1. Isida ikwọ nnyịn inam nso?

OWO kiet emi ọkọwọrọde etop uwet ikwọ ọkọdọhọ ke ikọ esinam owo ekere n̄kpọ. Ikwọ emi owo okopde anam esịt enem owo. Edi ikwọ emi owo ọkwọde ke idemesie esitụk owo akan. Ndi enyene ikwọ emi ekemede nditụk nnyịn n̄kan enye emi ikwọde itoro Jehovah inyụn̄ iwụt ke imama enye? Ikwọ edi akpan usụn̄ kiet emi idade itoro Jehovah, edide ikwọ ke idem nnyịn m̀mê ikwọ ke mbono esop.

2, 3. (a) Nso isinam ọsọn̄ ndusụk owo ndikwọ ikwọ ke mbono esop? (b) Nso mbụme ke idibọrọ ke ibuotikọ emi?

² Ndi emesitiene osioro uyo ọkwọ ikwọ ke mbono esop? Ndi bụt isiyakke fi okụbọde inua ọkwọ ikwọ? Ke ndusụk obio, bụt isiyakke irenowo ẹkwọ ikwọ ke eferife. Edieke bụt esinamde mbiowo ndikwọ ikwọ, mîdịghe edieke esidide ke ẹkwọ ikwọ mmọ ke ẹnam n̄kpọ en̄wen, emi ekeme ndinam esop ikwọhọ ikwọ ke ofụri esịt.​—Ps. 30:12.

³ Edieke idade ikwọ nte akpan usụn̄ kiet emi isidade ikpono Jehovah, nnyịn idisikaha mbono esop ke ẹma ẹkekwọ ikwọ ẹma, m̀mê ndida ini oro n̄ka n̄keken̄ idem m̀mê nda nnam n̄kpọ en̄wen ekededi. Akpana ibụp idem nnyịn ite: ‘Ndi mmesima nditiene n̄kwọ ikwọ ke mbono esop? Nso ke n̄kpanam edieke esisọn̄de mi ndikụbọde inua n̄kwọ ikwọ?  Didie ke n̄keme ndikwọ ikwọ ke ofụri esịt?’

4, 5. Nso iwụt ke nditọ Israel ẹma ẹda ikwọ ke akpan n̄kpọ?

⁴ Idịghe mfịn ke ikọt Abasi ẹketọn̄ọ ndisikwọ ikwọ ntoro Jehovah. Nditọ Israel ikesidaha ikwọ ibre mbre ini mmọ ẹkenamde n̄kpọ Jehovah ke ofụri esịt. Ke uwụtn̄kpọ, Edidem David ama etịm owo 4,000 ẹsikwọ ikwọ ke temple. Ẹma ẹkpep owo 288 ke otu mmọ “ndikwọ ikwọ nnọ Jehovah, kpukpru [mmọ ẹkedi] nta ikwọ.”​—1 Chron. 23:5; 25:7.

⁵ Ẹma ẹkwọ ikwọ ẹnyụn̄ ẹbre n̄kpọ ini ẹkeyakde temple emi Solomon ọkọbọpde ẹnọ Jehovah. Bible ọdọhọ ete: “Edikem ke ndondo oro mme efri obukpon̄ ye mme ọkwọikwọ, ẹkwọde uyo kiet nte owo kiet, nditoro nnyụn̄ n̄kọm Jehovah, ye ke ndondo oro mmọ ẹmenerede uyo obukpon̄ ye eke usan n̄kukwak ye eke ndido ikwọ ẹtoro Jehovah, . . . ubọn̄ Jehovah [ọyọhọ] ufọk ata Abasi.” Edinam oro ama anam nditọ Israel ẹdọdiọn̄ ẹbuọt idem ye Jehovah!​—2 Chron. 5:​13, 14; 7:6.

6. Tịn̄ nte ẹkekwọde ikwọ ini Nehemiah akakarade Jerusalem.

⁶ Ini Nehemiah akadade nditọ Israel usụn̄ ẹfiak ẹbọp ibibene Jerusalem, enye ama emek nditọ Levi emi ẹsikwọde ikwọ ẹnyụn̄ ẹbrede ndido. Ini ẹkeyakde ibibene oro ẹkefiakde ẹbọp do ẹnọ Jehovah, mmọ ẹma ẹkwọ ikwọ ẹnyụn̄ ẹbre n̄kpọ ẹsịn. Oro ama etiene anam usọrọ oro edi etịp-atua. Nehemiah ama emek “ikpọ n̄ka ikwọ ekọm iba.” Otu kiet ẹto nnasia, mbon eken ẹto ufien ẹkwọ ikwọ ẹsan̄a tutu ẹdisobo ke itie emi ekperede temple. Ikwọ mmọ ama ọsọn̄ uyo etieti tutu ẹda ke ata anyan ebiet ẹkop. (Neh. 12:​27, 28, 31, 38, 40, 43) Esịt ama enem Jehovah ndikop ikọt esie ẹkwọde ikwọ ke ofụri esịt ẹtoro enye.

7. Didie ke Jesus okowụt ke ndikwọ ikwọ ntoro Jehovah edi akpan n̄kpọ?

⁷ Ke ẹma ẹketọn̄ọ esop Christian, ikwọ okosụk ededi akpan usụn̄ kiet emi ẹdade ẹkpono Abasi. Ke okoneyo oro Jesus ọkọtọn̄ọde Udia Mbubreyo Ọbọn̄, enye ye mbet esie ẹma ẹkwọ ikwọ ẹtoro Jehovah ke mmọ ẹma ẹkedia Udia Mbubreyo Ọbọn̄ ẹma.​—Kot Matthew 26:30.

8. Nditọete eyo mme apostle ẹkeda ikwọ didie?

⁸ Nditọete eyo mme apostle ẹma ẹsikwọ ikwọ n̄ko ini mmọ ẹsopde idem ẹkpono Abasi. Kpa ye oro mmọ ẹkesisopde idem ke ufọk owo, oro ikanamke mmọ ẹkûkwọ ikwọ utoro Abasi. Jehovah ama anam apostle Paul ọdọhọ nditọete esie ete: “Ẹyak ikọ Christ odụn̄ mbufo ke esịt uwak uwak ke kpukpru ọniọn̄. Ẹka iso ẹda psalm ye itoro ye ndinem ikwọ eke spirit ẹkpep ẹnyụn̄ ẹteme kiet eken, ẹkwọ ikwọ ke esịt mbufo ẹnọ Jehovah.” (Col. 3:16) Akpana isikwọ mme ikwọ oro ẹdude ke n̄wedikwọ nnyịn ke ofụri esịt, sia ikwọ esịne ke otu udia oro Jesus ọkọdọhọde ke “ofụn emi anamde akpanikọ onyụn̄ enyenede ọniọn̄” ọyọnọ nnyịn.​—Matt. 24:45.

9. (a) Nso ikeme ndinam ndusụk owo ẹkûsioro uyo ukwọ ikwọ ke mbono esop ye ke mbono? (b) Nso idin̄wam nnyịn ikwọ ikwọ ke ofụri esịt inọ Jehovah, ndien mmanie ẹkpeda iso? (Se akpa ndise ibuotikọ emi.)

⁹ Nso ke akpanam edieke ikwọ mîdịghe n̄kpọ ufọk mbufo m̀mê n̄kpọ  edem mbufo? Ekeme ndidi esinem fi ndikop nta ikwọ ẹkwọde ikwọ ke radio ye TV. Edi ama emen uyo fo odomo ye eke mmọ, afo asua uyo fo mîdịghe bụt anam fi ndikụbọde inua n̄kwọ ikwọ. Kûyak utọ n̄kpọ oro anam fi okûkwọ ikwọ utoro Jehovah. Ti ke Jehovah oyom fi ọkwọ ikwọ otoro imọ. Ntre, simenede n̄wedikwọ ke enyọn̄ esisịt, kûsesịn iso ke isọn̄, nyụn̄ kwọ ke ofụri esịt. (Ezra 3:11; Kot Psalm 147:1.) Ẹsisio ikọ ikwọ nnyịn ke TV ke ediwak Ufọkmbono Obio Ubọn̄ idahaemi. Oro esin̄wam nnyịn isioro uyo ikwọ ikwọ. Ẹsikwọ ikwọ idahaemi n̄ko ke Ufọkn̄wed Utom Obio Ubọn̄ emi mbiowo ẹsikade. Emi owụt ke ana mbiowo ẹda iso ke ndikwọ ikwọ ke mbono esop man ẹnịm uwụtn̄kpọ ẹnọ nditọete.

10. Nso ke ikpeti edieke ndịk anamde nnyịn ndikwọ ikwọ?

¹⁰ Ndịk isiyakke ediwak owo ẹsioro uyo ẹkwọ ikwọ, sia mmọ ẹkerede ke uyo mmimọ ọyọsọn̄ akaha mîdịghe ke uyo mmimọ inemke. Edi kere ise, anie mîsiduehe ke ini enye etịn̄de ikọ? (Jas. 3:2) Ndi oro esinam itre nditịn̄ ikọ? Ntak ndien emi ikpayakde nte uyo nnyịn etiede anam itre ndikwọ ikwọ ntoro Jehovah?

11, 12. Nso ikeme ndin̄wam nnyịn ikwọ ikwọ ọfọn?

¹¹ Ekeme ndidi nnyịn isimaha ndikwọ ikwọ ke ntak emi nnyịn mîfiọkke ndikwọ ikwọ. Ẹyak ineme ndusụk n̄kpọ emi ẹkemede ndin̄wam nnyịn ikwọ ikwọ ọfọn. *

¹² Edieke ọfiọkde nte ẹsikotde ibifịk ke ini ẹkwọde ikwọ, oro ayan̄wam fi ọkwọ ikwọ uyo ọwọrọ. Kpa nte ikan̄ ilektrik esinamde bulb ikan̄ asak, ntre  n̄ko ke ndikot ibifịk ọfọn esinam itịn̄ ikọ m̀mê ikwọ ikwọ ọfọn. Kûkwọ ikwọ nte ọdọn̄ odu, sioro uyo kwọ ikwọ nte esinyụn̄ etịn̄de ikọ, m̀mê akam ọsọn̄ uyo akan nte esitịn̄de ikọ. (Se ekpri ibuotikọ oro “Kot Ibifịk Ọfọn” ke n̄wed Ufọkn̄wed Utom, page 181 esịm 184) N̄kọ emeti ke N̄wed Abasi akam ọdọhọ nnyịn ‘isio n̄kpo idara inọ Jehovah.’​—Ps. 33:​1-3.

13. Tịn̄ se ikpanamde man ikeme ndikwọ ikwọ enem.

¹³ Da ini Utuakibuot Ubon m̀mê ini emi ekpepde Bible ke idemfo kpep ndikwọ ikwọ. Mek ikwọ kiet emi amade ke n̄wedikwọ nnyịn. Kot kpukpru ikọ ikwọ oro uyo ọwọrọ. Ekem, kot kpukpru ikọ ke udịm kiet kiet uyo ọwọrọ, kûnyụn̄ utuak uda tutu afo okot ama. Ekem kwọ udịm oro ke ukem uyo oro akadade okot. (Isa. 24:14) Ama anam ntre, uyo idikụkke fi. Kûyak nte uyo fo etiede anam fi okûsioro uyo ukwọ ikwọ!

14. (a) Nso en̄wen ikeme ndin̄wam nnyịn ikwọ ikwọ ọfọn? (Se ekebe oro “ Se Akpanamde Man Ọkwọ Ikwọ Ọfọn.”) (b) Afo ekere ke nso idin̄wam fi anam uyo fo ọfọn?

¹⁴ N̄kpọ en̄wen emi edin̄wamde fi ọkwọ ikwọ ọfọn edi ndikụbọde inua fo ọfọn. Ke ini ọkwọde ikwọ, fiak tat inua kan nte esinamde ke ini etịn̄de ikọ. Nso ke akpanam edieke afo ekerede ke uyo imọ ekpri akaha mîdịghe ke ọsọn̄ akaha? Se ẹwetde ke n̄wed Ufọkn̄wed Utom ekeme ndin̄wam fi. Se ekebe oro “Ndikan Mme Akpan Mfịna” ke page 184.

15. (a) Nso ke ẹketịn̄ ke mbono ofụri isua Watch Tower eke 2016? (b) Nso idi ndusụk n̄kpọ emi anamde ẹsio obufa n̄wedikwọ?

¹⁵ Esịt ama enen̄ede enem mbon oro ẹkedụkde mbono ofụri isua Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania eke 2016. Brọda Stephen Lett, emi edide owo Otu Emi Ẹsede Ẹban̄a  Utom Nnyịn ama ọdọhọ ke mbono oro ke ẹmọn̄ ẹsio obufa n̄wedikwọ, ke n̄wedikwọ oro edikere Kwọ Ikwọ ke Ofụri Esịt Nọ Jehovah. Enye ama etịn̄ ndusụk n̄kpọ oro anamde ẹsio n̄wedikwọ emi. Akpa, ẹkesio n̄wedikwọ emi man se ẹwetde asan̄a kiet ye Edikabade Eke Obufa Ererimbot Ikọmbakara eke 2013. Ntre ẹkeda mme ikọ oro ẹdude ke Edikabade Eke Obufa Ererimbot Ikọmbakara eke 2013 ẹwet mme ikwọ obufa n̄wedikwọ emi. Ọyọhọ iba, akana ẹdọn̄ mme ikwọ oro ẹban̄ade utom ukwọrọikọ ye uwa ufak Jesus. Ọyọhọ ita, sia ikwọ edide akpan usụn̄ kiet emi isidade ikpono Jehovah, Otu Emi Ẹsede Ẹban̄a Utom Nnyịn ẹkeyom kọlọ n̄wedikwọ nnyịn edi ukem ye kọlọ Edikabade Eke Obufa Ererimbot.

16, 17. Tịn̄ ndusụk n̄kpọ emi ẹnamde ke obufa n̄wedikwọ nnyịn.

¹⁶ Ẹbon mme ikwọ ke obufa n̄wedikwọ emi ẹtiene se ikwọ kiet kiet aban̄ade man an̄wam nnyịn isọsọp ikụt ikwọ emi iyomde. Ke uwụtn̄kpọ, ikwọ 1 esịm 12 aban̄a Jehovah, ọyọhọ 13 esịm 20 aban̄a Jesus ye nte ẹkefakde nnyịn. Ẹwet nsio nsio ikpehe emi ke page 3. Emi ayan̄wam nditọete oro ẹsinọde utịn̄ikọ ẹmek ikwọ emi ẹdikwọde.

¹⁷ Ẹkpụhọ mme ikọ ikwọ oro ẹkesisọn̄de ndikwọ man kpukpru owo ẹkeme ndikwọ ikwọ ke ofụri esịt, man se ikwọ oro aban̄ade onyụn̄ enen̄ede an̄wan̄a owo. Oro anam ẹkpụhọ “Mme Ekpemerọn̄​—Irenowo nte Enọ” ẹkabade ẹwet “Mbiowo Ẹdi Enọ Abasi,” ẹkpụhọ “Kpeme Esịt Fo” ẹwet “Yak Ikpeme Esịt Nnyịn.” Ntak emi nnyịn mîwetke aba “Kpeme Esịt Fo”? Sia ke ini mbufa owo, isenowo, mme uyen, ye nditọete iban ẹkwọde “Kpeme Esịt Fo” ke mbono esop ye ke n̄kpri ye ikpọ mbono, ekesitie nte mmọ ẹnọ mme owo item.

18. Ntak emi ọfọnde idiọn̄ọ ndikwọ mme ikwọ obufa n̄wedikwọ nnyịn? (Se ikọ idakisọn̄.)

¹⁸ Ediwak ikwọ ke obufa n̄wedikwọ nnyịn ẹdi akam. Mme ikwọ emi ẹkeme ndin̄wam fi etịn̄ nte etiede fi ke idem ọnọ Jehovah. Mme ikwọ eken ẹkeme ndinam nnyịn in̄wam nditọete ẹma kiet eken ẹnyụn̄ ẹnam nti utom. (Heb. 10:24) Ntre akpana ifiọk mme ikọ ikwọ emi ye nte ẹkwọde mmọ. Ndikpan̄ utọn̄ n̄kop mme ikwọ oro ẹkwọde ke uyo ẹdọn̄ ke jw.org ayan̄wam nnyịn ikeme ndikwọ mmọ ọfọn. Nditie n̄ko ke idem nnyịn n̄kpep mme ikwọ emi ayan̄wam nnyịn ikeme ndikwọ mmọ ke ofụri esịt. *

19. Didie ke kpukpru owo ke esop ẹkeme ndidian uyo ntoro Jehovah?

¹⁹ Ti ke ikwọ edi akpan usụn̄ kiet emi isidade ikpono Jehovah. Imesikwọ ikwọ itoro Jehovah ndiwụt adan̄a nte imade enye, ye nte imade se enye anamde ọnọ nnyịn. (Kot Isaiah 12:5.) Ke ini ikwọde ikwọ ke ofụri esịt, emi ayanam ọdọn̄ mbon en̄wen nditiene n̄kwọ n̄ko ke ofụri esịt. Kpukpru owo, esinede nditọwọn̄, ikpọ owo, ye mbufa owo ẹkeme ndikwọ ikwọ ke ofụri esịt ntoro Jehovah. Ntre kûyak bụt m̀mê nte uyo fo etiede anam fi okûsioro uyo ukwọ ikwọ utoro Jehovah. Utu ke oro, nam se andiwet psalm eketịn̄de ke Psalm 96:1 ete: “Ẹkwọ ikwọ ẹnọ Jehovah.” Mmọdo, kûtre ndisio n̄kpo idara nnọ Jehovah!