi n̄kpọuto emi Jehovah ọnọde mi.—N̄ke 19:14.

Ke ofụri isua emi nnamde n̄kpọ Abasi mi, mmekpep ediwak n̄kpọ nto mbon emi ẹnyenede mbufiọk ẹnyụn̄ ẹnen̄erede ẹdiọn̄ọ utom esop. Ata akpan n̄kpọ kiet emi n̄kpepde edi ke edieke iyomde ndinam utom esop ekededi emi ọsọn̄de n̄kụt ibuot, ke ana isụhọde idem inyụn̄ inam item Mme N̄ke 15:22 emi ọdọhọde ete: “Ẹkụt unen ke ini mme ọnọitem ẹwakde.”

Ke 1964, mma ntọn̄ọ ndikụt ke se Bible etịn̄de oro edi ata akpanikọ. Isua oro ke ẹkemek mi esenyịn circuit. Mma nsisan̄a nse mme esop man nsọn̄ọ nditọete idem, nnyụn̄ n̄n̄wam mmọ ẹkpere Jehovah. Edi n̄kedi isua 27 ini oro, n̄konyụn̄ nnen̄ekede ndiọn̄ọ utom esenyịn circuit kan̄a. Ntre mma nsinam ndudue. Edi ekesidi mma nnam ndudue, nnyụn̄ nda idem ifiọk. Se ikan̄wamde mi ikan ekedi ediwak se n̄kekpepde nto “mme ọnọitem” emi ẹnyenede mbufiọk ẹnyụn̄ ẹnen̄erede ẹdiọn̄ọ utom esop.

Mmeti se iketịbede ini kiet ini ntọn̄ọde-tọn̄ọ utom circuit. Ke mma n̄kese esop kiet ke Paris mma, brọda kiet emi enen̄erede ọdiọn̄ọ utom esop ama ọdọhọ ke ikpama ndineme nneme sụk imọ ye ami. Mma ndọhọ enye ke mfịna idụhe.

Enye ama obụp mi ete, “Louis, mmanie ke dọkta esin̄wam, mbon udọn̄ọ m̀mê mbon emi idem ọsọn̄de?”

Mma mbọrọ enye ke edi mbon udọn̄ọ.

Enye ama ọdọhọ mi: “Emenen. Edi se n̄kụtde edi ke afo enen̄ede odu ye mbon emi ẹsọn̄de idem ke esop, utọ nte esenyịn esop. Mbon emi idem ememde, mbufa owo, ye mbon o-bụt ẹyọyọhọ esop nnyịn. Ekpenen̄ede enem mmọ edieke awakde ndidu ye mmọ nnyụn̄ nneme nneme ye mmọ, idem ekpededi edi ndika ufọk mmọ n̄kadia udia.”

Se brọda oro eketịn̄de ekedi ata akpanikọ, eti item ke enye ọkọnọ mi oro. Ama enem mi tutu nte enye amade erọn̄ Jehovah. Ntre mma nsụhọde  idem nsọsọp ntọn̄ọ ndinam se enye eketịn̄de oro. Mmesikọm Jehovah mban̄a utọ nditọete oro.

Ini ẹkenịmde mbono ofụri ererimbot ke Colombes, Paris ke 1969 ye 1973, ami ke ẹkedọhọ nse enyịn ke Itieutom Unọ Udia. Ke eke 1973, akana ẹnọ n̄kpọ nte owo 60,000 udia ke ofụri usen ition! N̄kpọdọhọ ke idem ama enyek mi, ntịn̄ ke ekpri inua. Edi Mme N̄ke 15:22 ama afiak an̄wam mi. Mma mbụp nditọete emi ẹsọn̄de idem ke esop, emi ẹnyụn̄ ẹnyenede ifiọk ẹban̄a n̄kpọ udia se n̄kpanamde. Ndusụk mmọ ẹkesinyam unam, ndusụk ẹtọ mme n̄kpọudia, ndusụk ẹdi mme etemudia, ndusụk ẹdi mbon ẹsidepde n̄kpọ ẹnọ owo. Kpukpru nnyịn ima idian ubọk inam utom emi eketiede nte ọsọn̄ akaha do isio.

Ke 1973, ẹma ẹdọhọ ami ye n̄wan mi ikodu ke Bethel ke France. Akpa utom emi ẹkenọde mi do ikememke n̄ko. Ukara ẹma ẹkpan utom nnyịn ke Cameroon ke Africa ọtọn̄ọde ke 1970 esịm 1993. Akana nsinọ mme n̄wed nnyịn ẹsọk nditọete nnyịn ke Cameroon. Idem ama afiak enyek mi. Etie nte brọda emi ekesede aban̄a utom nnyịn ke France ama okụt ke idem enyek mi, ntre enye ama ọdọhọ mi: “Nditọete nnyịn ke Cameroon ẹnen̄ede ẹyom mme n̄wed emi. Ana iyom usụn̄ inọ ẹsọk mmọ!” Ima inyụn̄ inọ ẹsọk mmọ.

Mma nsika mme idụt emi ẹdian̄arede adan̄a ye Cameroon n̄kosobo ye mbiowo emi ẹtode Cameroon ẹdi. Nditọete oro ẹma ẹnyene uko etieti ẹnyụn̄ ẹnyene ifiọk. Mmọ ẹma ẹn̄wam mi yak ndiọn̄ọ nte n̄kpesinọde n̄kpọ ikọ Abasi ẹsọk nditọete nnyịn ke Cameroon. Jehovah ama ọdiọn̄ se ikanamde oro. Ke n̄kpọ nte ufan̄ isua 20 oro, idụhe Enyọn̄-Ukpeme ndomokiet emi nditọete nnyịn ke Cameroon mîkenyeneke, ye Utom Obio-Uböñ Nyin emi ẹkesisiode kpukpru ọfiọn̄.

Tọn̄ọ ke ini mbụpde Angèle ndọ, mma n̄kụt ke enye enyene nti edu emi ẹwụtde ke enye enen̄ede ama Jehovah. Ke ima ikanam ndọ ke n̄kokụt nti  edu oro n̄kan. Mbubreyo usen emi inamde ndọ ima, enye ama ọdọhọ mi yak ndọhọ Jehovah ke imoyom ndidiana kiet nnam n̄kpọ esie adan̄a nte ikekeme. Jehovah ama ọbọrọ akam nnyịn oro.

Angèle onyụn̄ an̄wam mi yak nnen̄ede mbuọt idem ye Jehovah. Yak nnọ mbufo uwụtn̄kpọ kiet: Ini ẹkekotde nnyịn ika Bethel ke 1973, n̄koyomke ndika sia mma mma utom circuit etieti. Angèle ama eti mi ke ima iyak idem nnyịn inọ Jehovah, m̀mê ntak emi nnyịn mîkpanamke se ededi emi esop esie ẹdọhọde! (Heb. 13:17) Nso ikpanam mfan̄a utọ ikọ oro! Ima idaha Bethel. Nte n̄wan mi enyenede mbufiọk, enyenede eti ibuot, onyụn̄ enen̄erede ama Jehovah anam ndọ nnyịn enen̄ede enem, esinyụn̄ an̄wam nnyịn ibiere se ifọnde ke ofụri isua emi idianade kiet inam n̄kpọ Jehovah mi.

Idahaemi ima ikọsọn̄ mi, Angèle ke ededi ata eti an̄wan, ke onyụn̄ an̄wam mi. Ke uwụtn̄kpọ, akana isịn idem ikpep Ikọmbakara man ikeme ndidụk nsio nsio ufọkn̄wed esop Abasi sia ẹsinịm ediwak ke Ikọmbakara. Ntre, kpa ye emi ima ikebe isua 70, ima iwọrọ ika esop Ikọmbakara. Ikememke inọ mi ndikpep obufa usem sia utom mi nte owo Kọmiti N̄kọk Itieutom France esida mi ini. Edi Angèle ama esin̄wam mi, ami nnyụn̄ n̄n̄wam enye. Kpa ye emi edide imebe isua 80 idahaemi, isisụk idada Ikọmbakara ye French itịm idem inọ mbono esop. Imesinyụn̄ idomo ofụri ukeme nnyịn ndidụk mbono esop nnyụn̄ ndiana ye esop n̄kwọrọ ikọ. Jehovah ọdiọn̄ nnyịn nte isịnde idem ikpep Ikọmbakara.

Edidiọn̄ kiet emi ikenen̄erede ima ekedi ke 2017. Ẹma ẹkot mi ye Angèle ikodụk Ufọkn̄wed Mbon Kọmiti N̄kọk Itieutom ye Iban Mmọ ke itie emi ẹsinịmde ufọkn̄wed esop Abasi ke Patterson, New York.

Mmenen̄ede n̄kụt ke Jehovah edi Akwa Anditeme. (Isa. 30:20) Ntre ikpaha owo idem nte ukpep emi enye ọnọde mme asan̄autom esie, ikpọ ye n̄kpri, edide mfọnn̄kan! (Deut. 4:5-8) Mmokụt ke mme uyen emi ẹkpan̄de utọn̄ ẹnọ Jehovah ye nditọete iren ye iban emi ẹnyenede mbufiọk ẹsika iso ẹkpere Jehovah, se mmọ ẹmekde ndinam esinyụn̄ ọfọn. Mme N̄ke 9:9 ọdọhọ ete: “Nọ owo ọniọn̄ item ndien enye ọyọdọdiọn̄ edi ọniọn̄. Kpep edinen owo ifiọk ndien enye ọyọdọdiọn̄ enyene ifiọk.”

Esidi anam anam ami nti n̄kpọ emi ekedịghede mi uwem okoneyo usen oro ke ikọt ekọn̄ ke Algeria, n̄kpọ nte isua 60 emi ekebede. N̄kpekekereke-kere ke uwem ekpenem mi ntem. Mmekpep ata ediwak n̄kpọ nto mbon en̄wen! Jehovah enen̄ede ọdiọn̄ mi ye Angèle. Ntre imebiere ndika iso n̄kpep n̄kpọ nto Ete nnyịn ke heaven, ye nditọete emi ẹnyenede mbufiọk, ẹdiọn̄ọde utom esop, ẹnyụn̄ ẹmade enye.