1. Ndusụk owo ẹkenam n̄kpọ didie akpa ini emi ọdọhọde mmọ se afo ekpepde ke Bible? Eketie fi didie ke idem?

NDI ke eteti akpa ini emi okokụtde akpanikọ? Ama enen̄ede okụt ke se ẹkesụk ẹkpepde fi ke Bible edi ofụri akpanikọ! Ama ekere ke idụhe owo ndomokiet emi edikopde se afo enịmde emi ifan̄a. Ama enen̄ede enịm ke se Bible ekpepde ayanam uwem enen̄ede enem mmọ onyụn̄ ọnọ mmọ idotenyịn. (Ps. 119:105) Ntre ama emen se enịmde eketịn̄ ọnọ kpukpru mme ufan fo ye mbon mbufo ye ọyọhọ idatesịt. Edi mmọ ẹkenam fi didie? Idem ama akpa fi ini ediwak mmọ mîkenịmke se afo etịn̄de.

2-3. Didie ke n̄wakn̄kan owo ẹkeda Jesus ye se enye ekekpepde?

² Ikpanaha idem akpa owo nnyịn ndomokiet ke ini mme owo ẹsịnde se ikwọrọde inọ mmọ. N̄wakn̄kan owo ẹma ẹsịn Jesus kpa ye emi enye ekesinamde utịben̄kpọ emi owụtde ke Abasi ada ye enye. Ke uwụtn̄kpọ, Jesus ama anam Lazarus eset. Idem mbon emi ẹkekọbọde enye ikekemeke ndidọhọ ke utọ n̄kpọ oro iketịbeke. Kpa ye oro, ikpọ owo mme Jew ikamaha ndinịm ke Jesus edi Messiah. Mmọ ẹma ẹkam ẹdomo ndiwot Jesus ye Lazarus!—John 11:47, 48, 53; 12:9-11.

³ Jesus ama ọdọdiọn̄ọ ke n̄wakn̄kan owo idimaha ndinịm ke imọ idi Messiah. (John 5:39-44) Enye ama ọdọhọ mme mbet John Andinịm Owo Baptism ete: “Owo emi mîkwe n̄kpọ iduọ ke idemmi okop inemesịt.” (Matt. 11:2, 3, 6) Nso ikanam ediwak owo ẹsịn Jesus ntre?

4. Nso ke idineme ke ibuotikọ emi?

⁴ Ke ibuotikọ emi ye ke enye emi etienede, iyeneme ndusụk se ikanamde ediwak owo ke eyo Jesus ẹkûbuọt idem ye enye. Iyokụt n̄ko se inamde ediwak owo mfịn ẹsịn etop emi ikwọrọde inọ mmọ. Ata akpan n̄kpọ emi idinemede edidi se ikpanamde man inen̄ede ibuọt idem ye Jesus mbak nnyịn idikpọn̄ enye.

5. Etie nte nso ikanam ndusụk owo ẹkere ke idịghe owo nte Jesus ekpedi Messiah emi ẹken̄wọn̄ọde?

⁵ Ediwak owo ẹkesịn Jesus ke ntak itie emi enye okotode. Mmọ ẹma ẹdiọn̄ọ ke Jesus ọdiọn̄ọ ndikpep owo n̄kpọ utọ oro idụhe, ke enye esinyụn̄ anam utịben̄kpọ. Edi mmọ ẹkenyụn̄ ẹda enye nte eyen emi ete edide ubuene a-kapenta. Ndiọk-mma, enye oto Nazareth emi etiede nte mme owo ikesibatke-bat ke n̄kpọ. Idem Nathanael emi ekedidide mbet Jesus ama obụp akpa akpa oro ete: “Nte eti n̄kpọ ndomokiet ekeme ndiwọrọ nto Nazareth?” (John 1:46) Ekeme ndidi Nathanael ikamaha obio emi Jesus okodụn̄de ini oro. Ekeme ndinyụn̄ ndi enye eketịn̄ ikọ oro sia prọfesi Micah 5:2 ọkọdọhọ ke Messiah edimana ke Bethlehem, idịghe Nazareth.

6. Nso ikpakan̄wam mbon eyo Jesus ẹdiọn̄ọ ke enye edi Messiah?

⁶ N̄wed Abasi ọkọdọhọ didie? Prọfet Isaiah ama etetịn̄ ete ke mme asua Jesus ididọn̄ke enyịn “ke ọyọhọ mbụk emana [Messiah].” (Isa. 53:8) Ediwak prọfesi emi ẹban̄ade emana Jesus mmọdo ọkọdọn̄ọ ke N̄wed Abasi. Ekpedi mme asua Jesus ẹma ẹtịm ẹdụn̄ọde kpukpru n̄kpọ, mmọ ẹkpekekụt ke Jesus akamana ke Bethlehem, ke enye okonyụn̄ oto ubon Edidem David. (Luke 2:4-7) Ntre Jesus akamana ke itie emi Micah 5:2 ọkọdọhọde. Nso ikedi mfịna ndien? Mme owo ikanamke ndụn̄ọde kan̄a mbemiso ẹbierede n̄kpọ. Mmọ ikọdiọn̄ọke kpukpru n̄kpọ iban̄a Jesus. Oro ama anam mmọ ẹsịn enye.

7. Nso inam ediwak owo ẹsịn ikọt Jehovah mfịn?

⁷ Ndi mme owo ẹnyene ukem mfịna oro mfịn? Ih. Ata ediwak Mme Ntiense Jehovah idịghe mme imọ owo m̀mê mme ọwọrọetop owo; ediwak owo ẹnyụn̄ ẹda mmọ nte mbon “emi mîfiọkke n̄wed ye mme usụhọde owo.” (Utom 4:13) Ndusụk owo ẹkere ke Mme Ntiense Jehovah idotke ndikpep owo Bible sia mmọ ikakaha ikpọ ufọkn̄wed emi ẹsikpepde mme owo ndikwọrọ ikọ ke ederi. Mbon en̄wen ẹsidọhọ n̄ko ke Mme Ntiense Jehovah ẹdi “ufọkabasi mbon America,” ke ini edide akpabat Ntiense Jehovah itiaba, kiet kpọt ke otu oro odụn̄ ke America. Ẹsinyụn̄ ẹdọhọ mbon en̄wen n̄ko ke Mme Ntiense Jehovah idiọn̄ọke Jesus. Ẹkot ikọt Jehovah nsio nsio enyịn̄ ke ediwak isua idahaemi, utọ nte, “mme asuan-ufọk-owo,” “mme ọkwọrọ edem Bible,” ye “mbon isọn̄esịt.” Kpukpru emi anam ediwak owo ẹkûyom ndidi Ntiense Jehovah sia mmọ idiọn̄ọke akpanikọ iban̄a Mme Ntiense Jehovah.

8. Utom 17:11 owụt ke nso ke mme owo ẹkpenam edieke mmọ ẹyomde ndidiọn̄ọ ata ikọt Abasi?

⁸ Nso ke owo akpanam man enye iditre ndibuọt idem ye Jesus? Ke ini owo okopde n̄kpọ, ana enye oyom usụn̄ ọdiọn̄ọ ata ofụri akpanikọ aban̄a n̄kpọ oro. Se Luke emi ekewetde Gospel ekebierede ndinam edi oro. Enye ama esịn idem ‘ọtọn̄ọ ke editọn̄ọ etiene kpukpru n̄kpọ nnennen nnennen.’ Enye okoyom mbon emi ẹdikotde se enye ewetde ‘ẹtịm ẹfiọk ke se mmọ ẹkekopde ẹban̄a Jesus edi akpanikọ.’ (Luke 1:1-4) Mme Jew emi ẹkedude ke Beroea eset ẹma ẹnam ukem se Luke akanamde oro. Akpa ini emi mmọ ẹkopde eti mbụk emi aban̄ade Jesus, mmọ ẹma ẹdụn̄ọde N̄wed Abasi Usem Hebrew man ẹse m̀mê se mmọ ẹkopde oro edi akpanikọ. (Kot Utom 17:11.) Se mme owo ẹkpenamde edi oro n̄ko. Akpana mmọ ẹyom usụn̄ ẹdiọn̄ọ se idide akpanikọ. Ana mmọ ẹmen se ikọt Abasi ẹkpepde mmọ ẹdomo ye se Bible etịn̄de. Ana mmọ ẹdụn̄ọde n̄ko se ikọt Abasi ẹnamde ke eyo nnyịn emi.  Edieke mmọ ẹtịmde ẹdụn̄ọde mme n̄kpọ emi, mmọ idiyakke usua m̀mê n̄kop-nte anam mmọ ẹkûdiọn̄ọ ata ikọt Abasi.

9. Nso iketịbe ini Jesus mîkamaha ndiwụt mme owo idiọn̄ọ emi otode heaven?

⁹ Jesus ama ọdiọn̄ọ ndikpep owo n̄kpọ utọ oro idụhe, edi oro ikoyụhọke ndusụk owo. Mmọ ẹma ẹdọhọ enye owụt mmimọ “idiọn̄ọ emi otode enyọn̄” man ida oro idiọn̄ọ ke enye edi Messiah. (Matt. 16:1) Etie nte se idude ke Daniel 7:13, 14 akanam mmọ ẹtịn̄ ntre. Prọfesi oro ikan̄wan̄ake mmọ. Ikekemke ini emi Jehovah ekenịmde prọfesi oro ndisu. Se Jesus ekekpepde ama ekem ndinam mmọ ẹdiọn̄ọ ke enye edi Messiah. Edi ini enye mîkamaha ndiwụt mmọ idiọn̄ọ emi mmọ ẹkeyomde, mmọ ẹma ẹsịn enye.—Matt. 16:4.

10. Didie ke se Isaiah ekewetde aban̄a Messiah okosu Jesus ke idem?

¹⁰ N̄wed Abasi ọkọdọhọ didie? Prọfet Isaiah ekewet aban̄a Messiah ete: “Enye idifiorike n̄kpo idinyụn̄ imenekede uyo esie, enye idinyụn̄ iyakke ẹkop uyo esie ke efak.” (Isa. 42:1, 2) Ini Jesus odude ke isọn̄ ọkwọrọ ikọ, enye ikosioho idemesie etop; akanam n̄kpọ esie sụn̄sụn̄. Enye ikọbọpke ikpọ temple, ikesịneke ikpọ ọfọn̄ mme oku, ikonyụn̄ idọhọke ẹkot imọ ikpọ enyịn̄ emi edide owo ama okop, ọdiọn̄ọ ke owo Abasi edi oro. Ini ẹsụk ẹkpede ikpe Jesus, Edidem Herod ama oyom enye anam utịben̄kpọ owụt imọ, edi Jesus ikọkọn̄ke enye, ikwanake. (Luke 23:8-11) Idịghe nte Jesus ikesinamke utịben̄kpọ-o, edi se ikenen̄erede ibehe enye ekedi ndikwọrọ eti mbụk. Enye ọkọdọhọ mme mbet esie ete: “N̄kọwọrọ ndi kaban̄a uduak emi.”—Mark 1:38.

11. Didie ke mme owo ẹda usụn̄ emi ikponode Abasi?

¹¹ Ndi mme owo ẹnyene ukem mfịna oro mfịn? Ẹnyene. Mfịn mme owo ẹma mme ufọk ido ukpono emi ẹbọpde ikpọ ikpọ ẹnyụn̄ ẹbotde ikpọ nsọn̄urua n̄kpọ ẹbono ẹyọhọ, ẹma mme ọkwọrọ ederi emi ẹnyenede ikpọ udorienyịn̄, ye mme usọrọ emi ẹdide okpobụp ata ediwak owo nte  ọkọtọn̄ọde ye se ọwọrọde, idiọn̄ọke. Edi owo isinen̄ekede ikpep mbon emi ẹkade mme ido ukpono oro iban̄a Abasi ye se Abasi aduakde. Ẹsikpep mbon emi ẹsidide mbono esop nnyịn se Jehovah oyomde nnyịn inam ye nte ikemede ndinam se enye oyomde oro. Ufọkmbono Obio Ubọn̄ nnyịn esisana onyụn̄ edi se owo etiede atuak ibuot ọnọ Jehovah, kpa ye emi owo mîtuehekede n̄kpọ mbana iyọhọ. Mbon emi ẹdade usụn̄ isisịneke ọfọn̄ mme oku, owo inyụn̄ ikotke mmọ ikpọ udorienyịn̄. Se ikpepde ye se inịmde ẹsito Bible. Edi ediwak owo imaha ndinyịme sia mmọ ẹkere ke nte nnyịn ikponode Abasi idịmekede. Ndien idịghe se idọn̄de mmọ ndikop ke nnyịn isikwọrọ.

12. Mme Hebrew 11:1, 6 ọdọhọ ke nso ikpedi ntak emi ikpọbuọtde idem?

¹² Nso ke ikpanam man nnyịn iditre ndibuọt idem ye Jesus? Apostle Paul ọkọdọhọ mme Christian emi ẹkedụn̄de ke Rome ete: “Mbuọtidem oto ke n̄kpọ oro ẹkopde. N̄ko n̄kpọ oro ẹkopde oto ikọ emi aban̄ade Christ.” (Rome 10:17) Omokụt do ke nnyịn ndikpep Ikọ Abasi edinam inen̄ede inyene mbuọtidem, idịghe nditiene nnam mme usọrọ ido ukpono emi mîsịneke ke Bible, ekpededi usọrọ oro esinem mme owo se enenem. Akpana inen̄ede idiọn̄ọ se Bible ekpepde man mbuọtidem nnyịn etetịm ọsọn̄ sia “ke mbuọtidem mîdụhe owo ikemeke nditịm nnem [Abasi] esịt.” (Kot Mme Hebrew 11:1, 6.) Ntre, ikpanaha itie ibet idiọn̄ọ emi otode heaven mbemiso nnyịn inịm ke imokụt akpanikọ. Se Bible ekpepde esinam owo enen̄ede ọbuọt idem ye Abasi. Se inyenede ndinam man idiọn̄ọ ke imokụt akpanikọ inyụn̄ isio eyịghe ekededi ke esịt nnyịn ifep, edi nditịn̄ enyịn ndụn̄ọde Bible.

13. Nso ikanam ediwak owo ẹsịn Jesus?

¹³ Ini Jesus odude ke isọn̄, idem ama akpa mme mbet John Andinịm Owo Baptism ndikụt nte mme mbet Jesus mîtiehe utreudia. Jesus ama anam mmọ ẹdiọn̄ọ ke mme mbet imọ inyeneke nditie utreudia  adan̄a nte imọ idude ke uwem. (Matt. 9:14-17) Kpa ye oro, mme Pharisee ye mbon eken emi ẹkebiọn̄ọde Jesus ẹma ẹdọhọ ke enye idịghe eti owo sia enye ikanamke ediwak se mme Jew ẹkesinamde. Esịt ama ayat mmọ ini Jesus ọkọkọkde mme owo udọn̄ọ ke usen Sabbath. (Mark 3:1-6; John 9:16) Mmọ ẹkesinam inua nte inen̄erede inịm ibet Sabbath; edi mme owo ẹdọn̄ọ ke temple ẹnyam urua, mmọ ikwe se idiọkde do. Mmọ ẹma ẹfụt esịt ini Jesus ọkọdọhọde ke mmọ ẹdiọk ndiyak ẹnam mbubehe ke temple. (Matt. 21:12, 13, 15) Ndien mbon emi Jesus ọkọkwọrọde ikọ ọnọ ke synagogue ke Nazareth ẹma ẹdama ye enye ini enye akadade mbụk iba owụt ke mmọ ẹdi ibụk, inyụn̄ inyeneke mbuọtidem. (Luke 4:16, 25-30) Ediwak owo ẹma ẹsịn Jesus sia enye mîkanamke n̄kpọ isịn ke inemesịt mmọ.—Matt. 11:16-19.

14. Ntak emi Jesus akasuade se mme Jew ẹkesinamde emi mîkekemke ye N̄wed Abasi?

¹⁴ N̄wed Abasi ọkọdọhọ didie? Jehovah ama anam prọfet Isaiah ewet ete: “Koro mbon emi ẹsan̄ade ẹkpere ke inua mmọ, ẹnyụn̄ ẹkponode mi ke n̄kpọkinua mmọ, ẹnyụn̄ ẹnamde esịt mmọ ada ata nsannsan ye ami, uten̄e oro mmọ ẹten̄ede mi onyụn̄ akabade edi ewụhọ owo oro ẹkpepde mmọ.” (Isa. 29:13) Jesus ama enen ndisua se mme Jew ẹkesinamde, emi mîkekemke ye N̄wed Abasi. Mbon emi ẹkekerede ke ido edem mmimọ ye ibet emi mme owo ẹnịmde ọfọn akan se N̄wed Abasi ọdọhọde ẹma ẹsịn Jehovah ye owo emi enye ọkọdọn̄de edi nte Messiah.

15. Nso ke Mme Ntiense Jehovah ẹsinam yak afịna ediwak owo?

¹⁵ Ndi mme owo ẹnyene ukem mfịna oro mfịn? Ẹnyene. Esịt esiyat ediwak owo nte Mme Ntiense Jehovah mîtieneke inam mme usọrọ emi mîsịneke ke Bible, utọ nte usọrọ usen emana ye Christmas. Esiyat mbon en̄wen nte Mme Ntiense Jehovah mîtieneke inam mme usọrọ ufreidụt m̀mê nditiene nnam mme n̄kpọ emi ẹsinamde ke ini ubụkowo, emi mîkemke ye N̄wed Abasi. Mbon emi ẹsuade Mme Ntiense Jehovah ke ntak mme n̄kpọ emi ẹkeme ndinen̄ede nnịm ke nte mmimọ ikponode Abasi akam ọfọn akan. Edi Abasi ikemeke ndima se mmọ ẹnamde edieke mmọ ẹmade nte ererimbot ẹnamde n̄kpọ utu ke ndima nnennen se Bible ekpepde.—Mark 7:7-9.

16. Psalm 119:97, 113, 163-165 owụt ke ikpama nso, isua nso?

¹⁶ Nso ke ikpanam man nnyịn iditre ndibuọt idem ye Jesus? Ana inen̄ede ima ibet ye item Jehovah. (Kot Psalm 119:97, 113, 163-165.) Edieke imade Jehovah, nnyịn iditieneke mbon obio nnyịn inam se ededi emi mmọ ẹnamde, emi ediyatde Jehovah esịt. Nnyịn idimaha n̄kpọ ndomokiet ikan Jehovah.

17. Ediwak owo ke eyo Jesus ẹkedori enyịn Messiah ndinam nso?

¹⁷ Ndusụk owo ke eyo Jesus ẹma ẹyom yak ẹkpụhọ ukara idahaoro idahaoro. Mbon Rome ẹkesifefịk mme Jew, ntre mmọ ẹkedori enyịn ke Messiah eyedinyan̄a mmimọ osio mbon Rome ke ubọk. Edi ini mmọ ẹkedomode ndinam Jesus edidem mmọ, Jesus ama esịn. (John 6:14, 15) Idem ama enyek mme oku ye mbon en̄wen ke Jesus ọmọn̄ ọtọn̄ọ ukara efen onyụn̄ anam mme owo ẹsọn̄ ibuot ye mbon Rome, ke oro ayanam mbon Rome ẹyat esịt ẹdidon̄ode mmimọ ke ukara. Nditịmede esịt mban̄a ukara ama anam ediwak mme Jew ẹsịn Jesus.

18. Mme prọfesi ewe emi ẹban̄ade Messiah ke ediwak owo mîkọdọn̄ke enyịn iban̄a?

¹⁸ N̄wed Abasi ọkọdọhọ didie? Kpa ye emi  ediwak prọfesi ẹkedọhọde ke Messiah ayan̄wana akan mme asua esie, mme prọfesi en̄wen ẹma ẹwụt ke enye eyebem iso akpa kan̄a ke ntak mme idiọkn̄kpọ nnyịn. (Isa. 53:9, 12) Nso ikanam ndien mme Jew ẹdori enyịn ndikụt se mmọ mîdikwe? Ediwak owo ke eyo Jesus ikọdọn̄ke enyịn ke prọfesi ekededi emi mîkọdọhọke ke mfịna mmọ ọmọn̄ okụre idahaoro idahaoro.—John 6:26, 27.

19. Nso inam ediwak owo ẹsịn ukwọrọikọ nnyịn?

¹⁹ Ndi mme owo ẹnyene ukem mfịna oro mfịn? Ih, ẹnyene. Nte nnyịn mîsịnke idem ke n̄kpọ ukara anam ediwak owo ẹsịn ukwọrọikọ nnyịn. Mmọ ẹsikere ke akpana nnyịn itiene isịn n̄wed imek andikara. Edi imọdiọn̄ọ ke edieke imekde owo ke isọn̄ emi yak akara nnyịn, ke Jehovah edida nte ke imesịn Imọ. (1 Sam. 8:4-7) Mme owo ẹkeme ndikere n̄ko ke akpana nnyịn ibọp ufọkn̄wed ye ufọkibọk, inyụn̄ inam mme n̄kpọ en̄wen ntre ke ufọn obio. Sia isịnde idem ikwọrọ ikọ utu ke ndisịn idem nyom ndinam mfịna ererimbot emi etre, mme owo ẹsịn ukwọrọikọ nnyịn.

20. Se Jesus eketịn̄de ke Matthew 7:21-23 owụt ke nso ikpenen̄ede ibehe nnyịn?

²⁰ Nso ke ikpanam man nnyịn iditre ndibuọt idem ye Jesus? (Kot Matthew 7:21-23.) Ndinam utom emi Jesus ọkọdọn̄de nnyịn ekpebehe nnyịn akan. (Matt. 28:19, 20) Ikpanaha iyak n̄kpọ ukara ye mfịna ererimbot emi ẹnam nnyịn ikûse utom oro unam. Imama mme owo, onyụn̄ ọdọn̄ nnyịn nte mfịna mmọ ekpetrede, edi imọdiọn̄ọ ke mfọnn̄kan n̄kpọ emi ikemede ndinam nnọ mme mbọhọidụn̄ nnyịn edi ndinam mmọ ẹdiọn̄ọ Obio Ubọn̄ Abasi nnyụn̄ n̄n̄wam mmọ ẹkpere Jehovah.

21. Nso ke ikpebiere ndinam?

²¹ Ke ibuotikọ emi, imeneme n̄kpọ inan̄ emi ẹkenamde ediwak owo ke eyo Jesus ẹsịn enye, emi ẹnyụn̄ ẹkemede ndinam ndusụk owo ẹsịn mbet Jesus mfịn. Ndi n̄kpọ inan̄ emi kpọt ke ikpekpeme idem iban̄a? Ihih. Iyeneme inan̄ en̄wen ke ibuotikọ emi etienede. Ẹyak ibiere ke nnyịn idiyakke n̄kpọ ndomokiet anam nnyịn isịn Jesus, onyụn̄ anam ikûnen̄ede unyene mbuọtidem aba!