1-2. Nso idi mfọnn̄kan usụn̄ emi ikemede ndikot nnyụn̄ n̄kpep Bible? Nọ uwụtn̄kpọ.

 ẸYAK idọhọ ke oyom ndidep ufọk. Nso ke akpama ndikụt mbemiso ebierede m̀mê eyedep? Ndi akpama ndikụt ndise esa ufọk oro kpọt? Imọdiọn̄ọ ke oyoyom ndika ke idem, okodụk kpukpru ubet ye kpukpru itie ke ufọk oro asan̄a ese. Edieke okụtde owo emi okodude ini ẹkebọpde ufọk oro, akpama ndibụp enye nte ẹkebọpde. Akpama ndidiọn̄ọ kpukpru n̄kpọ mban̄a ufọk emi oyomde ndidep do ndụn̄.

² Imekeme ndinam mbiet n̄kpọ oro ima ikot inyụn̄ ikpep Bible. Owo kiet emi ekesitịn̄de n̄kpọ aban̄a Bible ọdọhọ ke “Bible etie nte akamba ufọk emi okon̄de etieti, ẹnyụn̄ ẹdọk isọn̄ enye otụn̄ọ, ẹsịn itiat idakisọn̄ esie.” Sia edide ntre, ikpanam nso man inen̄ede idiọn̄ọ kpukpru se isịnede ke Bible? Okpokot Bible itọk itọk, eyekpep n̄kpọ. Edi etie nte n̄kukụre se edikpepde edidi “mme akpa editọn̄ọ n̄kpọ ke edisana ikọ Abasi.” (Heb. 5:12) Utu ke anam ntre, nam se akpanamde ye ufọk emi oyomde ndidep, dụk “esịt,” oro edi, da ini dụn̄ọde se idude ke Bible man enen̄ede an̄wan̄a fi. Ata eti usụn̄ ndikpep Bible edi ndise nte nsio nsio etop ke esịt esie ẹsan̄ade n̄kpọ. Domo ndinen̄ede ndiọn̄ọ mme akpanikọ emi afo enịmde ye ntak emi enịmde mmọ.

3. Nso ke apostle Paul ọkọdọhọ nditọete esie ẹnam? Ntak-a? (Ephesus 3:14-19)

³ Ikpoyom Ikọ Abasi an̄wan̄a nnyịn mfọn mfọn ntem, enyene ndusụk akpan n̄kpọ ke esịt esie emi anade ida ini ikpep. Apostle Paul ọkọdọhọ nditọete esie ẹtịm ekpep Ikọ Abasi man mmọ ẹkpekeme nditiene “mfiọk ọyọhọ ọyọhọ se idide ubom ye uniọn̄ ye ukon̄ ye utụn̄ọ” akpanikọ. Mmọ ẹma ẹnam ntre, mmọ  ẹyenen̄ede “[ẹdọn̄] n̄kam ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọ ẹwụhọ” ke mbuọtidem mmọ. (Kot Ephesus 3:14-19.) Se anade nnyịn n̄ko inam edi oro. Ẹyak ise nte ikemede ndidụn̄ọde Ikọ Abasi man nti n̄kpọ emi ẹdọn̄ọde ke esit ẹnen̄ede ẹn̄wan̄a nnyịn.

4. Ikpanam nso man itetịm ikpere Jehovah? Nọ uwụtn̄kpọ.

⁴ Idịghe mme akpan n̄kpọ emi Bible ekpepde ẹdi n̄kukụre se nnyịn mme Christian iyomde ndidiọn̄ọ. Ọdọn̄ nnyịn n̄ko ndidiọn̄ọ “mme ntotụn̄ọ n̄kpọ Abasi” emi edisana spirit ekemede ndinam ẹtetịm ẹn̄wan̄a nnyịn. (1 Cor. 2:9, 10) Da ini kpep Ikọ Abasi man ekeme nditetịm n̄kpere Jehovah. Se ndusụk se ekemede ndinam mi. Emekeme ndidụn̄ọde mban̄a nte Jehovah okowụtde ke imama ikọt imọ ke eset ye nte oro owụtde ke enye ama fi. Emekeme ndidụn̄ọde n̄ko mban̄a nte Jehovah okoyomde nditọ Israel ẹtuak ibuot ẹnọ enye, onyụn̄ emen oro odomo ye nte enye oyomde ituak ibuot inọ enye. Mîdịghe, emekeme ndida ini n̄kpep mban̄a mme prọfesi emi Jesus okosude ini enye odude mi ke isọn̄ ọkwọrọ ikọ.

5. Ndi enyene n̄kpọ ke Bible emi akpamade ndida ini ndụn̄ọde ini etiede ke idemfo ekpep Ikọ Abasi?

⁵ Ẹma ẹbụp ndusụk mbon emi ẹsidade ini ẹdụn̄ọde Bible m̀mê nso ke Ikọ Abasi ke mmọ ẹkpenen̄ede ẹma ndida ini n̄kpep mban̄a. Ẹwet ndusụk se mmọ ẹketịn̄de ke ekebe emi “ Mme N̄kpọ Emi Ekemede Ndikpep Mban̄a Ini Etiede ke Idemfo Ekpep Ikọ Abasi.” Edieke adade Watch Tower Publications Index m̀mê N̄wed Ndụn̄ọde Mme Ntiense Jehovah odụn̄ọde mme n̄kpọ oro, eyenem fi etieti. Afo ndida ini n̄kpep Ikọ Abasi ekeme ndinam etetịm ọbuọt idem ye Abasi, onyụn̄ an̄wam fi “okụt ifiọk Abasi.” (N̄ke 2:4, 5) Idahaemi, ẹyak ise ndusụk akpan n̄kpọ ke Bible emi ekemede ndida ini ndụn̄ọde.

6. (a) Nọ uwụtn̄kpọ emi owụtde ntak emi Jehovah esikụtde ibuot ke se enye aduakde ndinam. (b) Ntak emi ikemede ndidọhọ ke se Jehovah aduakde ọnọ owo ye isọn̄ emi edi n̄kpọ “nsinsi”? (Ephesus 3:11)

⁶ Ke uwụtn̄kpọ, ẹyak ise se Bible etịn̄de aban̄a uduak Abasi. Jehovah itiehe nte mme owo emi ẹdide ẹma ẹnyene itie emi mmọ ẹyomde  ndika, mmọ ẹmek akpan usụn̄ emi mmọ ẹdisan̄ade isịm do. N̄kpọ ekpesịri usụn̄ oro, ekeme ndinam mmọ idikemeke ndisịm do aba. Se Jehovah aduakde itiehe ntre; akam etie nte itie emi owo oyomde ndika. Jehovah ebiere ebiet emi enye oyomde ndika, edi enye ekeme ndisan̄a nsio nsio usụn̄, mîdịghe anam nsio nsio n̄kpọ man esịm do. Imọkọm Jehovah nte enye ayararede “nsinsi uduak” esie ke Bible ọnọ nnyịn sụn̄sụn̄ sụn̄sụn̄. (Eph. 3:11) Usụn̄ kiet ekpenyene nte etiede, enye esikpọn̄ usụn̄ enye oro anam n̄kpọ ke usụn̄ efen. Ọkpọkọm edi didie, akananam enye ikpụhu sia enye “anam kpukpru n̄kpọ kaban̄a uduak esie.” (N̄ke 16:4) Utịp mme n̄kpọ emi Jehovah esinamde esidi ke nsinsi. Nso ke Jehovah aduak ndinam? Nso ye nso ke enye onyụn̄ okpụhọde man enye ekeme ndinam se enye akaduakde oro?

7. Ke akpa erenowo ye n̄wan ẹma ẹkesọn̄ ibuot ye Jehovah, didie ke Enye okokpụhọde nte Enye anamde n̄kpọ man se Enye aduakde osụk etịbe? (Matthew 25:34)

⁷ Jehovah ama ọdọhọ akpa erenowo ye n̄wan ke isọn̄ emi se enye aduakde ọnọ mmọ. Akana mmọ “ẹtọt ẹnyụn̄ ẹwak ẹnyụn̄ ẹyọhọ ke isọn̄ ẹnyụn̄ ẹkan enye, ẹnyụn̄ ẹkara . . . kpukpru mme odu-uwem edibotn̄kpọ” ke isọn̄. (Gen. 1:28) Ke Adam ye Eve ẹma ẹkesọn̄ ibuot ye Jehovah yak edi se mme owo ẹdade-da idiọkn̄kpọ ẹmana, oro ikọwọrọke ke se Jehovah akaduakde abiara. Enye ama okpụhọde usụn̄ emi enye okoyomde ndida nnam se enye akaduakde osu. Inikiet inikiet, Jehovah ama ebiere nditọn̄ọ ukara ke heaven emi edinamde se enye akaduakde ọnọ mme owo ye isọn̄ emi osu. (Kot Matthew 25:34.) Ke ini emi Jehovah ekenịmde ama ekekem, enye ama enyene ima osio Akpan esie ọdọn̄ edi isọn̄ edikpep mme owo n̄kpọ aban̄a Obio Ubọn̄ oro, onyụn̄ akpa afak nnyịn osio ke idiọkn̄kpọ ye n̄kpa. Ekem Jesus ama eset afiak ọnyọn̄ heaven ekedi Edidem Obio Ubọn̄ oro. Edi mme n̄kpọ emi ẹban̄ade uduak Abasi ikụreke ke oro.

8. (a) Nso idi etop Bible? (b) Didie ke Ephesus 1:8-11 owụt akpan n̄kpọ emi Jehovah aduakde ndinam? (Se ndise ikpaedem Enyọn̄-Ukpeme emi.)

⁸ Akpan etop Bible edi ke Jehovah edida ukara esie emi Christ edide Edidem inam kpukpru se Enye akaduakde ẹtịbe, onyụn̄ oto ke oro ẹnam enyịn̄ Esie asana. Idụhe se ikemede ndikpụhọde se Jehovah aduakde ndinam. Jehovah ọn̄wọn̄ọ ke kpukpru se imọ ikọn̄wọn̄ọde ndinam ẹyetịbe ukem ukem nte imọ iketịn̄de. (Isa. 46:10, 11; Heb. 6:17, 18) Ini ko ke iso, isọn̄ emi ayakabade Paradise. Nti nditọ Adam ye Eve emi ẹfọnde ẹma “[ẹyedu] uwem ke nsinsi” ẹnyụn̄ ẹkop inem uwem. (Ps. 22:26) Se Jehovah aduakde ndinam ikụreke ke oro. Akakan n̄kpọ emi enye aduakde edi ndinam kpukpru mme asan̄autom esie ke heaven ye ke isọn̄ ẹdiana kiet. Kpukpru ikọt esie oro ẹyesọn̄ọ ẹda ẹnam n̄kpọ ẹnọ enye, ẹnyụn̄ ẹnyịme enye akara mmimọ. (Kot Ephesus 1:8-11.) Imenịm ke usụn̄ nte Jehovah adade anam se enye akaduakde enem fi onyụn̄ eye fi.

9. Ima ikot Bible, nso ye nso emi ẹditịbede ke ini iso ke ikeme ndikụt?

⁹ Kere prọfesi emi Jehovah eketịn̄de ke In̄wan̄ Eden, emi ikụtde ke Genesis 3:15. b Prọfesi oro akaban̄a mme n̄kpọ emi ẹditịbede, emi ẹdinamde yak se Abasi akaduakde osu, ndien ediwak tọsịn isua eyebe mbemiso mme n̄kpọ oro ẹtịbede. Mme n̄kpọ emi akanade ẹtịbe ẹsịne Abraham ndibon eyen, ndien Christ oto udịm ubon oro. (Gen. 22:15-18) Ekem ke isua 33 eyo mme apostle, ẹma ẹnuak Jesus nditịn̄ikpat nte prọfesi oro ọkọdọhọde. (Utom 3:13-15) Akpatre n̄kpọ ke prọfesi oro, emi edide  Jesus ndinuak Satan ibuot itịbeke kan̄a. Eyebe isua 1,000 ke iso ko, mbemiso enye oro etịbede. (Edi. 20:7-10) Nte usua emi ererimbot Satan ẹsuade ikọt Jehovah osụk akpatde esịm utịt, Bible etịn̄ aban̄a ata ediwak n̄kpọ emi ẹditịbede nte oro osụk akade iso.

10. (a) Nso ye nso iditịbe ekpri ini ke iso? (b) Ikpanam nso man ikụt ite ke imetịm esịt ye ekikere nnyịn iben̄e mmọ? (Se ikọ idakisọn̄.)

¹⁰ Kere mme n̄kpọ emi ẹdinyen̄ede ekondo, emi Bible ọdọhọde ke ẹmọn̄ ẹtịbe. Akpa, mme idụt ẹyedọhọ ke “emem ye ifụre!” odu. (1 Thess. 5:2, 3) Mme idụt “ẹma ẹtọtọn̄ọ” en̄wan ntem ye kpukpru nsunsu ido ukpono, akwa ukụt ọtọn̄ọ. (Edi. 17:16) Enye oro ama ọtọn̄ọ, imekeme ndikụt utịbe utịbe n̄kpọ emi ẹwụtde ke “Eyen owo [asan̄a] ke obubịt enyọn̄ edi ye odudu ye akwa ubọn̄.” (Matt. 24:30) Jesus eyebiere ikpe ọnọ mme owo, abahade mme erọn̄ ọkpọn̄ mme ebot. (Matt. 25:31-33, 46) Edi Satan idiwan̄ke-wan̄ ubọk itie. Usua emi enye asuade ikọt Abasi ayanam enye anam mme idụt ẹdiana kiet ẹdi ndin̄wana ye mbon emi ẹtuakde ibuot ẹnọ Jehovah. Mme idụt oro ke Bible okot Gog isọn̄ Magog. (Ezek. 38:2, 10, 11) Kpa ke esịt ini oro, ẹyetan̄ nsụhọ mbon emi ẹyetde aran ẹka heaven yak mmọ ẹkediana ye Christ ye udịmekọn̄ eke heaven ẹdi en̄wan Armageddon. Ẹn̄wan Armageddon edidi utịt akwa ukụt. c (Matt. 24:31; Edi. 16:14, 16) Kpukpru oro ama efịt ebe, Christ ọyọtọn̄ọ ukara isua tọsịn kiet emi enye edikarade isọn̄ emi.​—Edi. 20:6.

11. Nso ke ekeme ndinyene ke ntak emi odoride enyịn ndidu uwem ke nsinsi? (Se ndise n̄ko.)

¹¹ Idahaemi kere nte n̄kpọ editiede ke ini iso. Kere be nte uwem editiede isua tosịn kiet emi Christ edikarade ama okụre. Bible ọdọhọ ke Abasi emi okobotde nnyịn “esịn [nnyịn] nsinsi ini ke esịt.” (Eccl. 3:11) Kere se oro ọwọrọde ọnọ fi ye nte edin̄wamde fi enen̄ede ekpere Jehovah. N̄wed San̄a Kpere Jehovah, page 319 etịn̄ n̄kpọ emi anamde ini oro ọdọdọn̄ nnyịn. N̄wed oro ọdọhọ ‘ke ima ikodu uwem isua ikie, ediwak tọsịn isua, ediwak miliọn isua, idem ediwak biliọn isua, ke se idiọn̄ọde iban̄a Jehovah Abasi idahaemi ikpetke-kpet se  ididiọn̄ọde iban̄a enye ini oro. Edi ke edisụk itie nnyịn nte ke mme anana-ibat n̄kpọ do emi idikpepde, ke nnyịn itọn̄ọke-tọn̄ọ kan̄a. Ndien ke ọkpọkọm ikere didie, ke inyeneke nte ikemede ndinen̄ede ndiọn̄ọ idahaemi utọ inem emi edidude ke Paradise ye utọ uyai emi ebiet oro ediyede. Enye emi edinemde nnyịn ikan edidi enye emi edide eyo esiere, inen̄ede ikpere Jehovah.’ Edi kan̄a ke emi, nte isụk ikpepde Ikọ Abasi, nso en̄wen ke ikeme ndidụn̄ọde mban̄a?

12. Nso ye nso ke heaven ke ikeme ndikere mban̄a? Nọ uwụtn̄kpọ.

¹² Ikọ Abasi ọfọi nnyịn owụt se ikemede ndikụt ke “edikon̄ ebiet” emi Jehovah odude. (Isa. 33:5) Se Bible etịn̄de aban̄a Jehovah ye ikpehe esop esie eke heaven enem etieti. (Isa. 6:1-4; Dan. 7:9, 10; Edi. 4:1-6) Ke uwụtn̄kpọ, imekeme ndikot mban̄a mme n̄kpọ emi Ezekiel okokụtde emi ẹkenyenede uten̄e ini ‘enyọn̄ eberede ndien enye okụt n̄kukụt Abasi.’​—Ezek. 1:1.

13. Nso ke ama ke se Mme Hebrew 4:14-16 etịn̄de aban̄a se Jesus osụk anamde ke heaven idahaemi?

¹³ Kere n̄ko se Jesus emi edide Edidem ye Akwa Oku nnyịn emi okopde nnyịn mbọm etiede ke heaven anam ọnọ nnyịn. Enye anam ikeme ndisan̄a n̄kpere “ebekpo mfọnido” Abasi, ibọn̄ akam idọhọ enye atua nnyịn mbọm onyụn̄ an̄wam nnyịn “ke nnennen ini.” (Kot Mme Hebrew 4:14-16.) Mbọk yak ikûyak usen ndomokiet ebe, nnyịn itiehe ikere se Jehovah ye Jesus ẹma ẹkenam ẹnọ nnyịn ye se mmọ ẹsụk ẹtiede ke heaven ẹnam ẹnọ nnyịn idahaemi. Ima emi mmọ ẹmade nnyịn akpana enen̄ede otụk nnyịn onyụn̄ anam isịn idem inam n̄kpọ inọ Jehovah inyụn̄ ituak ibuot inọ enye.​—2 Cor. 5:14, 15.

14. Nso idi ata eti n̄kpọ kiet emi ikemede ndinam n̄wụt Jehovah ye Jesus ke imama se mmọ ẹnamde ẹnọ nnyịn? (Se mme ndise n̄ko.)

¹⁴ Ata eti usụn̄ kiet emi ikemede ndiwụt Abasi  ye Eyen esie adan̄a nte imade se mmọ ẹnamde ẹnọ nnyịn edi nnyịn ndin̄wam mbon en̄wen ẹkabade Mme Ntiense Jehovah ye mbet Christ. (Matt. 28:19, 20) Se apostle Paul akanamde edi oro ke ntak emi enye akamade Abasi ye Christ. Enye ama ọdiọn̄ọ ke uduak Jehovah edi yak “kpukpru orụk owo ẹnyene edinyan̄a ẹnyụn̄ ẹsịm nnennen ifiọk akpanikọ.” (1 Tim. 2:3, 4) Paul ama esisịn idem ọkwọrọ ikọ man an̄wam adan̄a ediwak owo nte ekekeme, man ‘ke usụn̄ ekededi enye akpanyan̄a ndusụk mmọ.’​—1 Cor. 9:22, 23.

15. Psalm 1:2 owụt ke nso idinam esịt enem nnyịn?

¹⁵ Andiwet psalm ọkọdọhọ ke owo emi okopde inemesịt onyụn̄ okụtde ibuot ke uwem edi owo emi “ibet Jehovah [adatde] enye esịt” enye onyụn̄ “okot ibet esie ke nsụhọde-uyo uwemeyo ye okoneyo.” Oro edi, ke enye etie ekere ibet Abasi uwemeyo ye okoneyo. Ikọ oro edi akpanikọ. (Ps. 1:1-3) Enyene se Joseph Rotherham emi ekesikabarede Bible eketịn̄de aban̄a ufan̄ikọ oro ke n̄wed esie emi ẹkotde Studies in the Psalms. Enye ọkọdọhọ ke “akpana enen̄ede ọdọn̄ owo ndidiọn̄ọ se Abasi oyomde enye anam tutu enye odụn̄ọde oyom n̄kpọ oro, ekpep aban̄a n̄kpọ oro, onyụn̄ ada ini etie ekere aban̄a n̄kpọ oro.” Enye ama ọdọhọ n̄ko ke “edieke usen kiet ebede owo ikotke Bible, ke usen oro atatak owo oro.” Se idinamde Bible enenem fi edi afo ndima ndikpep ediwak akpan n̄kpọ emi ẹdọn̄ọde ke esịt, onyụn̄ odomo ndikụt nte mmọ ẹsan̄ade n̄kpọ. Ndida ini nnen̄ede ndụn̄ọde Ikọ Abasi enem etieti!

16. Nso ke idineme ke ibuotikọ emi etienede?

¹⁶ Mme akpan n̄kpọ emi Jehovah ekpepde nnyịn ke Ikọ esie ẹnenem, inyụn̄ idịghe mme n̄kpọ emi ẹsọn̄de ẹkan nnyịn. Ke ibuotikọ emi etienede, imọn̄ ineme akpan n̄kpọ kiet ntre, oro edi, akwa ndamban̄a temple Jehovah emi Paul eketịn̄de aban̄a ke leta emi enye ekewetde ọnọ Mme Hebrew. Imenịm ke se idinemede ke ibuotikọ oro eyenen̄ede enem mbufo.