Be ka se isịnede

Be ka se isịnede

IBUOTIKỌ UKPEPN̄KPỌ 40

Sịn Idem Nam N̄kpọ Abasi ke Ata Utịt Utịt “Mme Akpatre Usen” Emi

Sịn Idem Nam N̄kpọ Abasi ke Ata Utịt Utịt “Mme Akpatre Usen” Emi

“Ẹsọn̄ọ ẹda, ẹkûyak n̄kpọ esehede mbufo, ẹnyene ekese ndinam ke utom Ọbọn̄ kpukpru ini.”—1 COR. 15:58.

ỌYỌHỌ IKWỌ 58 Yom Eyen Emem

SE IDIKPEPDE *

1. Nso inam inịm ke idu ke “mme akpatre usen”?

EKPEDI afo akamana ke 1914 ama ekebe, ọwọrọ tọn̄ọ akamana osụk odu ke “mme akpatre usen” editịm n̄kpọ emi. (2 Tim. 3:1) Kpukpru nnyịn imokop nte mme n̄kpọ emi Jesus ọkọdọhọde ke ẹyetịbe ke eyo nnyịn ẹtịbede. Ndusụk mmọ ẹdi ekọn̄, akan̄, unyekisọn̄, ndiọi udọn̄ọ, ubiatibet nditọt, ye ndikọbọ ikọt Jehovah. (Matt. 24:3, 7-9, 12; Luke 21:10-12) Imokụt n̄ko mme owo ẹtiede nte apostle Paul ọkọdọhọde ke ẹyetie. (Se ekebe emi “ Nte Mme Owo Ẹtiede Idahaemi.”) Nnyịn emi ikponode Jehovah imenịm ke idu ke ata utịt utịt “mme akpatre usen” editịm n̄kpọ emi.—Mic. 4:1.

2. Ibọrọ mme mbụme ewe ke oyom ifiọk?

2 Idu idahaemi ke ata utịt utịt “mme akpatre usen” sia ebịghi 1914 ekebe. Sia utịt enen̄erede ekpere, oyom ifiọk ibọrọ mme akpan mbụme emi: Nso ye nso iditịbe ini “mme akpatre usen” ẹdisịmde utịt? Nso ke Jehovah oyom inam nte itiede ibet mme n̄kpọ oro ẹtịbe?

NSO IDITỊBE INI “MME AKPATRE USEN” ẸDISỊMDE UTỊT?

3. Akpa Thessalonica 5:1-3 owụt ke nso ke mme andikara ererimbot ẹditan̄a?

3 Kot 1 Thessalonica 5:1-3. Paul etịn̄ aban̄a “usen Jehovah.” Usen Jehovah eke itien̄wed emi editọn̄ọ ke ini ẹdisobode “Akwa Babylon,” oro edi, kpukpru nsunsu ido ukpono, onyụn̄ etre ke ekọn̄ Armageddon. (Edi. 16:14, 16; 17:5) Esisịt ini mbemiso “usen Jehovah” oro ọtọn̄ọ, mme andikara ererimbot ẹyetan̄a “emem ye ifụre!” (Ndusụk edikabade Bible ẹdọhọ: “Emem ye unana mfịna.”) Mme andikara ererimbot ẹsiwak nditịn̄ mbiet ikọ emi ini mmọ ẹtịn̄de se mmọ ẹnamde man mme idụt ẹdiana kiet. * Edi “emem ye ifụre” emi Bible ọdọhọde ke ẹyetan̄a mi okpụhọde ye eke mmọ. Nso inam idọhọ ntre? Ini ẹditan̄ade “emem ye ifụre,” ediwak owo ẹyekere ke mme andikara ererimbot ẹnam ererimbot ọfọn. Edi, “akwa ukụt” ọyọtọn̄ọ, ndien ekem “nsobo ayabuat” mmọ.—Matt. 24:21.

Kûyak ẹda “emem ye ifụre” emi mme andikara ererimbot ẹditan̄ade ẹbian̄a fi (Se ikpehe 3-6) *

4. (a) Nso ke nnyịn mîfiọkke kan̄a iban̄a “emem ye ifụre” emi ẹditan̄ade? (b) Nso ke idiọn̄ọ iban̄a “emem ye ifụre” emi ẹditan̄ade?

4 Imọfiọk ndusụk n̄kpọ iban̄a “emem ye ifụre” emi ẹditan̄ade. Edi, odu ndusụk se nnyịn mîfiọkke. Nnyịn ifiọkke se idinamde mme andikara ererimbot ẹtan̄a “emem ye ifụre” m̀mê nte mmọ ẹditan̄ade. Nnyịn ifiọkke n̄ko m̀mê edidi etop emi ẹditan̄ade ini kiet m̀mê edidi ẹtịn̄ ẹfiak ẹtịn̄. M̀mê mmọ ẹditan̄a didie, se idiọn̄ọde edi ke mme andikara ererimbot emi ikemeke ndinam emem odu ke ofụri ererimbot, ntre ikpanaha iyak mmọ ẹda se mmọ ẹtan̄ade ẹbian̄a nnyịn. Utu ke oro, akpana iti ke se Bible ọkọdọhọde ke ẹyetan̄a edi oro. Oro ke idida idiọn̄ọ ke “usen Jehovah” ọmọn̄ ọtọn̄ọ!

5. Didie ke 1 Thessalonica 5:4-6 an̄wam nnyịn iben̄e idem inọ “usen Jehovah”?

5 Kot 1 Thessalonica 5:4-6. Item emi Paul ọkọnọde owụt nnyịn nte ikpeben̄ede idem inọ “usen Jehovah.” Nnyịn ‘ikpedehe idap nte mmọ eken ẹdede,’ edi akpana “itaba idap,” m̀mê idu ke ukpeme. Ke uwụtn̄kpọ, ana inen̄ede ikpeme man ikeme ndika iso nda san̄asan̄a ikûnyụn̄ udedei usịn idem ke n̄kpọ ukara ererimbot emi. Edieke isịnde idem ke n̄kpọ ukara, iyetiene idi “ubak ererimbot” emi. (John 15:19) Imọfiọk ke Obio Ubọn̄ Abasi kpọt edinam emem odu ke ererimbot emi.

6. Nso ke iyom ndin̄wam mme owo ẹnam? Ntak-a?

6 Idịghe nnyịn kpọt idiben̄e idem, ana in̄wam mbon en̄wen n̄ko ẹdiọn̄ọ se Bible ọkọdọhọde ke eyetịbe ke ererimbot emi. Ọfọn iti ke akwa ukụt ama ọtọtọn̄ọ, ke ini ididụhe aba inọ mmọ ndidi ndikpono Jehovah. Oro edi ntak emi anade ikwọrọ ikọ usọp usọp! *

KA ISO SỊN IDEM KWỌRỌ IKỌ

Ini ikwọrọde ikọ mfịn, imesiwụt mme owo ke Obio Ubọn̄ Abasi kpọt ekeme ndinam emem ye ifụre ẹdu ke ofụri ererimbot (Se ikpehe 7-9)

7. Nso ke Jehovah oyom nnyịn inam idahaemi?

7 Jehovah oyom nnyịn ika iso isịn idem ikwọrọ ikọ ke ekpri ini emi osụhọde mbemiso “usen” esie ọtọn̄ọ. Ana ikụt ite ke ‘imenyene ekese ndinam ke utom Ọbọn̄.’ (1 Cor. 15:58) Jesus ama etetịn̄ se nnyịn idinamde. Ini enye eketịn̄de mme akpan n̄kpọ emi ẹditịbede ke mme akpatre usen emi, enye ama etịn̄ n̄ko ete ke “ẹnyene ndibem iso n̄kwọrọ eti mbụk ke kpukpru idụt.” (Mark 13:4, 8, 10; Matt. 24:14) Emi ọwọrọ ke kpukpru ini emi akade ukwọrọikọ, afo emetiene anam se Jesus eketịn̄de oro osu!

8. Didie ke inam utom ukwọrọikọ iketre idahaemi?

8 Nso ke ikpetịn̄ iban̄a nte inamde utom ukwọrọikọ iketre idahaemi? Edi isua akabade, ibat mbon emi ẹkopde eti mbụk awak. Ke uwụtn̄kpọ, kere ban̄a nte mme asuanetop Obio Ubọn̄ ẹkade iso ndiwak ke ofụri ererimbot ke mme akpatre usen emi. Ke 1914, mme asuanetop 5,155 ẹkedu ke idụt 43. Edi mfịn mme asuanetop ẹbe miliọn itiaita ye ubak, ẹnyụn̄ ẹkwọrọ ikọ ke idụt 240! Kpa ye emi, utom nnyịn ikụreke kan̄a. Ana ika iso inam mme owo ẹdiọn̄ọ ke Obio Ubọn̄ Abasi kpọt edinam kpukpru mfịna ubonowo ẹtre.—Ps. 145:11-13.

9. Ntak emi anade ika iso ikwọrọ etop Obio Ubọn̄?

9 Nnyịn iditreke ndikwọrọ Obio Ubọn̄ Abasi tutu Jehovah ọdọhọ nnyịn ke ekem. Usen ifan̄ osụhọ ọnọ mme owo ndidi ndifiọk Jehovah Abasi ye Jesus Christ? (John 17:3) Nnyịn idiọn̄ọke. Edi imọdiọn̄ọ ke tutu akwa ukụt ọtọn̄ọ, ke owo ekededi emi ‘enyenede eti esịt oro edinamde enye enyene nsinsi uwem’ ekeme ndinyịme eti mbụk onyụn̄ edikpono Jehovah. (Utom 13:48) Didie ke ikeme ndin̄wam mmọ mbemiso ini ebe akaha?

10. Didie ke Jehovah an̄wam nnyịn ikpep mme owo akpanikọ?

10 Jehovah ada esop esie ọnọ nnyịn kpukpru se idin̄wamde nnyịn ikpep mme owo akpanikọ. Ke uwụtn̄kpọ, ẹsikpep nnyịn se ikpanamde ke kpukpru mbono esop ufọturua. Mbono esop emi esin̄wam nnyịn ifiọk se ikpetịn̄de akpa ini emi ikwọrọde ikọ inọ owo ye ke ini ifiakde ibịne owo oro. Imesikpep n̄ko nte ikpekpepde owo Bible. Esop Jehovah ẹnyụn̄ ẹnọ nnyịn Mme Akpan N̄kpọ Isidade Ikpep Owo Bible ndida nnam emi. Mme n̄kpọutom emi ẹn̄wam nnyịn . . .

  • ikwọrọ ikọ,

  • inam ọdọn̄ mme owo ndidiọn̄ọ Abasi,

  • inam ọdọn̄ mme owo ndifiọk mme n̄kpọ en̄wen ke Bible,

  • in̄wam mme owo ẹdiọn̄ọ akpanikọ ke ini ikpepde mmọ Bible, inyụn̄

  • ikot mbon emi ẹmade Ikọ Abasi ẹtiene ẹdi Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ẹnyụn̄ ẹka ikpehe Intanet nnyịn.

Imọfiọk ke ikụreke ke ndinyene mme n̄kpọutom emi. Ana ida mmọ inam n̄kpọ. * Ke uwụtn̄kpọ, ekpedi ke ama ọkọkwọrọ ikọ ọnọ owo emi oyomde ndifiọk akpanikọ, afo ọnọ enye tract m̀mê magazine, oro ayan̄wam enye okot n̄kpọ en̄wen adian ke se ẹkenemede tutu afo afiak okokụt enye. Edi utom nnyịn owo kiet kiet ndisịn idem n̄kwọrọ Obio Ubọn̄ Abasi kpukpru ọfiọn̄.

11. Nso ikanam ẹsio Online Bible Study Lessons ẹdi?

11 N̄kpọ en̄wen emi Jehovah adade an̄wam mme owo ẹkpep akpanikọ edi Online Bible Study Lessons ke jw.org®. (Ka BIBLE TEACHINGS > ONLINE LESSONS.) Nso ikanam ẹwet mme ibuotikọ ukpepn̄kpọ oro? Kpukpru ọfiọn̄, mme owo ke tọsịn ke tọsịn ke ofụri ererimbot ẹsika Intanet ẹkeyom mme ibuotikọ emi aban̄ade Bible. Mme ibuotikọ ukpepn̄kpọ emi ẹdọn̄de ke ikpehe Intanet nnyịn ẹkeme ndin̄wam utọ mme owo emi ẹtọn̄ọ ndidiọn̄ọ akpanikọ emi odude ke Ikọ Abasi. Ndusụk mbon emi ọkwọrọde ikọ ọnọ ẹkeme ndimen̄e ndinyịme afo ekpep mmọ Bible. Ekpedi ntre, wụt mmọ mme ibuotikọ ukpepn̄kpọ emi ke ikpehe Intanet nnyịn mîdịghe kọpi adres itie oro nọ mmọ. *

12. Nso ke owo ekeme ndikpep ke Online Bible Study Lessons?

12 Ke Online Bible Study Lessons, ẹneme ẹban̄a Bible ye Andinyene Bible, akpan mbon emi ẹtịn̄de ẹban̄a ke Bible, ye etop Bible emi ọnọde nnyịn idotenyịn. Ke ini owo ekpepde mme ibuotikọ emi, enye oyokụt:

  • Nte Bible ekemede ndin̄wam owo

  • Mbon emi Jehovah, Jesus, ye mme angel ẹdide

  • Se ikanamde Abasi obot owo

  • Se inamde ufen ye idiọkn̄kpọ ẹdu

Mme ibuotikọ ukpepn̄kpọ oro ẹneme n̄ko nte Jehovah . . .

  • edinamde ufen ye n̄kpa ẹtre,

  • edinamde mme akpan̄kpa ẹset, inyụn̄

  • inam Obio Ubọn̄ esie ada itie ukara owo emi mînyeneke ufọn mi.

13. Ndi nnyịn ndidọn̄ mme ibuotikọ ukpepn̄kpọ ke ikpehe Intanet nnyịn ọwọrọ ke nnyịn idisan̄ake ikpep mme owo Bible aba? Nam an̄wan̄a.

13 Nnyịn ndidọn̄ mme ibuotikọ ukpepn̄kpọ emi ke ikpehe Intanet nnyịn iwọrọke ke nnyịn idisan̄ake ikpep mme owo Bible aba. Jesus ọnọ nnyịn akwa ifet ndinam mme owo ẹdi mbet esie. Imekere ke mbon emi ẹyomde ndifiọk Abasi ẹyekot mme ibuotikọ ukpepn̄kpọ oro, ẹma se mmọ ẹkotde, ẹnyụn̄ ẹyom ndifiọk mme n̄kpọ en̄wen. Ekpedi ntre, mmọ ẹkeme ndinyịme ẹkpep mmọ Bible. Ke utịt ibuotikọ ukpepn̄kpọ kiet kiet, itie odu emi ẹdọhọde owo esịn eben̄e ọdọhọ ke imoyom ẹdikpep imọ Bible. Kpukpru usen, n̄kpọ nte owo 230 ke nsio nsio itie ke ererimbot ẹsida ikpehe Intanet nnyịn ẹdọhọ ẹdikpep mmimọ Bible! Enen̄ede oyom owo enyene owo emi esikpepde enye Bible!

KA ISO DOMO NDINAM MME OWO ẸDI MBET CHRIST

14. Nso ke oyom idomo ofụri ukeme inam nte Jesus ọkọdọhọde ke Matthew 28:19, 20? Ntak anade inam oro?

14 Kot Matthew 28:19, 20. Nte ikpepde mme owo Bible, ana idomo ofụri ukeme nnyịn ‘inam mmọ ẹdi mbet Jesus inyụn̄ ikpep mmọ ẹnam kpukpru n̄kpọ emi Jesus eketemede nnyịn.’ Oyom in̄wam mme owo ẹkụt ntak emi edide ata akpan n̄kpọ mmọ ndimek ndikpono Jehovah nnyụn̄ nda nnọ Obio Ubọn̄ esie. Emi ọwọrọ ke oyom idomo ukeme in̄wam mme owo ẹnanam se mmọ ẹkpepde, ẹyak idemmọ ẹnọ Jehovah, ẹnyụn̄ ẹna baptism. N̄kukụre se idinamde mmọ ẹbọhọ “usen Jehovah” edi oro.—1 Pet. 3:21.

15. Nso ke nnyịn mîkpabiatke ini inam? Ntak-a?

15 Nte ima ikeneneme, ata ekpri ini osụhọ mbemiso editịm n̄kpọ emi esịm utịt. Ntre nnyịn inyeneke ini ndibiat n̄ka iso n̄kpep Bible ye mbon emi mînamke n̄kpọ ndomokiet ndiwụt ke imoyom ndidi mbet Christ. (1 Cor. 9:26) Oyom isọsọp inam utom nnyịn! Ediwak owo do emi anade ikwọrọ etop Obio Ubọn̄ inọ mbemiso ini ebe.

DIAN̄ADE KPỌN̄ SE EDEDI EMI ASAN̄ADE N̄KPỌ YE NSUNSU IDO UKPONO

16. Ediyarade 18:2, 4, 5, 8 owụt ke nso ke kpukpru nnyịn ikpanam? (Se ikọ idakisọn̄ n̄ko.)

16 Kot Ediyarade 18:2, 4, 5, 8Mme ufan̄ikọ emi ẹnam ikụt n̄kpọ en̄wen emi Jehovah oyomde ikọt esie ẹnam. Ana kpukpru ikọt Jehovah ẹkụt ẹte ke imadian̄ade ofụri ofụri ikpọn̄ Akwa Babylon. Mbemiso owo emi isikpepde Bible edifiọkde akpanikọ, ekeme ndidi enye ekesịne ke nsunsu ido ukpono. Ekeme ndidi enye ama esidụk ederi mmọ onyụn̄ etiene anam se mmọ ẹnamde. Mîdịghe, ekeme ndidi enye ama esitiene etịp okụk ẹda ẹn̄wam ẹnam n̄kpọ. Mbemiso ẹnyịmede owo emi isikpepde Bible edi asuanetop emi mînaha baptism, ana enye adian̄ade ofụri ofụri ọkpọn̄ nsunsu ido ukpono. Enye enyene ndiwet leta ndọhọ ufọkabasi emi enye ekesikade ke imọ idịghe owo mmọ aba, mîdịghe enye etre ofụri ofụri ndibuana ye ufọkabasi oro ye n̄ka en̄wen ekededi emi asan̄ade n̄kpọ ye Akwa Babylon. *

17. Nso utọ utom ke asan̄autom Jehovah mîkpanamke? Ntak-a?

17 Ana asan̄autom Jehovah okụt ete ke utom imọ isan̄ake n̄kpọ ndomokiet ye Akwa Babylon. (2 Cor. 6:14-17) Ke uwụtn̄kpọ, ufọkabasi ẹkpeyom ndida enye ke utom, enye idinyịmeke. N̄ko, edieke eyenete enyenede itie emi enye esinamde utom, ndien itieutom mmọ ẹnyene utom ke ufọk emi ẹsidade ẹnịm edinam nsunsu ido ukpono, enye idinyịmeke ndikanam utom emi edidade enye anyan ini do. Ndien edieke enye enyenede mbubehe idemesie, enye idisịnke n̄wed eben̄e ke ini ikpehe Akwa Babylon ekededi ẹyomde mbon mbubehe se ẹnọ utom m̀mê enye ndiyom ndikama utom ndomokiet ke ikpehe Akwa Babylon ekededi. Nso inam nnyịn mîdaha n̄kpọ emi mfefere mfefere? Sia nnyịn iyomke nditiene mbuana ke se ẹnamde ke mme ido ukpono emi ẹdehede ke enyịn Abasi, inyụn̄ iyomke nditiene mbuana ke ndiọi n̄kpọ mmọ.—Isa. 52:11. *

18. Didie ke brọda kiet ọkọsọn̄ọ ada anam se Bible ekpepde ini ẹnọde enye utom?

18 Ediwak isua ko ke edem, ete kiet ama enyene utom ke ufọkabasi emi odude ke obio emi ebiowo kiet okodụn̄de. Ebiowo oro esinam mbubehe idemesie. Ete oro ama okot ebiowo oro edinam ekpri utom kapenta do. Ete oro ama ọdiọn̄ọ ke ebiowo oro esidọhọ ke imọ ikemeke ndinam utom ke ufọkabasi. Edi isan̄ emi, ete oro okoyom owoutom ke mbrenyịn. Kpa ye oro, ebiowo oro ama esịn utom oro ke ntak se Bible ekpepde. Urua oro eketienede, ẹma ẹsịn ndise kapenta en̄wen ke n̄wedmbụk n̄kpọntịbe nte adiande cross ke ufọkabasi oro. Ekpedi brọda oro ama okpụhọ ekikere enyịme ndinam utom oro, ekeme ndidi ndise esie ke ẹkpekesịn oro. Kere nte nditọete ke esop ẹkpedade enye! Kere n̄ko nte ekpeketiede Jehovah ke idem.

NSO KE IKPEP?

19-20. (a) Nso ke ikpep? (b) Nso en̄wen ke inyene ndikpep?

19 Bible owụt ke akpan prọfesi en̄wen emi edisude ke mîbịghike edi mme andikara ererimbot nditan̄a “emem ye ifụre.” Se Jehovah ekpepde nnyịn anam ifiọk ke mme andikara ererimbot emi idikemeke ndinam ata emem odu idahaemi ye ke nsinsi. Nso ke ikpanam mbemiso ini ẹtan̄ade “emem ye ifụre,” ndien nsobo abuat mbon ererimbot emi? Jehovah oyom ika iso isịn idem ikwọrọ etop Obio Ubọn̄ esie inyụn̄ idomo ndinam mme owo ẹdi mbet Christ. Ana inyụn̄ idian̄ade ofụri ofụri ikpọn̄ kpukpru nsunsu ido ukpono. Emi esịne ndiwọrọ ofụri ofụri n̄kpọn̄ Akwa Babylon nnyụn̄ nsịn ndinam utom ekededi emi asan̄ade n̄kpọ ye enye.

20 Enyene mme n̄kpọ emi ẹditịbede ke ata utịt utịt “mme akpatre usen” emi ke ẹma ẹketan̄a “emem ye ifụre.” Onyụn̄ enyene mme n̄kpọ en̄wen emi Jehovah oyomde nnyịn inam. Nso ye nso idi oro? Didie ke ikeme ndiben̄e idem nnọ kpukpru se iditịbede ke esisịt ini ke iso? Iyokụt ke ibuotikọ emi etienede.

ỌYỌHỌ IKWỌ 71 Nnyịn Idi Udịmekọn̄ Jehovah!

^ ikp. 5 Imọn̄ isọp ndikop mme andikara ererimbot ẹtan̄ade ẹte ke imanam “emem ye ifụre” ẹdu ke ofụri ererimbot. Iyada oro idiọn̄ọ ke akwa ukụt ọmọn̄ ọtọn̄ọ. Nso ke Jehovah oyom nnyịn inam tutu esịm ini oro? Ibuotikọ emi ọmọn̄ an̄wam nnyịn ikụt ibọrọ mbụme emi.

^ ikp. 3 Ke uwụtn̄kpọ, Esop Edidiana Mme Idụt ẹdọhọ ke ikpehe Intanet mmọ ke ‘imanam mme idụt ẹdu ke emem ye ifụre.’

^ ikp. 6 Se ibuotikọ emi “Ndi Abasi Esinọ Ini Ekem Mbemiso Ọnọde Ndiọi Owo Ufen?” ke Enyọn̄-Ukpeme emi.

^ ikp. 10 Se ibuotikọ emi “Sikpep Mme Owo Akpanikọ” ke Enyọn̄-Ukpeme October 2018 man okụt nte akpadade Mme Akpan N̄kpọ Isidade Ikpep Owo Bible anam n̄kpọ.

^ ikp. 11 Mme ibuotikọ ukpepn̄kpọ emi ẹdu ke Ikọmbakara ye usem Portuguese kpọt idahaemi, edi ẹyekabade ẹdọn̄ ke mme usem efen nte ini akade.

^ ikp. 16 Ana idian̄ade n̄ko ikpọn̄ mme n̄ka nte “youth camp” m̀mê mme itie nte itie usịn̄ede idem, itie ewọk, m̀mê mme n̄ka emi ẹban̄ade nsọn̄idem, emi ẹsan̄ade n̄kpọ ye ido ukpono. Utọ n̄ka ntre edi YMCA (Young Men’s Christian Association) ye YWCA (Young Women’s Christian Association). Se “Mme Mbụme Oro Mme Andikot Ẹbụpde” ke Enyọn̄-Ukpeme Ikọmbakara eke January 1, 1979 man okụt se esop Abasi ẹtịn̄de ẹban̄a owo ndidụk YMCA. Kpa ye emi utọ n̄ka ntem ke edem mbufo ẹkemede ndidọhọ ke se mmimọ inamde inen̄ekede idi n̄kpọ ido ukpono, se idude edi ke utọ mme n̄ka emi ẹkpep n̄kpọ ido ukpono ẹnyụn̄ ẹyom mme owo ẹnam n̄kpọ nsunsu ido ukpono.

^ ikp. 17 Edieke oyomde ndinen̄ede mfiọk mme item Bible emi ẹkpen̄wamde fi ọfiọk se akpanamde aban̄a utom emi asan̄ade n̄kpọ ye mme ido ukpono, se “Mme Mbụme Oro Mme Andikot Ẹbụpde” ke Enyọn̄-Ukpeme April 15, 1999.

^ ikp. 83 MME NDISE: Ndise emi owụt nte mme owo ẹnamde n̄kpọ ke ini mmọ ẹkopde nte ẹtan̄ade “emem ye ifụre” ke TV ke itie unyam kọfi. Ebe ye n̄wan emi ẹdide Mme Ntiense Jehovah, emi ẹwahade do ẹduọk odudu ini ẹkwọrọde ikọ, iyakke ẹda se ẹtan̄ade oro ẹbian̄a mmọ.