1-2. (a) Mme N̄ke 16:31 owụt ke ikpada didie nditọete emi ẹma ẹkesọn̄? (b) Mme mbụme ewe ke idibọrọ ke ibuotikọ emi?

ENYENE itie ubọ ofụm kiet ke Arkansas, ke U.S.A., emi ẹkemede ndikụt daimọn obonode ke isọn̄. Edi sia owo mîyetke daimọn oro idiọn̄ enye yak uyai esie ọwọrọ ada, ediwak owo ẹkeme ndisan̄a mbe enye idiọn̄ọke ke ata n̄kpọuto ke mmimọ isan̄a ibe oro.

² Nditọete nnyịn emi ẹma ẹkesọn̄ ẹtie nte daimọn oro sia mmọ ẹdi n̄kpọuto. Ikọ Abasi ọdọhọ ke iwat mmọ ẹbiet anyanya. (Kot Mme N̄ke 16:31; 20:29) Edi ekeme ndinam nnyịn isọpke ikụt ke nditọete nnyịn emi ẹnyene ufọn. Edieke nditọete emi mîsọn̄ke ẹdade nditọete emi ẹma ẹkesọn̄ nte n̄kpọuto, se mmọ ẹdikpepde ito nditọete emi eyenyene ufọn ọnọ mmọ akan inyene. Ke ibuotikọ emi, imọn̄ ibọrọ mbụme ita: Nso inam Jehovah ada nditọete emi ẹma ẹkesọn̄ nte n̄kpọuto? Ntak emi esop Jehovah mîdaha mmọ ibre mbre? Nso ke ikpanam man inen̄ede ikpep n̄kpọ ito mmọ?

3. Psalm 92:12-15 owụt ke nso inam Jehovah ada nditọete emi ẹma ẹkesọn̄ nte n̄kpọuto?

³ Jehovah Abasi ada nditọete emi ẹma ẹkesọn̄ nte n̄kpọuto. Enye ọdiọn̄ọ utọ owo emi mmọ ẹdide, ọdiọn̄ọ nti edu mmọ, onyụn̄ ama nti edu mmọ oro. Esinem enye ndikụt nte mmọ ẹmende se mmọ ẹkpepde ke uwak isua emi mmọ ẹdude ke esop ẹn̄wam nditọete eken. (Job 12:12; N̄ke 1:1-4) Jehovah onyụn̄ ama nte mmọ ẹsọn̄ọde ẹda ẹnam n̄kpọ ẹnọ enye. (Mal. 3:16) Mmọ ẹnyene nsio nsio mfịna, edi mmọ ẹsụk ẹkaka iso ẹbuọt idem ye Jehovah. Mmọ ẹkụt ke Obio Ubọn̄ Abasi enen̄ede ekpere idahaemi akan nte ekedide ini mmọ ẹketọn̄ọde-tọn̄ọ  ndikpep Bible. N̄kpọ efen emi anamde Jehovah enen̄ede ama mmọ edi ke mmọ ẹsụk ẹkaka iso ẹkwọrọ ẹban̄a enyịn̄ esie idem “ke ini usọn̄.”—Kot Psalm 92:12-15.

4. Nso ke nditọete nnyịn emi ẹma ẹkesọn̄ ẹkeme ndida ndọn̄ idem esịt?

⁴ Ekpedi ọmọsọn̄, nen̄ede nịm ke Jehovah ifreke se akanamde ọnọ enye ke ini edem. (Heb. 6:10) Nte afo esịnde idem ọkwọrọ ikọ enem enye esịt. Ndusụk se itịbede inọ fi anam fi enen̄ede ofụhọ, edi afo osụk ọyọ. Afo omodu uwem nte Bible ọdọhọde, anam ikpọ utom emi ẹnọde fi ke esop, onyụn̄ ekpep mbon en̄wen se ẹkpenamde. Ẹkpụhọ ediwak n̄kpọ ke esop Jehovah, edi afo osụk odomo nte ekekeme ndinam se ẹdọhọde ẹnam idahaemi. Afo aman̄wam nditọete emi ẹnamde utom uyọhọ ini, onyụn̄ ọsọn̄ọ mmọ idem man ẹka iso ẹnam utom oro. Jehovah Abasi enen̄ede ama fi ke ntak emi ọsọn̄ọde ada ye enye. Enye ọn̄wọn̄ọ ke imọ ‘idikpọn̄ke mbon emi ẹsọn̄ọde ẹda ye imọ’! (Ps. 37:28) Enye ọdọhọ fi ke iyaka iso idu ye afo “tutu esịm ini iwat.” (Isa. 46:4) Ntre kûkere ke sia ama ọkọsọn̄, ke unyeneke ufọn aba unọ esop Jehovah. Osụk enyenyene ufọn ata etieti!

5. Nso ke nditọete emi ẹma ẹkesọn̄ mîkpefreke?

⁵ Awak se nditọete emi ẹma ẹkesọn̄ ẹkemede ndinam n̄n̄wam esop Abasi. Kpa ye emi ekemede ndinam mmọ inyeneke odudu aba nte ẹkesinyenede, ifiọk emi mmọ ẹnyenede idịghe ekpri ke ntak se mmọ ẹkpepde ofụri isua emi mmọ ẹdude ke esop Abasi. Iyeneme mbụk ikọt Abasi ke eset ye ke eyo nnyịn man ikụt ke Jehovah osụk ekeme ndida mmọ nnam nsio nsio n̄kpọ ke esop esie.

6-7. Siak ndusụk ikọt Abasi ke Bible emi ẹma ẹkekpon owo, edi ẹsụk ẹsọn̄ọ ẹda ẹnam n̄kpọ Jehovah, Jehovah onyụn̄ ọdiọn̄ mmọ.

⁶ Ima ikot Bible, iyokụt mbụk nti ikọt Jehovah emi ẹkekade iso ẹnam n̄kpọ ẹnọ enye tutu mmọ ẹsọn̄. Ke uwụtn̄kpọ, Moses ekedi n̄kpọ nte isua 80 ini enye edide prọfet ọnọ Jehovah, Jehovah onyụn̄ ọdọn̄de enye ada nditọ Israel usụn̄. Idem ke ini Daniel ama ekebe n̄kpọ nte isua 90, enye okosụk ededi prọfet Jehovah. Onyụn̄ etie nte apostle John ama ebe isua 90 ini Jehovah ọkọnọde enye spirit esie ewet n̄wed Ediyarade.

⁷ Ediwak nti ikọt Abasi en̄wen do emi  mîkọwọrọke etop, emi mme owo ẹkpekesọpde ẹfre enyịn. Kpa ye oro, Jehovah ama eti mmọ onyụn̄ ọdiọn̄ mmọ nte mmọ ẹkesọn̄ọde ẹda ẹnam n̄kpọ ẹnọ enye. Owo kiet ntre edi Simeon emi Bible okotde “edinen owo eke abakde Abasi.” Ẹtịn̄ n̄kpọ ifan̄ kpọt ẹban̄a enye ke Bible. Edi Jehovah ama ọdiọn̄ọ utọ owo emi enye edide, anam enye okụt Jesus ini Jesus edide nsek, onyụn̄ anam enye etịn̄ prọfesi aban̄a Jesus ye eka esie. (Luke 2:22, 25-35) Owo efen ekedi Anna emi ekedide prọfet an̄wan ye ebeakpa. Kpa ye emi enye ekedide isua 84, ‘akananam enye iketreke ndidu ke temple.’ Sia enye ekesikade temple kpukpru ini, Jehovah ama ọdiọn̄ enye onyụn̄ anam enye okụt Jesus ini ẹmende enye ẹdi temple. Jehovah akada Simeon ye Anna nte n̄kpọuto.—Luke 2:36-38.

8-9. Didie ke mme ebeakpa ẹka iso ndin̄wam ke esop Abasi?

⁸ Ke eyo nnyịn emi, ediwak nditọete emi ẹma ẹkesọn̄ ẹnam nti n̄kpọ emi nditọete eken emi mîsọn̄ke ẹkpekpebede. Ẹyak itịn̄ uwụtn̄kpọ Sista Lois Didur. Ini enye edide isua 21 kpọt ke enye ọkọtọn̄ọ utom akpan asiakusụn̄ ke Canada. Ekem, enye ye John ebe esie ẹma ẹnam utom circuit ke ediwak isua. Aka ko, mmọ ẹma ẹka ẹkedu ke Bethel ke Canada ẹnam utom ẹbe isua 20. Ini Lois edide isua 58, esop Abasi ẹma ẹdọhọ enye ye John ẹdika Ukraine. Mmọ ẹkenam nso? Ndi mmọ ẹma ẹdọhọ ke imọsọn̄ ibe se ikade idụt en̄wen? Mmọ ẹma ẹka, ẹma ẹnyụn̄ ẹkemek John owo Kọmiti N̄kọk Itieutom ke Ukraine. John ama akpa ke isua itiaba ama ekebe tọn̄ọ mmọ ẹkewọrọ ẹka do, edi Lois ama ebiere ndisụk ndu ke Ukraine nnam n̄kpọ Abasi. Lois edi isua 81 idahaemi. Enye osụk ododu ke Bethel ke Ukraine anam n̄kpọ Abasi, nditọete do ẹnyụn̄ ẹma enye etieti.

⁹ Ekeme ndinam se mme ebeakpa nte Lois ẹnamde isọpke idụk owo enyịn nte ekesidide ini mme ebe mmọ ẹkedude ke uwem. Kpa ye oro, mmọ ndidi ebeakpa iwọrọke ke mmọ inen̄ekede inyene ufọn aba ke esop. Iban emi ẹkedianade ye mme ebe mmọ ẹsịn idem ẹnam n̄kpọ Abasi ke ediwak isua mbemiso mme ebe mmọ ẹkpade, ẹnyụn̄ ẹsụk ẹkade iso ẹnam ntre, ẹsọn̄ urua etieti ke enyịn Abasi. (1 Tim. 5:3) Mmọ ẹsinyụn̄ ẹnen̄ede ẹn̄wam nditọete eken emi mîkponke owo nte mmọ.

10. Nso nti n̄kpọ ke Tony akanam emi ikpekpebede?

¹⁰ Ediwak ikpọ nditọete nnyịn emi ẹdụn̄de ke itie emi ẹsisede ẹban̄a n̄kani owo ẹdi n̄kpọuto n̄ko. Brọda nnyịn kiet emi ekerede Tony odụn̄ ke utọ itie oro. Enye akana baptism ke August 1942, ke Pennsylvania, ke U.S.A., ini enye edide isua 20. Ke enye ama akana baptism ama, ikebịghike ẹma ẹdọhọ enye edidụk ekọn̄. Enye ama esịn, ẹma ẹnyụn̄ ẹkọbi enye isua iba ye ubak ke ntak oro. Enye ye Hilda an̄wan esie ẹma ẹn̄wam nditọ mmọ mbiba ẹnam n̄kpọ Abasi. Tony ama edi esenyịn mbono  circuit, afiak edi esenyịn oro etiede ibuot ke nsio nsio esop ita (idahaemi ẹkot esenyịn oro etiede ibuot anam-ndutịm otu mbiowo). Enye ama esika ufọk-n̄kpọkọbi ekenịm mbono esop onyụn̄ enịm ukpepn̄kpọ Bible. Tony edi isua 98 idahaemi, edi enye ikpaha mba. Enye osụk akaka iso adiana ye nditọete ke esop mmọ esịn ofụri ukeme esie anam n̄kpọ Jehovah!

11. Didie ke ikpowụt ke imokpono nditọete nnyịn emi ẹdụn̄de ke itie emi ẹsisede ẹban̄a mbonusọn̄, m̀mê ikpọ nditọete eken ke esop?

¹¹ Ikpanam nso iwụt ke imokpono nditọete nnyịn emi ẹdụn̄de ke itie emi ẹsisede ẹban̄a mbonusọn̄, m̀mê ikpọ nditọete eken ke esop? Akpana mbiowo ẹdomo nte mmọ ẹkekeme ndin̄wam mmọ ẹdụk mbono esop mîdịghe ẹkop se ẹnamde ke mbono esop, ẹnyụn̄ ẹkwọrọ ikọ. Imekeme ndika n̄kese mmọ, mîdịghe ida Intanet ineme nneme ye mmọ; mmọ ẹkụt nnyịn iso, nnyịn inyụn̄ ikụt mmọ. Nnyịn ndinam oro ayanam mmọ ẹkụt ke imekere iban̄a mmọ. Ana inen̄ede in̄wam nditọete emi ẹdụn̄de ke itie emi ẹsisede ẹban̄a mbonusọn̄, emi mîkpereke ebiet emi esop mmọ odude. Nnyịn mîkpemeke, imekeme ndifre mmọ. Ekeme ndisọn̄ ndusụk mmọ nditịn̄ n̄kpọ mban̄a idemmọ, mîdịghe mmọ ẹkere ke idịghe se imende mbụk mmimọ ifịna mbon en̄wen. Edi ikpetie ye mmọ ineme nneme, ibụp mmọ mbụme emi edinamde mmọ ẹtịn̄ nte ekenemde mmọ ndinam n̄kpọ Abasi, inyụn̄ ikpan̄ utọn̄ ikop se mmọ ẹtịn̄de, iyenen̄ede ikpep n̄kpọ ito mmọ.

12. Nso utọ nditọete ikeme ndidu ke esop nnyịn?

¹² Enyene ikpọ nditọete ke esop nnyịn emi ẹma ẹkesọn̄ọ ẹda ẹnam n̄kpọ Abasi, emi ikemede ndikpep n̄kpọ nto. Imekeme ndikere ke idụhe. Edi ikpetịm ise, imekeme ndikụt mmọ. Sista Harriette ama odu ke esop mmọ ke New Jersey, ke U.S.A. anam n̄kpọ Jehovah ke ediwak isua. Ekem enye ama ọkpọn̄ do okodụn̄ ye eyen esie ke ebiet en̄wen. Nditọete ke obufa esop emi enye ọkọwọrọde aka ẹma ẹneme nneme ye enye ẹnyụn̄ ẹkụt ke enye edi ata n̄kpọuto. Enye ama etịn̄ ọnọ mmọ nte ukwọrọikọ ekesitiede ini enye okodụkde esop ke n̄kpọ nte 1925. Ini oro ekesidi enye ama aka ukwọrọikọ enye akama n̄kpọ utụk inua sia ukara ẹkeme ndikomụm enye. Se ikonyụn̄ itịbede edi oro. Ke 1933, ẹma ẹmụm enye ikaba. Ikaba oro enye ekesịne urua kiet kiet ke ufọk-n̄kpọkọbi. Ebe esie ikedịghe Ntiense Jehovah, edi ikakpanke enye ndinam n̄kpọ Abasi. Ntre ini ekededi emi ẹmụmde enye ẹsịn ke ufọk-n̄kpọkọbi, ebe esie ama esise nditọ mmọ mbita enyịn. Mbụk Harriette anam ikụt ke idịghe se idade utọ nditọete oro ibre mbre!

13. Se inemede ke ibuotikọ emi iban̄a nditọete emi ẹma ẹkesọn̄ ẹkpep nnyịn nso?

¹³ Jehovah ye esop esie idaha nditọete nnyịn emi ẹma ẹkesọn̄ ibre mbre. Nditọete emi ẹkụt nsio nsio usụn̄ emi Jehovah ọdiọn̄de mmọ ye esop esie. Mmọ ẹkpep akpan n̄kpọ ẹto mme ndudue emi mmọ ẹkenamde. Da mmọ nte “idịm ọniọn̄,” nyụn̄ kpep n̄kpọ to mmọ. (N̄ke 18:4) Ekpesiwak ndineme nneme ye mmọ, mbụk mmọ ẹkeme ndin̄wam fi enen̄ede ọbuọt idem ye Abasi, oyonyụn̄ ekpep ediwak n̄kpọ oto mmọ!

14. Deuteronomy 32:7 ọdọhọ nditọete emi mîsọn̄ke ẹsinam nso?

¹⁴ Ẹsika nneme ye nditọete emi ẹma ẹkesọn̄. (Kot Deuteronomy 32:7.) Imọdiọn̄ọ ke sia mmọ ẹma ẹkesọn̄, ekeme ndinam mmọ inen̄ekede ikụt n̄kpọ aba, isọpke isan̄ aba, ẹdinyụn̄ ẹtịn̄ ikọ ata sụn̄sụn̄. Edi mmọ iyomke ndida edem ke n̄kpọ Abasi, mmọ ẹnyụn̄ ẹnyene “eti  enyịn̄” ke enyịn Jehovah. (Eccl. 7:1) Ẹti se inamde Jehovah ada mmọ ke n̄kpọuto, ẹnyụn̄ ẹka iso ẹkpono mmọ. Ẹnam se Elisha akanamde. Usen emi enye ọkọdiọn̄ọde ke Elijah ọmọn̄ ọkpọn̄ imọ, enye ama ọdọhọ Elijah ke imọ idisan̄a ikpat kiet ye enye. Enye ama ọdọhọ Elijah ikata ete: “Ami ndikpọn̄ke fi.”—2 Ndi. 2:2, 4, 6.

15. Nso ke ikeme ndibụp nditọete emi ẹma ẹkesọn̄?

¹⁵ Ẹsibụp nditọete emi ẹma ẹkesọn̄ mme mbụme emi ẹdinamde mmọ ẹbụk mbụk mmọ ẹnọ mbufo. Oro ayanam mmọ ẹkụt ke mbufo ẹmekere ẹban̄a mmimọ. (N̄ke 1:5; 20:5; 1 Tim. 5:1, 2) Emekeme ndibụp mmọ utọ mbụme nte: “Ini mûkusọn̄ke, nso ikanam enịm ke omokụt akpanikọ?” “Didie ke mme n̄kpọ emi ẹketịbede ẹnọ fi ẹn̄wam fi enen̄ede ekpere Jehovah?” “Nso in̄wam fi aka iso anam n̄kpọ Abasi ye idatesịt?” (1 Tim. 6:6-8) Ẹma ẹbụp mmọ, ẹkpan̄ utọn̄ ẹkop se mmọ ẹtịn̄de.

16. Nso ufọn ke nditọete emi ẹma ẹkesọn̄ ye mbon emi mîsọn̄ke ẹdibọ edieke mmọ ẹsinemede nneme?

¹⁶ Nditọete emi ẹma ẹkesọn̄ ye mbon emi mîsọn̄ke ẹma ẹneme nneme, esidi iso ọbọ ufọn, edem ọbọ. (Rome 1:12) Afo emi mûsọn̄ke oyokụt nte Jehovah esisede aban̄a nti ikọt esie, eyenete emi ọsọn̄de oyokụt ke ẹma imọ. Oyonyụn̄ enem enye ndibụk nnọ fi nte Jehovah ọdiọn̄de imọ.

17. Nso inam idọhọ ke edi eyo esiere, nditọete nnyịn emi ẹma ẹkesọn̄ ẹnen̄ede ẹye?

¹⁷ Esidi nte owo ọsọn̄de aka, uyai esie ke akpa mmọn̄ aka. Edi mbon emi ẹsọn̄ọde ẹda ye Jehovah ẹsidi eyo esiere, mmọ ẹtetịm ẹye ke enyịn esie. (1 Thess. 1:2, 3) Ntak edide ntre? Ntak edi ke nte eyo esierede, mmọ ke ẹyak spirit Abasi ada mmọ usụn̄ onyụn̄ an̄wam mmọ ẹnyene nti edu. Ima inen̄ede idiọn̄ọ nditọete nnyịn emi ẹma ẹkesọn̄ mi, ikpono mmọ, inyụn̄ ikpep n̄kpọ ito mmọ, iyenen̄ede ikụt ke mmọ ẹdi n̄kpọuto!

18. Nso ke idineme ke ibuotikọ emi etienede?

¹⁸ Nditọete emi mîsọn̄ke ẹma ẹda mbon emi ẹsọn̄de ke n̄kpọuto, oro esinam esop ẹnen̄ede ẹsọn̄ idem. Edi n̄kpọ en̄wen emi esinamde esop ẹnen̄ede ẹsọn̄ idem edi nditọete emi ẹma ẹkesọn̄ ndida mbon emi mîsọn̄ke ke n̄kpọuto n̄ko. Ke ibuotikọ emi editienede, iyeneme se nditọete emi ẹsọn̄de ẹkpenamde ẹwụt ke mmimọ ida nditọete emi mîsọn̄ke ke ọsọn̄urua.