1, 2. (a) Nso ke ida ke akpan n̄kpọ ikan? (b) Mme akpanikọ Bible ewe ke ida ke akpan n̄kpọ? Ntak ọdọhọde ntre? (Se mme ndise oro ẹdude ke page emi.)

KE OTU kpukpru se enyenede, ewe ke ada ke akpan n̄kpọ akan? Ndi akpama ndimen enye n̄kpụhọ ye n̄kpọ en̄wen? Isọn̄ke ikọt Jehovah ndibọrọ mbụme iba emi. Nnyịn ndidi ufan Jehovah ke ida ke akpan n̄kpọ ikan, tutu amama nnyịn inyụn̄ ikemeke ndimen enye n̄kpụhọ ye n̄kpọ en̄wen. N̄kpọ en̄wen emi nnyịn mîdaha ibre mbre edi akpanikọ Bible, sia enye anam ikeme ndikpere Ete nnyịn eke heaven.—Col. 1:9, 10.

² Jehovah edi Akwa Anditeme nnyịn. Enye ekpep nnyịn ediwak n̄kpọ ke Bible emi edide Ikọ Esie. Enye ada Bible anam idiọn̄ọ mme edu esie ye se enyịn̄ esie enen̄erede ọwọrọ. Kpa Bible ke enye ada anam idiọn̄ọ nte enye akadade Jesus Eyen esie afak nnyịn, onyụn̄ anam idiọn̄ọ n̄kpọ iban̄a Obio Ubọn̄ emi Messiah akarade. Enye ekpep nnyịn ke mbon emi ẹyetde aran edika heaven, “mme erọn̄ en̄wen” ẹdu ke Paradise mi ke isọn̄. (John 10:16) Enye ekpep nnyịn n̄ko nte ikpodude uwem. Imama kpukpru se ikpepde emi sia mmọ ẹnam ikpere Andibot nnyịn. Mmọ ẹnam uwem nnyịn enyene ibuot.

3. Ndi Jehovah oyom ikpe okụk mbemiso enye ekpepde nnyịn akpanikọ?

 ³ Jehovah esitat ubọk etieti, esinyụn̄ an̄wam mbon emi ẹnen̄erede ẹyom ndidiọn̄ọ akpanikọ. Enye ama akam anam edima Eyen esie edikpa afak nnyịn ke mfọn. Ndi akpanikọ ndien ke enye ọkpọdọhọ inọ okụk mbemiso enye ekpepde nnyịn? Ini Simon ọkọnọde apostle Peter okụk ete ọnọ imọ odudu man ikeme ndisidori owo ubọk yak ọbọ edisana spirit, Peter ama asua ọnọ enye etieti, onyụn̄ ọdọhọ enye ete: “Silver fo akpakam etiene fi atak, koro afo ekerede ete ke iyada okụk ibọ enọ Abasi emi edide ke mfọn.” (Utom 8:18-20) Edi Bible ọdọhọ yak ‘idep akpanikọ.’ Nso ke ikọ oro ọwọrọ?

4. Nso ke idikpep iban̄a akpanikọ ke ibuotikọ emi?

⁴ Kot Mme N̄ke 23:23. Ana inam n̄kpọ mbemiso ikemede ndidiọn̄ọ akpanikọ emi odude ke Bible. Ana iyak n̄kpọ atak nnyịn. Andiwet n̄wed Mme N̄ke emi anam ikụt ke ima ‘idep’ akpanikọ, oro edi, ima idiọn̄ọ akpanikọ, ke ana ikpeme etieti mbak nnyịn ‘idinyam’ enye, oro edi, idikpọn̄ enye. Ẹyak ineme se ‘ndidep’ akpanikọ ọwọrọde ye se anade iyak atak man inyene enye. Se idinemede emi ayanam inen̄ede ima akpanikọ, inyụn̄ ibiere ke nnyịn ‘idinyamke’ enye tutu amama. Iyonyụn̄ ikụt ke nnyịn idituaha n̄kpọfiọk edieke iyakde n̄kpọ ekededi atak man ikpep akpanikọ.

5, 6. (a) Didie ke ikeme ndidep akpanikọ, edi ikpehe okụk? Nam an̄wan̄a. (b) Nso ufọn ke idibọ edieke idiọn̄ọde akpanikọ?

⁵ Kpa ye emi n̄kpọ ekemede ndidi ke mfọn, nnyịn idiwan̄ke-wan̄ ubọk itie yak edidụk nnyịn ubọk. Ikọ Hebrew oro ẹkabarede “dep” ke Mme N̄ke 23:23 ekeme ndiwọrọ “nyene.” Ikọ mbiba emi ẹwụt ke mbemiso n̄kpọ emi edide akpan n̄kpọ odụkde owo ubọk, ke ana enye anam n̄kpọ mîdịghe ọnọ n̄kpọ mbemiso enye enyene n̄kpọ oro. Yak idọhọ ke ikop ke ẹnọ mboro ke mfọn ke urua. Ndi mboro oro oyoto urua ke idemesie edidoro ke okpokoro nnyịn? Ihih. Ana ika urua ikemen. Ndi ọwọrọ ke mboro oro idịghe aba ke mfọn? Osụk ededi, edi ana inam n̄kpọ man inyene enye. Kpa ntre ke edi ye akpanikọ. Idịghe okụk ke idida idep, edi ana inam n̄kpọ man inyene enye.

⁶ Kot Isaiah 55:1-3. Ikọ Jehovah emi Isaiah ekewetde mi anam se ndidep akpanikọ ọwọrọde an̄wan̄a nnyịn. Ke itien̄wed emi, Jehovah emen ikọ esie odomo ye mmọn̄, mmọn̄eba, ye wine. Akpanikọ emi odude ke Ikọ Abasi esibịt owo ke idem nte mbịtmbịt mmọn̄ ke nainai eyo. Kpa nte mmọn̄eba esisọn̄ọde owo idem onyụn̄ anamde nditọwọn̄ ẹkọri, kpa ntre ke ikọ Jehovah esisọn̄ọ nnyịn idem, onyụn̄ anam itetịm ikpere enye. Didie ke ikọ Jehovah etie nte wine? Bible ọdọhọ ke wine esinam esịt adat owo. (Ps. 104:15) Ntre, Jehovah ndidọhọ ‘idep wine’ ọwọrọ ke esịt ayadat nnyịn edieke idade ikọ esie idu uwem. (Ps. 19:8) Kpukpru emi owụt ufọn emi idibọde ke ini ikpepde akpanikọ inyụn̄ inamde se ikpepde. Nnyịn ndisịn idem n̄kpep akpanikọ etie nte okụk emi ikpadade idep akpanikọ. Ẹyak ise n̄kpọ ition emi ikemede ndiyak atak man ifiọk akpanikọ.

7, 8. (a) Ntak emi anade iyak ini atak nnyịn man ikeme ndikpep akpanikọ? (b) Tịn̄ adan̄a nte eyen ufọkn̄wed kiet ekenyịmede ndiyak ini atak enye man ekpep akpanikọ, ye ufọn emi enye ọkọbọde.

⁷ Ini. Ana kpukpru mbon emi ẹyomde ndidiọn̄ọ akpanikọ ẹyak ini atak mmọ.  Ini ke owo esida akpan̄ utọn̄ okop etop Obio Ubọn̄ Abasi, okot Bible ye mme n̄wed esop Abasi, ekpep n̄kpọ ke idemesie, etịm idem ọnọ mbono esop, onyụn̄ odụk mbono esop. Ana ‘idedep ifet,’ oro edi, ikpọn̄ ndusụk n̄kpọ emi mînen̄ekede idi akpan n̄kpọ man inyene ini inam mme n̄kpọ emi. (Kot Ephesus 5:15, 16.) Isua ifan̄ ke owo edida ikpep Ikọ Abasi man enen̄ede ọfiọk mme akpan n̄kpọ emi Bible ekpepde? Etiene nte n̄kpọ etiede ye owo kiet kiet. Nnyịn ikemeke ndifiọk utom Jehovah, ọniọn̄ esie, ye usụn̄ esie mma. (Rome 11:33) Ata akpa Enyọn̄-Ukpeme nnyịn ọkọdọhọ ke akpanikọ etie nte ekpri flawa, ke ikpanaha edi ima ikụt kiet nnyịn itre ndiyom en̄wen. Enye ama adian do ete ke ekpedi kiet ama ekem, ke Abasi ọkpọkọnọ kiet oro kpọt, ntre yak ika iso iyom ediwak en̄wen idian ke se ima ikọfọfiọk. Imekeme ndibụp idem nnyịn ite, ‘Akpanikọ emi ndiọn̄ọde awak didie?’ Idisụk ikpekpep n̄kpọ iban̄a Jehovah ke nsinsi. Akpan n̄kpọ emi ikpadade ini nnyịn inam ekpedi ndika iso n̄kpep akpanikọ adan̄a nte ikekeme. Kop uwụtn̄kpọ owo kiet emi okoyomde-yom akpanikọ.

⁸ Eyenan̄wan Japan kiet emi ekerede Mariko * ama aka New York City, ke U.S.A., man akaka n̄wed. Ini oro enye akaka ufọkabasi kiet emi ẹkesiakde ke 1959. Sista kiet emi edide asiakusụn̄ ama ọkwọrọ ikọ ọnọ enye ini mmọ ẹkwọrọde ikọ ke ufọk ke ufọk. Ini Mariko ọtọn̄ọde ndikpep akpanikọ emi odude ke Bible, ama enem enye tutu enye ọdọhọ Sista oro esikpep imọ Bible ikaba ke urua. Kpa ye emi ekedide enye aka n̄wed, anam utom, enye ama ọtọn̄ọ ndidụk mbono esop. Enye ama etre ndusụk n̄kpọ emi enye ekesinamde man enyene ini ekpep n̄kpọ. Se ikan̄wamde enye edi oro. Ke ufan̄ isua kiet, enye ama ana baptism. Ke 2006, ọfiọn̄ itiokiet tọn̄ọ enye akana baptism, enye ama ọtọn̄ọ utom usiakusụn̄ ofụri ini, ke onyụn̄ anam tutu emi.

9, 10. (a) Didie ke nnyịn ndidiọn̄ọ akpanikọ edinam ikpụhọde nte idade inyene? (b) Nso ke n̄kaiferi kiet akayak atak, enye onyụn̄ ada didie se enye akanamde oro?

⁹ Inyene. Ekeme ndiyom ikpọn̄ utom emi esinọde nnyịn ediwak okụk man inyene akpanikọ. Peter ye Andrew ẹkedi mme ọkọiyak ini Jesus ọkọdọhọde mmọ ẹdidi “mme ọkọ owo.” Mmọ ẹma “ẹdaha ẹkpọn̄ iyịre mmọ” inikiet inikiet. (Matt. 4:18-20) Imọdiọn̄ọ ke ata ediwak mbon emi ẹkpepde akpanikọ mfịn idikemeke ndikpọn̄ utom mmọ sia ana mmọ ẹse ẹban̄a ubon mmọ. (1 Tim. 5:8) Edi ediwak ini, owo ama ekpep akpanikọ, enye isidaha aba inyene nte enye ekesidade, esinyụn̄ ada n̄kpọ Abasi nte akpa n̄kpọ ke uwem. Jesus ama etịn̄ in̄wan̄-in̄wan̄ ete: “Ẹtre ndibon n̄kpọuto nnọ idem mbufo ke isọn̄, . . .  Utu ke oro, ẹbon n̄kpọuto ẹnọ idem mbufo ke heaven.” (Matt. 6:19, 20) Kop se n̄kaiferi kiet akanamde.

¹⁰ Maria ọkọtọn̄ọ ndibre golf toto ke edet iba. Enye ama esịn idem enen̄ede ọdiọn̄ọ golf ini enye odude ke ufọkn̄wed sekọndri tutu ẹdọhọ enye aka ufọkn̄wed ntaifiọk ke mfọn. Golf eketie nte udia ọnọ enye. Enye akaduak ndidi ata ebre golf nnyụn̄ ndia ediwak okụk. Ke Maria ama okokụre ufọkn̄wed ntaifiọk, enye ama ọtọn̄ọ ndikpep Bible onyụn̄ ama se enye ekpepde. Ama enem enye nte akpanikọ emi enye ekekpepde akan̄wamde enye okpụhọde uwem esie. Maria ọkọdọhọ ete: “Nte n̄kesịnde idem nnam se Bible ekpepde nnyụn̄ n̄kpụhọrede uwem mi, ntre ke esịt ekenen̄ede enem mi.” Maria ama edikụt ke imọ idikemeke ndisịn idem nnam n̄kpọ Abasi mfiak nyom  inyene. (Matt. 6:24) Enye ama etre golf onyụn̄ ayak uwọrọiso ye okụk atak enye man enyene n̄kpọ emi ọfọnde akan. Enye edi asiakusụn̄ ofụri ini idahaemi, onyụn̄ ọdọhọ ke uwem imọ enyene ibuot, ke esịt onyụn̄ enem imọ idahaemi utọ oro idụhe.

11. Nso ke mbon ubon nnyịn ye mme ufan nnyịn ẹkeme ndinam ima ikpep akpanikọ?

¹¹ Mbon ubon nnyịn ye mme ufan nnyịn. Ke ini ibierede ndidu uwem nte Bible ọdọhọde, oro ekeme ndinam inyene mfịna ye mbon ubon nnyịn ye mme ufan nnyịn. Ntak idọhọde ntre? Ini Jesus ọkọbọn̄de akam aban̄a mbet esie, enye ọkọdọhọ ete: “Da akpanikọ nam mmọ ẹsana; ikọ fo edi akpanikọ.” (John 17:17) “Da akpanikọ nam mmọ ẹsana” ekeme n̄ko ndiwọrọ “sio mmọ nịm san̄asan̄a.” Ke ini inamde se ikpepde, nnyịn ikemeke ndibuaha aba ye mbon ererimbot sia ididi isio. Mme owo ididaha nnyịn aba nte ẹkesidade sia nnyịn idaha aba ndusụk n̄kpọ nte ikesidade, ididu uwem idahaemi nte Bible etemede. Kpa ye oro nnyịn mîkoho-koi iyom ndidian̄ade n̄kpọn̄ mbon ubon nnyịn ye mme ufan nnyịn, mmọ ẹkeme ndisọn nnyịn mîdịghe ẹkọbọ nnyin ke ntak se inịmde idahaemi. Ikpaha nnyịn idem sia Jesus ama ọdọhọ ete: “Ke akpanikọ, mme asua owo ẹdidi mbonufọk esie.” (Matt. 10:36) Enye ama ọdọhọ n̄ko ke se idinyenede ke ntak emi idiọn̄ọde akpanikọ ayakan se iyakde atak.—Kot Mark 10:28-30.

12. Nso ke owo Jew kiet akayak atak ke ntak akpanikọ?

¹² Aaron ekedi eyen Jew onyụn̄ edi owo mbubehe. Toto ke ekpri, ẹma ẹkpep enye ke ikpanaha ẹkot Abasi ke enyịn̄. Edi Aaron ama enen̄ede oyom ndidiọn̄ọ akpanikọ. Ntre esịt ama enem enye etieti ini Ntiense Jehovah kiet ọkọdọhọde enye ke edieke enye emende mme enyene uyo abisi adian ye mme anana uyo abisi Hebrew inan̄ emi adade aban̄a enyịn̄ Abasi, ke ẹdiwọrọ “Jehovah.” Ke idatesịt oro, enye ama aka synagogue nditịn̄ utọ utịben̄kpọ emi ẹkekpepde enye nnọ mme rabbi. Se mmọ ẹkenamde ama akpa enye idem. Utu ke nditiene enye ndara ke enye ọdiọn̄ọ nte ẹkotde enyịn̄ Abasi, mmọ ẹma ẹtọ enye etap ẹnyụn̄ ẹbịn enye. Mbon ubon esie ẹma ẹsua enye n̄ko. Edi enye ikayakke oro afịna enye. Enye ama aka iso esịn idem ekpep akpanikọ, enyene uko, onyụn̄ edi Ntiense Jehovah tutu esịm usen n̄kpa esie. Edieke iyomde ndika iso nnam se ikpepde nte Aaron akanamde, ana inyịme ndiyak n̄kpọ atak nnyịn ekpededi oro edinam mme owo ẹtre ndibat nnyịn ke n̄kpọ, m̀mê edinam mbon ubon nnyịn ẹsua nnyịn.

13, 14. Didie ke nte owo esikerede n̄kpọ onyụn̄ anamde n̄kpọ esikpụhọde enye ama edidiọn̄ọ akpanikọ? Nọ uwụtn̄kpọ.

¹³ Ndiọi ekikere ye ndiọi uwem. Ana ikpụhọde edu uwem nnyịn ye nte isikerede n̄kpọ ima idiọn̄ọ akpanikọ inyụn̄ itọn̄ọ ndidu uwem nte Bible etemede. Peter ọkọdọhọ ete: “Nte nditọ n̄kopitem, ẹtre ndinam n̄kpọ ekekem ye mme udọn̄ oro mbufo ẹkenyenede ke unana ifiọk ke eyo oko, edi, . . . ẹkabade ẹsana ke ofụri edu uwem mbufo.” (1 Pet. 1:14, 15) Sia mbon emi ẹkedụn̄de ke Corinth eset ẹkedude ata oburobụt uwem, akana mbon oro ẹkedifiọkde akpanikọ ẹnen̄ede ẹkpụhọde uwem mmọ. (1 Cor. 6:9-11) Ntre n̄ko ke ediwak owo ẹnam mfịn. Mmọ ẹsion̄o ubọk ẹkpọn̄ ndiọi n̄kpọ emi mmọ ẹkesinamde. Peter ama afiak ọdọhọ mme Christian ini oro ete: “Ini emi ekebede ama ekem mbufo ndida nnam se idide uduak mme idụt, ini emi mbufo ẹkesan̄ade ke obukpo  ido, ye ọkpọsọn̄ idiọk udọn̄, ye ediyụhọ mmịn, ye uyom uyom usọrọ, ye mbuba edin̄wọn̄ mmịn, ye obukpo edikpono ndem.”—1 Pet. 4:3.

¹⁴ Devynn ye Jasmine ẹkedi mme ọn̄wọn̄-n̄kpọ-owo ke ediwak isua. Kpa ye emi Devynn ekenen̄erede ọdiọn̄ọ utom udian ibatokụk, ekesidi ẹda enye ke utom mfịn, ẹbịn n̄kpọn̄ ke ntak mmịn. Jasmine ekesitie ikọ ikọ, afai afai. Nte Jasmine osụk asan̄ade ke usụn̄ usen kiet ke enyịn mmịn, isụn̄utom iba emi ẹdide Mme Ntiense Jehovah ẹma ẹkwọrọ ikọ ẹnọ enye. Mmọ ẹma ẹdọhọ enye ke iyedi ufọk idikpep enye Bible, edi ini mmọ ẹsịmde ufọk esie urua oro eketienede, Devynn ye Jasmine ẹma ẹn̄wọn̄, ẹkpọt. Mmọ ikekereke ke mme isụn̄utom oro ẹkpedi ufọk mmimọ. Edi ini mme isụn̄utom oro ẹkefiakde ẹka, mmọ ikọn̄wọn̄ke mmịn. Toto ke akpa usen emi ẹketọn̄ọde ndikpep mmọ Bible, mmọ ẹma ẹsịn idem ẹkpep ẹnyụn̄ ẹtọn̄ọ ndinam se mmọ ẹkekpepde. Ke ufan̄ ọfiọn̄ ita, mmọ ẹma ẹtre mmịn ẹnyụn̄ ẹkedian ndọ. Mme owo ẹma ẹkụt nte mmọ ẹkpụhọrede, oro ama anam ediwak owo ke obio ẹkpep Bible.

15. Nso ikeme ndinen̄ede nsọn̄ owo nditre ke ntak akpanikọ? Nso isinam ọsọn̄?

¹⁵ Ido obio emi Abasi mîmaha. N̄kpọ kiet emi ekemede ndisọn̄ mme owo ndinam ke ntak akpanikọ edi ndikpọn̄ ido obio mmọ emi Abasi mîmaha. Esimem ndusụk owo ndinyịme se Bible etịn̄de aban̄a mme n̄kpọ emi nnyụn̄ ntre mmọ, edi ekeme ndisọn̄ ndusụk owo ke ntak emi mmọ ẹfehede mbon ubon mmọ, mbon itieutom mmọ, ye mme ufan mmọ. N̄kpọ emi ekeme ndida akamba mfịna ndi akpan akpan ke ini owo mmọ akpade, ndien ẹdọhọ mmọ ẹnam ndusụk n̄kpọ emi ẹsinamde ẹkpono akpan̄kpa. (Deut. 14:1) Nte mbon en̄wen ẹkenyenede uko ẹtre se Abasi mîmaha ekeme ndin̄wam nnyịn itre n̄ko. Ẹyak ise se ndusụk owo ke Ephesus ẹkenyenede uko ẹnam.

16. Nso ke ndusụk owo ke Ephesus ẹkenam ini mmọ ẹkedidụkde esop?

¹⁶ Ephesus ama ọwọrọ etop ukọkibọk etieti. Nso ke mbon emi ẹkesikọkde ibọk ẹkenam ini mmọ ẹkedidụkde esop? Bible ọdọhọ ete: “Ediwak mmọ emi ẹkesibrede mfọni ẹtan̄ n̄wed mmọ ẹbon ọtọkiet ẹnyụn̄ ẹfọp mmọ ke iso kpukpru owo. Ndien mmọ ẹbat ekọmurua mmọ ẹnyụn̄ ẹkụt ke ẹdi mbak silver tọsịn aba ye duop. Ntem ke ikọ Jehovah ọdọdiọn̄ ọkọri onyụn̄ akan ke okopodudu usụn̄.” (Utom 19:19, 20) Se nti ikọt Abasi emi ẹkeyakde atak ama okpon, edi Abasi ama ọdiọn̄ mmọ akan se mmọ ẹkeyakde atak.

17. (a) Nso ye nso ikeme nditak nnyịn ke ntak akpanikọ? (b) Ewe mbụme ke idibọrọ ke ibuotikọ emi etienede?

¹⁷ Nso ke akayak atak man ekpep akpanikọ? Kpukpru nnyịn ima ida ini nnyịn iyom akpanikọ. Ndusụk nnyịn ima iyak inyene atak nnyịn, ndusụk nnyịn inyene mfịna ye mbon ubon nnyịn ye ufan nnyịn. Ndusụk owo ẹma ẹkpụhọ nte mmọ ẹkesikerede n̄kpọ ye nte mmọ ẹkesidude uwem; ndusụk ẹtre mme ido obio emi Bible akpande. M̀mê eke nnyịn ekedi ewe ke otu oro, imenịm ke akpanikọ emi ikpepde ke Bible akan se ededi emi ikayakde atak. Akpanikọ oro anam inen̄ede ikpere Jehovah, ndien inyeneke se idade ke akpan n̄kpọ ikan emi. Ima itie ikere adan̄a nte Abasi ọdiọn̄de nnyịn tọn̄ọ ikọdiọn̄ọ akpanikọ, ọsọsọn̄ nnyịn ndinịm ke owo ekpemen akpanikọ anyam. Nso ikpanam owo anyam akpanikọ? Nso ke ikpanam mbak nnyịn ke idem nnyịn idinam utọ akamba ndudue oro? Se idinemede edi oro ke ibuotikọ emi etienede.