EYEN Jew kiet emi ekekerede Mordecai edi akpan owo ke mbụk n̄wed Esther ke Bible. Enye okoto ubon mme Jew emi mbonekọn̄ ẹketan̄de ẹka Babylon, okonyụn̄ anam utom ke ufọk ubọn̄ edidem Persia, “ke eyo [Edidem] Ahasuerus” emi ọkọtọn̄ọde ukara ke isua 496 mbemiso eyo Christ. (Edidem oro ke ediwak owo mfịn ẹdiọn̄ọ nte Xerxes I.) Mordecai ama ayarade mbon emi ẹkediomide ndiwot edidem, onyụn̄ anyan̄a enye. Se edidem akadade ọkọm enye ekedi ndinam ẹkpono enye ke obio. Nte ini akakade, ke ini Haman emi ekedide asua Mordecai ye mme Jew eken ama akakpa, edidem ama emenede Mordecai itie, enye akabade udiana edidem. Oro akanam Mordecai ọnọ ewụhọ emi akanyan̄ade kpukpru mme Jew ke mme itie emi mbon Persia ẹkekarade, man ẹkûwot mmọ.​—Esther 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16.

Ndusụk mme ewetmbụk eset ẹkedọhọ ke n̄wed Esther edi ekọn̄-n̄ke, ke akananam owo emi ekekerede Mordecai idụhe. Edi ke 1941, mme ọdọkisọn̄ nyom n̄kpọeset ẹma ẹkụt n̄kpọ emi ekekemede ndisọn̄ọ se Bible etịn̄de aban̄a Mordecai. Ẹkekụt nso?

Mme anam-ndụn̄ọde ẹma ẹkụt itiatn̄wed Persia kiet emi asiakde enyịn̄ ete kiet emi ekekerede Marduka (oro edi, Mordecai ke Ikọmbakara). Enye ekedi esenyịn, onyụn̄ etie nte enye ekesise aban̄a okụk ke Shushan. Arthur Ungnad emi enen̄erede ọdiọn̄ọ n̄kpọ aban̄a mbon n̄kan̄ oro ọkọdọhọ ke akpa ini emi ẹkekụtde “n̄kpọ en̄wen emi mîdịghe Bible, emi etịn̄de n̄kpọ aban̄a Mordecai” ekedi oro.

Ọtọn̄ọde ke ini Ungnad eketịn̄de ikọ oro, ntaifiọk ẹkabade se ẹwetde ke ediwak tọsịn itiatn̄wed mbon Persia efen emi ẹkụtde. Mme itiatn̄wed Persepolis ẹsịne ke otu oro. Ẹkekụt mmọ ke n̄wụre itie emi ekesidide itie ubon n̄kpọuto, emi okodude ekpere ibibene obio. Mme itiatn̄wed emi ẹkedu ini Xerxes I akakarade. Ẹda usem mbon Elam ẹwet n̄kpọ ke mme itiatn̄wed oro. Ediwak enyịn̄ mme owo ke n̄wed Esther ẹdu do. a

Ke ediwak itiatn̄wed Persepolis oro, ẹsiak Marduka emi ekedide ewetn̄wed ke ufọk ubọn̄ edidem ke Shushan ke ini ukara Xerxes I. Itiatn̄wed kiet ọdọhọ ke Marduka oro ekedi akabade n̄wed. Se ẹtịn̄de oro odụk ye se Bible etịn̄de aban̄a Mordecai. Mordecai akanam utom ke ufọk ubọn̄ edidem Ahasuerus (m̀mê Xerxes I) ama onyụn̄ ekeme ndisem usem iba m̀mê akande oro. Enye ekesiwak nditie ke inuaotop edidem ke ufọk ubọn̄ Shushan. (Esther 2:19, 21; 3:3) Inuaotop edidem ekedi ata akamba itie emi ediwak mme anamutom ke ufọk ubọn̄ edidem ẹkesitiede ẹnam utom mmọ.

Ediwak n̄kpọ emi ẹtịn̄de ẹban̄a Marduka ke mme itiatn̄wed oro ẹbiet se ẹtịn̄de ẹban̄a Mordecai ke Bible. Mmọ ẹkedu uwem ke ukem itie ye ukem ini, utom mmọ ye itie emi mmọ ẹkenamde utom ẹkenyụn̄ ẹdi ukem. Kpukpru emi ẹwụt ke anaedi Marduka edi Mordecai emi ẹtịn̄de ẹban̄a ke n̄wed Esther.