1-2. Nso iketịbe ini mbet Jesus iba ẹkade Emmaus?

 SE IYOMDE ndibụk emi eketịbe ke Nisan 16, 33 C.E. Mme mbet Jesus ẹma ẹfụhọ idiọn̄ọke aba se ẹkpenamde, ndịk onyụn̄ owot mmọ. Owo mmọ iba ẹma ẹkpọn̄ Jerusalem ẹka ekpri obio kiet emi ẹkotde Emmaus. To Jerusalem sịm do edi n̄kpọ nte kilomita 11. Se ikanamde irenowo oro ẹfụhọ ntre ekedi ke ibịghike ẹkewot Jesus emi mmọ ẹkedide mbet esie. Kpukpru se mmọ ẹkedoride enyịn ẹte ke Messiah eyedinam ọnọ nditọ Israel eketie nte atak idahaoro. Edi mmọ ikọdiọn̄ọke ke n̄kpọ n̄kpaidem do ana ebet mmọ.

² Esenowo edisobo mmọ ke usụn̄ onyụn̄ etiene mmọ asan̄a. Mme mbet oro ẹdọhọ enye nte se iketịbede inọ Jesus abiakde mmimọ. Esenowo oro ọtọn̄ọ nneme emi mmọ mîdifreke tutu amama. “Enye ọtọn̄ọ ke Moses ye kpukpru mme Prọfet” etịn̄ ntak emi akanade Messiah edibọ ufen onyụn̄ akpa. Ini irenowo ita oro ẹsịmde Emmaus, esenowo oro ayarade idem owụt mmọ. Jesus emi ẹkenamde eset ke ekedi! Inyeneke nte ikpetịn̄de yak enen̄ede an̄wan̄a owo nte ekenemde mme mbet oro ndidiọn̄ọ ke Messiah ama eset!​—Luke 24:13-35.

3-4. Nso iketịbe inọ mme mbet Jesus? Nso ke idikpep ke ibuotikọ emi? (Utom 1:3)

³ Ke akpatre usen 40 emi Jesus okodude ke isọn̄, enye ama  owụt mme mbet esie idem ediwak ini. a (Kot Utom 1:3.) Ini oro, mme mbet emi ẹkefụhọde nte eke mmọ okụre, ndịk onyụn̄ owot mmọ, ẹma ẹkop idatesịt, ẹnyene uko ẹkwọrọ ikọ ẹnyụn̄ ẹkpep mme owo n̄kpọ ẹban̄a Obio Ubọn̄ Abasi.

⁴ Ikpekpep iban̄a se Jesus akanamde ini oro, imekeme ndidia ufọn. Ke ibuotikọ emi, iyokụt nte Jesus akadade ini oro (1) ọsọn̄ọ mme mbet esie idem, (2) anam se N̄wed Abasi etịn̄de enen̄ede an̄wan̄a mmọ, (3) ekpep mmọ nte mmọ ẹdinamde ikpọ utom emi ẹdidide ke iso. Ke mme uwụtn̄kpọ oro kiet kiet, iyese nte ikemede ndikpebe Jesus.

SỌN̄Ọ MBON EN̄WEN IDEM

5. Ntak ekedide se ẹsọn̄ọde mme mbet Jesus idem-e?

⁵ Ama edi se ẹsọn̄ọde mme mbet Jesus idem. Ntak-a? Ndusụk mmọ ẹma ẹkpọn̄ ufọk mmọ, ubon mmọ, ye mbubehe mmọ ẹtiene Jesus ẹnam utom ofụri ini ẹnọ Abasi. (Matt. 19:27) Owo ikadaha mbon eken nte n̄kpọ aba ke obio ke ntak emi mmọ ẹkekabarede mbet Jesus. (John 9:22) Mmọ ẹma ẹyak mme n̄kpọ oro ẹtak mmọ sia mmọ ẹma ẹnịm ke Jesus ekedi Messiah emi ẹken̄wọn̄ọde. (Matt. 16:16) Edi ke ẹma ẹkewot Jesus, idem ama emem mmọ, mmọ ẹnyụn̄ ẹkere ke se mmimọ ikodoride enyịn oro iditịbeke aba.

6. Nso ke Jesus akanam ke enye ama ekeset?

⁶ Jesus ikadaha mfụhọ emi mme mbet esie ẹkefụhọde nte ke mmọ inyeneke mbuọtidem, akada nte n̄kpọ emi esitịbede ọnọ owo ata akamba n̄kpọ ama atak enye. Ke ntak oro, kpa usen emi enye ekesetde ke enye ọkọtọn̄ọ ndisọn̄ọ mme ufan esie idem. Ke uwụtn̄kpọ, enye ama owụt Mary Magdalene idem ini enye osụk atuade ke udi emi ẹkenịmde okpo Jesus. (John 20:11, 16) Jesus ama owụt mbet iba emi iketịn̄de iban̄a ke ntọn̄ọ ibuotikọ emi idem n̄ko. Enye ama onyụn̄ owụt apostle Peter idem. (Luke 24:34) Nso ke ikeme ndikpep nto Jesus? Kere se iketịbede akpa ini emi enye owụtde owo idem ke enye ama ekeset.

7. John 20:11-16 ọdọhọ ke Jesus okokụt nte Mary anamde nso tụhi-tụhi usenubọk Nisan 16? Oro akanam Jesus anam nso? (Se ndise n̄ko.)

⁷ Kot John 20:11-16. Tụhi-tụhi usenubọk  Nisan 16, iban ifan̄ emi ẹkesọn̄ọde ẹda ye Abasi ẹma ẹka udi emi ẹkenịmde okpo Jesus. (Luke 24:1, 10) Iyom ndineme se iketịbede inọ n̄wan kiet ke otu oro, emi ekekerede Mary Magdalene. Ini Mary esịmde udi, enye ama okụt ke ana ukpọk. Enye ama efehe eketịn̄ ọnọ Peter ye John. Irenowo iba oro ẹma ẹfehe ẹka udi oro, Mary onyụn̄ etiene mmọ ke edem. Ke mmọ ẹma ẹkeda enyịn mmọ ẹkụt ẹte ke udi ana ukpọk, mmọ ẹma ẹnyọn̄ ufọk. Edi Mary ọkọnyọn̄ ke m̀mọ̀n̄? Enye ama atuak ada do, ke atua. Atatua do, idiọn̄ọke ke Jesus do ada ese imọ. Jesus ama okụt ke imọ ke mma oro akatua, ama onyụn̄ ọdọn̄ enye ndidọn̄ Mary esịt. Ntre enye ama owụt Mary idem, onyụn̄ anam ekpri n̄kpọ kiet ntem emi ọkọsọn̄ọde Mary idem etieti. Jesus ama etịn̄ ikọ ye Mary onyụn̄ ọdọn̄ enye ọkọdọhọ nditọete imọ ke imọ imeset. Idịghe ekpri utom ke Jesus ọkọdọn̄ Mary oro.​—John 20:17, 18.

8. Didie ke ikeme ndikpebe Jesus?

⁸ Didie ke ikeme ndikpebe Jesus? Ukem nte Jesus, ima ikama enyịn ise m̀mê nso mfịna ke nditọete ẹnyene inyụn̄ idọn̄ mmọ esit, iyekeme ndin̄wam mmọ ẹka iso ẹnam n̄kpọ ẹnọ Jehovah. Kop se Sista Jocelyn emi eyeneka esie an̄wan akakpade enyene-ndịk n̄kpa eketịn̄de mi: “Mma mfụhọ nnyene mbọm ke ediwak ọfiọn̄.” Edi brọda kiet ye n̄wan esie emi ẹkediọn̄ọde nte n̄kpọ etiede ye Jocelyn ẹma ẹkot enye ufọk, ẹkpan̄ utọn̄ ẹkop nte enye etịn̄de nte etiede enye ke idem, ẹnyụn̄ ẹdọhọ enye ke Jehovah ada enye ke ọsọn̄urua. Jocelyn ọdọhọ ete: “Eketie mi nte nten̄ n̄ka isọn̄ inyan̄, ndien Jehovah ada mmọ odụri mi esịn ke ubom. Mmọ ẹma ẹn̄wam mi yak afiak ọdọn̄ mi ndika iso nnam n̄kpọ nnọ Jehovah.” Nnyịn n̄ko ima inen̄ede ikpan̄ utọn̄ ini nditọete ẹtịn̄de nte etiede mmọ ke idem inyụn̄ itịn̄ se idinemde mmọ ke idem, iyekeme ndisọn̄ọ mmọ idem yak mmọ ẹka iso ẹnam n̄kpọ ẹnọ Jehovah.​—Rome 12:15.

NAM IKỌ ABASI AN̄WAN̄A MME OWO

9. Nso ye nso ikedi mfịna mme mbet Jesus? Didie ke Jesus akan̄wam mmọ?

⁹ Mme mbet Jesus ẹma ẹnịm se idude ke Ikọ Abasi ẹnyụn̄ ẹdomo nte ẹkekeme ndinanam se Ikọ Abasi ọdọhọde. (John 17:6) Kpa ye oro, ikan̄wan̄ake mmọ se ikpanamde ẹkọn̄ Jesus ke eto ẹwot nte anamidiọk. Jesus ama ọdiọn̄ọ ke mfịna ekedi ke Ikọ Abasi iketịmke in̄wan̄a mmọ, ke idịghe nte ke mmọ ikamaha Abasi aba mîdịghe ikenyeneke mbuọtidem aba. (Luke 9:44, 45; John 20:9) Ntre enye ama ekpep mmọ nte mmọ ẹkpenamde se idude ke Ikọ Abasi enen̄ede an̄wan̄a mmọ. Se nte enye akanamde oro mi ini enye owụtde mbet iba oro idem ini mmọ ẹkade Emmaus.

10. Didie ke Jesus akan̄wam mme mbet esie ẹkụt ke imọ idi Messiah oro ẹken̄wọn̄ọde? (Luke 24:18-27)

¹⁰ Kot Luke 24:18-27. Ndi ama okụt ke ikedịghe Jesus osobo ye irenowo iba oro enye ọsọsọp etịn̄ owo emi imọ idide? Enye akakam obụp mmọ mme mbụme. Ntak-a? Etie nte enye okoyom mmọ ẹtịn̄ se isịnede mmọ ke esịt. Mmọ ẹma ẹnyụn̄ ẹtịn̄. Mmọ ẹkedọhọ enye ke mmimọ ikekere ke Jesus ayanyan̄a Israel osio ke ufụn emi mbon Rome ẹkesịnde mmọ. Ke mmọ ẹma ẹketịn̄ se ikafịnade mmọ ẹma, Jesus ama ada N̄wed Abasi anam se iketịbede oro an̄wan̄a mmọ. b Kpa ke mbubreyo usen oro, Jesus ama odu ye mme mbet esie eken onyụn̄ anam ukem n̄kpọ oro an̄wan̄a mmọ. (Luke 24:33-48) Ikpep nso ito mbụk oro?

11-12. (a) Nso ke ikeme ndikpep nto nte Jesus ekesikpepde mme owo se idude ke N̄wed Abasi? (Se ndise n̄ko.) (b) Didie ke brọda emi ekekpepde Nortey Bible akan̄wam enye?

¹¹ Didie ke ikeme ndikpebe Jesus? Akpa, ama ekpep mme owo Bible, da ifiọk bụp mme mbụme emi ẹdinamde mmọ ẹtịn̄ se mmọ ẹkerede  ye se isịnede mmọ ke esịt. (N̄ke 20:5) Ama ọdiọn̄ọ nte se ekpepde etiede mmọ ke idem, wụt mmọ nte mmọ ẹkpekụtde mme itie N̄wed Abasi emi ẹdin̄wamde mmọ. Kpeme, kûdọhọ mmọ se ẹkpenamde. Utu ke oro, kpep mmọ ndidi mmọ ẹma ẹkot n̄kpọ ke Bible, mmọ ẹdomo ndidiọn̄ọ nte mmọ ẹkpenamde-nam n̄kpọ oro. Kop mbụk Brọda Nortey ke Ghana.

¹² Nortey ọkọtọn̄ọ ndikpep Bible ini enye edide isua 16. Ikebịghike, mbonubon mmọ ẹma ẹtọn̄ọ ndikọbọ enye. Nso ikan̄wam enye okûtre ndikpep Bible? Brọda emi ekekpepde Nortey Bible ama ada Matthew ibuot 10 anam enye okụt ke ẹyekọbọ ata mme Christian. Nortey ọdọhọ ete: “Ini ukọbọ oro ọtọn̄ọde, mma nnen̄ede nnịm ke mma n̄kụt akpanikọ.” Brọda emi ekekpepde Nortey Bible ama owụt enye Matthew 10:16 emi edin̄wamde enye ọdiọn̄ọ nte enye anamde n̄kpọ ke ufọk man ikọ ididu, onyụn̄ an̄wam enye etịn̄ ikọ ukpono ukpono ye mbonubon mmọ enye ama oyom ndineme se enye enịmde. Ke Nortey ama akana baptism, enye okoyom ndidi asiakusụn̄, edi ete esie okoyom enye aka ufọkn̄wed ntaifiọk. Brọda emi ekekpepde Nortey Bible iketemeke enye se enye akpanamde, utu ke oro okobụp enye nsio nsio mbụme onyụn̄ an̄wam enye ada mme item Bible ebiere se enye edinamde. Utịp ekedi nso? Nortey ama ebiere ndinam utom ofụri ini nnọ Abasi. Ete esie ama ọdọhọ enye ọkpọn̄ ufọk. Nortey ada didie se iketịbede oro? Enye ọdọhọ ete: “Mmenịm ke n̄kanamke ndudue ke se n̄kebierede.” Nnyịn n̄ko ima in̄wam mbon en̄wen ẹtie ẹkere se mmọ ẹkpepde ke Bible, imekeme ndin̄wam mmọ ẹnen̄ede ẹsọn̄ idem ke esop.​—Eph. 3:16-19.

N̄WAM NDITỌETE IRENOWO ẸKABADE ẸDI ‘IRENOWO EMI ẸNỌDE NTE ENỌ’

13. Nso ke Jesus akanam man okụt ete ke utom Ete imọ iditreke imọ ima inyọn̄ heaven? (Ephesus 4:8)

¹³ Ini Jesus okodude ke isọn̄, enye ama anam kpukpru se Ete esie ọkọdọn̄de enye nte Ete esie ọkọdọhọde enye anam. (John 17:4) Jesus ikesidọhọke ite: ‘Okpoyom n̄kpọ ọfọn, nam ke idemfo.’ Ke isua ita ye ubak emi enye okodude ke isọn̄ ọkwọrọ ikọ, enye ama ekpep mbon en̄wen nte ẹkpenamde utom oro. Mbemiso Jesus afiakde ọnyọn̄ heaven, enye ama ọnọ mme mbet esie utom ndise mban̄a mme ọsọn̄urua erọn̄ Jehovah onyụn̄ ọdọhọ mmọ ẹda usụn̄ ke ndikwọrọ ikọ nnyụn̄ n̄kpep mme owo Ikọ Abasi. Ndusụk irenowo oro ikọyọhọke  ukpọk isua 30. (Kot Ephesus 4:8.) Irenowo oro ẹma ẹsịn idem ẹnam n̄kpọ Abasi ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọ ẹda ye Jesus. Didie ke Jesus akada akpatre usen 40 emi enye okodude ke isọn̄ an̄wam mmọ ẹdot ndidi ‘irenowo emi ẹnọde nte enọ’?​—Se se ẹwetde ẹban̄a Ephesus 4:8 ke nwtsty.

14. Nso ye nso ke Jesus ekekpep mme mbet esie akpatre usen 40 emi enye okodude ke isọn̄? (Se ndise n̄ko.)

¹⁴ Jesus ama oyom ndinọ mme mbet esie item, enye ikesimiaha mben ibịt, ikesinyụn̄ isueneke-suene mmọ. Ke uwụtn̄kpọ, enye ama okụt ke ndusụk mmọ mîkwe n̄kpọ ke enyịn inịmke, ntre enye ama ọnọ utọ mbon oro item. (Luke 24:25-27; John 20:27) Enye ama an̄wam mmọ ẹkụt ke edi se mmọ ẹnen̄erede ẹsịn ekikere ke ndise mban̄a erọn̄ Abasi utu ke mbubehe mmọ. (John 21:15) Enye ama eti mmọ ete yak mmọ ẹkûmen se mmọ ẹnamde ẹnọ Abasi ẹkedomo ye eke mbon efen. (John 21:20-22) Ke ini se ndusụk mmọ ẹkekerede ẹban̄a Obio Ubọn̄ Abasi mîkenenke, enye ama enen̄ede mmọ onyụn̄ an̄wam mmọ ẹsịn ofụri ekikere mmọ ke utom ukwọrọikọ. (Utom 1:6-8) Nso ke mbiowo ẹkeme ndikpep nto Jesus?

15-16. (a) Tịn̄ mme usụn̄ emi mbiowo ẹkemede ndikpebe Jesus. (b) Didie ke Patrick akadia ufọn item emi ẹkenọde enye?

¹⁵ Didie ke mbiowo ẹkeme ndikpebe Jesus? Ana mmọ ẹkpep irenowo, idem mbon emi ẹsụk ẹdide n̄kpri n̄kparawa, se ẹkpenamde man mmọ ẹdot ndikama mme utom efen ke esop. c Mbiowo isidorike enyịn ke mbon emi mmọ ẹkpepde se ẹkpenamde ẹyenam utom oro ndudue idụhe. Ana nte mbiowo ẹnọde n̄kparawa oro item owụt ke ẹma mmọ, man nditọete oro ẹkpep ndisụhọde idem, ẹdi se ẹkemede ndiberi edem, ẹnyụn̄ ẹben̄e idem ndin̄wam mbon en̄wen.​—1 Tim. 3:1; 2 Tim. 2:2; 1 Pet. 5:5.

¹⁶ Kop nte Brọda Patrick akadiade ufọn item emi ẹkenọde enye. Ini enye edide ekpri akparawa, ikọ ye ido esie ẹkesitie nsọsọn̄ nsọsọn̄, idem ye nditọete iban. Ebiowo kiet emi ọsọn̄de idem ke esop ama okụt mfịna Patrick oro, osio etịn̄ ye enye imiaha mben ibịt, edi isueneke-suene Patrick. Patrick ọdọhọ ete: “Ama enem  mi nte brọda oro ọkọnọde mi item oro. Ekesidi mma n̄kụt nte ẹnọde mme brọda en̄wen utom ke esop, enye afịna mi. Edi item ebiowo oro ama an̄wam mi n̄kụt ke ọkpọfọn nsịn ekikere ke nte n̄kpọsụhọrede idem n̄n̄wam mme owo, utu ke ndisịn ekikere ke ifetutom emi ẹkpenọde mi ke esop.” Utịp edi ke ẹma ẹmek Patrick ebiowo ini enye esịmde isua 23.​—N̄ke 27:9.

17. Didie ke Jesus okowụt ke imenịm ke mme mbet imọ ẹyekeme ndinam se imọ idọn̄de mmọ?

¹⁷ Jesus ikọdọhọke mme mbet esie ẹkwọrọ eti mbụk kpọt, enye ama ọdọhọ mmọ ẹkpep mme owo Ikọ Abasi n̄ko. (Se “ẹkpep mmọ” ke se ẹwetde ẹban̄a Mt 28:20 ke nwtsty.) Ekeme ndidi mme mbet Jesus ẹma ẹkere ke mmimọ idikemeke ndinam utom oro. Edi Jesus ama enịm ke mmọ ẹyenam, onyụn̄ ọdọhọ mmọ ntre. Kop se enye eketịn̄de emi okowụtde ke enye enen̄ede enịm ke mmọ ẹyenam: “Kpa nte Ete okosiode mi ọdọn̄, ntre n̄ko ke ami nsio mbufo ndọn̄.”​—John 20:21.

18. Didie ke mbiowo ẹkeme ndikpebe Jesus?

¹⁸ Didie ke mbiowo ẹkeme ndikpebe Jesus? Mbiowo emi ẹnyenede ọniọn̄ ẹsideme utom ẹnọ mbon en̄wen ẹnam. (Phil. 2:19-22) Ke uwụtn̄kpọ, mbiowo ẹkeme ndidọhọ mme uyen ẹn̄wam ẹnam Ufọkmbono Obio Ubọn̄ asana, ẹtịm enye ẹkama, ẹnyụn̄ ẹdiọn̄ se ibiarade. Mmọ ẹma ẹnọ mme owo utom ẹnam, se mmọ ẹdinamde man ẹwụt ke imenịm ke mme owo oro ẹyekeme ndinam utom oro edi mmọ ndikpep mme owo oro se ẹkpenamde nnyụn̄ nnịm ke ẹyenam enye nnennen nnennen. Obufa ebiowo kiet emi ekerede Matthew ọdọhọ ke se inen̄erede inem imọ esịt edi nte mbiowo emi ẹnen̄erede ẹdiọn̄ọ utom ẹketịmde ẹkpep imọ se ikpanamde ẹnyụn̄ ẹnịm ke imọ iyekeme ndinam. Enye ọdọhọ ete: “Mma nnam ndudue, mmọ ẹsin̄wam mi n̄kụt nte n̄kpekpepde n̄kpọ nto ndudue oro nnyụn̄ anam ọfọn akan oro ini en̄wen. Oro an̄wam mi etieti.” d

19. Nso ke ikpebiere ndinam?

¹⁹ Jesus akada akpatre usen 40 emi enye okodude ke isọn̄ ọsọn̄ọ mbon en̄wen idem, ekpep mmọ n̄kpọ ke Ikọ Abasi ye se mmọ ẹkpenamde. Ẹyak ibiere ndikpebe enye ket-ket-ket. (1 Pet. 2:21) Enye ayan̄wam nnyịn inam ntre. Idem n̄kpọ n̄kọ enye ọkọn̄wọn̄ọ ete: “Ami ndodu ye mbufo kpukpru usen tutu esịm akpatre ini editịm n̄kpọ emi.”​—Matt. 28:20.