1. Nso ke Jehovah ọdọhọ mbon oro ẹtuakde ibuot ẹnọ enye ẹnam? (Se ndise n̄ko.)

 IKPOYOM ndọn̄esịt inyụn̄ iyom ndidiọn̄ọ nnennen se ikpanamde, anie ke ikpaka ibịne? Imọdọdiọn̄ọ ibọrọ mbụme oro. Imekeme ndibọn̄ akam ndọhọ Jehovah Abasi an̄wam nnyịn. Se enye oyomde inam edi oro. Enye ọdọhọ ‘ikûdop ndibọn̄ akam,’ oro ọwọrọ yak ibọn̄ akam ediwak ini. (1 Thess. 5:17) Imekeme ndibọn̄ akam nnọ Abasi ini ekededi. Se ededi emi iyomde ndinam, nnyịn idọhọ enye eteme nnyịn nte ikpanamde. (N̄ke 3:5, 6) Sia Jehovah esinyenede ini ọnọ nnyịn, enye inịmke ibat ini emi ikpọbọn̄de akam inọ enye.

2. Nso ke idineme ke ibuotikọ emi?

² Imenen̄ede ikọm Jehovah nte enye ayakde isibọn̄ akam inọ enye. Kpa ye oro, ekeme ndisọn̄ nnyịn ndikụt ini mbọn̄ akam ke ntak edide inam emi, inam oko. Ekeme n̄ko ndidọn̄ nnyịn ndinam akam nnyịn enen̄ede enem Jehovah. Ke Bible, imekeme ndikụt ediwak n̄kpọ emi ẹdinamde ọdọn̄ nnyịn ndinam se itịn̄de oro ye nte idisan̄ade inam. Ke ibuotikọ emi, iyeneme nte uwụtn̄kpọ Jesus ekemede ndin̄wam nnyịn isifak ifet ibọn̄ akam. Iyeneme n̄ko akpan n̄kpọ ition emi ikpesisịnde ke akam man enen̄ede enem Jehovah.

3. Nso ke Jesus ọkọdiọn̄ọ aban̄a akam?

³ Jesus ama ọdiọn̄ọ ke Jehovah ada akam ke ata akpan n̄kpọ. Anyan ini mbemiso Jesus ekedide isọn̄, enye ama esikụt nte Ete esie ọbọrọde akam nti ikọt esie. Ke uwụtn̄kpọ, Jesus okodu Ete esie ke n̄kan̄ ini Enye ọkọbọrọde akam ofụri esịt Hannah, David, Elijah, ye ediwak nti ikọt Abasi eken. (1 Sam. 1:10, 11, 20; 1 Ndi. 19:4-6; Ps. 32:5) Imosụk ise Jesus ekekpepde mme mbet esie ndibọn̄ akam ke ubọk ke ubọk, nnyụn̄ nnịm ke Abasi ọyọbọrọ akam mmọ!​—Matt. 7:7-11.

4. Nso ye nso ke ikpep ito mme akam emi Jesus ekesibọn̄de?

⁴ Nte Jesus ekesibọn̄de akam ọnọ Jehovah ke enye akada ekpep mme mbet esie nte mmọ ẹkpesibọn̄de. Ofụri ini emi Jesus okodude ke isọn̄ ọkwọrọ ikọ, enye ekesibọn̄ akam ke ubọk ke ubọk. Enye ama esinyene ediwak n̄kpọ ndinam, mme owo ẹkesinyụn̄ ẹyọyọhọ enye idem, edi enye ama esifak ifet ọbọn̄ akam. (Mark 6:31, 45, 46) Enye ama edemede tụhi-tụhi usenubọk man enyene ini odu ikpọn̄ ọbọn̄ akam. (Mark 1:35) Mbemiso enye ebierede n̄kpọ emi ekedide akpan n̄kpọ, enye ama ada ofụri okoneyo ọbọn̄ akam. Bible etịn̄ aban̄a ini kiet ntre, edi anaedi ama akan ini kiet oro. (Luke 6:12, 13) Okoneyo oro mbemiso ẹwotde enye, ofụri ekikere esie ekesịne ke nte enye edikemede ndinam n̄kpọ emi ọkọsọn̄de akan ke otu se ẹkedọn̄de enye edinam ke isọn̄. Ntre, enye ama ọbọn̄ akam ediwak ini.​—Matt. 26:39, 42, 44.

5. Didie ke ikeme ndikpebe Jesus?

⁵ Nte Jesus ekesifakde ifet ọbọn̄ akam owụt ke inamke n̄kpọ m̀mê se inyenede ndinam awak didie, yak isifak ifet ibọn̄ akam. Ukem nte Jesus, imekeme ndibabak ndemede, mîdịghe itie eyo ọsọn̄ ibọn̄ mbemiso idụkde idap. Ima inam ntre, iwụt Jehovah ke ida akam nte ata akpan n̄kpọ. Sista Lynne eti nte ekenemde enye akpa ini emi enye ọkọdiọn̄ọde ke imọ imekeme nditịn̄ ikọ ye Abasi. Enye ọdọhọ ete: “Ini n̄kọdiọn̄ọde ke mmekeme nditịn̄ ikọ ye Jehovah ini ekededi, oro ama an̄wam mi nda Jehovah nte ata ufan, onyụn̄ anam nyom ndibọn̄ akam ke usụn̄ emi edinen̄erede inem enye.” Nte onyụn̄ etiede ediwak nnyịn edi oro. Ẹyak ineme akpan n̄kpọ ition emi ikemede ndisịn ke akam.

6. Ediyarade 4:10, 11 owụt ke Jehovah odot ndibọ nso?

⁶ Toro Jehovah. Ke n̄kukụt kiet emi ekenyenede uten̄e, apostle John ama okut mbiowo 24 ke heaven nte ẹtuakde ibuot ẹnọ Jehovah. Mmọ ẹma ẹtoro Abasi, ẹdọhọ ke enye odot ndibọ “ubọn̄ ye ukpono ye odudu.” (Kot Ediyarade 4:10, 11.) Nti angel n̄ko ẹnyene ediwak ntak nditoro Jehovah nnyụn̄ n̄kpono enye. Mmọ ẹdu ke heaven ye Jehovah, ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹdiọn̄ọ enye. Ke ini mmọ ẹkụtde se Jehovah anamde, oro esinam mmọ ẹkụt utọ Abasi emi Jehovah edide, ndien mmọ ẹsitoro enye.​—Job 38:4-7.

7. Ikeme nditoro Jehovah ke nso?

⁷ Ana nnyịn n̄ko isitoro Jehovah ini ibọn̄de akam, itịn̄ mme n̄kpọ emi enye anamde emi imade, ye ntak emi imade enye. Nte osụk okotde onyụn̄ ekpepde Bible ke idemfo, domo ndiyom mme edu Jehovah emi amade akan. (Job 37:23; Rome 11:33) Ekem dọhọ Jehovah nte amade mme edu oro. Imekeme n̄ko nditoro Jehovah ke nte enye an̄wamde nnyịn ye nditọete nnyịn ke ofụri ererimbot. Enye ke ese aban̄a nnyịn onyụn̄ ekpeme nnyịn uwemeyo ye okoneyo.​—1 Sam. 1:27; 2:1, 2.

8. Awawak ntak emi ikpesikọmde Jehovah, edi nso idi ndusụk? (1 Thessalonica 5:18)

⁸ Kọm Jehovah. Mme n̄kpọ emi ikpọbọn̄de akam ikọm Jehovah awawak. (Kot 1 Thessalonica 5:18.) Imekeme ndikọm enye ke eti n̄kpọ ekededi emi inyenede. Idem n̄kpọ, n̄kọ kpukpru nti enọ ẹto enye. (Jas. 1:17) Imekeme ndikọm Jehovah nte isọn̄ nnyịn emi eyede, inyụn̄ ikọm enye ke ndyọ ndyọ n̄kpọ emi enye okobotde. Imekeme n̄ko ndikọm enye ke uwem nnyịn, ke mbonubon ye mme ufan emi enye ọnọde nnyịn, ye se enye anamde idori enyịn ndinyene. Ọfọn isikọm Jehovah ke nte enye ayakde idi ufan esie.

9. Ntak ekemede ndiyom ikpekpep ndikọm Jehovah?

⁹ Ekeme ndiyom isitie ikere mme ntak emi nnyịn ke idem nnyịn ikpọkọmde Jehovah. Ediwak owo ke ererimbot emi ẹdi ọkpọkọm ẹnam nso ẹnọ mmọ, mmọ ikọmke. Se mmọ ẹyomde ebehe mmọ, idịghe ndikọm Abasi nnyụn̄ nnem esịt ke se mmọ ẹnyenede. Ikpetiene mmọ inyene utọ ido oro, akam nnyịn ekeme ndidi eben̄e eben̄e kpọt. Man utọ n̄kpọ oro iditịbe inọ nnyịn, ọfọn ikpep ndisikọm Jehovah nnyụn̄ n̄wụt ke imama kpukpru se enye anamde ọnọ nnyịn.​—Luke 6:45.

10. Didie ke sista kiet ndikọm Jehovah ke se Jehovah akanamde ọnọ enye akan̄wam enye ọyọ se ikọwọrọde enye? (Se ndise n̄ko.)

¹⁰ Ndisikọm Jehovah ke se enye anamde ọnọ nnyịn ekeme ndin̄wam nnyịn iyọ mme mfịna nnyịn. Yak ise uwụtn̄kpọ Sista Kyung-sook. Mbụk esie odu ke Enyọn̄-Ukpeme January 15, 2015. Dọktọ ama ọdọhọ ke kansa obufre adia enye idem aka anyan. Enye ọdọhọ ete: “Mbụk udọn̄ọ mi ama akpa mi idem. Eketie mi nte ke okịmmọ okụre, ndịk ama anam mi etieti.” Nso ikan̄wam enye ọyọ?  Enye ọdọhọ ke mbemiso imọ idede idap kpukpru okoneyo, ke ima isidọk enyọn̄ ufọk imọ ikọbọn̄ akam uyo ọwọrọ, isiak n̄kpọ ition emi Abasi anamde ọnọ imọ usen oro. Oro ama anam esịt ana enye sụn̄, enye onyụn̄ okọm Jehovah. Enye ama edikụt nte Jehovah esin̄wamde nti ikọt esie ini mmọ ẹnyenede mfịna. Enye ama okụt n̄ko ke se Jehovah anamde ọnọ nnyịn awak akan mme mfịna emi inyenede. Ekpededi enyene se isụk iyọde, imenyene ediwak ntak ndikọm Jehovah ukem nte Kyung-sook. Ndibọn̄ akam n̄kọm Jehovah ekeme ndin̄wam nnyịn iyọ, onyụn̄ anam esịt ana nnyịn sụn̄.

11. Ntak akanade mme mbet Jesus ẹnyene uko ke Jesus ama ọkọnyọn̄ heaven?

¹¹ Dọhọ Jehovah anam enyene uko ini ọkwọrọde ikọ. Ata ekpri ini mbemiso Jesus afiakde ọnyọn̄ heaven, enye ama eti mme mbet esie utom emi enye ọkọnọde mmọ ete ẹtie ntiense ẹban̄a imọ “ke Jerusalem ye ke ofụri Judea ye Samaria tutu esịm ata utịt ikpehe isọn̄.” (Utom 1:8; Luke 24:46-48) Ekpri ini ekebe, ikpọ owo ido ukpono mme Jew ẹma ẹmụm apostle Peter ye apostle John, ekem ẹmen mmọ ẹka iso Sanhedrin ẹkedọhọ nti ikọt Abasi oro ẹtre ndikwọrọ ikọ, ẹnyụn̄ ẹdọhọ ke iyanam mmọ n̄kpọ. (Utom 4:18, 21) Nso ke Peter ye John ẹkenam?

12. Utom 4:29, 31 ọdọhọ ke mme mbet ẹkenam nso?

¹² Ekedi ikpọ owo ido ukpono mme Jew ẹdọhọ Peter ye John ke iyanam mmọ n̄kpọ, mmọ ẹbọrọ ẹte: “Ẹkere ise ke idem mbufo m̀mê enen ke enyịn Abasi ndikop uyo mbufo n̄kan eke Abasi. Edi amaedi nnyịn, nnyịn ikemeke nditre nditịn̄ mban̄a mme n̄kpọ emi nnyịn ikokụtde inyụn̄ ikopde.” (Utom 4:19, 20) Ke ẹma ẹkesana mmọ ẹyak, mme mbet ẹma ẹmenede uyo ye esịt kiet ẹbọn̄ akam ẹdọhọ Jehovah an̄wam mmimọ inam uduak esie. Mmọ ẹkedọhọ: “Nọ ifịn fo ukeme ndika iso ntịn̄ ikọ fo uko uko.” Jehovah ama ọbọrọ akam ofụri esịt oro.​—Kot Utom 4:29, 31.

13. Nso ke ikeme ndikpep nto Jin-hyuk?

¹³ Ukara ẹkpedọhọ itre ukwọrọikọ, imekeme ndikpebe mme mbet Jesus inyụn̄ itreke ndikwọrọ. Ẹyak ikop uwụtn̄kpọ Brọda Jin-hyuk emi ẹkekọbide ke ntak emi enye mîkamaha ndidụk ekọn̄. Ini enye odude ke ufọk-n̄kpọkọbi, utom esie ekedi ndimen udia ye mme n̄kpọ efen nsọk ndusụk mbon n̄kpọkọbi emi ẹkesịnde ke san̄asan̄a ubet n̄kpọkọbi ikpọn̄. N̄kukụre nneme emi ẹkeyakde enye eneme ye mmọ ekedi se mmọ ẹyomde enye anam ọnọ mmimọ. Ukpọk nneme Bible owo ikayakke enye eneme ye mmọ. Enye ama ọbọn̄ akam ọdọhọ Jehovah ọnọ imọ uko, onyụn̄ ọnọ imọ ifiọk idiọn̄ọ nte idisan̄ade ikwọrọ ikọ inọ mmọ ini ekededi. (Utom 5:29) Enye ọdọhọ ete: “Jehovah ama ọbọrọ akam mi, ọnọ mi uko ye ọniọn̄ n̄keme nditọn̄ọ ukpepn̄kpọ Bible a-minit ition ke enyịnusụn̄ ubet n̄kpọkọbi ediwak mmọ. Ndien ke okoneyo, mma nsiwet leta emi ndinọde mmọ edem usen.” Nnyịn n̄ko imekeme ndinịm ke Jehovah ayan̄wam nnyịn ikeme ndikwọrọ ikọ. Ukem nte Jin-hyuk, imekeme ndibọn̄ akam ndọhọ Jehovah ọnọ nnyịn uko ye ọniọn̄.

14. Nso ikeme ndin̄wam nnyịn ima inyene mfịna? (Psalm 37:3, 5)

¹⁴ Dọhọ Jehovah an̄wam fi ọyọ mme mfịna fo. Udọn̄ọ, editịmede esịt, n̄kpa owo nnyịn, mfịna ufọk, ukọbọ, m̀mê mme mfịna eken ẹnam ediwak nnyịn ibọ ufen. Ndien utọ n̄kpọ nte ekọn̄ ye udọn̄ọ nditara nsuana ke ererimbot ẹnam etetịm ọsọn̄ ediwak nnyịn ndiyọ mme n̄kpọ emi. Tịn̄ ofụri ofụri nte etiede fi ke idem nọ Jehovah. Kpa nte edide  ekpenyene mfịna afo etịn̄ ọnọ akpan ufan fo udịpke enye n̄kpọ ndomokiet, nam ntre ye Jehovah. Nen̄ede nịm ke Jehovah “eyese aban̄a fi.”​—Kot Psalm 37:3, 5.

15. Didie ke akam ekeme ndin̄wam nnyịn ‘iyọ ini idude ke ukụt’? Nọ uwụtn̄kpọ.

¹⁵ Ndikọbọ ke akam ayan̄wam nnyịn ‘iyọ ini idude ke ukụt.’ (Rome 12:12) Jehovah ọdiọn̄ọ se mme asan̄autom esie ẹyọde. “Enye [esikop] eseme emi mmọ ẹsemede ẹyom un̄wam.” (Ps. 145:18, 19) Kristie emi edide isua 29 onyụn̄ edide asiakusụn̄ ofụri ini okụt ke ikọ oro edi akpanikọ. Ekedi ẹtise, enye ọtọn̄ọ ndidọn̄ọ ikpọ udọn̄ọ. Oro ama anam enye ofụhọ nte esie okụre. Nte ini akakade, enye ama edidiọn̄ọ ke eka esie ọdọn̄ọ udọn̄ọ emi edidade enye ibuot. Kristie ọdọhọ ete: “Mma nsinen̄ede mbọn̄ akam nnọ Jehovah ndọhọ enye ọnọ mi odudu n̄keme ndiyọ mfịna oro kpukpru usen. Mma nsidomo ndidụk mbono esop, nnyụn̄ n̄kpep Bible ke idemmi man n̄ka iso n̄kpere Jehovah. Akam akan̄wam mi ofụri ini mfịna oro. Ami ndikọdiọn̄ọ ke Jehovah do ye ami ama enen̄ede ọdọn̄ mi esịt. Kpa ye mîkedịghe nte mbọp enyịn ntat mfịna mi okụre, Jehovah ama ọbọrọ akam mi ke ndinam nnyene emem, esịt onyụn̄ ana mi sụn̄.” Ẹyak ikûfre ke “Jehovah ọfiọk nte anyan̄ade mbon oro ẹten̄ede Enye osio ke idomo.”​—2 Pet. 2:9.

16. Ntak emi iyomde Jehovah an̄wam nnyịn man ikeme ndikan idomo?

¹⁶ Dọhọ Jehovah an̄wam fi akan idomo. Sia nnyịn mîfọnke ima, oyom ika iso in̄wana man idiọkn̄kpọ idikan nnyịn ubọk. Satan ke osio odudu nte enye ekekeme ye nnyịn man nnyịn idikan idiọkn̄kpọ ubọk. Oburobụt ikwọ, oburobụt fim, ye oburobụt n̄wed ẹdi usụn̄ kiet emi Satan esidomode ndinam nnyịn ikere ndiọi n̄kpọ. Utọ mme n̄kpọ oro ẹkeme ndinam isikere oburobụt n̄kpọ. Utọ oburobụt ekikere oro ekeme ndinam idehe ke enyịn Jehovah, onyụn̄ ekeme ndinam inam akwa idiọkn̄kpọ.​—Mark 7:21-23; Jas. 1:14, 15.

17. Ima ibọn̄ akam idọhọ Jehovah an̄wam nnyịn, nso ke ikpanam man ididụk idomo? (Se ndise n̄ko.)

 ¹⁷ Imoyom Jehovah an̄wam nnyịn ikan idomo. Kop mi se Jesus ọkọdọhọde isiben̄e ke akam emi enye ekekpepde mme mbet esie: “[Kûda] nnyịn usịn ke idomo, edi nyan̄a nnyịn sio ke ubọk andidiọk.” (Matt. 6:13) Jehovah oyom ndin̄wam nnyịn, edi ana iben̄e enye an̄wam nnyịn. Ima ibọn̄ akam idọhọ Jehovah an̄wam nnyịn, inaha iwan̄ ubọk itie. Ana idomo nte ikekeme ndikọhọde mme n̄kpọ emi ẹkemede ndisịn nnyịn ke mfịna. Enyene ndiọi ekikere emi ẹsuanade ẹyọhọ ererimbot Satan emi; ẹdọdọn̄ọ ẹyọhọ mme n̄wed ye mme ikwọ. Ana ikụt ete ke nnyịn ikotke mme utọ n̄wed oro, inyụn̄ ikpan̄ke utọn̄ ikop mme utọ ikwọ oro. (Ps. 97:10) Ima ikot inyụn̄ ikpep Bible, idisikere nti n̄kpọ. N̄kpọ en̄wen emi edin̄wamde nnyịn isikere nti n̄kpọ edi nnyịn ndisidụk mme mbono esop nnyụn̄ n̄kwọrọ ikọ. Jehovah ọn̄wọn̄ọ n̄ko ke imọ idiyakke idomo ebe se ikemede ndiyọ.​—1 Cor. 10:12, 13.

18. Nso ke kpukpru nnyịn ikpanam iban̄a ofụri se inemede oro iban̄a akam?

¹⁸ Oyom kpukpru nnyịn inen̄ede ibọn̄ akam idọhọ Jehovah an̄wam nnyịn ika iso isọn̄ọ ida ye enye ke mme akpatre usen emi n̄kpọ ọdiọkde ntem. Sifak ifet kpukpru usen bọn̄ akam ke ofụri esịt. Jehovah oyom ‘in̄wan̄a esịt nnyịn inọ enye’ ini ibọn̄de akam. (Ps. 62:8) Toro Jehovah, kọm enye ke kpukpru se enye anamde. Dọhọ enye anam fi enyene uko ọkwọrọ ikọ. Ben̄e enye an̄wam fi ọyọ mfịna ekededi, onyụn̄ an̄wam fi akan idomo ekededi emi esịmde fi. Kûyak n̄kpọ ndomokiet m̀mê owo ndomokiet akpan fi ndibọn̄ akam nnọ Jehovah kpukpru ini. Edi didie ke Jehovah esibọrọ akam nnyịn? Iyeneme akpan mbụme oro ke ibuotikọ emi etienede.