Mbemiso n̄kade iso ke mbụk oro, yak ntịn̄ nte n̄kasan̄ade ntọn̄ọ utom ofụri ini.

N̄kamana ke 1942 ke ediye isuo kiet emi ekerede Curaçao ke Caribbean. Ete mi okoto Suriname, edi enye ọkọwọrọ okodụn̄ ke isuo oro anam utom. Isua ifan̄ mbemiso mmanade, enye ama akabade edi Ntiense Jehovah. Enye ekesịne ke otu akpa Mme Ntiense emi ẹkenade baptism ke Curaçao. a Ete mi ekesikpep mi ye nditọeka mi Bible kpukpru urua, edi ikememke inọ enye sia ikesidọn̄ke nnyịn ndikpep Bible. Ini ndide isua 14, enye ama atan̄ nnyịn afiak ọnyọn̄ Suriname man ekese aban̄a eka esie emi ama ọkọsọn̄.

Ke Suriname, mma ntọn̄ọ ndidụk nsan̄a ye mme uyen emi ẹkesịnde idem ẹnam n̄kpọ Abasi. Mmọ ẹkesọn̄ọ mi isua ifan̄ kpọt, ẹkenyụn̄ ẹdi mme asiakusụn̄ ofụri ini. Ini mmọ ẹkesisiode mbụk ukwọrọikọ, inemesịt ke iso mmọ ikesidịghe ekpri. Ekesidi mbono esop ama asuana, ami ye mme ufan mi iyeneme mme n̄kpọ ke Bible. Ndien ndusụk ini ikesitie ke an̄wa ineme; ekesidi ke ineme ke ise ntantaọfiọn̄. Mmọ ẹma ẹn̄wam mi ndiọn̄ọ se n̄kpadade uwem mi nnam, oro edi, ndida nnam utom nnọ Jehovah. Ntre mma nna baptism ini n̄kedide isua 16. Ini nsịmde isua 18, mma ntọn̄ọ utom usiakusụn̄ ofụri ini.

Ediwak n̄kpọ emi n̄kekpepde ini n̄kedide asiakusụn̄ ẹn̄wam mi ofụri isua emi nnamde utom ofụri ini nnọ Abasi. Ke uwụtn̄kpọ, akpa n̄kpọ emi n̄kekpepde ekedi ke ọfọn ndikpep mbon en̄wen se ẹkpenamde. Ini ntọn̄ọde utom usiakusụn̄, isụn̄utom kiet emi ekekerede Willem van Seijl ama emen mi adian idem. b Enye ama ekpep mi ediwak utom esop. Ini oro n̄kọdiọn̄ọke  ke ata akamba ufọn ke brọda oro anam mi oro. Isua emi eketienede, ẹma ẹmek mi akpan asiakusụn̄, ami nnyụn̄ ntọn̄ọ ndin̄wam nditọete ke n̄kpri otu emi ẹkedude ke ata esịt esịt akai Suriname. Ebiet emi mme otu oro ẹkedude ikekpereke esop ndomokiet. Enem mi nte nditọete ẹkekpepde mi se n̄kpanamde! Tọn̄ọ oro mmekpebe mmọ, mmesinyụn̄ n̄kpep mbon en̄wen se mmọ ẹkpenamde.

Ọyọhọ n̄kpọ iba emi n̄kekpepde ekedi ke ifọnke nyom enyọn̄ ye isọn̄, ke onyụn̄ ọfọn nsinam n̄kpọ ke nde ke nde. Ke ntọn̄ọ kpukpru ọfiọn̄, ami ye brọda emi ikasan̄ade ntre inam utom akpan asiakusụn̄ ima isitie ikere mme n̄kpọudia emi idiyomde tutu esịm utịt ọfiọn̄ oro. Ekem ami m̀mê brọda oro iyaka ibuot obio ikedep mme n̄kpọ oro. Ebiet ikade ndidep n̄kpọ emi, usụn̄ idịghe mi-o. Nnyịn ikesidịghe se isesịme nnyịn ida okụk ekpatọfọn̄ emi ẹkesinọde nnyịn kpukpru ọfiọn̄ idep. Ima isinyụn̄ itịm ibahade n̄kpọudia nnyịn nte iditemde yak ada nnyịn ofụri ọfiọn̄ oro. Se inyenede okpokụre ke esịt akai emi ikodude do, nnyịn ikesiwakke ndikụt owo emi edin̄wamde nnyịn. Mmenịm ke ami ndikababak n̄kpep nditre ndiyom enyọn̄ ye isọn̄ ndinyụn̄ nnam n̄kpọ ke nde ke nde ẹn̄wam mi nsịn ofụri ekikere mi ke utom emi nnamde nnọ Jehovah ofụri uwem mi mi.

Ọyọhọ n̄kpọ ita emi n̄kekpepde edi ke ọfọn ẹsikpep mme owo Ikọ Abasi ke usem emana mmọ. Mma n̄keme ndisem Dutch, Ikọmbakara, Papiamento, ye Sranantongo (emi ẹdiọn̄ọde n̄ko nte Sranan) emi ẹkesiwakde ndisem ke Suriname. Edi ke esịt akai oro, mma n̄kụt ke mme owo ẹsinen̄ede ẹkpan̄ utọn̄ edieke ikwọrọde ikọ inọ mmọ ke usem emana mmọ. Ndusụk usem ke n̄kan̄ oro ẹma ẹsọn̄ mi ndisem, utọ nte Saramaccan emi ẹkesidide ẹmemenede uyo, ẹsosụhọde uyo. Edi ndikekpep mme usem oro ikatakke-tak mi. Ke ediwak isua emi ebede, mmekeme ndikpep ediwak owo akpanikọ ke ntak emi n̄kemede ndisem usem emana mmọ.

Edi oro iwọrọke ke n̄kesisueneke idem ke mme usem oro. Ke uwụtn̄kpọ, enyene ini emi n̄koyomde ndibụp eyenan̄wan kiet emi n̄kesikpepde Bible ke usem Saramaccan m̀mê idem esie etie didie sia idịbi akabiak enye. Edi mma n̄kabade mbụp enye m̀mê enye oyomo. Idịghe se ntetịn̄, mbụme mi oro ama anam enye bụt. Mme ndudue ntre ikakpanke mi ndikpep usem emana mme owo ke mme ebiet emi n̄kodude n̄kwọrọ ikọ.

Ke 1970, ẹma ẹmek mi esenyịn circuit. Isua oro, mma nsisan̄a nsio fim emi “Visiting the World Headquarters of Jehovah’s Witnesses” ke slide nnọ ediwak otu emi ẹkedude ke esịt esịt akai oro. Ami ye ndusụk nditọete ikesiwat ubom ke mmọn̄ emi ẹkedude ke akai ikọt oro man ikeme ndisịm nditọete oro iwụt mmọ slide oro. Ikesisan̄a ye generator, ekpri ọkpọ emi isịnde gasoline, utuenikan̄, ye mme n̄kpọ emi ididade isio slide oro. Ima isịm obio emi ikade, iyosion̄o kpukpru n̄kpọ oro imen idụk ika ebiet emi iyomde ndiwụt mme owo slide oro. Se ntide ke ediwak ini emi ikesikade mme isan̄ oro edi nte slide oro ekesinemde mme owo ke esịt esịt akai oro. Ama enem mi nte n̄kekemede ndin̄wam mbon en̄wen ẹdiọn̄ọ Jehovah ye ikpehe esop esie emi odude  ke isọn̄. Ami ndikụt nte mmọ ẹnen̄erede ẹkpere Jehovah ama anam esịt enem mi nte n̄kanamde utọ ọkpọsọn̄ utom oro.

Okposụkedi emi n̄kokụtde ke ndidi ikpọn̄ ama anam enen̄ede emem mi utom ndinam n̄kpọ Abasi, okosụk ọdọdọn̄ mi ndinyene adansan̄a. Ntre mma ntọn̄ọ ndibọn̄ akam ndọhọ Abasi ọnọ mi n̄wan emi edikemede nditiene mi nnam utom ofụri ini ye idatesịt, emi edinyụn̄ ekemede ndiyọ uwem esịt akai emi edide mfịn emekeme ndinyene n̄kpọ ekem fi, n̄kpọn̄ unyeneke. Ke n̄kpọ nte isua kiet ama ekebe, mma ntọn̄ọ ufan ye Ethel. Ethel ekedi akpan asiakusụn̄ emi ekeben̄ede idem ndinam n̄kpọ nnọ Jehovah ọkpọkọm imemke ye enye. Tọn̄ọ ini enye edide ekpri, enye ama esinen̄ede ama uwụtn̄kpọ apostle Paul, okonyụn̄ oyom ndikwọrọ ikọ adan̄a nte enye ekekeme. Ima inam ndọ ke September 1971, inyụn̄ itọn̄ọ ndisan̄a kiet nnam utom circuit.

Ethel ikotoho ufọk imọ, ntre utom circuit ke akai oro ikọsọn̄ke enye. Ke uwụtn̄kpọ, ima ika ndise mme esop ke ata esịt esịt akai oro, ikesikama n̄kpọ ifan̄ kpọt. Ikesiyet ọfọn̄ ke akpa inyụn̄ iyere mmọn̄ kpa do. Ama emehe nnyịn ndidia se ededi emi ẹnọde nnyịn ke mme esop, m̀mê edi utai, m̀mê edi iyak. Se ededi emi ẹkụtde ke ikọt utop, se ededi emi ẹkọde ke mmọn̄, ima isidia. Usan mîdụhe se isịnde udia idia, nnyịn isịn ke ikọn̄ mboro idia. Ikpan̄ mîdụhe, nnyịn ikama ubọk. Ami ye Ethel ikere ke nnyịn ndikadiana kiet ntre nnam n̄kpọ nnọ Jehovah anam inen̄ede idiana kiet inyụn̄ idiana ye Jehovah idi urụk emi ẹfiakde ita, emi ọsọn̄de ndikịbe. (Eccl. 4:12) Kpa ye emi n̄kpọ eketiede ntre, idụhe se ikpakadade uwem nnyịn inam yak enem nnyịn akan utom oro!

Se n̄ketịn̄de ke ntọn̄ọ mbụk emi eketịbe isan̄ kiet emi ikọnyọn̄de ndise mme esop ke ata esịt  esịt akai oro. Ini ubom okodụkde esịt mmọn̄ ke usọpmmọn̄ oro, ikesịneke ibịghi, ama ofonode inikiet inikiet. Imọkọm Abasi sia ima isịne yaket unyan̄a uwem (life jacket), oro akanam ikûwọrọ udụk mmọn̄. Edi mmọn̄ ama ọyọhọ ubom nnyịn. Ima in̄wan̄a udia emi ọkọdọn̄ọde ke eso udia nnyịn idọn̄ ke akpa oro inyụn̄ ikama mme eso oro ifop mmọn̄ ision̄o ke ubom.

Sia ima ikan̄wan̄a kpukpru udia nnyịn idọn̄ ke akpa oro, ekedi iwat ika, ke iyom iyak se ikọde. Edi nnyịn ikọkọhọ ndomo tịbi. Ntre ima ibọn̄ akam idọhọ Jehovah ọnọ nnyịn se ididiade usen oro. Ndondo oro idopde akam, brọda kiet emi ikasan̄ade ntre ama otop iyịre esịn ke mmọn̄ omụm ata akamba iyak kiet emi ekekemde nnyịn mbition ndita okoneyo oro enye oyụhọ nnyịn.

Ke ima ikanam utom circuit isua ition, edidiọn̄ emi ami ye Ethel mîkodorike enyịn ama esịm nnyịn. Ima idiọn̄ọ ke imọn̄ inyene eyen. Ama enem mi, edi n̄kọdiọn̄ọke nte uwem nnyịn editiede. Ama enen̄ede ọdọn̄ mi ye Ethel ndika iso nnam utom ofụri ini nnọ Abasi. Ke 1976, Ethniël akpan nnyịn ama amana. Isua iba ye ubak ekebe, Giovanni udọ nnyịn adiana.

Ama edi se ẹnen̄erede ẹn̄wam nditọete ke Suriname ini oro, ntre ọfis nnyịn ke idụt oro ẹma ẹdọhọ n̄ka iso ndi esenyịn circuit kpa ye emi n̄kosụk mbọkde nditọ. Ini nditọ nnyịn ẹkedide n̄kpri n̄kpri, ẹkesinọ mi circuit emi mme esop mîwakke. Ke ntak oro mma n̄keme ndinam utom circuit urua ifan̄ ke ọfiọn̄, ndien ke mme usen eken, ami n̄kanam utom usiakusụn̄ ke esop emi ikodude. N̄kpaka ndise esop emi ekperede ufọk, n̄kesisan̄a ye Ethel ye nditọ nnyịn. Edi n̄kpaka ndise mme esop ke ata esịt esịt akai oro mîdịghe n̄ka ndinịm mbono ke n̄kan̄ oro, n̄kesisan̄a ikpọn̄.

Akana ndiọn̄ọ nte nnamde n̄kpọ man n̄keme ndinam utom esop ye utom mi ke ubon ọfọn. Mma n̄kụt nte ke imenịm Utuakibuot Ubon kpukpru urua. Ke ini n̄kade ndise mme esop ke esịt esịt akai oro, Ethel ekesinịm Utuakibuot Ubon ye nditọ nnyịn. Edi ima isiwak ndinịm Utuakibuot Ubon nte ubon. Ami ye Ethel ima isiwak ndibre mbre ye nditọ nnyịn mîdịghe imen mmọ ikese ndiye itie emi ẹdude ẹkpere ufọk nnyịn. Mma nsitie eyo ọsọn̄ nnam n̄kpọ esop. Ethel ekedi eti an̄wanndọ emi ẹtịn̄de ẹban̄a ke Mme N̄ke 31:15. Enye ama esibak edemede anam n̄kpọ man okụt ete ke imetie kiet nte  ubon ikot text usen oro inyụn̄ idia udia ọtọkiet mbemiso nditọ nnyịn ẹdahade n̄wed. Mmọkọm Jehovah etieti nte nnyenede utọ eti an̄wan emi an̄wamde mi nnam nsio nsio utom emi Enye ọnọde mi!

Ami ye n̄wan mi ima in̄wam nditọ nnyịn ẹma Jehovah ẹnyụn̄ ẹma ukwọrọikọ. Ikoyom mmọ ẹnam utom ofụri ini ẹnọ Abasi. Edi idịghe nte nnyịn ikebebiere inọ mmọ, ikoyom edi n̄kpọ emi mmọ ẹbierede ndinam ke idemmọ. Ima isiwak nditịn̄ nte uwem edinemde mmọ edieke mmọ ẹnamde utom ofụri ini ẹnọ Abasi. Ima isitịn̄ mme mfịna emi ẹdude n̄ko, inyụn̄ itịn̄ nte Jehovah an̄wamde onyụn̄ ọdiọn̄de ubon nnyịn. Ima ikụt n̄ko ite ke nditọ nnyịn ẹdụk nsan̄a ye nditọete emi n̄kpọ Abasi edide akpa ke uwem mmọ.

Ofụri isua emi ikọbọkde nditọ, Jehovah ama an̄wam nnyịn, nnyịn ikananake se idade idu uwem. Edi oro iwọrọke ke n̄kesiwawan̄ ubọk ntie. Se n̄kekpepde ini mmen̄kọdọhọ n̄wan kan̄a nnyụn̄ ndide akpan asiakusụn̄ ke esịt esịt akai oro ama ekpep mi ndisifam okụk nnịm man idep se iyomde. Edi ndusụk ini ọkpọkọm ifam didie, ikesikemke. Jehovah ama esin̄wam ke utọ ini oro. Ke uwụtn̄kpọ, ọtọn̄ọde ke 1986 esịm 1992, mme owo ẹma ẹdaha ẹda ẹn̄wana ye ukara ke Suriname. Ama esisọn̄ ndikụt se ẹdade ẹdu uwem ini oro. Edi Jehovah ama ese aban̄a nnyịn.​—Matt. 6:32.

Ke ofụri uwem nnyịn, Jehovah ese aban̄a nnyịn onyụn̄ an̄wam nnyịn inen̄ede ikop idatesịt inyụn̄ iyak se inyenede ekem nnyịn. Nditọ nnyịn ẹnam esịt enem nnyịn tutu, onyụn̄ enem nnyịn nte ikọbọkde mmọ ẹkpon ẹdinam n̄kpọ Abasi. Enem nnyịn n̄ko nte mmọ ẹkebierede ndinam utom ofụri ini nnọ Abasi. Ethniël ye Giovanni ẹma ẹka mme ufọkn̄wed esop Abasi. Idahaemi mmọ ye iban mmọ ẹdu ke ọfis nnyịn ke Suriname ẹnam utom Abasi.

Ami ye Ethel imenen̄ede ikpon owo idahaemi. Ididi mme akpan asiakusụn̄, edi ke isụk isesịn idem inam n̄kpọ Abasi. Utom ọyọyọhọ nnyịn idem, nsụk nnyeneke ini n̄kpep ewọk tutu emi! Edi ntuaha n̄kpọfiọk ke usụn̄ ndomokiet. Mma mfiak n̄kere uwem mi, mmenen̄ede nnịm ke ami ndikebiere ini ndide uyen ndinam utom ofụri ini nnọ Abasi edi kiet ke otu mfọnn̄kan n̄kpọ emi mbierede akanam.