Be ka se isịnede

Be ka se isịnede

1924—Isua Ikie Emi Ekebede

1924—Isua Ikie Emi Ekebede

BULLETIN a eke January 1924 ọkọdọhọ ete: “Ntọn̄ọ isua emi edi ata eti ini ọnọ kpukpru mbon emi ẹma ẹkeyak idem ẹnọ Ọbọn̄ . . . ndiyom nsio nsio usụn̄ nnen̄ede nsịn idem nnam n̄kpọ esie.” Nte isua oro akakade, Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹma ẹnam item oro ke usụn̄ iba: mmọ ẹma ẹnam mbufa n̄kpọ emi mîkememke utom ẹnyụn̄ ẹkwọrọ ikọ uko uko.

ẸMA ẸBOP UFỌKUTOM RADIO

Ama ebe isua kiet tọn̄ọ nditọete ke Bethel ẹketọn̄ọ ndibọp ufọkutom radio emi ẹkekotde WBBR ke Staten Island ke New York City. Ke mmọ ẹma ẹketem ikọt ẹnyụn̄ ẹkek eto ẹsion̄o, mmọ ẹma ẹbọp akamba ufọk emi mbonutom ẹdidụn̄de ye ufọk en̄wen emi ẹdidọn̄de mme n̄kpọutom radio oro. Ke ẹma ẹkekụre enye oro, mmọ ẹma ẹtọn̄ọ ndikụt ẹte ke imenyene mme n̄kpọutom emi ẹdinamde mme owo ẹkop se ẹnamde ke ufọkutom oro. Edi enyene mme mfịna emi akanade mmọ ẹkan.

Ndiwụk antenna emi ekedide ata akpan antenna ke ufọkutom radio oro ikedịghe ekpri utom. Se nditọete ẹkedide ẹdikụt ekedi oro. Antenna oro ọkọniọn̄ mita 91. Akana ẹyịri enye ke eto iba emi ẹkedide mita 61. Akpa ini emi mmọ ẹkedomode ndiwụk enye, mmọ ikekemeke. Mmọ ẹma ẹnịm ke Jehovah ayan̄wam mmimọ, utịt utịt mmọ ẹma ẹkeme ndiwụk. Calvin Prosser emi eketienede anam utom oro ọkọdọhọ ete: “Ekpedi ima ikeme ndiwụk n̄kpọ oro akpa ini oro, ikpokotoro idem idọhọ ke nnyịn inam oro.” Nditọete oro ẹma ẹkọm Jehovah nte enye akan̄wamde mmọ ẹnam n̄kpọ oro ẹsio, edi mfịna mmọ ikokụreke do.

Ke ẹdomo ndiwụk kiet ke otu antenna WBBR

Ini oro, radio ekedi obufa n̄kpọ, ikonyụn̄ imemke ndikụt mme n̄kpọutom ndep nda nnam utom oro. Ntre, nditọete ẹma ẹbọ owo ke mbọhọ oro n̄kpọ emi ẹkotde transmitter (watt 500) ẹdep. Owo oro okobot n̄kpọ oro. Utu ke mmọ ndikedep obufa microphone, mmọ ẹma ẹsio enye emi okodude ke telefon ẹkama ẹtịn̄ ikọ. Okoneyo usen kiet ke February, nditọete ẹma ẹbiere ndinam ndomonse man ẹse m̀mê nsio nsio n̄kpọ emi mmimọ itan̄de ke nsio nsio itie do, ayanam mme owo ẹkeme ndikop se mmimọ inamde ke radio oro. Ntre mmọ ẹma ẹkwọ ikwọ Obio Ubọn̄ ẹdomo ẹse. Ernest Lowe etịn̄ se iketịbede usen oro, emi enemde owo imam. Enye ọdọhọ ke nte mmimọ ikosụk ikwọde ikwọ oro, Judge Rutherford emi okodude ke Brooklyn emi oyomde usụn̄ ọkpọn̄ do ke n̄kpọ nte kilomita 25 ama okop ikwọ oro ke radio esie onyụn̄ okot mmimọ. b

Brọda Rutherford ama ọdọhọ ete: “Ẹtre uyom oro. Ẹbiet an̄wa emi ẹdọn̄ọde ke n̄kpọ ẹnam uyom.” Bụt ama anam nditọete oro ekpri. Ntre mmọ ẹma ẹsọsọp ẹnịme transmitter. Edi mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹnịm ke imeben̄e idem nditọn̄ọ akpa edinam ke radio mmimọ.

Ini ẹnamde akpa edinam ke radio oro ke February 24, 1924, Brọda Rutherford ama ọdọhọ ke ẹdida ufọkutom radio oro “inam utom emi Christ emi edide Edidem ọnọde mmimọ inam.” Enye ama ọdọhọ ke ẹkebọp ufọkutom radio oro man “ẹn̄wam mme owo ẹnen̄ede ẹdiọn̄ọ akpanikọ emi odude ke Bible, inamke n̄kpọ m̀mê ewe ufọkabasi ke owo aka m̀mê nso ke ẹnyụn̄ ẹkpep do, ẹnyụn̄ ẹnam mme owo ẹdiọn̄ọ utọ ini emi idude uwem mi.”

Ufien: Brọda Rutherford ada oro ke akpa ufọkutom radio

Nnasia: Transmitter ye mme n̄kpọ utom eken ke ufọkutom radio oro

Ke akpa edinam radio oro, kpukpru n̄kpọ ẹkedi sam-sam-sam. Ke isua 33 emi eketienede, ẹkesinam kpukpru edinam radio ikọt Jehovah ke ufọkutom WBBR oro.

ẸYARADE MME ỌKWỌRỌ EDERI UKO UKO

Ke July 1924, Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹma ẹdụk akamba mbono ke Columbus ke Ohio. Mmọ ẹketo nsio nsio itie ke ofụri ererimbot ẹdi ẹnyụn̄ ẹdikop ikọ Abasi ke usem Arabic, French, German, Greek, Hungarian, Ikọmbakara, Italian, Lithuanian, mme usem Scandinavia, Polish, Russian, ye Ukrainian. Mme owo ẹma ẹnyụn̄ ẹkeme ndikop ndusụk se ẹkenamde ke mbono oro ke radio. Ẹma ẹnyụn̄ ẹdiomi yak n̄wed mbụk n̄kpọntịbe emi ẹkotde Ohio State Journal ewet n̄kpọ aban̄a se ẹkenamde ke akamba mbono oro ke kpukpru usen emi ẹkenịmde mbono oro.

Akamba mbono emi ẹkenịmde ke Columbus ke Ohio ke 1924

Ke Thursday July 24, se ibede nditọete irenowo ye iban 5,000 emi ẹkedide ndidụk mbono oro ẹma ẹka ukwọrọikọ ke obio emi ẹkenịmde mbono oro. Mmọ ẹma ẹnọ se ikperede ndisịm n̄wed 30,000, ndien ukpepn̄kpọ Bible emi mmọ ẹketọn̄ọde ekedi ke tọsịn ke tọsịn. Enyọn̄-Ukpeme ama ọdọhọ ke “se ikenemde ikan ke mbono oro ekedi oro.”

Akpan n̄kpọ en̄wen emi eketịbede ke mbono oro ekedi ke Friday, July 25. Brọda Rutherford ama okot n̄kpọ ke n̄wed kiet ayarade mme ọkwọrọ ederi uko uko. Ẹkewet n̄wed oro ke ido emi mme ekpeibet ẹsiwetde n̄kpọ, ẹdọhọ ke ikpọ owo pọlitiks, ikpọ owo ido ukpono, ye ikpọ mbon mbubehe “iyakke mme owo ẹdiọn̄ọ se Obio Ubọn̄ Abasi emi Abasi edidade idiọn̄ mme owo edide.” N̄kpọ en̄wen edi ke n̄wed oro ama ọdọhọ ke mmọ ikanamke ọfọn nte mmọ ẹdade ye Esop Ediomi Mme Idụt ẹnyụn̄ ẹdọhọde ke esop oro ke Abasi ada akara mme owo ke isọn̄. Akana Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹnyene ata uko ntem man mmọ ẹkeme ndimen etop oro n̄kọkwọrọ nnọ mme owo.

Enyọn̄-Ukpeme ama etịn̄ ufọn emi mbono oro akanamde ete: “Mbono oro ama anam ekpri udịmekọn̄ Ọbọn̄ emi ẹkesopde idem ke akamba mbono oro ke Columbus ẹnen̄ede ẹbuọt idem ye Abasi . . . , iyakke se ededi emi mme asua ẹnamde akpan mmọ ndikwọrọ ikọ uko uko.” Leo Claus emi eketienede odụk mbono oro ọdọhọ ete: “Mbono oro akasuana, ọkọdọdọn̄ nnyịn ndimen etop emi ẹkeyararede mme ọkwọrọ ederi do n̄kọkwọrọ ke efakutom nnyịn.”

Tract Ecclesiastics Indicted

Ke October, Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹma ẹtọn̄ọ ndinọ mme owo tract Ecclesiastics Indicted ke miliọn ke miliọn. Se Brọda Rutherford eketịn̄de ke mbono oro aban̄a mme ọkwọrọ ederi ke ẹkewet ke tract oro. Ke ekpri obio Cleveland ke Oklahoma, Frank Johnson ama edeme tract ama ke ebiet emi akanade enye ọkwọrọ ikọ, ndien akana enye afiak ebet minit 20 mbemiso nditọete eken ẹdide ẹdimen enye. Irenowo ke obio oro ẹma ẹyat esịt ke ntak se enye ọkọkwọrọde. Mmọ ẹkeyoyom enye, ntre enye ikekemeke ndida ke ebiet emi ẹkemede ndisọp n̄kụt enye. Brọda Johnson ama efehe ekedịbe ke ufọkabasi emi okodude ekpere. Sia owo ndomokiet mîkodụhe ke ufọkabasi oro, enye ama esịn tract Ecclesiastics Indicted ke Bible ọkwọrọikọ ufọkabasi oro, onyụn̄ edi kwa n̄kpọitie enye enịm tract oro kiet. Enye akanam oro ata usọp usọp ekem ọkpọn̄ do. Enye okosụk enyenyene ini, ntre enye ama odụk ufọkabasi iba en̄wen anam ukem oro.

Frank ama ọsọsọp afiak efehe aka ke ebiet emi akanade nditọete oro ẹdimen enye. Enye ama edịbe ke edem itie emi ẹsinyamde petrol, ke eyep m̀mê oyokụt irenowo emi ẹkeyomde ndimụm enye do. Irenowo oro ẹma ẹwat ẹdibe, edi mmọ ikekwe enye. Mmọ ndisụk mbebe ntem, nditọete emi Frank ekebetde do, emi ẹkekwọrọde ikọ ke mbọhọ oro ẹma ẹdisịm, ẹmen enye ẹwat ẹdaha.

Brọda kiet ke otu nditọete oro etịn̄ se iketịbede ete: “Ekedi nte isụk ikpọn̄de obio oro, ima iwat ibe ufọkabasi ita oro. Mme owo ke an̄wa ufọkabasi oro kiet kiet ẹma ẹkpere ndisịm owo 50. Ndusụk mmọ ke ẹkekot tract oro, mbon eken ẹkenyanyan ẹwụt ọkwọrọikọ ufọkabasi mmọ. Ikọkpọn̄ do ke ata nnennen ini mbemiso idụkde mfịna! Imọkọm Jehovah nte enye ekekpemede nnyịn onyụn̄ ọnọde nnyịn ifiọk ikwọrọ etop oro, inyụn̄ idụkke ubọk mbon emi ẹsuade ukara Abasi.”

NDITỌ UKPEPN̄KPỌ BIBLE ẸMA ẸKWỌRỌ IKỌ UKO UKO KE MME IDỤT EN̄WEN

Józef Krett

Ke mme idụt en̄wen, Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹma ẹnyene uko n̄ko ẹkwọrọ ikọ. Ke edere edere France, Józef Krett ama esikwọrọ ikọ ọnọ mbon emi ẹketode Poland ẹdidu do ẹdọk ukan̄. Ibuotikọ utịn̄ikọ emi enye okoyomde ndinọ ekedi “Ẹyenam Mme Akpan̄kpa Ẹset ke Mîbịghike.” Ini nditọete ẹsụk ẹkotde mme owo ke obio oro yak ẹditiene ẹkop utịn̄ikọ oro, oku ufọkabasi kiet do ama odụri mbon ufọkabasi esie utọn̄ ete ẹkûka. Se enye eketịn̄de oro akakam ananam mme owo ẹka. Se ibede owo 5,000 ẹma ẹdụk ikọ Abasi oro. Enye oku oro ama etiene odụk! Brọda Krett ama okot oku oro yak enye edi editịn̄ n̄kpọ aban̄a se enye esikpepde ke ufọkabasi esie, edi enye ama esịn. Brọda Krett ama ọnọ mme owo kpukpru n̄wed enye akakamade sia enye ama okụt ke mmọ ẹnen̄ede ẹyom ndidiọn̄ọ Ikọ Abasi.​—Amos 8:11.

Claude Brown

Ke Africa, owo emi ekemende ikọ Abasi aka Gold Coast emi ẹdiọn̄ọde idahaemi nte Ghana edi Claude Brown. Mme utịn̄ikọ esie ye mme n̄wed emi enye ọkọnọde ama anam akpanikọ ọsọp asuana ke idụt oro. John Blankson emi ekekpepde n̄kpọ aban̄a ibọk ama etiene okokop utịn̄ikọ Brọda Brown. Enye ama ọsọsọp ọdiọn̄ọ ke imọ imokụt akpanikọ. Enye ọkọdọhọ ete: “Ama enem mi tutu ndidiọn̄ọ akpanikọ, ndien mma nnyụn̄ ntịn̄ se n̄kọdiọn̄ọde oro nnọ ediwak owo ke ufọkn̄wed emi n̄kekpepde n̄kpọ mban̄a ibọk.”

John Blankson

Usen kiet, John ama aka ufọkabasi Anglican okobụp oku ufọkabasi oro n̄kpọ aban̄a ukpepn̄kpọ Abasi-Ita-ke-Kiet. Ini enye akade mi, edinen̄ede an̄wan̄a enye ndien nte ke ukpepn̄kpọ oro idụhe ke Bible. Oku oro ama ayat esịt ebịn enye, onyụn̄ ofiori ete: “Afo udịghe Christian; edi eyen Devil. Wọrọ ke itie emi!”

Ke John ama ekesịm ufọk, enye ama ewet leta ọnọ oku oro, ọdọhọ yak oku oro edi ebiet emi mme owo ẹwakde editịn̄ n̄kpọ aban̄a Abasi-Ita-ke-Kiet emi enye esikpepde. Se oku oro akanamde aban̄a leta John ekedi enye ndidọhọ John aka ofis titia emi okponde akan ke ufọkn̄wed mme John. Titia oro ama obụp John m̀mê se imọ ikopde oro edi akpanikọ, m̀mê enye ama ọsọn̄ esịt ewet leta ọnọ oku oro.

John ama ọbọrọ ete: “Sir, mma n̄wet.”

Titia oro ama ọdọhọ yak John ewet leta ekpe oku oro ubọk. John ama ewet ete:

“Sir, andikpep mi ọdọhọ n̄wet leta n̄kpe fi ubọk. Mmeben̄e idem ndiwet leta oro, edi ndiwet ama akam edi eyenyịme ke se ekpepde mme owo edi nsu.”

Iyịp ama asat titia oro ke idem, enye onyụn̄ obụp ete: “Blankson, ndi se oyomde ndiwet edi emi?”

“Ih, Sir. N̄kukụre se n̄kemede ndiwet edi emi.”

“Ẹmọn̄ ẹbịn fi ẹsio ke ufọkn̄wed emi. Akpananam didie ekere ke emekeme nditịn̄ idiọkn̄kpọ mban̄a oku ufọkabasi emi ukara ẹnyịmede afiak aka iso odu ke ufọkn̄wed emi kpa ukara oro ẹsede n̄kpọ ẹban̄a?”

“Edi Sir, . . . ama ekpep nnyịn n̄kpọ, mîn̄wan̄ake nnyịn n̄kọ imesibụp fi mbụme?”

“Ih, ẹmesibụp nan̄a.”

“Sir, se ikonyụn̄ itịbede edi oro. Ete oro okosụk ekpep nnyịn Bible ndien ami mbụp enye mbụme. Edieke enye mîkemeke ndibọrọ mbụme emi n̄kobụpde enye, ntak ndien ẹdọhọde n̄wet leta n̄kpe enye ubọk?”

Owo ikebịnke Blankson isio ke ufọkn̄wed, enye ikonyụn̄ iwetke leta ikpe oku oro ubọk.

AMA ENEM NDITỌ UKPEPN̄KPỌ BIBLE NDINAM MME UTOM EN̄WEN

Kop se Enyọn̄-Ukpeme eketịn̄de aban̄a kpukpru se ẹkenamde isua oro mi: “Imekeme nditịn̄ ukem ukem se David eketịn̄de ete: ‘Afo amada odudu ekɔŋ ɔbɔbɔ mi ke idem.’ (Psalm 18:39) Se ikemede ndinam isua emi ọsọn̄ọ nnyịn idem tutu sia imokut ubọk Ọbọn̄ . . . Ikọt esie emi ẹsọn̄ọde ẹda ye enye . . . ke ẹkwọrọ eti mbụk. Mmọ ẹnam emi ye idatesịt.”

Ọfiọn̄ ifan̄ mbemiso isua oro okụrede, nditọete ẹma ẹbiere ndibọp ufọkutom radio en̄wen. Ẹkebọp enye oro ẹkpere Chicago. Ẹkekot obufa ufọkutom radio oro IKỌ sia edisida enye ikwọrọ Ikọ Abasi. Transmitter (watt 5,000) eke enye emi eyenen̄ede enye odudu akan eke enye eken sia ayanam etop Obio Ubọn̄ esịm mme owo ke ata anyan ebiet. Mme owo ke Canada ke edere edere, ẹyekam ẹkeme ndikop.

Ke 1925, ẹyen̄wam Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹdiọn̄ọ mbufa n̄kpọ. Ẹyenam se idude ke Ediyarade ibuot 12 enen̄ede an̄wan̄a mmọ. Obufa n̄kpọ emi edin̄wan̄ade mmọ do ayanam ndusụk owo ẹkpọn̄ esop. Edi eyenen̄ede enem ediwak owo nditetịm ndiọn̄ọ nte se iketịbede ke heaven ebehede ikọt Abasi mi ke isọn̄.

a Ẹkot enye idahaemi N̄wed Mbono Esop Uwem ye Utom Nnyịn Mme Christian.

b Ẹkediọn̄ọ J. F. Rutherford emi ekesidade Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible usụn̄ ini oro nte Judge Rutherford. Mbemiso enye ọtọn̄ọde ndinam utom ke Bethel, enye ama esinam utom ndusụk ini nte ebiereikpe ke Eighth Judicial Circuit Court of Missouri.