1. Jehovah ada didie mbon emi ẹsụhọrede idem? Nso inam ọdọhọ ntre?

JEHOVAH ama mbon emi ẹsụhọrede idem. Mbon emi ẹnen̄erede ẹsụhọde idem kpọt ẹkeme nditịm n̄kpere enye nnyụn̄ ndi ufan esie. Edi Jehovah “enịm mbon n̄kohodeidem nsannsan.” (Ps. 138:6) Sia edide kpukpru nnyịn imoyom ndinam esịt enem Jehovah inyụn̄ iyom ndikpere enye, imenyene nti ntak ndikpep ndisụhọde idem.

2. Nso ke idineme ke ibuotikọ emi?

² Imọn̄ ineme ibọrọ mbụme ita emi ke ibuotikọ emi: (1) Nso ke owo ndisụhọde idem ọwọrọ? (2) Ntak emi ikpekpepde ndisụhọde idem? (3) Nso ye nso ikeme ndinam ọsọn̄ nnyịn ndisụhọde idem? Nte inemede ika, imọn̄ ikụt ke ima isụhọde idem, esịt esidat Jehovah, imesinyụn̄ ibọ ufọn.—N̄ke 27:11; Isa. 48:17.

3. Nso ke owo ndisụhọde idem ọwọrọ?

³ Owo emi osụhọrede idem isikereke ke imedi n̄kpọ ikan mbon en̄wen, isinyụn̄ itan̄ke idem. Bible owụt ke owo emi osụhọrede idem ọdiọn̄ọ ke Jehovah enen̄ede okon̄ akan imọ, ke mbon en̄wen ẹnyụn̄ ẹdi n̄kpọ n̄ko. Enye ọdiọn̄ọ n̄ko ke enyene se mbon en̄wen ẹdade ẹfọn ẹkan imọ.—Phil. 2:3, 4.

4-5. Ndi owo nditie nte osụhọde idem ọwọrọ ke enye edi owo nsụhọdeidem?

⁴ Nte ndusụk owo ẹsinamde n̄kpọ ekeme ndinam fi ekere ke mmọ ẹsụhọde idem, edi mmọ isụhọkede idem. Mmọ ẹkeme nditie sụn̄sụn̄, ẹtịn̄ ikọ ẹnyụn̄ ẹnam n̄kpọ ukpono ukpono ye mbon en̄wen sia nte ete ye eka mmọ ẹkekpepde mmọ edi oro, mbon edem mmọ ẹsinyụn̄ ẹnam n̄kpọ ntre. Edi mmọ ẹkeme ndidi ata mbon ntan̄idem. Ebebịghi, awawara, mme owo ẹyediọn̄ọ se mmọ ẹnen̄erede ẹdi.—Luke 6:45.

 ⁵ Enyene mbon emi ẹsinamde n̄kpọ uko uko, mîdịghe ẹkeme ndisio se isịnede mmọ ke esịt ntịn̄; edi emi iwọrọke ke mmọ ẹdi mbon ntan̄idem. (John 1:46, 47) Kpa ye oro, ana utọ mbon emi ẹnen̄ede ẹkpeme mbak mmọ idikere ke mmimọ inyeneke mfịna, sia oro ekeme ndinam mmọ ẹtọn̄ọ nditan̄ idem. Inamke n̄kpọ m̀mê isinam n̄kpọ didie, ana kpukpru nnyịn inen̄ede idomo ndidi ata mbon nsụhọdeidem.

6. Akpa Corinth 15:10 owụt ke nso ke ikeme ndikpep nto Paul?

⁶ Yak ineme uwụtn̄kpọ apostle Paul. Jehovah ama ada enye anam ekese onyụn̄ an̄wam enye asiak mbufa esop ke nsio nsio obio. Etie nte idụhe apostle Jesus Christ efen emi ọkọkwọrọde ikọ ke ediwak obio nte Paul. Kpa ye oro, Paul ikekereke ke imedi n̄kpọ ikan nditọete imọ. Enye ama osụhọde idem ọdọhọ ete: “Ami n̄kpri n̄kan ke otu mme apostle, nnyụn̄ ndotke se ẹkotde apostle, koro mma n̄kọbọ esop Abasi.” (1 Cor. 15:9) Enye ama ọdọhọ n̄ko ke mfọnido Abasi oro owo mîdotke akanam imọ idi ufan Jehovah, ke idịghe ntak emi inyenede se idide m̀mê ke ntak ofụri utom emi imọ ikanamde. Ikọ oro edi akpanikọ. (Kot 1 Corinth 15:10.) Paul ama enen̄ede osụhọde idem. Ini enye ekewetde leta ọnọ mme Christian ke Corinth, enye ikanamke inua iban̄a idemesie kpa ye emi ndusụk nditọete ke esop oro ẹkekụtde ndudue ẹnọ enye!—2 Cor. 10:10.

7. Didie ke brọda kiet emi mme owo ẹkenen̄erede ẹdiọn̄ọ okowụt ke imọ imosụhọde idem?

⁷ Mbụk eyouwem Brọda Karl F. Klein, emi ekedide owo Otu Emi Ẹsede Ẹban̄a Utom Nnyịn ọsọn̄ọ ediwak ikọt Jehovah idem. Brọda Klein ama osụhọde idem etịn̄ ediwak mfịna emi enye ekenyenede ke uwem esie. Ke uwụtn̄kpọ, akpa ini emi enye okodomode  ndikwọrọ ikọ ke ufọk ke ufọk ekedi ke 1922. Ama ọsọn̄ enye tutu ke enye ama ọkọnyọn̄ usen oro, enye ikafiakke ika ukwọrọikọ ke ufọk ke ufọk aba tutu n̄kpọ nte isua iba ebe. Ekem ko, ini enye akanamde utom ke Bethel, enye ama esịn brọda kiet ke esịt ke ntak item emi brọda oro ọkọnọde enye. Enye ama onyụn̄ ọdọn̄ọ ke ntak ọkpọsọn̄ ekikere ye editịmede esịt, edi idem ama ọsọn̄ enye nte ini akakade. Kpa ye kpukpru oro, enye ama enyene ediwak ikpọ utom ke esop Abasi. Ediwak owo ẹma ẹdiọn̄ọ brọda oro, ntre ekpedi enye ikosụhọkede idem, enye ikpakamaha nditịn̄ utọ mme n̄kpọ emi! Ediwak nditọete nnyịn ẹti Brọda Klein ye inem inem mbụk eyouwem esie emi enye eketịn̄de n̄ko mme ndudue esie ye se ikọwọrọde enye. *

8. Didie ke 1 Peter 5:6 anam ikụt ke esịt esinem Jehovah ima isụhọde idem?

⁸ Akakan ntak emi anamde ikpep ndisụhọde idem edi ke oro esinam esịt enem Jehovah. Se apostle Peter eketịn̄de owụt ke ntre ke edi. (Kot 1 Peter 5:6.) N̄wed “Ditiene Mi” etịn̄ ntem aban̄a ikọ Peter oro: ‘Ntan̄idem etie nte ibọkn̄kpa. Enye ekeme ndida ekese mfịna ndi. Edu emi ekeme ndinam owo oro enyenede san̄asan̄a ukeme okûdi n̄kpọ ke iso Abasi. Edi, Jehovah ekeme ndida owo oro mme owo mîbatke ke n̄kpọ, edi emi osụhọrede idem, nnam n̄kpọ. Enye ayadat esịt ndinọ fi utịp ke nsụhọdeidem fo.’ * Ndi odu se ifọnde ikan nnyịn ndinam esịt adat Jehovah?—N̄ke 23:15.

9. Ntak emi mme owo ẹkpemade ndikpere nnyịn edieke isụhọrede idem?

⁹ Ima isụhọde idem, esịt esinem Jehovah, imesinyụn̄ ibọ ediwak ufọn. Mbon en̄wen ẹyenyụn̄ ẹma ndikpere nnyịn edieke isụhọrede idem. Man se itịn̄de emi an̄wan̄a fi, kere ise m̀mê nso utọ owo ke afo esima ndidian idem. (Matt. 7:12) Iwakke owo emi esimade ndidian idem ye owo emi esiyomde ọsọn̄ ke eke esie kpukpru ini, mîsinyụn̄ imaha ndida ekikere mbon en̄wen. Edi esinem nnyịn ndidu ye nditọete nnyịn emi ‘ẹkerede ẹban̄a kiet eken, ẹnyenede ima nditọete, ẹtuade owo mbọm, ẹnyụn̄ ẹsụhọrede idem.’ (1 Pet. 3:8) Edieke imade ndidian idem ye utọ mbon oro, ekeme ndidi mmọ n̄ko ẹyema ndidian idem ye nnyịn, ama akam edi nnyịn n̄ko imosụhọde idem.

10. Didie ke nsụhọdeidem esinam ikeme ndiyọ se isobode ke uwem?

 ¹⁰ Nnyịn ndisụhọde idem esinam ikeme ndiyọ se isobode ke uwem. Imọdiọn̄ọ ke ndusụk ini imekeme ndikụt mme n̄kpọ emi ikerede ke inenke, m̀mê emi ẹtiede nte ke ẹfefịk nnyịn. Edidem Solomon emi ekenyenede ọniọn̄ etieti ama ọdọhọ ete: “Mmokụt mme asan̄autom ẹdorode ke enan̄-mbakara edi mbọn̄ ẹsan̄a ke isọn̄ nte mme asan̄autom.” (Eccl. 10:7) Ndusụk ini owo isitoroke mbon emi ẹnen̄erede ẹdiọn̄ọ n̄kpọ, mbon emi mînen̄ekede idiọn̄ọ ke ẹsikam ẹtoro ẹnyụn̄ ẹkọm. Kpa ye oro, Solomon ama okụt ke akpana ida uwem nte uwem etiede utu ke nditie nyat idem esịt mban̄a se ikụtde. (Eccl. 6:9) Edieke isụhọrede idem, idinen̄ekede isọn̄ nnyịn ndida uwem nte ikụtde, nnyịn idinyụn̄ iyomke uwem etie nte ikpamade.

11. Ntak emi oyomde isụhọde idem ini ẹnọde nnyịn item?

¹¹ Kpukpru usen, imesinyene ediwak ifet ndiwụt ke imosụhọde idem. Yak inọ ndusụk uwụtn̄kpọ. Ke ini ẹnọde nnyịn item. Ọfọn iti ke edieke owo akam adade ini esie ọnọ nnyịn item, ke anaedi se ikanamde ama ọdiọk akan nte ikerede. Utọ n̄kpọ oro ekpetịbe, akpa n̄kpọ emi edidụkde nnyịn ibuot ekeme ndidi ndisịn item oro. Imekeme ndikụt ndudue nnọ owo emi ọnọde nnyịn item oro, mîdịghe idọhọ ke nte enye ọnọde nnyịn item oro ifọnke. Edi edieke isụhọrede idem, iyodomo ndibọ item oro.

12. Mme N̄ke 27:5, 6 owụt ke ikpada didie owo emi ọnọde nnyịn item? Nọ uwụtn̄kpọ.

¹² Owo emi osụhọrede idem esinenem esịt ẹma ẹnọ enye item. Yak inọ uwụtn̄kpọ: Da nte ke akaka mbono esop. Ke ama ekeneme nneme ye nditọete ifan̄, owo mmọ kiet okot fi esịk ada, ọdọhọ ke udia afaha fi ke edet. Imọdiọn̄ọ ke bụt ayanam fi. Edi nte ikpenemke-nem fi nte eyenete oro okotde fi etịn̄? Amakam ekeme nditua ubaha nte owo efen akpakabakde ọdọhọ fi! Ntre n̄ko ke edi ye item. Ke ini eyenete enyenede uko edinọ nnyịn item ke ini iduede n̄kpọ, akpana ikọm enye inyụn̄ isụhọde idem ibọ item oro. Ikpada enye nte ufan, idịghe asua.—Kot Mme N̄ke 27:5, 6; Gal. 4:16.

13. Didie ke ikeme ndiwụt ke imosụhọde idem ke ini ẹnọde mbon en̄wen ifetutom?

¹³ Ke ini ẹnọde mbon en̄wen ifetutom. Ebiowo kiet emi ekerede Jason ọdọhọ ke ini ikụtde nte ẹnọde mbon en̄wen ifetutom, ke imesikere m̀mê nso inam owo mînọhọ imọ. Ndi esitie fi ke idem ntre? Idiọkke owo ndiyom  ifetutom. (1 Tim. 3:1) Edi ana ikpeme se ikerede, mîdịghe ntre imekeme nditọn̄ọ nditan̄ idem. Ke uwụtn̄kpọ, utom ekeme ndidu ndien eyenete erenowo ekeme nditọn̄ọ ndikere ke imọ inen̄ede idot se ẹnọde utom oro. Mîdịghe eyenete an̄wan ekeme ndikere ke ebe imọ odot akan brọda ntem ye ntem emi ẹmende utom oro ẹnọ! Edieke inen̄erede isụhọde idem, nnyịn idikereke n̄kpọ ntre.

14. Nso ke ikeme ndikpep nto nte Moses akanamde n̄kpọ ini ẹkenọde mbon en̄wen ifetutom?

¹⁴ Imekeme ndikpep n̄kpọ nto nte Moses akanamde n̄kpọ ini ẹkenọde mbon en̄wen ifetutom. Moses ke ẹkedọhọ ada idụt Israel usụn̄; enye ama onyụn̄ ama utom oro etieti. Edi enye akanam n̄kpọ didie ini Jehovah akayakde mbon en̄wen ẹtiene ẹnam ndusụk utom emi enye ekesinamde? Moses ikọdiọkke esịt. (Num. 11:24-29) Enye ama osụhọde idem ayak mbon en̄wen ẹn̄wam enye ẹkpe ikpe ẹnọ mme owo. (Ex. 18:13-24) Oro ama anam nditọ Israel ẹnyene ediwak mme ekpeikpe, man mmọ idisibet ebịghi akaha mbemiso ẹkụtde eke ekpede ikpe mmọ. Se Moses akanamde oro owụt ke idịghe ifetutom esie ekenen̄ede edi akpan n̄kpọ ọnọ enye, ke akakam edi nte enye akpan̄wamde mbon en̄wen. Ata eti uwụtn̄kpọ ke enye ekenịm oro ọnọ nnyịn! Edieke iyomde Jehovah enen̄ede ada nnyịn anam n̄kpọ, akpan n̄kpọ edi nnyịn ndisụhọde idem, idịghe m̀mê imenen̄ede idiọn̄ọ ndinam n̄kpọ. “Okposụkedi Jehovah okon̄de, enye okụt mbon nsụhọdeidem.”—Ps. 138:6.

15. Didie ke n̄kpọ okpụhọde ke uwem ediwak nditọete nnyịn?

¹⁵ Ke ini n̄kpọ okpụhọrede ke uwem nnyịn. Ke isua ifan̄ emi ebede, ẹkpụhọ utom ediwak nditọete emi ẹma ẹkenam n̄kpọ Jehovah ke ata ediwak isua. Ke uwụtn̄kpọ, ke 2014, ẹma ẹtre utom district ẹnyụn̄ ẹnọ mme esenyịn district ye iban mmọ utom en̄wen. Tọn̄ọ ke isua oro n̄ko, esenyịn circuit ama esịm  isua 70, enye idinamke utom oro aba, nditọete emi ẹdide isua 80 m̀mê akande oro idinyụn̄ idịghe aba mme anam-ndutịm otu mbiowo. Efen edi ke isua ifan̄ emi ebede n̄ko, ẹkpụhọ utom ediwak mbon Bethel ẹnyụn̄ ẹdọhọ mmọ ẹkedi mme asiakusụn̄. Mbon en̄wen emi ẹkesinamde san̄asan̄a utom emi ẹnamde ofụri ini ẹnọ Abasi ikemeke ndinam aba ke ntak udọn̄ọ, mbiomo ubon, m̀mê mme mfịna efen.

16. Didie ke nditọete nnyịn ẹwụt ke imosụhọde idem ke nte mmọ ẹtọn̄ọde ndima obufa utom emi mmọ ẹnamde?

¹⁶ Ikememke inọ nditọete emi ini mme n̄kpọ emi ẹketịbede. Mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹma akani utom emi mmọ ẹkesinamde; ediwak mmọ ẹma ẹnyụn̄ ẹnam utom oro ke ediwak isua. Ndusụk mmọ ẹma ẹfụhọ. Edi nte ini akakade, mmọ ẹma ẹtọn̄ọ ndima obufa utom mmọ. Nso ikan̄wam mmọ? Ata akpan n̄kpọ emi akan̄wamde mmọ edi nte mmọ ẹmade Jehovah. Mmọ ẹma ẹdiọn̄ọ ke mmimọ ikayak idem mmimọ inọ Abasi, ikayakke inọ utom, enyịn̄, m̀mê ifetutom. (Col. 3:23) Enenem mmọ ndisụhọde idem n̄ka iso nnam utom ekededi emi Jehovah ọnọde mmọ. Mmọ ‘ẹtop kpukpru editịmede esịt mmọ ẹdori enye ke idem’ sia mmọ ẹdiọn̄ọ ke enye ekere aban̄a mmimọ.—1 Pet. 5:6, 7.

17. Ntak emi enemde nnyịn nte Bible an̄wamde nnyịn ikpep ndisụhọde idem?

¹⁷ Esịt enem nnyịn etieti nte Bible an̄wamde nnyịn ikpep ndisụhọde idem. Nnyịn ye mbon en̄wen imesibọ ufọn ima isụhọde idem. Nsụhọdeidem esinyụn̄ an̄wam nnyịn ikeme ndiyọ se isobode ke uwem. Akakan ufọn emi idiade edi ke imesinen̄ede ikpere Ete nnyịn ke heaven. Enen̄ede enem nnyịn ndidiọn̄ọ ke kpa ye emi enye edide “Enye emi Okon̄de onyụn̄ Emenerede ke Enyọn̄,” ke enye ama mme asan̄autom esie emi ẹsụhọrede idem, inyụn̄ idaha mmọ ibre mbre!—Isa. 57:15.