IBUOTIKỌ UKPEPN̄KPỌ 44
ỌYỌHỌ IKWỌ 33 Top Mbiomo Fo Nọ Jehovah
Nte Akpanamde N̄kpọ Ẹma Ẹdiọk Uwem ye Afo
“Ẹkûyak idiọk akan mbufo, edi ẹka iso ẹda nti edinam ẹkan idiọk ubọk.”—ROME 12:21.
AKPAN N̄KPỌ EMI IDINEMEDE
Idineme se akpanamde ẹma ẹdiọk uwem ye afo, man se itịbede ididiọk enyịn ikan se ekedide.
1-2. Mmanie ẹkeme ndidiọk uwem ye nnyịn? Nam an̄wan̄a.
JESUS ama ọnọ mbụk ebe-akpa emi akasan̄ade akpak ebiere-ikpe kiet ete an̄wam imọ, ke owo ke efịk imọ. Imenịm ke mbụk oro ama enen̄ede an̄wan̄a ediwak mme mbet Jesus koro ke eyo oro, ẹma ẹfịk ẹnyụn̄ ẹtụk mbon emi mîkedịghe mme ọwọrọ iso owo ke obio. (Luke 18:1-5) Mbụk oro ebehe nnyịn n̄ko mfịn-o sia ẹfịk, ẹtụk, ẹnyụn̄ ẹdiọk uwem ye kpukpru nnyịn; mîdịghe ke usụn̄ kiet, enye edi ke usụn̄ en̄wen.
2 Mbụk asari, ufịk, ye se idiọkitọn̄ anamde ẹnam mme owo idịghe n̄kpọ emi ẹkpede-kpe usụn̄ ẹkekop ke ebiet en̄wen, akakan nnyịn idem okụk. Ntre isikpaha nnyịn idem ama esịm nnyịn idem. (Eccl. 5:8) Edi enye emi nnyịn mîdorike enyịn ndikụt edi enye emi otode nditọ-ete nnyịn; edi ekeme nditịbe ntre. Imọdiọn̄ọ ke nditọ-ete nnyịn idịghe mme asua ikọt Abasi. N̄kukụre mfịna edi ke mmọ ifọnke ima. Imekeme ndikpep ediwak n̄kpọ nto nte Jesus akanamde n̄kpọ ini mbon ibak emi ẹkekọbọde enye ẹkediọkde uwem ye enye. Edieke isinyenede ime ye mme andikọbọ nnyịn emi ẹdiọkde uwem ye nnyịn, ndi nditọ-ete nnyịn ndien ke nnyịn mîkpenyeneke ime ye mmọ? Esitie didie Jehovah ke idem mbon emi ẹdude ke esop ye mbon emi mîdụhe ẹma ẹdiọk uwem ye nnyịn? Ndi esibehe enye?
3. Ẹma ẹdiọk uwem ye nnyịn, ndi esibehe Jehovah? Ntak esibehede-e?
3 Nte mbon en̄wen ẹnamde n̄kpọ ye nnyịn esinen̄ede ebehe Jehovah. “Jehovah [ama] unenikpe.” (Ps. 37:28) Jesus ama ọn̄wọn̄ọ ke Jehovah “ayawara anam ẹbiere edinen ikpe” ẹnọ nnyịn ke nnennen ini. (Luke 18:7, 8) N̄kpọ en̄wen edi ke idibịghike, Jehovah ayanam kpukpru ufen emi ibọde ẹtre, onyụn̄ anam kpukpru orụk ufịk ye utụk ẹtre n̄ko.—Ps. 72:1, 2.
4. Didie ke Jehovah an̄wam nnyịn mfịn?
4 Nte isụk ibetde yak ẹnam n̄kpọ nnennen nnennen ye kpukpru owo ke kpukpru ebiet, Jehovah ke an̄wam nnyịn iyọ ẹma ẹdiọk uwem ye nnyịn. (2 Pet. 3:13) Enye esikpep nnyịn se ikpanamde man nnyịn idinam se idituade n̄kpọfiọk ẹma ẹdiọk uwem ye nnyịn. Enye ada Eyen esie owụt nnyịn nnennen usụn̄ emi ikpanamde n̄kpọ ẹma ẹdiọk uwem ye nnyịn. Enye onyụn̄ eteme nnyịn se ikemede ndinam yak an̄wam nnyịn ẹma ẹdiọk uwem ye nnyịn.
KPEME NTE ANAMDE N̄KPỌ ẸMA ẸDIỌK UWEM YE AFO
5. Ntak akpanade ikpeme nte inamde n̄kpọ ẹma ẹdiọk uwem ye nnyịn?
5 Ẹkpediọk uwem ye nnyịn, ekeme ndinen̄ede mbiak nnyịn onyụn̄ afịna nnyịn eti-eti. (Eccl. 7:7) Nte eketiede nti ikọt Abasi nte Job ye Habakkuk ke idem ekedi oro. (Job 6:2, 3; Hab. 1:1-3) Nte esitiede owo ke idem edi oro, edi ana ikpeme man enye oro idinam yak ikanam se idituade n̄kpọfiọk.
6. Uwụtn̄kpọ Absalom ekpep nnyịn nso? (Se ndise n̄ko.)
6 Ẹkpediọk uwem ye nnyịn m̀mê ye owo emi imade, imekeme ndinam owo usiene mîdịghe iyom usụn̄ ndiwụt owo oro ke nnyịn n̄ko imekeme ndidiọk nte enye. Nnyịn ndinam n̄kpọ ntre ekeme ndinam se iketịbede ọdiọk enyịn akan se ekedide. Kop uwụtn̄kpọ Absalom eyen Edidem David. Esịt ama ofụt enye oyom ndibomo ini Amnon eyenete esie akakande Tamar eyeneka Absalom ubọk adan̄. Se ikodude ke Ibet Moses owụt ke Amnon ama odot n̄kpa ke se enye akanamde oro. (Lev. 20:17) Idịghe iyatesịt Absalom ọkọdiọk, enye ndikowot eyenete esie ọkọdiọk sia enye ikenyeneke unen ndinam utọ n̄kpọ oro.—2 Sam. 13:20-23, 28, 29.
Absalom ama ayak idiọkn̄kpọ emi ẹkenamde Tamar eyeneka esie anam enye ayat esịt edue (Se ikpehe 6)
7. Didie ke nte ẹkediọkde uwem ye mme owo akafịna andiwet Psalm kiet ke nsonso oro?
7 Ama etie nte ke mbon emi ẹdiọkde uwem ye nnyịn ye mbon en̄wen ẹnam ẹdia ẹnyọn̄, imekeme ndikere m̀mê ufọn ndinam eti n̄kpọ edi nso? Kop uwụtn̄kpọ owo kiet emi ekewetde Psalm, emi okokụtde nte ndiọi owo ẹdiọkde uwem ye nti owo, edi enye etie nte ke uwem akam enem ndiọi owo oro. Enye ọkọdọhọ ete: “Mmọ emi ẹdi mme idiọkowo emi ẹdude ke ifụre ke nsinsi.” (Ps. 73:12) Se enye okokụtde ama afịna enye tutu enye ekere ke owo ndinam n̄kpọ nnọ Jehovah edi ubiatini. Enye ọkọdọhọ ete: “N̄kere man mfiọk n̄kpọ emi; enye ekedi mfịna ọnọ mi.” (Ps. 73:14, 16) Kop se enye akakam etịn̄de mi owụt nte n̄kpọ oro akanamde etie imọ ke idem. Enye ọkọdọhọ ete: “Amaedi ami, akayak esisịt ukot ekpefebede mi, ikpat mi ama ekpere ndifiọnọde.” (Ps. 73:2) Mbiet n̄kpọ oro ama etịbe ọnọ brọda kiet emi idikotde Alberto.
8. Eketie brọda kiet didie ke idem ini ẹkedoride enye se enye mîkanamke?
8 Ndusụk nditọ-ete ẹkedọhọ ke Alberto eyịp okụk esop, edi idịghe akpanikọ ke ekedi. Ke ntak oro ẹma ẹbọ enye ebiowo ye mme utom en̄wen emi enye ekesinamde ke esop. Ke ini ediwak owo ke esop ẹkekopde ke ẹkedọhọ ke enye eyịp okụk, mmọ ikokponoke enye aba. Enye ọdọhọ ete: “N̄kpọ oro ama abiak mi, esịt onyụn̄ ayat mi eti-eti.” Enye ama ayak ubiak oro anam enye okûnen̄ede ukpere Jehovah aba. Enye ama akam etre ndidụk mbono esop ke ofụri isua ition. Uwụtn̄kpọ oro owụt nnyịn se ikemede nditịbe edieke nnyịn mîmụmke esịt ikama ẹma ẹdiọk uwem ye nnyịn.
KPEBE NTE JESUS AKANAMDE N̄KPỌ INI ẸKEDIỌKDE UWEM YE ENYE
9. Nso ye nso ke ẹkenam Jesus yak ọyọ? (Se ndise n̄ko.)
9 Jesus ama enịm uwụtn̄kpọ ọnọ nnyịn nte ikpanamde n̄kpọ ẹma ẹdiọk uwem ye nnyịn. Uwụtn̄kpọ esie oro edi anana-mbiet. Se mi nte mbonubon esie ye mbon en̄wen ẹkediọkde uwem ye enye. Mme iman esie emi mîkọbuọtke idem ye enye ẹkedọhọ ke ibuot ebe enye, ikpọ owo ido ukpono mme Jew ẹdọhọ ke mme demon ẹnọ enye odudu anam utịben̄kpọ, mbonekọn̄ Rome ẹdọn̄ enye ndọk, ẹtụhọde enye, ndien ke akpatre ẹwot enye. (Mark 3:21, 22; 14:55; 15:16-20, 35-37) Kpa ye oro, Jesus ama ọyọ kpukpru oro ye se ikande oro, isioho owo ndomokiet usiene. Nso ke ikeme ndikpep nto uwụtn̄kpọ esie oro?
Jesus ama enịm uwụtn̄kpọ ọnọ nnyịn nte ikpanamde n̄kpọ ẹma ẹdiọk uwem ye nnyịn, uwụtn̄kpọ esie edi anana-mbiet (Se ikpehe 9-10)
10. Jesus akanam didie n̄kpọ ini ẹkediọkde uwem ye enye? (1 Peter 2:21-23)
10 Kot 1 Peter 2:21-23. a Uwụtn̄kpọ emi Jesus ekenịmde ọnọ nnyịn ke nte ikpanamde n̄kpọ ẹma ẹdiọk uwem ye nnyịn inyeneke mbiet. Enye ama ọdiọn̄ọ ini emi enye okpodopde uyo ye ini emi enye ekpetịn̄de ikọ. (Matt. 26:62-64) Idịghe kpukpru ini emi ẹkesude nsu ẹdori enye ke enye ekesisioro uyo. (Matt. 11:19) Enye okponyụn̄ emek ndisioro, enye ikesisụn̄ike mbon emi ẹkekọbọde enye m̀mê ndidọhọ mmọ ke iyanam mmọ emi ye oko. Se ikan̄wamde enye omụm idem akama edi ke enye ama “aka iso ayak idemesie ọnọ enye emi ekpede edinen ikpe.” Jesus ama ọdiọn̄ọ ke nte Jehovah adade se ẹnamde imọ edi akpan n̄kpọ akan. Enye ama enịm ke Jehovah eyetre kpukpru oro ke nnennen ini.
11. Tịn̄ ndusụk usụn̄ emi ikemede ndikpeme se itịn̄de. (Se mme ndise n̄ko.)
11 Usụn̄ kiet emi ikemede ndikpebe Jesus edi ndikpeme se itịn̄de ẹma ẹdiọk uwem ye nnyịn. Ndusụk n̄kpọ emi ẹnamde nnyịn ẹdi n̄kpri n̄kpri n̄kpọ; imekeme ndimen iso mfep ke utọ mbon oro. Mîdịghe nnyịn ibiere ndidop uyo man nnyịn iditịn̄ se idinamde n̄kpọ ọdọdiọk akan se ekedide. (Eccl. 3:7; Jas. 1:19, 20) Ndusụk ini, imekeme ndibiere ndisioro uyo ima ikụt nte ẹdiọkde uwem ye owo, mîdịghe edi ke ẹyom ndiyụrọde se inịmde ke akpanikọ. (Utom 6:1, 2) Ikpemek ndisioro uyo, ẹyak inen̄ede idomo nditịn̄ ikọ sụn̄sụn̄, ukpono ukpono.—1 Pet. 3:15. b
Ẹma ẹdiọk uwem ye nnyịn, imekeme ndikpebe Jesus, inen̄ede ikpeme ini emi ikposiorode uyo ye nte ikpetịn̄de se inyenede nditịn̄ (Se ikpehe 11-12)
12. Didie ke ikeme ndiyak idem nnyịn nsịn ke ubọk “enye emi ekpede edinen ikpe”?
12 Usụn̄ en̄wen emi ikemede ndikpebe Jesus edi ndiyak idem nnyịn nsịn ke ubọk “enye emi ekpede edinen ikpe.” Ẹkpedori nnyịn se nnyịn mîduehe mîdịghe ẹdiọk uwem ye nnyịn, imenịm ke Jehovah ọdiọn̄ọ se idide akpanikọ. Oro ayan̄wam nnyịn iyọ kpukpru se ẹnamde nnyịn sia imọdiọn̄ọ ke utịt utịt, Jehovah eyenen̄ede kpukpru n̄kpọ obon. Ima iyak mfịna nnyịn isịn Jehovah ke ubọk, nnyịn idisịnke owo ke esịt m̀mê ndiyak se iketịbede aka iso esịne nnyịn ke esịt ata ikan̄. N̄kpọ iba oro ẹkeme ndinam nnyịn ikanam n̄kpọ idue, inyeneke idatesịt aba, inyụn̄ ikpereke Jehovah aba.—Ps. 37:8.
13. Nso ikeme ndin̄wam nnyịn ika iso iyọ ẹma ẹdiọk uwem ye nnyịn?
13 Imọdiọn̄ọ ke inyeneke nte idikpebede Jesus ndudue ndomokiet idụhe. Ndusụk ini, imekeme nditịn̄ ikọ mîdịghe inam n̄kpọ emi idituade n̄kpọfiọk nte ini akade. (Jas. 3:2) Ndusụk n̄kpọ emi ẹnamde nnyịn ẹkeme ndibiak nnyịn ke ofụri eyo-uwem nnyịn mîdịghe ẹnịm nnyịn ndo ke ofụri eyo-uwem nnyịn. Ekpedi se iwọrọde fi edi oro, nịm ke Jehovah ọdiọn̄ọ se iwọrọde fi. Jesus emi ẹkenyụn̄ ẹdiọkde uwem ye enye ọdiọn̄ọ nte etiede fi ke idem. (Heb. 4:15, 16) Jehovah ọnọ nnyịn anana-mbiet uwụtn̄kpọ Eyen esie, afiak ọnọ nnyịn nti item emi ẹkemede ndin̄wam nnyịn iyọ ẹma ẹdiọk uwem ye nnyịn. Ẹyak ise ufan̄ikọ iba ke n̄wed Rome emi ẹkemede ndin̄wam nnyịn.
“ẸYAK UFAN̄ ẸNỌ IYATESỊT ABASI”
14. ‘Ndiyak ufan̄ nnọ iyatesịt Abasi’ ọwọrọ nso? (Rome 12:19)
14 Kot Rome 12:19. Iyatesịt anie ke ufan̄ikọ oro ọdọhọ iyak ufan̄ inọ? Edi “iyatesịt Abasi.” Isiyak ufan̄ inọ iyatesịt Abasi ima iyak Jehovah enen̄ede se ikakwan̄ade ke ini esie ye ke usụn̄ emi enye ebierede ndinam ntre. Ke ẹma ẹkediọk uwem ye Brọda John, enye ọkọdọhọ ete: “Akana ntịme eti-eti ndimụm idem n̄kama man ndidomo ndinen̄ede n̄kpọ oro ke usụn̄ emi n̄kekerede. Rome 12:19 ama an̄wam mi nnyene ime mbet Jehovah.”
15. Ntak emi ọfọnde yak ibet Jehovah enen̄ede mfịna emi odude?
15 Ima inyene ime ibet Jehovah yak enen̄ede mfịna emi odude, imesidia ufọn. Ikpanam ntre, mbiomo ye n̄kọn̄ibuot ye editimede esịt emi owo esinyenede enye ama odomo ndibiere mfịna ke idemesie idisịmke nnyịn. Jehovah ọdọhọ ke imọ iyan̄wam nnyịn. Se enye etịn̄de ye nnyịn ke Bible etie nte enye ọdọhọ nnyịn ete: “Yak mfịna oro sịn mi ke ubọk; nyanam n̄kpọ mban̄a.” Jehovah ọdọhọ, “Ami nyosio usiene.” Ikpenyịme se enye etịn̄de oro, iyasana mfịna oro iyak, inịm ke enye eyebiere enye ke usụn̄ emi ọfọnde akan se owo ekededi ekemede ndibiere. Se ikan̄wamde John emi ima iketetịn̄ iban̄a edi oro. Enye ọkọdọhọ ete: “Edieke n̄kemede ndinyene ime mbet Jehovah, enye eyebiere mfịna oro enen̄ede ọfọn akan nte n̄kpebierede.”
“ẸKA ISO ẸDA NTI EDINAM ẸKAN IDIỌK UBỌK”
16-17. Didie ke akam ekeme ndin̄wam nnyịn ‘ika iso ida nti edinam ikan idiọk ubọk’? (Rome 12:21)
16 Kot Rome 12:21. Paul n̄ko ama ọdọhọ mme Christian yak mmọ “ẹka iso ẹda nti edinam ẹkan idiọk ubọk.” Ke ọwọrọ-etop ukwọrọ-ikọ emi Jesus ọkọkwọrọde ke obot, enye ọkọdọhọ ete: “Ẹka iso ẹma mme asua mbufo ẹnyụn̄ ẹbọn̄ akam ẹyom ufọn mmọ eke ẹkọbọde mbufo.” (Matt. 5:44) Se Jesus okonyụn̄ anamde ekedi oro. Ana-edi emesikere aban̄a ufen emi enye ọkọbọde ini mbonekọn̄ Rome ẹkekọn̄de enye ẹdian ke eto. Utọ ubiak ye esuene ye emiom emi ẹkesịmde enye ikedịghe ekpri. Ikpekere nte ikekere, idin̄wan̄ake nnyịn ima.
17 Jesus ikayakke nte ẹkediọkde uwem ye enye anam enye okpụhọde m̀mê ọkpọn̄ Jehovah. Utu ke enye ndikosụn̄i mbonekọn̄ oro, enye ama ọbọn̄ akam ete: “Ete, fen nọ mmọ, koro mmọ mîfiọkke se mmọ ẹnamde.” (Luke 23:34) Ima isịn mbon emi ẹdiọkde uwem ye nnyịn ke akam, oro ekeme ndin̄wam nnyịn isio n̄kpọ oro ifep ke esịt ikûnyụn̄ unen̄ede uyat esịt aba. Akam ekeme ndinam nnyịn ikûda mmọ nte ndiọi owo aba.
18. Didie ke akam akan̄wam Alberto ye John ẹyọ ini ẹkediọkde uwem ye mmọ?
18 Akam akan̄wam brọda iba emi ima iketetịn̄ iban̄a ke ibuotikọ emi ẹyọ ini ẹdiọkde uwem ye mmọ. Alberto ọdọhọ ete: “Mma nsịn nditọ-ete emi ẹkediọkde uwem ye ami do ke akam. Mma ndọhọ Jehovah ediwak ini an̄wam mi ntre ndiyat esịt ke se iketịbede.” Alberto afiak ọtọn̄ọ ndinam n̄kpọ nnọ Jehovah. Enem nnyịn ndikop oro. John ọdọhọ ete: “Ediwak ini, mma nsisịn brọda emi ọkọdiọkde uwem ye ami ke akam. Utọ akam oro ama an̄wam mi ndiọn̄ọ nte n̄kpadade brọda oro n̄kûnyụn̄ mbiere ikpe nnọ enye. Mme akam oro ẹma ẹnyụn̄ ẹn̄wam mi nnyene emem.”
19. Nso ke ana inam tutu utịt ererimbot emi edi? (1 Peter 3:8, 9)
19 Nnyịn idiọn̄ọke utọ ufịk m̀mê utụk emi edisịmde nnyịn m̀mê nte ẹdidiọkde uwem ye nnyịn mbemiso utịt ererimbot emi edide. Edi inamke n̄kpọ m̀mê ewe ke otu oro iwat idibehe ke edem nnyịn, ẹyak ikûdedei utre ndibọn̄ akam ndọhọ Jehovah an̄wam nnyịn. N̄kpọ en̄wen emi idinamde edi nnyịn ndikpebe nte Jesus akanamde n̄kpọ ini ẹkediọkde uwem ye enye inyụn̄ ika iso inam mme item Bible. Ima inam ntre, imenịm ke Jehovah ọyọdiọn̄ nnyịn.—Kot 1 Peter 3:8, 9.
ỌYỌHỌ IKWỌ 38 Abasi Idikpọn̄ke Fi
a Ke akpa leta emi apostle Peter ekewetde, ke ibuot 2 ye 3, enye etịn̄ nte mme ete-ufọk emi ẹsọn̄de ido ẹkediọkde uwem ye nditọ ufọk mmọ, m̀mê nte mme ebe emi mîkokponoke Jehovah ẹkediọkde uwem ye iban mmọ.—1 Pet. 2:18-20; 3:1-6, 8, 9.
b Ka jw.org kese vidio emi, Nte Ima Esinamde Inyene Ata Emem.
