Be ka se isịnede

Be ka se isịnede

Joseph F. Rutherford ye nditọete en̄wen isan̄ kiet emi mmọ ẹkekade Europe

1920—Isua Ikie Emi Ekebede

1920—Isua Ikie Emi Ekebede

KE NTỌN̄Ọ ntọn̄ọ isua 1920, ama enen̄ede ọdọn̄ ikọt Jehovah ndinam utom emi akanade mmọ ke iso. Mmọ ẹkeda ibuotikọ isua oro ẹto Psalm 118:14, emi ọdọhọde ete: “ỌBỌN̄ edi odudu mi ye ikwọ mi.”—King James Version.

Ọkọdọdọn̄ ikọt Jehovah oro ndikwọrọ ikọ, Jehovah ama onyụn̄ ọnọ mmọ odudu ẹkwọrọ. Mbemiso isua oro, mme asiakusụn̄ ẹkedi 225, edi isua oro mmọ ẹma ẹdọk ẹsịm 350. Kpa isua oro, mme asuanetop emi ẹkenọde ibatutom ẹsọk ibuot itieutom ẹma ẹwak ẹbe 8,000. Akpa ini emi utọ uwak owo oro ẹkenọde ibatutom ekedi oro. Jehovah ama anam ediwak owo ẹkop ukwọrọikọ mmọ.

IKỌT JEHOVAH ẸMA ẸSỊN IFỊK ETIETI KE N̄KPỌ ABASI

Ke March 21, 1920, Joseph F. Rutherford, emi akadade usụn̄ ke utom emi Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹkenamde ini oro ama ọnọ utịn̄ikọ ke ibuotikọ emi ọkọdọhọde, “Ediwak Miliọn Owo Oro Ẹdude Uwem Idahaemi Idikpaha ke Nsinsi.” Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹma ẹnam ofụri se mmọ ẹkekeme man ẹkot mme owo ẹdikop utịn̄ikọ oro. Mmọ ẹma ẹbọ kiet ke otu n̄kponn̄kan itie senima ke New York City ẹnyụn̄ ẹnọ mme owo n̄kpọ nte n̄wedikot 320,000.

N̄wedmbụk n̄kpọntịbe emi ẹkedade ẹkot mme owo ẹdikop utịn̄ikọ emi, “Ediwak Miliọn Owo Oro Ẹdude Uwem Idahaemi Idikpaha ke Nsinsi”

Mbon emi ẹkedide ẹdikop utịn̄ikọ oro ẹma ẹwak ẹkan se ẹkekerede. Se ibede owo 5,000 ẹma ẹdiyọhọ itie senima oro tutu ufan̄ idụhe aba, ntre ẹma ẹdọhọ owo 7,000 en̄wen ẹnyọn̄ọ. Enyọn̄-Ukpeme ọkọdọhọ ke mboho oro ekedi “kiet ke otu mboho emi Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹkenịmde, emi mme owo ẹkewakde ẹkan, oro okonyụn̄ ọdọn̄de mme owo esịt akan.”

Ẹma ẹdinen̄ede ẹdiọn̄ọ Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible nte mbon emi ẹsikwọrọde ke “ediwak miliọn owo oro ẹdude uwem idahaemi idikpaha ke nsinsi.” Ini oro, ikan̄wan̄ake Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ke akana mmọ ẹkwọrọ etop Obio Ubọn̄ Abasi ke ediwak itie ke ererimbot, ẹnyụn̄ ẹkwọrọ ke anyan ini. Kpa ye oro, mmọ ẹma ẹsụk ẹsịn idem ẹkwọrọ ikọ. Sista Ida Olmstead emi ọkọtọn̄ọde ndidụk mbono esop ke 1902 ọkọdọhọ ete: “Ima idiọn̄ọ ke Abasi aduak ndinam ediwak nti n̄kpọ nnọ ofụri ubonowo ke ini iso. Ntre nnyịn iketreke ndikwọrọ eti mbụk emi nnọ owo ekededi emi isobode ke ukwọrọikọ.”

IMA ITỌN̄Ọ NDIMỊN̄ MME N̄WED NNYỊN KE IDEM NNYỊN

Nditọete ke Bethel ẹma ẹtọn̄ọ ndimịn̄ ndusụk mme n̄wed nnyịn ke idemmọ man ẹkụt ke nditọete inanake n̄wed se ẹda ẹkpep Ikọ Abasi. Mmọ ẹma ẹdep masịn umịn̄n̄wed ẹnịm ke ufọk kiet emi mmọ ẹkebọde ke ukpeokụk. Ufọk oro ama ekpere Bethel; okodu ke nọmba 35 Myrtle Avenue, ke Brooklyn, New York.

Leo Pelle ye Walter Kessler ẹketọn̄ọ utom ke Bethel ke January 1920. Walter ọkọdọhọ ete: “Ini ikesịmde Bethel, brọda emi ekesede enyịn ke itie umin̄n̄wed ama ese nnyịn mbiba onyụn̄ ọdọhọ ete, ‘Ẹmọn̄ ẹnam utom ke hour kiet ye ubak emi osụhọde mbemiso ini udia uwemeyo ekem.’ Enye ama ọdọhọ nnyịn ika ubet idakisọn̄ emi ẹkebonde n̄kpọ ikatan̄ katọn n̄wed idi.”

Leo etịn̄ se iketịbede edem usen oro ete: “Ẹkedọhọ nnyịn ikeyet ibibene ke ufọkenyọn̄ oro. Akanam nnamke utọ ndedehe utom oro akpa. Edi ikafịnake mi sia ikanam utom oro inọ Jehovah.”

Masịn umịn̄n̄wed emi ẹkedade ẹmịn̄ Enyọn̄-Ukpeme

Ke ufan̄ urua ifan̄ kpọt, nditọete oro ẹkesịnde idem ke utom Abasi ẹma ẹtọn̄ọ ndimịn̄ Enyọn̄-Ukpeme. Ẹma ẹda masịn umịn̄n̄wed emi okodude ke akpa enyọn̄ ufọk oro ẹmịn̄ Enyọn̄-Ukpeme February 1, 1920 idem 60,000. Itetịn̄ mi, nditọete ẹma ẹdep masịn umịn̄n̄wed efen ẹdiwụk ke ubet idakisọn̄ ufọkenyọn̄ oro. Mmọ ẹkekot enye oro Battleship. Mmọ ẹma ẹtọn̄ọ ndimịn̄ The Golden Age n̄ko. Ẹketọn̄ọ ye eke April 14, 1920. Oro okowụt ke Jehovah ọdiọn̄ se nditọete oro ẹkesịnde idem ẹnam.

“Ikafịnake mi sia ikanam utom oro inọ Jehovah”

“ẸYAK IDU KE EMEM”

Nditọete emi ẹkesọn̄ọde ẹda ye Jehovah ẹma ẹfiak ẹtọn̄ọ ndisịn idem nnam utom Abasi ye idatesịt nnyụn̄ ndiana kiet. Edi ndusụk Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹma ẹkpọn̄ esop Abasi ini mfịna okodude ọtọn̄ọde ke 1917 esịm 1919. Ẹdinam didie in̄wam mmọ?

Ẹma ẹwet ibuotikọ emi, “Ẹyak Idu ke Emem” ke Enyọn̄-Ukpeme April 1, 1920. Ẹma ẹdọhọ nditọete ke ibuotikọ oro ẹte: ‘Imenịm ke kpukpru mbon oro ẹnyenede spirit Ọbọn̄ ẹben̄e idem ndifre mban̄a se iketịbede ke edem nnyụn̄ ndiana kiet ye ikọt Abasi nnam utom esie.’

Ediwak owo ẹma ẹnam se ẹketịn̄de ke Enyọn̄-Ukpeme oro. Brọda kiet ye n̄wan esie ẹma ẹwet ẹte: ‘Imenịm ke ima inam ndudue nte ikayakde ofụri isua kiet ye n̄kpọ ebe nnyịn ikaha ukwọrọikọ, edi mbon en̄wen ke ẹka. Nnyịn ikereke ke iyayak utọ n̄kpọ oro afiak ọwọrọ nnyịn aba.’ Ediwak utom ke akana ebet nditọete oro ẹkefiakde ẹtọn̄ọ ndinam n̄kpọ Abasi do.

IMA INỌ MME OWO N̄WED EMI ẸKEKOTDE “ZG”

Ke June 21, 1920, Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹma ẹtọn̄ọ ndisịn idem ndeme mme owo n̄wed emi ẹkekotde “ZG.” “ZG” ekedi The Finished Mystery * emi ekenyenede mmemmem ikpædem. Ini ukara ẹkedọhọde Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹkûnọ mme owo n̄wed oro aba ke 1918, se ẹma ẹkememịn̄ ẹbon ama awak etieti.

Idịghe mme asiakusụn̄ kpọt ke ẹkedọhọ ẹnọ mme owo n̄wed oro, ẹma ẹdọhọ kpukpru mme asuanetop ẹtiene ẹnọ. Bulletin * eke June 1920 ọkọdọhọ ete: “Yak kpukpru owo emi ẹma ẹkena baptism ke kpukpru esop, emi ẹkemede ndinam utom emi, ẹtiene ẹnam ye idatesịt. Yak owo kiet kiet ebiere ke utom imọ edi ndinọ owo ZG.” Brọda Edmund Hooper ama eti ke akpa ini emi ediwak owo ẹkekwọrọde ikọ ke ufọk ke ufọk edi ini emi ẹkenọde mme owo n̄wed oro. Enye ọkọdọhọ ete: “Ini oro ke ọkọtọn̄ọ ndin̄wan̄a nnyịn nte utom oro edikponde iketre.”

ẸMA ẸFIAK ẸTỌN̄Ọ UKWỌRỌIKỌ KE EUROPE

Ke ini akpa ekọn̄ ererimbot, ama ọsọn̄ etieti ndidiọn̄ọ nte n̄kpọ eketiede ye Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ke mme idụt efen. Brọda Rutherford ama oyom ndika n̄kọsọn̄ọ nditọete oro idem nnyụn̄ nnam ndutịm man ẹfiak ẹtọn̄ọ ukwọrọikọ. Ntre ke August 12, 1920, enye ye brọda inan̄ efen ẹma ẹtọn̄ọ isan̄. Mmọ ẹkeka Britain ye ediwak idụt efen. Ama ada mmọ ini ndisan̄a n̄kanade mme itie oro.

Brọda Rutherford ke Egypt

Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹma ẹnịm ikpọ mbono 3 ye utịn̄ikọ ofụri owo 12 ini Brọda Rutherford akakade Britain. Mbon emi ẹkedụkde ikpọ mbono oro ẹnyụn̄ ẹkopde utịn̄ikọ ofụri owo oro ẹkedi n̄kpọ nte owo 50,000. Ẹma ẹdiwet ke Enyọn̄-Ukpeme ẹte ke Brọda Rutherford ndikaka Britain ama ọsọn̄ọ nditọete idem etieti do, ke nditọete ẹma ẹdinen̄ede ẹma kiet eken ẹnyụn̄ ẹdiana kiet ẹnam utom Abasi. Oro ama anam esịt enem mmọ etieti. Ke Paris, Brọda Rutherford ama onyụn̄ ọnọ utịn̄ikọ emi, “Ediwak Miliọn Owo Oro Ẹdude Uwem Idahaemi Idikpaha ke Nsinsi.” Ẹte itọtọn̄ọ utịn̄ikọ oro, ufọk ama ọyọyọhọ kpak. Owo 300 ẹma ẹdọhọ ke imoyom ndikop Ikọ Abasi n̄kan se ikokopde oro.

N̄wed emi ẹkedade ẹkot mme owo ẹdikop utịn̄ikọ emi ẹkenịmde ke Royal Albert Hall ke London

Ke urua ifan̄ emi ẹketienede, Brọda Rutherford ye nditọete emi ẹkesan̄ade ye enye ẹma ẹka Athens, Cairo, ye Jerusalem. Brọda Rutherford ama anam ẹnyene itie ke obio Ramallah emi ekperede Jerusalem ẹbon mme n̄wed nnyịn man mbon emi ẹmade Ikọ Abasi ẹnyene se ẹdade ẹkpep Ikọ Abasi. Enye ama afiak ọnyọn̄ Europe akanam ẹsiak n̄kọk itieutom Central Europe ẹnyụn̄ ẹtọn̄ọ ndimịn̄ n̄wed do.

ẸMA ẸYARADE UKWAN̄IKPE

Ke September 1920, Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹma ẹsio The Golden Age ọyọhọ 27. Magazine oro ama anam ẹkụt nte ẹkekọbọde Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ke 1918. Ẹma ẹda masịn umịn̄n̄wed emi ẹkekotde Battleship ẹmịn̄ magazine emi idem miliọn inan̄ ye n̄kpọ. Nditọete ẹkenam utom uwemeyo ye okoneyo.

Ndise emi mme bodisi ẹkesiode Emma Martin

Mbon oro ẹkekotde magazine oro ẹma ẹkụt ukwan̄ikpe oro ẹkebierede ẹnọ Sista Emma Martin. Sista Martin ekedi asiakusụn̄ ke San Bernardino, ke California. Ke March 17, 1918, enye ye nditọete ita, Brọda E. Hamm, E. J. Sonnenburg, ye E. A. Stevens, ẹma ẹdụk ekpri mboho emi Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹkenịmde.

Ete kiet emi eketienede odụk mboho oro ikakaha ndikpep Bible. Enye ama eketịn̄ ke esop ete: ‘Ekpeibet ukara okosio mi ọdọn̄. N̄kaka man n̄koyom n̄kpọ emi ẹdidade ẹbiom mmọ ikpe.’ Enye ama okokụt The Finished Mystery emi ẹkeyomde ndida mbiom mmọ ikpe, onyụn̄ ọbọ kiet ọnyọn̄. Ke usen ifan̄ ẹbede, ẹma ẹmụm Sista Martin ye nditọete ita oro. Ẹkedọhọ ke mmọ ẹbiat ibet ke mmọ ndisan̄a nsuan n̄wed oro ukara ẹma ẹkekpan.

Ẹma ẹbiom Sista Martin ye nditọete ita oro ikpe ẹnyụn̄ ẹbiere n̄kpọkọbi isua ita ẹnọ mmọ. Mmọ ẹma ẹsion̄o ikpe oro ẹka nsio nsio itie, edi ufọn ikodụhe. Ntre ke May 17, 1920, mmọ ẹma ẹka n̄kpọkọbi. Edi ikebịghike, n̄kpọ ama ọwọn̄ọde obono.

Ke June 20, 1920, ini ẹkenịmde akamba mbono ke San Francisco, Brọda Rutherford ama emen se iketịbede inọ sista oro ye nditọete ita oro etịn̄ ọnọ otuowo. Se ẹkenamde nditọete oro ama omụm otuowo mbọribọ, ntre mmọ ẹma ẹnyịme yak ẹnọ etop ẹsọk adaibuot ukara United States. Mmọ ẹkewet ẹte: ‘Nnyịn idọhọ ke ikpe emi ẹkebierede ẹnọ Mma Martin ikenenke. Ikpọ owo ukara ndikada odudu mmọ n̄kọk afia nnọ Mma Martin nnyụn̄ n̄wọn̄ọde nda mmen oro n̄kpe ikpe nnọ enye nnam ẹkọbi enye, edi ata akpatre idiọkn̄kpọ.’

Edem usen oro, Woodrow Wilson emi ekedide adaibuot ukara United States ama abiat se ẹkebierede ẹnọ Sista Martin, Brọda Hamm, Sonnenburg, ye Stevens efep. Ẹma ẹsion̄o mmọ ke ufọk-n̄kpọkọbi.

Ke utịt utịt 1920, Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹma ẹkụt ke imenyene ediwak ntak ndidat esịt. Ekedi eyo esiere utom okpon ọnọ nditọete ke ibuot itieutom. Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹma ẹsịn idem ẹkwọrọ ẹte ke Obio Ubọn̄ Abasi kpọt edinam mfịna ererimbot etre. (Matt. 24:14) Edi 1921 ke ẹdikam ẹkwọrọ Obio Ubọn̄ Abasi ẹkan.

^ ikp. 18 The Finished Mystery ekedi Studies in the Scriptures ọyọhọ eboho itiaba. Ẹkedimịn̄ The Finished Mystery enye emi ẹkotde “ZG” ke mmemmem ikpædem. Enye ekedi Enyọn̄-Ukpeme March 1, 1918. “Z” akada ọnọ Zion’s Watch Tower, “G” emi edide ọyọhọ abisi itiaba ada ọnọ ọyọhọ eboho itiaba.

^ ikp. 19 Bulletin edidi N̄wed Mbono Esop Uwem ye Utom Nnyịn Mme Christian idahaemi.